VI sinif. Azərbaycan tarixi KSQ № 1 ( 2020)

Azərbaycan ərazisində yeni insan tipi-Neandertal insanlar formalaşmışlar:

Türkiyəli professor İstanbul zəlzələsi üçün tarix AÇIQLADI: “2045-ci ilə qədər . “

Türkiyəli geofizika mühəndisi professor Övgün Ahmet Ercan İstanbulda baş verə biləcək zəlzələdən danışıb.

Musavat.com xəbər verir ki, Ahmet 2045-ci ilə qədər İstanbulda zəlzələ olmayacağını iddia edib.

“İnşallah yanılmamışam, 2045-ci ilə qədər İstanbulda zəlzələ olmayacaq. Hər an zəlzələ olarsa, dostlarımızın dediyi kimi, Şimali Mərmərədə zəlzələ olarsa vay Türkiyəmizin halına”,-deyə professor bildirib.

Maraqlı Baxılıb: 300 Tarix: 05 mart 2023

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255

DiGƏR XƏBƏRLƏR

İlon Maska bəd xəbər: Beyin çipləri üçün təsdiq gəlmədi

İlon Maskın beyin çipləri yenə gündəm olub. “SpaceX” və “Twitter”dən sonra İlon Mask indi də “Neuralink” ilə diqqət çəkir. ABŞ-nin Qida və Dərman İdarəsi (FDA) insanlar üzərində beyin implantlarının sınaqdan keçirilməsi üçün İlon Maskın “Neuralink” proqramını təsdi

Metrodakı səs-küydən herpesə kimi: Gəncləri eşitmə itkisinə məruz qoyan səbəblər

“Gənclərdə eşitmə itkisi artıq nadir hadisə deyil”. Bu barədə rusiyalı həkim-audioloq-otorinolarinqoloq Yelena Baybakova danışıb. Onun sözlərinə görə, bunun ən çox yayılmış səbəblərindən biri qulaqlıqlardır. “Nəzarət olunmayan yüksəksəsli musiqi, xüsusən də metro vibrasiyası ilə birləşdikdə

Anasının sevgilisi ilə 20 il yaşadı – Əslən Naxçıvandan olan Türkan Şoray haqqında maraqlı faktlar

türkiyəli aktrisa Türkan Şoray haqqında maraqlı faktları təqdim edir. Türkan Halit qızı Şoray 28 iyun 1945-ci ildə İstanbulda maddi imkanları məhdud ailədə anadan olub. Atası dəmir yolunda növbətçi işləyib. Anası Meliha Şoray isə evdar qadın olub. Orta məktəb təhsilinə Rami Taş məktəbində başlasa da

Şəhərdəki “kofeşop”ların sayı artır: Qəhvə sevgisi nə zaman yarandı? – ARAŞDIRMA

“Qəhvə içmək ənənəsi məndə illərdir var. Gün ərzində bir fincan içirəm. Qəhvənin tibbi baxımdan insana enerji verdiyi iddia edilir. Mən və bir çox iş adamları üçün səhər qəhvəsi ritualdır. Günümüz olduqca sürətli və dolu keçdiyinə görə özümüzlə və fikirlərimizlə baş-başa qalmağa zaman olmur. Məni

İranda günün FOTOsu

İranın yarımhərbi və radikal Bəsic qüvvələrinin üzvünün əlində kimyəvi-bioloji qazla qızlar məktəbinə hücum etməsi ölkədə ciddi narazalıqlara səbəb olub. “Azad İran” “Telegram” kanalında “Günün fotosu” başlığı altında sözügedən hücumun karikaturası təsvir olunub. Qeyd edə

Kral Harrinin tarixi binanı tərk etməsini istəyir

Kral II Çarlzın oğlu şahzadə Harridən yeni tələbi olduğu üzə çıxıb. Axşam.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, o, Harri və həyat yoldaşı Məqan Marklın İngiltərədəki tarixi bina olan “Frogmore Cottage”dən ayrılmalarını tələb edir. Qeyd edək ki, Şahzadə Harri mayın 6-da atası Kral I

Atasını 12 yaşında itirdi, KVN komandasında çıxış etdi, xalq hərəkatına qoşuldu – Hacı Şahin haqqında BİLİNMƏYƏNLƏR

Şahin Hüseyn oğlu Həsənli 7 iyul 1974-cü ildə Bakı şəhəri Yasamal rayonunda dünyaya gəlib. Atası iqtisadçı, anası müəllim olub. Əkiz qardaşı ilə o evin kiçik uşaqları olublar. Onun ailəsi Yasamalda məşhur “müəllimlər binası”nda yaşayıblar. Yay tətillərində Göyçayda qalan bibisigilə qonaq getməy

Ölümündən sonra Tahanın hədəf siyahısı üzə çıxdı

Zəlzələdə həlak olan fenomen Taha Duymazın ölümündən öncə yazdığı hədəf siyahısı üzə çıxıb. OLAY yazır ki, bu barədə onun bacısı Semiha Duymaz paylaşım edib. “Təhsilimi tamamlayacam, ailəmə gözəl həyat bəxş etmək üçün çox çalışacam, aşpaz olacam, nə olursa, olsun, yaxşı, namuslu insan olmaqdan ə

Türkiyədə Çin elektromobilləri iki dəfə bahalaşacaq

Türkiyə elektriklə işləyən avtomobillərin Çindən idxalına 40 faiz rüsum tətbiq edib. Akkumulyatorlu avtomobillərin idxalına əlavə verginin tətbiqi əhalini yerli istehsal TOGG elektromobilini almağa həvəsləndirmək məqsədi daşıyır. Bundan əlavə, səlahiyyətlilər elektromobillərin vergitutma sistemini dəyişdiriblər

VI sinif. Azərbaycan tarixi KSQ № 1 ( 2020)

Внимание! Все тесты в этом разделе разработаны пользователями сайта для собственного использования. Администрация сайта не проверяет возможные ошибки, которые могут встретиться в тестах.

VI sinif Azərbaycan tarixindən testlərdən istifadə edə bilərsiniz.

Список вопросов теста

Вопрос 1

Варианты ответов

• Tarixi hadisələri zaman ardıcıllığı ilə öyrənən elm
• Tarixi hadisələri maddi mənbələr əsasında öyrənən elm
• Tarixi hadisələri yazılı mənbələr əsasında öyrənən elm

Вопрос 2

Tarixin hesablandığı başlanğıc anı və ya nöqtəsi necə adlanır ?

Варианты ответов

• era
• miladdan əvvəl
• eradan əvvəl

Вопрос 3

Hicri era başlanır:

Варианты ответов

• miladi tarixindən
• xristian erasının 622 – ci ilindən
• 2000 – ci ildən

Вопрос 4

Paleolit dövrü neçə yerə bölünür:

Варианты ответов

Вопрос 5

Paleolit dövrünün ilk mərhələsi adlanır :

Варианты ответов

• Üst Paleolit
• Orta Paleolit
• Alt Paleolit

Вопрос 6

“bacarıqlı insan“ nın yaranması başlamışdır:

Варианты ответов

• Alt Paleolit ilə
• Orta Paleolit ilə
• Üst Paleolit ilə

Вопрос 7

Azərbaycanda ən qədim insanların həyat tərzi öyrənilmişdir:

Варианты ответов

• Azıx mağarasından tapılan materiallar əsasında
• Qobustandan tapılan materiallar əsasında
• Şirvandan tapılan materiallar əsasında

Вопрос 8

“Azıx adamı“ neçə min il bundan əvvəl yaşamışdır?

Варианты ответов

• 100 min il
• 700 min il
• 350 – 400 min il

Вопрос 9

Naxçıvanda qədim insanların izlərinə rast gəlinmişdir:

Варианты ответов

• Tağlar, Zar mağaralarında
• Buzeyir mağarasında
• Qazma mağarasında

Вопрос 10

Azərbaycan ərazisində yeni insan tipi-Neandertal insanlar formalaşmışlar:

Варианты ответов

• Orta Paleolit dövründə
• Alt Paleolit dövründə
• Mezolit dövründə

Вопрос 11

İnsanlar çaxmaqdaşını bir-birinə vurmaqla süni yolla od əldə etməyi öyrəndilər:

Варианты ответов

• Orta Paleolit dövründə
• Alt Paleolit dövründə
• Eneolit dövründə

Вопрос 12

“ağıllı adam“(Homo sapiens) formalaşdı:

Варианты ответов

• Üst Paleolitdə
• Mezolitdə
• Neolitdə

Вопрос 13

Ulu icmanı qəbilə icması əvəz etdi:

Варианты ответов

• Üst Paleolit dövründə
• Mezolit dövründə
• Neolit dövründə

Вопрос 14

İnsan tərəfindən ilk əhliləşdirilən heyvan:

Варианты ответов

Вопрос 15

Azərbaycanda Mezolit dövrü öyrənilmişdir:

Варианты ответов

• Qobustan (Bakı yaxınlığında) və Damcılı ( Qazax) mağaraları əsaında
• Buzeyir mağarası əsaında
• Qazma mağarası əsasında

Вопрос 16

Xronoloji ardıcıllığı qurun:

1. Bacarıqlı insanın yaranması

2. Ağıllı insanın yaranması

3. Neandertal insanın yaranması

6cı sinif azrbaycan tarixi bsq-1

Ukrayna savaşının birinci ildönümü ərəfəsində ABŞ Dövlət Departamentinin sədri Antoni Blinken Qazaxıstana səfər etdi. Bu səfər çərçivəsində Blinken təkcə Qazaxıstan rəsmiləri ilə görüşmədi, Orta Asiyanın digər ölkələrinin Xarici İşlər nazirləri ilə də bir araya gəldi. Qazaxıstan səfərindən sonra Özbəkistana gedən ABŞ yetkilisinin növbəti dayanacağı Hindistan oldu.

Bu səfərin xüsusilə Ukrayna hərbi qüvvələrinin yeni yaz hücumuna başlaması vaxtına düşməsi təsadüfi deyil. Görünən budur ki, ABŞ liderliyində Qərb dövlətləri Rusiyaya Ukraynada yeni sürprizlər hazırladığı bir zamanda Orta Asiya ölkələrindən də hansısa gözləntiləri var. Blinkenin səfərindən əvvəl Qazaxıstanın və Özbəkistanın Rusiya bank sisteminə yeni əngəllərin gətirməsi, TransXəzər layihəsi çərçivəsində bəzi addımlar atması da bu ehtimalı qüvvətləndirir.

Sual oluna bilər: ABŞ Orta Asiya ölkələrindən nə istəyir?

Fikrimizcə, bu suala cavab vermək üçün ilk öncə C5+1 formatının yaranma tarixinə və zərurətinə baxmaq lazımdır. C5+1 ittifaqının təbəlləri 2015-ci il sentyabrın 26-da ABŞ-ın dövlət katibi Con Kerri tərəfindən atılıb. Bu o vaxt idi ki, bir il əvvəl Rusiya hücum edərək Ukraynanın bəzi bölgələrini, o cümlədən Krım yarımadasını ələ keçirmişdi. Bununla da kifayətlənməyib 2015-ci ildə Suriyaya da müdaxilə edərək Bəşər Əsəd rejiminin devrilməsini əngəlləmiş və ölkədə vətəndaş müharibəsinin vüsət almasına təkan vermişdi. ABŞ və Qərb ölkələri isə Rusiyanın bu həmlələrindən sonra regional müqavimət projelərini həyata keçirməyə qərar vermişdilər. Təbii ki, bu, uzun illərdən sonra – 2022-ci ilin fevralında anlaşılacaqdı.

Ötən il fevral ayının 24-də Rusiyanın Ukraynaya hücumu və qısa zaman ərzində işğal həmlələrinin fiaskoya uğraması onu göstərir ki, ABŞ Kiyevi bu savaşa zamanında hazırlaya bilmiş və rus imperializminə qarşı mübarizənin əsas yükünü onun slav qardaşının çiyinlərinə yükləşmişdi. Vaşinqtonun Orta Asiya ölkələrindən gözləntisi isə çox sadə idi: Ukrayna qarşısında getdikcə məğlubiyyətə uğrayan Rusiyanın regional təsirləri zəiflədikcə bu ölkələr təşəbbüsü öz əllərinə almalı, tarixi Türküstan dövlətinin yenidən bərpasına çalışmalı, xüsusilə Rusiyanın zəifləməsindən sonra regionu ələ keçirmək xəyallarına düşə biləcək Çinin qarşısında dayana bilməli idilər. Bu isə təbii ki, regional konsoldasiya və Türk Birliyinin yaranması ilə mümkün idi. Xüsusilə 2020-ci ildəki 44 günlük savaşdan sonra Türkiyənin liderliyi ilə Türk Dövlətlər Birliyinin yaradılması istiqamətində atılan addımlar məhz bu məqsədə xidmət edirdi. Açıq şəkildə deyilməsə də Türk Birliyi projesinin altında yatan əsas məqsəd bu coğrafiyada Çinə və Rusiyaya qarşı balans yaratmaqdı.

Əslində bugünkü Ukrayna savaşı 2013-cü ilin payız aylarında başlamışdı. Hətta daha əvvəl. 2010-cu ildə Ukrayna prezidenti seçilən Viktor Yanukoviç hakimiyyətə gəldiyi ilk gündən Avropa İttifaqı ilə bir çox mühüm sənədlərə imza atmışdı. O, ölkəsinin Aİ-yə üzvlük niyyətini belə gizlətmir, 2011-ci ildə ABŞ-ın “Wall Street Journal” nəşrində dərc olunan bir məqaləsində yazırdı: “Biz qarşıdakı 10 ildə Avropa ailəsinə qovuşmaq istəyirik. Amma bu məqsədə təkbaşına nail ola bilmərik. Biz Avropadakı dostlarımızı bizə dəstək olmağa dəvət edirik. Bizim gələcəyimiz Avropa ilə sıx əlaqələr qurmaqdır və nəhayət, bu, Aİ-nin tamhüquqlu üzvü olmaqdan asılıdır”.

Təsadüfi deyildi ki, 2013-cü ilin sentyabrında Ukrayna hökuməti Aİ-nin Assosiasiya Sazişi layihəsini yekdilliklə təsdiqlədi. Saziş 2013-cü il noyabrın 28-29-da Litvanın paytaxtı Vilnüsdə Aİ liderlərinin iştirakı ilə keçirilməsi planlaşdırılan Şərq Tərəfdaşlığı Sammitində imzalanmağa göndərildi. Rusiya isə Ukraynanın bu planına seyrçi qalmaq istəmirdi. Elə həmin vaxtlarda Yanukoviçə daxili və xarici təzyiqlər başladı. Şərq Tərəfdaşlığı sammitində Ukraynanın assosiativ üzvlük üçün apardığı islahatların yetərsiz hesab olunub təklifinin geri qaytarılması da Yanukoviçi çətin vəziyyətə qoymuşdu. Sonunda daxili və xarici təzyiqlərə boyun əymək məcburiyyətində qalan Yanukoviç Aİ ilə assosiativ üzvlükdən geri çəkildi. Beləcə, Ukraynada Maydan hərəkatı başladı və 2014-cü ildə Avropa İttifaqına meylli siyasətçilər Yanukoviçi devirərək hakimiyyətə gəldilər. Rusiya da buna cavab olaraq Ukraynanın şərqini və Krımı işğal etdi.

Maraqlıdır ki, Rusiya-Ukrayna münasibətlərinin qırılma anı sayılan 2013-cü ilin sentyabr ayında Çin də ilk dəfə “Bir Yol, Bir Kəmər” projesini dilə gətirmişdi. Özü də Blinkenin C5+1 çərçivəsində bu yaxınlarda səfər etdiyi Qazaxıstanda.

2013-cü il sentyabrın 7-də Qazaxıstana səfər edən Çin Prezidenti Şi Cinping Nazarbayev Universitetində etdiyi çıxışda qədim İpək yolu ölkələri arasında “İpək Yolu İqtisadi Kəməri”nin yaradılmasından danışmışdı. Daha sonra projenin adı “Bir Yol, Bir Kəmər”ə çevrilmişdi. Şi Cinpingin bu çıxışı Çinin Rusiyanın Qərblə müharibəyə girəcəyini və regional təsir gücünü itərəcəyini çoxdan gözlədiyini, rus sonrası dövrə ciddi hazırlaşdığını göstərirdi. Zənnimizcə, ABŞ-ın həm Ukrayna-Rusiya savaşını 8 il ləngitməsi və Krımın işğalından sonra C5+1 formatını gündəmə gətirməsinin bir səbəbi də Çinin bu təşəbbüsündən çəkinməsi olmuşdu. Zira Orta Asiyaya bir çarə tapılmadan və Ukrayna hərbi gücü böyük döyüşlərə hazırlanmadan region dövlətləri savaşa itələmək qaş düzəldərkən göz çıxarmaq effekti verərdi.

Barak Obama hakimiyyətinin ikinci dönəmində ortaya atılan C5+1 sammiti ilk dəfə 2015-ci il noyabrın 1-də Səmərqənddə keçirildi. Həmin dövrdə, 31 oktyabr – 3 noyabr 2015-ci il tarixləri arasında ABŞ dövlət katibi Con Kerri ilk dəfə regiona rəsmi səfər etmiş, səfər çərçivəsində Mərkəzi Asiya respublikaları ilə ikitərəfli danışıqlar aparılmışdı. Görüşdə regional əməkdaşlıq, transsərhəd təhdidlər və Əfqanıstanın sülh və sabitliyi üçün dəstək layihələri müzakirə olunmuşdu. Con Kerrinin bu ziyarəti əsnasında C5+1 ittifaqının ilk sammitinin keçirilməsi ABŞ administarsiyasının Orta Asiyaya verdiyi əhəmiyyəti göstərir. İttifaqın ikinci sammiti 2016-cı il avqustun 3-də ABŞ-da üzv ölkələrin xarici işlər nazirlərinin iştirakı ilə baş tutmuşdu. Orta Asiyada Rusiyaya və Çinə qarşı balans yaratmağı hədəfləyən bu ittifaq çərçivəsində ABŞ xeyli vəsait xərcləmişdir. Qazaxıstan Prezident Tokayevin bildirdiyinə görə, ABŞ-ın bu illər ərzində təkcə Qazaxıstana yatırdığı sərmayənin miqdarı 62 milyard dolları keçib. ABŞ bu kapital ilə Qazaxıstana ən çox sərmayə qoyan ölkədir.

Vaşinqtonun Orta Asiyaya bu qədər əhəmiyyət verməməsinin səbəbi onun “Amerika Birləşmiş Ştatlarının Mərkəzi Asiya Strategiyası – 2019-2025: Suverenliyin və İqtisadi Rifahın İnkişafı” adlı sənədində də öz əksini tapıb. Sənəddə Orta Asiya ABŞ-ın milli təhlükəsizlik siyasətləri baxımından son dərəcə strateji bir bölgə kimi təsvir edilir. Adından da göründüyü kimi, sənəddə Vaşinqton administrasiyası Mərkəzi (Orta) Asiya dövlətlərinin müstəqilliyinin və suverenliyinin güclənməsini Rusiyanın bu ölkələr üzərindəki təsirini qırmağa xidmət edəcək amil kimi görür. Bundan əlavə, Ağ Ev region xalqlarının iqtisadi rifahının artırılmasının tərəfdarıdır və bu rifahın gözlənildiyi kimi iqtisadi liberallaşma yolu ilə əldə oluna biləcəyini düşünür. Ağ evin fikrincə, region dövlətlərinin liberallaşdırılması mahiyyət etibarilə onların Rusiya və Çindən uzaqlaşması deməkdir.

Sözügedən sənəddə Amerikanın Orta Asiya ilə bağlı xarici siyasətinin 6 hədəfi müəyyən edilir:

1. Orta Asiya dövlətlərinin suverenliyinin və müstəqilliyinin dəstəklənməsi və möhkəmləndirilməsi;

2. Orta Asiyada terror təhlükələrinin azaldılması;

3. Əfqanıstanda sabitliyin bərqərar olması üçün regional səviyyədə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi və regional dövlətlərlə birgə tədqiqatların aparılması;

4. Orta Asiya-Əfqanıstan əlaqələrinin təşviqi və bunun üçün layihələrin hazırlanması;

5. Qanunun aliliyinə əsaslanan dövlət strukturlarının yaradılması məqsədilə insan hüquqları sahəsində islahatların dəstəklənməsi;

6. ABŞ Orta Asiyaya investisiya qoymaqla regionun inkişafını təşviq edir.

Sözsüz ki, ABŞ-ın Əfqanıstandan çıxmasından sonra bu hədəflərin bəziləri öz əhəmiyyətini itirib. Bununla belə, Vaşinqtonun Orta Asiyada həyata keçirməyə çalışdığı əsas hədəflər indiyə kimi özünü qoruyur: Orta Asiyada demokratik sistemin qurulması, iqtisadi liberallaşma, regional konsoldasiya və Qərbə inteqrasiya.

ABŞ-ın Orta Asiyaya baxışı indiki şəraitdə xeyli cəsarətli görünsə də, region ölkələrinin də bununla bağlı öz strategiyaları var. Onlar Çin və Rusiya arasında qaldığından qarşılarına qoyulan hədəfləri ehtiyatla yerinə yetirirlər. Mümkün olduğu qədər güclər arasında balansı qorumağa, amma tədricən milli maraqlarına cavab verən hədəflərə doğru irəliləyirlər. 2015-cı ildə Səmərqənddə keçirilən C5+1-in ilk sammitində Qazaxıstan Xarici İşlər naziri Yerlan İdrisovun səsləndirdiyi bu fikirlər də region ölkələrinin qlobal güclərin Orta Asiya uğrunda rəqabətindən çəkindiyini və bu ziddiyyətlərin tərəfi olmaq istəmədiklərini göstərir: “Biz rəqabətdən çox əməkdaşlığa önəm veririk və bu sammitin mesajları xalqların qarşılıqlı maraqlarına xidmət edə biləcək bir çərçivəyə salınmasını təklif edir”. Qeyd edək ki, İdrisovun bu tezisləri sammitin Bəyannaməsinə də salınmışdı.

Blinkenin Orta Asiya ölkələrinə səfərinin Qazaxıstandan başlaması da səbəbsiz deyil. Məlum olduğu kimi, Qazaxıstan Rusiya ilə ən uzun sərhəddə malik olan ölkədir. 6.846 kilometrlik bu sərhəddə çoxsayda etnik rus yaşayır. Rusiya Ukraynada tam gücdən düşməsə, onun Qazaxıstana hücum edə biləcəyi də istisna deyil. Üstəlik, Orta Asiya ölkələri arasında Qərblə ən geniş iqtisadi əlaqələr quran, Qazaxıstandır. Avropanın enerji ehtiyacının 10%-ə yaxını Qazaxıstandan təmin olunur. Problem ondadır ki, qazax nefti və qazı Rusiya üzərindən nəql olunaraq Avropaya çatdırılır. Rusiyaya embarqolar tətbiq olunduğu indiki şəraitdə Astana özünə yeni alternativ xətlər tapmalıdır. Əsas alternativ xətt isə Xəzər dənizini keçərək Azərbaycan üzərindən ünvanına çatdırıla bilər. Xəzər isə həm də Rusiyanın dənizidir. Bəs Rusiya necə, buna razılıq verəcəkmi? Nə yazıq ki, hələlik, bu suala müsbət cavab vermək mümkün deyil. Bir müddət əvvəl Böyük Britaniya mətbuatının Rusiyanın Ermənistan ordusunu Azərbaycanın beynəlxalq enerji layihələrinə hücuma hazırlaşdırdığı barədə yaydığı məlumatlar da Putin administrasiyasının bu perspektivə isti baxmayacağını təsdiqləyir.

Göründüyü kimi, Orta Asiya ölkələrinin Rusiya və Çin təsirindən çıxması üçün atılacaq hələ çox addımlar var.

Heydər Oğuz,

Ana səhifəyə qayıt Baxış: 6 440 Tarix: 3-03-2023, 23:06