II Dünya müharibəsi: səbəbləri, nəticələri, mərhələləri, döyüşçüləri

Hitler məsələsində böyük bir etnik komponent də onun ideologiyasına qoşuldu. Nasistlər Arya irqinin üstünlüyünü və aşağı hesab edilənlərə rəhbərlik etmək hüququnu müdafiə etdilər.

İkinci Dünya Müharibəsi

Dünya ağalığı iddiasında olan və ildırım sürətilə hücuma keçən Hitler orduları özlərinin məğlübedilməzliyi haqqında əfsanəni bütün Avropaya yayaraq elə güman edirdilər ki, onlara qarşı müqavimət göstərə biləcək qüvvə yoxdur. Ancaq Hitler və onun generalları yanılmışdı. Faşistlər müharibənin ilk günlərindən sovet xalqlarının yetişdirdiyi əsgərlərin, ölümü gözünün altına alan və vətən torpağı uğrunda inadkar savaşa qatılan igid bahadırlarının sərt müqaviməti ilə qarşılaşdılar.
Müharibənin elə ilk dəqiqələrində faşist ordularının basqınına məruz qalmış əfsanəvi Brest qalasının müdafıəsində 40 nəfərdən çox həmyerlimiz iştirak etmişdi.

İkinci dünya müharibəsinin başlanması və gedişi

• İkinci Dünya Müharibəsi
• 5 noyabr 2013, 23:19

Mövcud nüfuz dairələrini, xammal və satış bazarlarını yenidən bölüşdürmək uğrunda mübarizə güclənmişdi. Versal-Vaşinqton sisteminin sərt, ağır və ədalətsiz şərtlərindən narazı olan Almaniya və Yaponiyada millətçilik, irqçilik və qisasçılıq, İtaliyada revanşizm meyli şiddətlənmişdi. SSRİ Şərqi Avropanı ələ keçirməyə, Qara dəniz boğazlarında, Ön və Cənubi Asiyada, Uzun Şərqdə nüfuz dairəsini genişləndirməyə çalışırdı. Böyük Britaniya, Fransa və ABŞ öz xammal və satış bazarlarını, nüfuz dairələrini qoruyub saxlamaq əzmində idilər. İkinci Dünya müharibəsinin səbəblərindən biri də liberal-demokratik dövlətlərin totalitar rejimləri – faşizmi və kommunizmi, nasizmi və bolşevizmi bir-birinə qarşı qoyub zəiflətmək və məhv etmək cəhdi idi.

Azərbaycan iqtisadiyyatının hərbiləşdirilməsi

• İkinci Dünya Müharibəsi
• 10 fevral 2013, 01:50

Böyük Vətən müharibəsinin başlandığı ilk gündən Azər- baycan xalqı ayağa qalxdı, səfərbər edildi, müsəlləh əsgər kimi döyüşə atıldı və SSRİ-nin başqa xalqları ilə çiyin-çiyinə almanfaşist işğalçılarına qarşı mübarizəyə başladı. Azərbaycan K(b)P MK 1941-ci il iyunun 28-də bütün partiya komitələrinə, yerli təşkilatlara və hakimiyyət orqanlarına məktub göndərdi. Məktubda bütün iş formalarını və hərəkət mexanizmini müharibənin tələblərinə uyğun yenidən qurmaq, xalqın sayıqlığını yüksəltmək, ehtiyat qüvvələrini səfərbər etmək barədə ciddi tapşırıqlar verildi.

Əsas hərbi əməliyyatlar

• İkinci Dünya Müharibəsi
• 21 iyul 2012, 18:10

SSRİ və ABŞ-ın müharibəyə qatılması
1941-ci ilin yayı üçün faşistlər artıq, demək olar ki, bütün Avropanı özlərinə tabe etmişdilər. Qarşıda SSRİ-nin işğalı dururdu. Almaniya hələ 1940-cı ilin iyunundan SSRİ üzərinə şərti olaraq “Barbarossa” planı adı verilmiş hücum plan hazırlamağa başlamışdı. Həmin plana əsasən SSRİ 1941-ci ilin payızına qədər məğlub edilməli idi. 1941-ci il iyunun 22-də Almaniya SSRİ-yə hücum etdi. SSRİ-nin Böyük Vətən müharibəsi başlandı. “İldırımsürətli müharibə” strategiyasına əsaslanan alman qoşunları qəfil zərbə endirdilər. Almanlar qışa qədər Arxangelsk – Həştərxan xəttinə çıxmaq niyyətində idilər. Onlar müharibənin birinci həftəsində Leninqrad (indiki Sankt-Peterburq) və Kiyevə yaxınlaşdılar, Smolenski ələ keçirdilər. Sentyabrda hitlerçilər Kiyevi tutdular, Leninqradı mühasirəyə aldılar və Moskva üzərinə güclü hücuma başladılar. 1941-ci ilin dekabrında sovet qoşunlarının əks-hücumu başlandı. Düşmən Moskva ətrafında darmadağın edildi və 100-250 km geri qovuldu.
Davamı →

İkinci dünya müharibəsinin xronologiyası

• İkinci Dünya Müharibəsi
• 11 aprel 2012, 14:28

1937

7 iyul tarixində aqressiv yönələnmiş Yaponiyanın hakim qüvvələri müharibəyə təkan vermək məqsədilə Çin və Yaponiya arasında atışmalara başladırlar.

1938

• 15 iyul-10 avqust Xasan gölü ərazisində Sovet-yapon silahlı qarşıdurması yarandı.

1939

• 23 avqust Moskvada Almaniya və SSRİ arasında hücum etməmə haqqında saziş imzalandı. Məhz həmin bu saziş Almaniyanın Polşanı işğalını asanlaşdıran addım oldu.

İkinci dünya müharibəsinin yekunları

• İkinci Dünya Müharibəsi
• 1 may 2011, 02:54

İkinci dünya müharibəsi müharibələr tarixində ən dəhşətli və dağıdıcı müharibə olmuşdur. Onun müxtəlif mərhələlərində hər iki döyüşən tərəfdən eyni zamanda 8 milyondan — 12,8 milyona kimi insan, 84 mindən -,163 minə qədər top, 6,5 mindən — 18,3 minə kimi təyyarə iştirak etmişdi. Hərbi əməliyyatların əhatə etdiyi ərazi I dünya müharibəsindəkindən 5,5 dəfə çox idi. Müharibəyə sərf edilən xərclərin miqdarı 4 trilyon ABŞ dolları olmuşdu. Onların 1 trilyon 117 milyardını sırf hərbi xərclər təşkil etmişdi. Müharibə zamanı 60 milyondan çox adam tələf olmuşdu. Ondan 27 milyonu SSRİ-nin, 13,6 milyonu Almaniyanın, 6 milyonu Polşanın, 5 milyonu Çinin, 2,5 milyonu Yaponiyanın, 1,7 milyonu Yuqoslaviyanın, 600 mini Fransanın, 370 mini İngiltərənin, 300 mini ABŞ-ın və s. payına düşmüşdü.

İkinci Dünya müharibəsinin sonu

• İkinci Dünya Müharibəsi
• 1 may 2011, 02:54

Müharibənin gedişində sonrakı mərhələ (1944-cü il yanvar-1945-ci il sentyabr) Almaniya faşizminin və Yaponiya militarizminin darmadağın edilməsi uğrunda mübarizə ilə səciyyələnir. Bu dövrdə müttəfiq ölkələrin bütün səyləri tezliklə müharibəyə son qoyulmasına yönəldilmişdi.
1944-cü ilin əvvəlindən etibarən SSRİ qoşunlarının keçirdiyi bir sıra strateji hərbi əməliyyatlar nəticəsində almanlar tərəfindən zəbt edilmiş sovet əraziləri tamamilə azad edildi, döyüşlər Avropa ölkələrinə keçirildi. 1944-cü ilin yanvar-fevralında Leninqrad-Novqorod vilayətləri, martda sağ sahil Ukraynası, aprel-mayda Krım-Odessa vilayətləri, iyunda Kareliya, iyun-iyulda Belarusiya, iyul-avqustda Qərbi Ukrayna, avqust ayında Moldaviya, sentyabr-oktyabrda Baltikyanı respublikalar almanlardan xilas olundular. 1944-cü ilin oktyabrı üçün SSRİ-nin keçmiş sərhədi bərpa olundu. Sovet orduları Mərkəzi və Cənub-Şərqi Avropa ölkələrinin ərazilərinə daxil oldular. Onların faşistlərdən azad edilməsi və sovet nüfuz dairəsinə keçirilməsi uğrunda mübarizə başlandı.

Müharibədə əsaslı dönüş

• İkinci Dünya Müharibəsi
• 23 iyul 2010, 05:40

1942-ci ilin yayından müharibənin gedişində yeni mərhələ başlandı. 1942-ci ilin iyunu-1944-cü ilin yanvarını əhatə edən bu dövr II dünya müharibəsi tarixinə əsaslı dönüş mərhələsi kimi daxil olmuşdur. Belə ki, bu mərhələdə faşist bloku ölkələri cəbhələrdə strateji təşəbbüsü itirmişdilər, iqtisadi, hərbi, siyasi və mənəvi üstünlük antihitler koalisiyasının əlinə keçmişdi. Müttəfiqlər bütün cəbhələrdə təşəbbüsü öz əllərinə almışdılar. 1942-ci ilin mayın 7 — 8-də ABŞ orduları Korolin dənizindəki döyüşdə Yaponiyanı məğlubiyyətə uğratdı. Müharibənin gedişində əsaslı dönüşün ilk tutarlı addımı 1942-ci ilin iyununda Sakit okeanın mərkəzində yerləşən mərcan adası Miduey yaxınlığındakı döyüşdən başlamışdı. Həmin döyüşdə yaponlar ciddi məğlubiyyətə düçar olmuş və bundan sonra Sakit okeanda müdafiə mövqelərinə keçmişdilər. 1943-cü ilin noyabrında Gilbert adalarında da yaponlar ciddi məğlubiyyətə uğradılar.

Azərbaycan müharibə illərində

• İkinci Dünya Müharibəsi
• 7 iyul 2010, 02:34

Zəngin təbii sərvətlərə və əlverişli coğrafi mövqeyə malik olan Azərbaycan İkinci Dünya müharibəsi illərində də iri dövlətlərin strateji planlarında mühüm yer tuturdu. Onlar Azərbaycana böyük maraq göstərirdilər, Almaniya Bakı neftini ələ keçirməklə Şərqə — İran körfəzinə və Hind okeanına hərəkət etmək niyyətində idi. Hitlerin tapşırığı əsasında hətta Bakının sənaye və hərbi əhəmiyyətli obyektlərinin dəqiq xəritəsi hazırlanmışdı. Nasist rəhbərləridən biri olan Rozenberqin hazırladığı «Qafqazın idarə olunması planı»na əsasən Azərbaycanda Qafqaz reyx Komissarlığına tabe olan xüsusi komissarlıq idarə üsulu yaradılmalı idi.
Digər bir plana görə SSRİ məğlub edildikdən sonra onun ərazisində olan türklərin «Böyük Türküstan» dövləti yaradılmalı idi. Azərbaycan da onun tərkibinə daxil edilməli idi. Hitlerin «Edelveys» adlanan Qafqaza hücum planında Bakının tutulmasının dəqiq vaxtı da göstərilmişdi. Qafqaza xüsusi maraq göstərən ABŞ və Böyük Britaniya tərtib etdikləri «Vilvet» planında Azərbaycanı öz nüfuz dairələrinə çevirmək göstərilirdi. Öz növbəsində SSRİ-nin də azərbaycanlıları Mərkəzi Asiyaya və Qazaxıstana köçürmək şərtilə Azərbaycanı öz tərkibində saxlamaq planı var idi.
Davamı →

Müharibənin ilk mərhələsi

• İkinci Dünya Müharibəsi
• 29 iyun 2010, 02:10

Sözügedən mərhələ 1939-cu il sentyabrın birindən 1942-ci ilin iyununadək olan dövrü əhatə edir. Bu mərhələdə Almaniya sentyabrın 17-də Molotov-Ribbentrop paktına gizli protokolda müəyyən edilmiş sərhəddə (Lvov, Vladimir-Volınski, Brest-Litovski) çatmaqla Polşanın qərb hissəsini zəbt etdi. Polşanın hökumət üzvləri, hərbi komandanlıq ölkəni tərk etdilər. Mühasirəyə alınmış Varşava sentyabrın 28-ə kimi müqavimət göstərdi. Oktyabrın 2-də Polşa ordularının mühasirə olunan hissələri təslim oldular. 1939-cu il sentyabrın 30-da general V.Sikorski başda olmaqla Anjeredə (Fransa) mühacir Polşa hökuməti yaradıldı. 1940-cı ilin iyunundan hökumət Londonda sakinləşdi.

1939-cu il sentyabrın 17-də sovet qoşunları da Polşa sərhədlərini keçərək qərbi Ukraynanı və qərbi Belarusiyanı SSRİ-nin tərkibinə qatdılar.
Ardı →

II Dünya müharibəsi: səbəbləri, nəticələri, mərhələləri, döyüşçüləri

The II Dünya müharibəsi Bu, dünya ölkələrinin böyük bir hissəsinin iştirak etdiyi müharibə döyüşü idi. Qarşıdurma 1939-cu ildə başladı və 1945-ci ildə Müttəfiqlərin qələbəsi və Axis Ölkələrinin (əsasən Almaniya, İtaliya və Yaponiya) məğlubiyyəti ilə sona çatdı.

Bu münaqişə tarixdəki ən qanlı hesab olunur. Tarixçilər 50-70 milyon arasında insan öldüyünü, dünya əhalisinin 2,5% -ni təxmin edirlər. Ən qanlı epizodlar arasında Holokost, çoxsaylı şəhərlərdə mülki insanların bombardman edilməsi və ya Yaponiyaya atılan atom bombaları var.

Mütəxəssislərin fikrincə, münaqişəyə səbəb olan bir neçə əvvəlki var. Birinci Dünya müharibəsinin sona çatması və nəticədə Versal müqaviləsi, iqtisadi böhran, faşist və ultrasəsçi hərəkatların və imperialist hərəkatların meydana çıxması müharibəyə gətirib çıxaracaq səbəblərdən idi.

İkinci Dünya Müharibəsinin sonu əvvəlkilərdən tamamilə fərqli bir dünyaya səbəb oldu. İki böyük fövqəldövlət – ABŞ və Sovet İttifaqı, təsir dairələrini bölüşdülər və Soyuq Müharibəyə səbəb oldular.

Böyük Britaniya və Fransa, qaliblər arasında olmasına baxmayaraq gücünü itirdi və Almaniya bölünsə də, bir neçə ildə özünə gəlməyi bacardı.

Fon

Birinci Dünya Müharibəsindən çıxan Avropanın, o münaqişədən əvvəlki sərhədləri çox fərqli idi. Avstriya-Macarıstan İmperiyası bir neçə ölkəyə bölündü, Elzas və Lotaringiya Fransızların əlinə qayıtdı və bəzi ərazilər keçmiş Çar Rusiyasından ayrıldı, Sovet İttifaqına çevrildi.

Versal müqaviləsi

Versal müqaviləsi Avropanın Birinci Dünya müharibəsindən sonra necə görünəcəyini müəyyənləşdirdi. İclaslara 32 ölkənin qatıldığı halda, əslində razılaşma ABŞ, İngiltərə və Fransanın işi idi.

Bütün tarixçilər, məğlub bir ölkə olaraq Almaniyaya tətbiq olunan təzminatın növbəti dünya qarşıdurmasının gəlişində həlledici təsir göstərdiyini qəbul edirlər. Bunlar yalnız ərazi itkiləri deyil, həm də ağır maddi təzminat idi.

Öz növbəsində, İtaliya da Müqavilə ilə alçaldılmış hiss etdi. Qalib koalisiyanın bir hissəsi olmasına baxmayaraq, tələblərinin demək olar ki heç biri yerinə yetirilmədi.

Veymar Respublikası

Almaniya Versal Müqaviləsinin şərtlərindən alçaldıldığını hiss etdi. Kompensasiya təhqiramiz hesab edildi və ordusunu azaltmaq məcburiyyəti SSRİ-nin hücum qorxusunu artırdı.

Qaliblərə qarşı olan acınacaqlı vəziyyətə pis iqtisadi vəziyyət də qoşuldu. Münaqişədən sonra Almaniyada yaranan siyasi rejim olan Weimar Republic, hər cəbhədə aşılırdı. İnflyasiya göy səviyyəsinə çatdı və orta sinifin bir hissəsini məhv etdi.

Digər tərəfdən Freikorps başda olmaqla çox sayda hərbiləşdirilmiş qrup meydana çıxdı. Ölkədə davamlı əmək və solçu qrupların qiyamları ilə böyük bir qeyri-sabitlik yaşandı. Bunlar tez-tez hökumətin işbirliyi ilə hərbçilər tərəfindən şiddətlə repressiyaya məruz qaldı.

Ümumi əhali sabitlik və nizam tələb edirdi və tezliklə onları implantasiya edəcək və Almaniyanı yenidən böyük bir gücə çevirəcəyini vəd edən bir tərəf meydana gəldi.

Hitler

1923-cü ildə hələ azlıq təşkil edən Adolf Hitler Milli Sosialist Partiyası çevrilişə cəhd etdi. Bu cəhd partiyanın qanunsuz elan edilməsinə və Hitlerin həbsdə olmasına səbəb oldu.

1930-cu illər iqtisadiyyatın tənəzzülü ilə başladı. Weimar Respublikası asayişi qoruya bilmədi və münaqişələr böyüyürdü.

Nasist Partiyası əhalinin narazılığından istifadə etdi. Təklifləri Almaniyanın hərbi qüdrətini bərpa etməsinə imkan vermək məqsədi daşıyırdı. Ölkənin vəziyyətində xaricilərin rəhbərlik etdiyi Kommunistləri, Yəhudiləri və Müttəfiqləri günahlandırdı.

Həm də itirilmiş əraziləri bərpa edəcəklərini və yaşayış sahəsi Lebensraum dediklərindən əmin olduqlarına qədər sərhədlərini genişləndirəcəklərinə söz verdilər.

Bu fikirləri ilə özlərini 1932-ci il seçkilərinə təqdim etdilər, səslərin 33,1% -ni alaraq ən çox səs alan partiya oldular. Hitler kansler təyin edildi və prezident ona hökumət qurmağı tapşırdı. Növbəti il ​​Reyxstaqdakı yanğın istisna vəziyyəti elan etmək və əsas rəqibləri olan kommunistləri qanunsuz elan etmək üçün bəhanə verdi.

Bundan sonra Hitler yenidən səslərin 43.9% -ni alaraq seçkilər elan etdi. Bir neçə ayda demokratik quruluşları sona çatdırdı və diktatura qurdu.

İtaliya

İtaliyada Hitlerə bənzər bir ideologiyaya sahib bir partiya hakimiyyəti ələ keçirmişdi. Özünü millətçi, genişləndirici və militarist elan edən Benito Mussolininin Milli Faşist Partiyası idi. Artıq 1936-cı ildə İtaliya Efiopiyanı işğal etdi və 1939-cu ildə Albaniyanı işğal etdi.

Mussolini də Hitler kimi İtaliya sərhədlərini genişləndirmək istəyirdi. Hakimiyyətə gəldikdən sonra fərdi azadlıqlara son verdi və rəqiblərini sıradan çıxardı. Almaniya ilə Çelik Müqavilələrini imzaladı.

İspaniya

Sonralar İspaniya İkinci Dünya Müharibəsində birbaşa iştirak etməsə də, Vətəndaş Müharibəsi (1936-1939) münaqişə üçün bir sınaq meydanı olaraq qəbul edilir. Almaniya və İtaliya Franco birliklərinə dəstək verdilər.

Avropa güclərinin imzaladığı müdaxilə edilməməsi müqaviləsini pozaraq gələcək dünya müharibəsi üçün yeni bir müttəfiqə sahib olmağa çalışdılar.

Ribbentrop-Molotov Paktı

Görünən ideoloji fərqlərə və Hitlerin Kommunistlərə qarşı başlatdığı repressiyalara baxmayaraq, Almaniya və SSRİ təcavüz etməmək haqqında bir müqavilə imzaladılar. Razılaşmada Mərkəzi Avropadakı təsir bölgələri də paylandı.

Bəzi tarixçilər Stalin ordusunu modernləşdirmək üçün vaxt qazanmaq istədiyini iddia edirlər. Pakt, Almaniyanın, şərq cəbhəsi ilə əlaqədar olaraq, əsassız olaraq, müharibəyə hazırlaşmağa yönəlməsinə icazə verdi.

Yaponiya

Avropadan uzaqlarda Yaponiya, Sakit Okean Müharibəsi adlandırılan qəhrəman idi. Müharibə Nazirləri Baş nazirdən əvvəl də hərəkət muxtariyyətinə sahib olan bu ölkələr ağır bir şəkildə hərbiləşdirilmiş bir ölkə idi.

19-cu əsrin sonunda Yaponlar Çinə hücum edərək onları məğlub edərək imperialist niyyətlərini nümayiş etdirdilər. Rusiya və Qərb güclərinin müdaxiləsi fəth edilmiş ərazinin bir hissəsinin ilhaq edilməsinə mane oldu. Tezliklə Yaponiya Rusiyanı başqa bir müharibədə məğlub etməyi və özünü böyük bir Asiya dövləti kimi göstərməyi bacardı.

1930-cu illərdə Yapon militarizmi və millətçiliyi artmaqda idi. Beləliklə, 1931-ci ildə Mançuriyanı işğal etdi və bölgəni bir qoruyucuya çevirdi.

Millətlər Birliyi bu hadisəni qınadı, ancaq Yaponiya sadəcə təşkilatı tərk etdi. 1937-ci ildə Çinlə yeni bir müharibə başladı. İngiltərə və ABŞ, yaponlara böyük təsir göstərən ticarət embarqoları ilə Çinliləri dəstəkləyərək reaksiya göstərdilər.

İkinci Dünya müharibəsi harada baş verdi?

II Dünya müharibəsi iki əsas coğrafi cəbhəyə sahib idi: Avropa və Pasifik. Birinci halda, başlanğıc tarixi ümumiyyətlə 1939-cu ildə, Alman qoşunlarının Polşanı işğalı ilə qeyd olunur.

Sakit Okeanda Yaponiya ilə Çin arasındakı qarşıdurma 1937-ci ildə başlamışdı, baxmayaraq ki 1941-ci ildə Pearl Harbora (ABŞ) hücum qloballaşma ilə nəticələndi.

Avropa

II Dünya Müharibəsinin başlamasından bir neçə ay əvvəl Avropada gərginlik artmaqda davam etmədi. Almaniya, Çexoslovakiyanın bir bölgəsi olan Sudetenland’a iddia etdi. Səbəb çox sayda alman mənşəli sakin olması idi.

Qərb gücləri, Fransa və İngiltərə, Hitlerin iddialarına təslim oldu. 1938-ci ilin sentyabrında ilhaq Münhen müqavilələri ilə baş verdi. Fransız lideri Daladier və İngilislər Çemberlen, müqaviləni qəbul edərək Alman imperialist iddialarının sakitləşəcəyini düşünürdülər.

Reallıq bu inamı yalanladı. 1939-cu ilin martında Alman qoşunları Çexoslovakiyanın qalan hissəsinə nəzarəti ələ alaraq Praqanı işğal etdilər.

Bunu nəzərə alaraq Polşa Danziqdən (Almaniyanın da iddia etdiyi ərazi) imtina etməkdən imtina etdi və Fransa və Böyük Britaniya ilə qarşılıqlı müdafiə müqaviləsi imzaladı. Bu, onsuz da Polşanın işğalını ləngitmiş kimi görünürdü.

Lakin Polşa, Fransa və İngiltərə arasındakı razılaşma işğalı təxirə saldı. Almanlar, ölkəni işğal etmək üçün özlərinə bəhanə gətirmək üçün Polşa qoşunlarının bir radio anteninə hücumunu simulyasiya etdilər.

1 sentyabr 1939-cu ildə Polşanın Wileun şəhəri II Dünya Müharibəsini başlatan Almanlar tərəfindən bombardman edildi.

Asiya

Yaponiya ilə Çin arasında İkinci Müharibə 1937-ci ildə başlamışdı. Sonrakı illərdə Yaponlar, daha sonra Fransızların əlində olan Hindistanı və digər Asiya ərazilərini işğal etdilər.

Qərb dövlətlərinin reaksiyası, xüsusilə neft və xammal çatışmazlığı səbəbindən Yaponiya iqtisadiyyatı üçün çox mənfi olan bir iqtisadi embarqo elan etmək idi. Ölkənin militarizmi və imperializmi reaksiyanın qlobal müharibə olması üçün digər maddələr idi.

Əvvəlcədən elan edilmədən, 7 Noyabr 1941-ci ildə Yaponiya, ABŞ-ın Pearl Harbordakı bazasını bombaladı və ABŞ-ın reaksiyasına səbəb oldu. Bir neçə saatdan sonra Yaponiyanın müttəfiqləri olan Almaniya və İtaliya amerikalılara qarşı müharibə elan etdilər.

Bu şəkildə İkinci Dünya Müharibəsi bir planet qarşıdurmasına çevrildi.

II Dünya müharibəsinin səbəbləri

II Dünya Müharibəsinin səbəbləri əvvəlki onilliklərdə baş verən fərqli sosial, siyasi və iqtisadi hadisələrin birləşməsi idi.

Birinci Dünya Müharibəsi və Versal Müqaviləsi

Birinci Dünya müharibəsinin sonu Avropa xəritəsini dəyişdirdi. Bu qarşıdurmanın bağlandığı Versal Müqaviləsinin imzalanması Avropa sərhədlərini dəyişdirdi. Bu dəyişikliklər bəzi ölkələrdə itirilmiş əraziləri bərpa etmək istəyi ilə narazılığa səbəb oldu.

Digər tərəfdən, Almaniyanın ödəməli olduğu təzminatlar, əhalisinin əksəriyyəti tərəfindən alçaldıcı kimi qəbul edildi. Buna, ölkəni silahsızlaşdırmaq üçün qoyulmuş öhdəlik əlavə edilməlidir, çünki Müqavilə ordusunda böyük bir azalma tətbiq etdi.

İqtisadi böhran

29 böhranı və Böyük Depressiya qlobal bir fenomen olsa da, Almaniya çox böyük iqtisadi problemlərlə üzləşdi. Müharibə təzminatının ödənilməsi, sənaye toxumasının itkisi ilə birləşdirildi. 1930-cu illərdə meydana gələn hiperinflyasiya orta və yuxarı təbəqənin yaxşı bir hissəsinin dağılmasına səbəb oldu.

Bu, digər mülahizələrə əlavə olaraq, Böyük Almaniyaya qayıtmağın tərəfdarı olan və baş verənlərdə “digərlərini” (İngilislər, Kommunistlər, Yəhudilər . ) günahlandıran ideologiyaların ortaya çıxmasına əlverişli bir mühit yaratdı.

Faşizmin yüksəlişi

Faşizmin ortaya çıxması və Hitler və ya Mussolini kimi liderlərin əvvəlki iki səbəblə çox əlaqəsi var idi. Alman və İtalyan liderləri, həm hərbi, həm iqtisadi, həm də ərazi bölgələrinin möhtəşəmliyinə qayıdacaqlarını vəd etdilər.

Hitler məsələsində böyük bir etnik komponent də onun ideologiyasına qoşuldu. Nasistlər Arya irqinin üstünlüyünü və aşağı hesab edilənlərə rəhbərlik etmək hüququnu müdafiə etdilər.

Müstəmləkəçilik və İmperializm

Yaponiyada mədəni fərqliliklərə baxmayaraq, digər Asiya xalqlarından üstün olduqlarına güclü inam var idi. Özünü Tanrı elan edən bir İmperatora çatana qədər hərbiləşdirilmiş və iyerarxik cəmiyyəti, imperialist siyasətinin bir hissəsini təhrik etdi.

Digər tərəfdən, iqtisadi maraqlar və etnik düşüncələrin qarışığı bəzi ölkələrin müstəmləkələri artırmaq və ya imperiyalar yaratmaq üçün mübarizə aparmalarına səbəb oldu. Bu, müharibədən əvvəlki gərginliyi artıran digər xalqlarla toqquşdu.

Döyüşənlər: II Dünya Müharibəsinin tərəfləri

II Dünya Müharibəsində bütün qitələrdən olan ölkələr iştirak etdi. Bu və ya digər şəkildə bütün planet birbaşa və ya dolayı yolla münaqişədə təsirləndi.

Müttəfiq ölkələr

Müttəfiqlər arasında əsas ölkələr İngiltərə, ABŞ və Sovet İttifaqı idi. Müharibənin ilk anlarında işğal olunmasına baxmayaraq Fransa da ümumiyyətlə bu qrupa qoşulur.

Bunlara Çin, Avstraliya, Yeni Zelandiya, Kanada, Belçika, Hollandiya, Polşa, Yunanıstan, Yuqoslaviya və ya Norveç kimi digər millətlər də qoşulmalıdır. Latın Amerikası ölkələri Pearl Harbora edilən hücumdan sonra qarşıdurmaya girdi.

Hub ölkələri

Oxlara aid üç əsas döyüşçü Almaniya, İtaliya və Yaponiya idi. Rumıniya, Macarıstan və ya Bolqarıstanda olduğu kimi bəzi Şərqi Avropa hökumətləri əvvəlcə nasistləri dəstəklədilər. Bunlar, işğala qarşı mübarizə aparan daxili partizan hərəkatları ilə bir çox hallarda dəyişən tərəflərlə sona çatdı.

Bundan əlavə, Tayland və Finlandiya tərəfindən dəstəkləndilər. Nəhayət, Liviya, Efiopiya və İtalyan müstəmləkələri olan digər ölkələr də münaqişəyə qoşun qatdı.

İnkişaf: II Dünya Müharibəsinin mərhələləri

“Blitzkrieg”

Münaqişənin ilk mərhələsi bir çox tarixçilər tərəfindən “Blitzkrieg” kimi tanınır. Polşa yalnız bir ayda Almaniya tərəfindən işğal edildi, baxmayaraq ki, ölkənin şərq hissəsi nasistlərlə imzalanan Təcavüzsüzlük Paktı altında Sovetlərin əlində qaldı.

Fransa və Böyük Britaniya Almaniyaya müharibə elan etdilər, ancaq 1940-cı ilin martına qədər hər hansı bir müharibə təşəbbüsü göstərmədilər.

Öz növbəsində, Almaniya, həmin ilin aprelində yalnız bir neçə gündə Norveç və Danimarkanı işğal etdi. Məqsəd həm İskandinav ölkələrinin istehsal etdiyi və həm də müharibə sənayesi üçün zəruri olan dəmiri təmin etmək idi.

Hitlerin növbəti addımı daha iddialı idi. May ayında Fransaya qarşı hücuma başladı. Fransızların hərbi gücünə baxmayaraq bir aydan az müddətdə bütün ölkə Almaniyanın əlində idi. 14 iyun tarixində nasist qoşunları Parisə girdi. Fransa ikiyə bölündü: işğal olunmuş bir bölgə, digəri isə işbirlikçi bir hökumət ilə.

Bu kampaniyaların sürəti “İldırım müharibəsi” adının mənşəyi idi. Yalnız doqquz ay ərzində Hitler Avropanın əksər hissəsini işğal etmişdi. Yalnız İngiltərə bununla üzləşməli idi.

London üzərindəki partlayışlar

Nasistlər müharibəni tez bir zamanda bitirmək niyyətində idilər. Tarixçilərə görə, Hitler Böyük Britaniyanı işğal etməyə cəhd göstərməyə qərarlı idi, lakin generalları onu hava sahəsinə nəzarət etmədən mümkünsüz olduğuna inandırdılar. Bu, bir neçə ay ərzində hər iki ölkə arasındakı döyüşün havada inkişaf etməsinə səbəb oldu.

Hər iki ölkənin istifadə etdiyi taktikalardan biri də şəhərlərin ayrı-seçkiliksiz bombardman edilməsi idi. Almanlar Londona minlərlə bomba atdılar və İngilislər eyni şeyi Berlinə də etdi. Son nəticə, mümkün işğalı dayandırmağı bacaran İngilislərə üstünlük verdi.

Bu vaxt İtaliya da öz hücumlarına başlamışdı. Mussolini Yunanıstanı işğal etməyə çalışdı, ancaq Rumlar və İngilislər tərəfindən rədd edildi. Bu, Hitleri müttəfiqinə kömək etmək üçün qoşun ayırmağa məcbur etdi.

1941-ci ilin aprelindən başlayaraq yeni sürətli əməliyyatlar Alman qoşunlarının Yuqoslaviya və Yunanıstanı idarə etməsinə imkan verdi və bu da İngilislərin geri çəkilməsinə səbəb oldu.

“Ümumi müharibə”

Almaniya və Sovet İttifaqının imzaladığı Pakt çox keçmədən dağılacaq. Stalin müharibədən istifadə edərək Hitlerin istəkləri ilə qarşı-qarşıya qalan Estoniya, Latviya, Litva və Cənubi Finlandiyanı ilhaq etmişdi.

Şiddətli anti-kommunist nasist lider, SSRİ-ni işğal etmək məqsədi ilə Barbarossa əməliyyatını hazırlamağa başladı. 22 iyun 1941-ci ildə Almanlar Sovet ərazisinə üç fərqli bölgədən keçdilər və Stalin İngilislərlə yeni bir müqavilə imzaladı. Hərbi səviyyədə Sovetlər yandırılmış torpaq taktikasını tətbiq etməyə başladılar.

İlk Alman hərəkatları uğurlu olsa da, irəliləmələri tezliklə yavaşladı. Qış Nazi birliklərini hazırlıqsız tutdu. Temperatur mənfi 32 dərəcəyə çatdı, minlərlə əsgər öldü və hücumu iflic etdi.

Almanlar isə yaza qədər dayana bildilər. 1942-ci ilin sentyabrında bütün İkinci Dünya Müharibəsinin ən sərt və qanlı mühasirəsinin baş verdiyi Stalinqrad qapılarına çatdılar. Bir neçə ay davam edən döyüşlərdən sonra Almanlar 2 fevral 1943-cü ildə təslim olmalı oldular və bu da müharibənin gedişatını dəyişdirdi.

İnci limanı

Almanlar Sovet İttifaqını işğal edərkən müharibənin nəticəsi olaraq başqa bir həyati hadisə baş verdi: ABŞ-ın münaqişəyə girməsi. Əvvəlcə müttəfiqlərə kreditlə silah almasına icazə verərək gizli şəkildə dəstəkləməsinə baxmayaraq, bitərəfliyi seçdi.

Yaponiya 1940-cı ildə Almaniya və İtaliya ilə bir müqavilə imzalamışdı. Asiyadakı genişləndirmə kampaniyası çərçivəsində bir neçə Fransız, İngilis və Holland koloniyalarını işğal etmişdi. Bundan əlavə, onların imperializmi, şiddətli iqtisadi və ticarət sanksiyaları tətbiq edərək cavab verən Amerika iş maraqlarına qarşı çıxdı.

Yaponların Pearl Harbordakı hərbi bazasına əvvəlcədən bildiriş etmədən ABŞ donanmasının bir hissəsini məhv etdi və ABŞ-ın Yaponiyaya və qısa müddət sonra İtaliya və Almaniyaya müharibə elan etməsinə səbəb oldu.

1942-ci ilin əvvəlində vəziyyət yaponlar üçün əlverişli görünürdü. Sinqapur, İndoneziya, Birma və Filippinləri fəth etmişdilər, ancaq o ilin yayında vəziyyət tamamilə dəyişdi. Amerikalılar bütün düşmən təyyarə gəmilərini batıraraq Midway döyüşündə qalib gəldilər.

O andan etibarən Yaponiyanın məğlubiyyəti yalnız zaman məsələsi idi. Lakin yaponların sərt müqaviməti münaqişəni uzun aylar uzadıb.

Eksenin məğlubiyyəti

Müttəfiqlər, əvvəlcədən İkinci Dünya Müharibəsinin ən yaxşı bilinən hərəkətlərindən birini təşkil etdilər: Normandiya enişləri. 6 iyun 1944-cü ildə baş verdi və itkilərə baxmayaraq, qoşunlarının şimal-qərb çimərliklərindən Fransaya nüfuz etməsinə icazə verdi.

1 avqustda Alman cəbhəsi dağıldı. Günlər sonra 25 avqustda Paris azad edildi. Bu vaxt, şərqdə Sovetlər Polşa, Rumıniya və Bolqarıstanı azad edən hücuma başladılar.

Hitlerin ölümü

Bu məğlubiyyətlərə baxmayaraq, Hitler təslim olmaq istəmədi. Sona qədər müharibəni çevirə biləcək bəzi gizli silahları gözləyirdi. 1945-ci ilin əvvəlində Ardenlərdəki əks hücuma cəhdləri uğursuz oldu və Berlinə gedən yol müttəfiqlər üçün açıq qaldı. Əvvəlcə Sovetlər gəldi, lakin Hitler artıq intihar etmişdi.

Rəsmi nəzəriyyə Hitlerin ortağı Eva Braun ilə intihar etməsidir. Ancaq Latın Amerikasına qaçdığını təsdiqləyən qeyri-rəsmi fərziyyələr var. İddia edilən intihar yerində tapılan bir doppelganger cəsədi və Sovet İttifaqı tərəfindən tapılan bir kəllə sümüyünün DNT tərəfindən təsdiqlənməməsi şübhələri artırdı.

Əslində, dövrün FTB və İngilis kəşfiyyat xidmətləri, intihar edildiyi bunkerdə tapılan cəsədlərin bir aldatma strategiyasının bir hissəsi olduğuna inandıqları üçün müharibə bitdikdən sonra Hitleri axtarmağa illər sərf etdilər. və qaç.

Asiya

ABŞ-ın Hirosima (6 avqust 1945) və Naqasakiyə (9 avqust) atdığı atom bombaları Yaponiyanın təslim olmasını sürətləndirdi.

15 Avqustda İmperator Hirohito təslim olduğunu elan etdi. Bu, rəsmi olaraq 2 sentyabrda Amerika döyüş gəmisində imzalanıb. Yaponiya, prinsipcə, qaliblər tərəfindən idarə olunurdu. Tanrı statusundan imtina etməli olan Hirohito taxtı qorudu.

Nürnberq məhkəmələri

Hitlerin bunkerində intihar etdiyi iddia edildikdən sonra Karl Dönitz onu Alman hökumətinin başçısı etdi. Funksiyası, əsasən müttəfiq qüvvələrə təslim olmaq idi. Beləliklə, 1945-ci il mayın 2-də Berlini Sovetlərə təslim etdi.

7 Mayda Alman Yüksək Komandanlığı da təslim oldu. Ertəsi gün müttəfiqlər, ertəsi gün Sovetlər kimi Zəfər Gününü qeyd etdilər.

Bundan sonra qalib gələn ölkələrin liderləri müharibənin bitməsini müzakirə etmək üçün bəzi görüşlər keçirtdilər. Stalin, Ruzvelt və Çörçill münaqişədən sonra Avropa sərhədlərinin necə olacağını planlaşdıran Yaltada görüşdülər.

Digər tərəfdən, sağ qalan Alman liderləri Nürnberq şəhərində mühakimə olundu. Bəzilərinə ölüm, digərlərinə ömürlük həbs cəzası verildi və nəhayət, sərbəst buraxılanlar var.

Bu məhkəmələr müharibə cinayətləri və insanlığa qarşı cinayətlər haqqında sonrakı beynəlxalq hüququn mikropu idi.

II Dünya Müharibəsinin nəticələri

İkinci Dünya Müharibəsinin nəticələri yalnız çox sayda ölüm və bütöv bir qitənin məhv edilməsi ilə məhdudlaşmırdı, həm də sonrakı onilliklər üçün dünya tarixinə damğa vurdu.

Avropanın viran olması

Hər şəhərin bombardmanları və fəthləri Avropa qitəsini tamamilə darmadağın etdi. Müharibədən sonra yenidən qurulmaq üçün iqtisadi sərmayə çox idi və Marshall Planı ilə Birləşmiş Ştatlar ən çox iştirak edənlərdən biri idi. Bu da ona təsir göstərdi və böyük dünya supergücü oldu.

Maddi ziyana əlavə, itki sayı hesaba alınmazdı. Münaqişə zamanı 50 ilə 70 milyon arasında insan öldü. Bu rəqəmin əksəriyyəti mülki vətəndaşlardan ibarət idi.

Bipolar dünya və Soyuq müharibə

Onsuz da Birinci Dünya Müharibəsindən təsirlənmiş dünya geosiyasəti, İkincidən sonra tamamilə dəyişdi. Köhnə güclər, İngiltərə, Fransa və Almaniya zəiflədi və gücləri demək olar ki, yox oldu.

Sonra dünya iki qütblü oldu. ABŞ və Sovet İttifaqı, ətrafındakı qalan ölkələri qarışdıraraq böyük qlobal güclər kimi meydana çıxdı. Rəqabət ideoloji, iqtisadi və birbaşa olmasa da hərbi idi.

20-ci əsrin 90-cı illərinə qədər davam edən bu vəziyyət, Soyuq Müharibə adlandı. İki güc arasındakı qarşıdurmalar dolayı yolla inkişaf etdi, lakin nüvə fəlakəti qorxusu bu onilliklər ərzində mövcud idi.

Holokost

Hitlerin irqçi siyasəti xüsusilə Yəhudiləri təsir etdi. Nasistlər onları Almaniyadakı müharibələrarası vəziyyətin günahkarlarından biri kimi seçmişdilər və irqi qanunlar onlara təsir etdi.

Sözügedən “son həll” ilə Avropadakı Yəhudilərin qəti bir planı həyata keçirildi. Təxminən 6 milyon adam konsentrasiya düşərgələrində və ya başqa yerlərdə öldü.

Yəhudilərə əlavə olaraq qaraçı kimi xalqlar, homoseksuallar kimi qruplar və ya kommunist kimi siyasi meyllər də bu məhv siyasətlərindən əziyyət çəkdi.

Avropadakı coğrafi-siyasi dəyişikliklər

Bütün Eksen ölkələri Müttəfiqlərə təzminat ödəmək üçün ərazilərinin genişləndirilməsini itirdilər. Bu, dünya xəritəsinin yenidən sıralanmasına səbəb oldu. Məsələn, SSRİ Şərqi Avropadakı ölkələri götürdü və bu ərazilərdə kommunizmi həyata keçirdi.

Almaniya Division

Almaniya müharibədən sonra ikiyə bölündü. Əvvəlcə ABŞ, İngiltərə və Fransa tərəfindən idarə olunan qərb zonası sonradan Amerika çətiri altına alındı. Şərq hissəsi Alman Demokratik Respublikası adlandırıldı və Sovetlərin təsiri altına girdi.

Yeni dünya qanuni və diplomatik qaydası

Millətlər Birliyi müharibələrin qarşısını alan bir vasitə olaraq uğursuz olmuşdu. Bunun əvəzini Birləşmiş Millətlər Təşkilatı aldı. Bunda II Dünya Müharibəsinin qalib gələn ölkələri (üstəgəl Çin) qərarlar üzərində veto hüququna malikdirlər.

Bundan əlavə, Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı (NATO) və Varşava Paktı yaradıldı. İki hərbi qarşılıqlı müdafiə müqaviləsi var idi, bunlardan birincisi ABŞ, digəri isə Sovet İttifaqı tərəfindən idarə olunurdu.

Dekolonizasiyanın başlanğıcı

Avropa ölkələrinin müstəmləkələri, koloniyalarının güc itkisindən istifadə edərək dekolonizasiya proseslərinə başladılar. Bu sahədə Soyuq Müharibə də çox təsirli idi. Demək olar ki, bütün hallarda müstəqilliyə çağıran qrupların bəziləri iki böyük gücdən biri tərəfindən idarə olunurdu.

İqtisadi böhran

Hərbi gücə və mənbələrə həddən artıq xərcləmə nəticəsində müharibənin aparıcı ölkələri ciddi iqtisadi böhrana məruz qaldı. Almaniya, Fransa və İngiltərə iflas elan etdilər.

Bu da öz növbəsində Fransa və İngiltərənin öz müstəmləkələrindən (Hindistan və ya Cezayir kimi) imtina etməsinə səbəb oldu və beləliklə, iqtisadi və ərazi mülkiyyət tarixləri sayəsində bu gün üçüncü dünyanın sözdə bir hissəsi olan bir çox yeni müstəqil millət yaratdı.

Elmi və texnoloji inkişaflar

Tarixən müharibələr həmişə elmi və texnoloji inkişaf mənbəyi olmuşdur. Büdcələrə və səylərə mane olmadan düşməni aşmağın zərurəti, hər bir qarşıdurmaya, bəzən sülh dövründə istifadə olunmağa davam edən bir sıra irəliləyişlər gətirib çıxardı.

Kimya, aviasiya və raketlər

Xam materiallara olan ehtiyac alimləri süni əvəzedicilər tapmaq üçün çalışmağa sövq etdi. Bu baxımdan sənaye üçün sintetik kauçuk istehsalı diqqət çəkdi.

Münaqişə səbəbi ilə ortaya çıxan başqa bir məhsul neylon idi. Xüsusilə Almaniyada paraşütlər üçün bir material olaraq istifadə edildi. İstehsal etmək üçün toplama düşərgələri məhbuslarından istifadə etdilər.

Aviasiya və ballistika sahəsində irəliləyişlər sonsuz idi. Jet mühərrikləri kimi bombardmançı və döyüş təyyarələri üçün yeni itələmə sistemləri bu sahədə bir mərhələ oldu.

Eynilə, özüyeriyən raketlər üçün yaradılan sistemlər daha sonra kosmik yarışı inkişaf etdirmək üçün istifadə edildi.

Riyaziyyat, kibernetika və informatika

Radara dair araşdırmalardan başlayaraq elm adamları riyaziyyatda yeni bir sahə yaratdılar: əməliyyat tədqiqatları. Bu, kompleks optimallaşdırma problemləri ilə məşğul olmaq üçün istifadə olunur.

Hesablama sahəsində II Dünya Müharibəsi müharibəyə tətbiq olunan kompüterlərin ilk istifadəsinə şahid oldu. Konrad Zuse’nin Alman kompüteri aviasiya üçün istifadə edildi. Britaniyada Colossus, Alman kodlarını pozmaq üçün qurulmuş rəqəmsal bir kompüter idi.

Radar

İkinci Dünya Müharibəsində istehsal olunan ən məşhur ixtiralardan biri də radar idi. Artıq 1900-cü ildə Nikola Tesla, 1900-cü ildə cisimləri aşkar etmək üçün dalğaların istifadəsi ehtimalını irəli sürmüşdü, lakin 1940-cı illərə qədər inkişaf etməmişdir.

Materialşünaslıq və müdafiə

Mantıksal olduğu kimi, daha çox ixtira ortaya çıxdı silah sahəsində.Döyüş və müdafiə üçün daha yaxşı silahlar tapmaq yarışı, tanklara daxil olanlar kimi yeni materialların inkişafına səbəb oldu.

Nüvə parçalanması və atom bombası

1938-ci ilin dekabrından bəri, Almaniyada uran parçalanması ilə bağlı aparılan araşdırmalardan sonra bu prosesdən hərbi silah kimi istifadə olunma ehtimalı aydın oldu.

Bütün güclər ilk atom bombasını yaratmaq üçün bir yarışa başladılar. Almanların üstünlüyü görünürdü, amma qabaqda gələn amerikalılar idi. İlk bombalar 1945-ci ilin avqustunda Hirosima və Naqasakiyə atıldı.

Dağıdıcı güc, on illərdir planetin sona çatacağı bir müharibənin başlayacağından qorxan dünyanı qorxutdu.

İstinadlar

1. Əlavə. II Dünya müharibəsi. Ecured.cu saytından əldə edilmişdir
2. Tərcümeyi-hallar və həyat. İkinci Dünya Müharibəsi. Biografiasyvidas.com saytından əldə edilmişdir
3. Jiménez, Hugo. İkinci Dünya müharibəsinin səbəbləri. Redhistoria.com-dan əldə edildi
4. John Graham Royde-Smith Thomas A. Hughes. İkinci dünya müharibəsi. Britannica.com-dan əldə edildi
5. History.com Redaktorları. İkinci dünya müharibəsi. History.com-dan əldə edildi
6. CNN Kitabxanası. II Dünya Müharibəsi Sürətli Faktlar. Edition.cnn.com saytından əldə edildi
7. National Geographic. 2 Dünya müharibəsi faktları. Natgeokids.com-dan əldə edildi
8. Taylor, Alan. II Dünya Müharibəsi: Müharibədən sonra. Theatlantic.com saytından əldə edildi

Ikinci dünya müharibəsi

Kateqoriyalar

Özəl

Layihələr

• Seçki 2020
• Ramazan
• Video Xəbərlər
• Qurban Bayramı
• Beynəlxalq Media Forumu
• DÇ-2018
• Türkiyə Prezident Seçkiləri 2018
• Seçkilər 2018
• #Cümhuriyyətüçünyaz
• Formula 1 / Bakı 2017
• Simpozium 2017
• İslam Həmrəyliyi Oyunları
• Referendum
• 15 Temmuz Milletin İradesi

Struktur

• Haqqında
• Şərifzadə küç., 168A, II Bina, m.1, Bakı, Azərbaycan
• +99412 432 12 22
• +99455 681 11 82
• [email protected]

!Reklam – Sol

Koronavirus

!Reklam – Sag

Ana Səhifə Maqazin II Dünya Müharibəsi ilə bağlı maraqlı faktlar

!Reklam – Qarabag

Yeni Çağ Media Qrupu – Sentyabr 02, 2019 – 00:35

!Reklam – Yazi

Bu gün dünya tarixinin ən böyük və qanlı müharibəsi olan II Dünya Müharibəsinin başlanmasından 80 il ötür.

II Dünya Müharibəsi 1 sentyabr 1939-cu il tarixində faşist Almaniyasının Polşaya hücumu ilə başlayıb və 2 sentyabr 1945-ci ildə başa çatıb. Bu müharibə dünya tarixində nüvə silahının tətbiq edildiyi ilk və tək müharibə kimi düşüb. Yenicag.az “Azeri Defence”yə istinadən II Dünya Müharibəsi ilə bağlı bəzi maraqlı faktları təqdim edir. Müharibədə həmin vaxt dünyada mövcud olan 73 dövlətdən 62-si və dünya əhalisinin 80%-i iştirak edib. Hərbi əməliyyatlar 40 dövlətin ərazisində və dünyanın bütün okeanlarının sularında aparılıb. Müharibə dövründə dünya üzrə 110 milyon insan səfərbər edilib. Ümumi itkilər 60, bəzi məlumatlara görə 65 milyon nəfər olub. Anfitaşist koalisiyasının hərbi itkiləri 16 milyon, mülki itkiləri 30 milyon nəfər, Almaniya və onun müttəfiqlərinin hərbi itkiləri 9 milyon, mülki itkiləri 8 milyon nəfərdən çox olub. Antifaşist koalisiyasında ən çox hərbi itki SSRİ-nin olub – 11 milyon nəfər. Almaniya isə təkbaşına 5 milyon 318 min əsgərini itirib. Müharibə dövründə Sovet Ordusunun təqribən 5 milyon civarında, Almaniyanın isə 4 milyon 100 min əsgəri əsir götürülüb. İtki sayına görə üçücü yerdə Çin dayanıb. Çin müharibədə 3.8 milyon əsgər, 7.9 milyon mülki əhali itirib. Çinin bombardman, aclıq və kütləvi qətliamlarda ölən əhalisinin sayı faşistlərin ölüm düşərgələrində soyqırıma uğrayan yəhudilərin sayından çox olub. Müharibədə həmin dövrdə müstəqil müsəlman dövləti olan İraq 1000 əsgər itirib. Müharibənin sonunda SSRİ-nin əlində 3 486 206 hərbi əsir olub. 1956-cı ildə sonuncu əsir ölkəsinə yola salınıb. SSRİ-nin əsir düşərgələrində saxlanılan əsirlərin 518 520 nəfəri ölüb. 2 967 686 nəfər ölkəsinə qaytarılıb.
Müharibənin iştirakçı dövlətlərə vurduğu maddi zərər 4 trilyon dollar təşkil edib. Müharibə dövründə SSRİ, ABŞ, Böyük Britaniya və Almaniyanın sənayesi 652 min təyyarə, 286 mindən çox tank, özüyeriyən artilleriya və zirehli avtomobil, 1 milyon top, 4,8 milyondan çox pulemyot (Almaniya daxil deyil), 53 milyon tüfəng, karabin, avtomat və başqa silahlar istehsal edib. Almaniya II Dünya Müharibəsində Fransaya kapitulyasiya sənədini 22 iyun 1940-cı ildə Kompone stansiyasında, 1918-ci ildə I Dünya Müharibəsində Almaniyayanın kapitulyasiya sənədini imzalatdırıldığı vaqonda imzalatdırıb.
Müharibə illərində Parisə səfər edən Adolf Hitlerin Eyfel qülləsinə qalxmaması üçün fransızlar qüllənin liftini sıradan çıxarıblar. Hitler buna görə Eyfel qülləsinə qalxa bilməyib. Yalnız qarşısında məşhur fotosunu çəkdirib. Kuril adaları problemi ilə əlaqədar II Dünya Müharibəsi başa çatandan bu günədək Yapnoya ilə SSRİ/Rusiya arasında sülh müqaviləsi imzalanmayıb. SSRİ-də 1923-cü ildə doğulan kişi vətəndaşların 80%-i müharibədə həlak olub. Yaponiya müharibə dövründə kamikadzelərdən geniş istifadə edib. Lakin statistik məlumatlara görə, kamikadzelərin 1/9-u hədəfləri vurmağı bacarıb. Yapon təyyarəçisi Hiroyoşi Nişizava müharibə dövründə təkbaşına 80 təyyarə vurmaqla rekorda imza atıb. Pilot özü sonradan bir nəqliyyat təyyarəsində uçuş zamanı qəzaya düşərək həyatını itirib. Müharibə dövründə SSRİ pilotları tərəfindən edilən taranlar nəticəsində 500-dən çox alman təyyarəsi məhv edilib. Təbii ki eyni sayda da sovet təyyarəsi məhv olub. 1939-1945-ci illərdə Antifaşist koalisiyası 3.4 milyon ton bomba atıb. Müharibə başa çatandan bu günədək hər gün Almaniyada təxminən 10-15 partlamamış bomba tapılır. Almaniyanın II Dünya Müharibəsində rəsmən nota ilə müharibə elan elədiyi yeganə dövlət ABŞ olub. Almanların müharibə dövründə məşhur U-120 dənizaltısı tualetinin sıradan çıxması nəticəsində batıb. Ümumilikdə məşhur U-boat sinif dənizaltılarda xidmət edən 40 min nəfərdən müharibənin sonunda 10 min nəfər sağ qalıb. Müharibə dövründə ABŞ Quru Qoşunlarının istifadəsində yer alan gəmilərin sayı ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin gəmilərinin sayından çox olub. Müharibə illərində İngiltərə kraliçası II Yelizaveta İngilis ordusunda sürücü və təmirçi olaraq xidmət edib.
Müharibə illərində Hitler 136 generalını döyüşlərdə itirib. “İldırımsürətli Barborossa” planının icraçılarından olan məşhur Alman feldmarşal Hans Quderian sürətli hücumu təmin etmək üçün tarixdə ilk dəfə piyadaların tankın üzərində daşınmasını təşkil edib. Alman Ordusunun təkərli və tırtırlı texnika ilə təchizatı o dövr üçün ən mükəmməl səviyyədə təşkil olunub. Normandiya-Neman əməliyyatında əsir götürülən alman əsgərləri arasında koreyalılar da olub. Araşdırma zamanı məlum olub ki, koreyalılar öncə Yaponiya ordusu sıralarında SSRİ ilə müharibədə iştirak edib və Sovet ordusuna əsir düşüblər. Daha sonra Sovet Ordusu sıralarında almanlara qarşı döyüşlərə qatılıb, almanlara əsir düşüblər. Bundan sonra almanlarla birlikdə müharibəyə qatılan koreyalılar bu dəfə müttəfiqlərə əsir düşüblər. Atom bombasını icad edən fizik Nils Bor Danimarkadan İngiltərəyə bombardmançı təyyarənin bomba yüklənən bölməsində qaçırılıb. O, qaçırılarkən özü ilə aparmaq üçün pivə şüşəsinə doldurduğu ağır su yerinə səhvən gerçək pivəni götürüb. Alman təyyarələrinin Leninqrada atdığı ilk bomba zooparka düşüb və ilk itki zooparkda saxlanan fil olub.
1944-cü ilin ortalarında Vermaxt ordusunda əsgərlərin 35%-i bir dəfə, 11%-i iki, 6%-i üç, 2%-i isə dörd, 2%-i isə dörd dəfədən artıq yaralanmışdı. II Dünya Müharibəsinin ən populyar snayperi tətbiq etdiyi taktikləri ilə Fin Ordusunun döyüşçüsü Simo Hayha olub. Sovet Ordusunun snayperi starşina Mixail Surkov isə müharibə müddətində düşmənin 702 əsgər və zabitini məhv edib. Afrika qitəsində 1942-1943-cü illərdə baş verən müharibələrdə müttəfiq qoşunların itkilərinin 20%-ə qədəri istilərdən olub. Qazala döyüşündən sonra geri çəkilən ingilis birliklərini təqdib edən general Rommelin 33-cü kəşfiyyat taboru 26-27 iyun 1942-ci ildə 24 saat ərzində düşmənin müqavimətinə baxmayaraq 158.7 km yol qət edərək dünya rekordu əldə edib. II Dünya Müharibəsi sırasında -1938-1940-ci illərdə Vermaxt ordusuna çağırılan alman əsgərlərin hamısı xüsusi dərmanlar vasitəsi ilə xədim edilibmiş. Burada məqsəd işğal edilən ərazilərdə əsgərlərin “fikrinin dağılmamasına” imkan verilməsi olub. SSRİ-yə hücum zamanı da almanların keçdikləri ərazidə zorlama hadisələrinin az olması da bununla bağlı olub. Yapon Kvantun ordusunun generalları işğal etdikləri ərazilərdə insanlıq tarixində ən ağır eksprementləri ediblər. Bunların sırasında yerli əhalinin azyaşlı təbəqəsinin kəsilib əsgərlərə yedizdirilməsi, döyüşən əsgərlərin depressiyadan çıxarılması üçün işğal edilmiş ərazilərdə gənc qızların kütləvi şəkildə əsgərlərə cinsi xidmət üçün düşərglərə toplanması və s. olub. Bundan başqa, yaponlar Çin ərazisində bakterioloji silahlardan istifadı ediblər. “Focus” jurnalında dərc olunmuş araşdırmaya görə, Almaniya işğal olunduğu zaman Sovet və müttəfiq əsgərləri tərəfindən 869 mindən çox alman qadına təcavüz edilib. II Dünya Müharibəsinin 1941-1945-ci illəri əhatə edən əsas mərhələsində SSRİ 96500 ədəd, Almaniya isə 32200 ədəd tank və özüyeriyən artilleriya qurğusu, SSRİ 317500 ədədə, Almaniya 280800 ədəd minaatan və top, həmçinin SSRİ-i 88300, Almaniya isə 56800 ədəd döyüş təyyarəsi itirib. Müharibənin son illərinə yaxın alman hərbi sənayesi dünyada ilk dəfə “hava-hava” sinif raketlərin, pilotsuz uçuş aparatlarının, habelə dövr üçün böyük güc balistik raketlərin nümunələrini hazırlasa da onları müharibədə tətbiq edə bilməyib. II Dünya Müharibəsi dövründə Vermaxt, SS və Gestaponun əsas təchizatçısı olan bəzi şirkətlər bu gün dünya miqyasında öz fəaliyyətlərini davam etdirirlər. Vermaxt və Waffen SS uniformalarını bu gün dünyanın tanınmış brendi olan Hugo Boss tərəfindən dizayn və istehsal olunub. Qeyd edək ki, Hugo Boss nasist partiyasının Hugo Boss 508889-cu üzvü olub. İkinci Dünya Müharibəsi dövründə Hugo Bossun müəssisəsində 40-ı fransız hərbi əsir olmaqla 140 məcburi işçi çalışdırılıb. Müharibədən qazanan digər alman şirkəti isə BMW olub. Alman ordusunun və SS-in məşhur motosikletlərini BMW istehsal edib. Amerika və antifaşist koalisiyasınan aldığı çoxsaylı sifarişlər “Boenig” şirkətinin də yüksəlişinə təkan verib. Müharibənin sonunda SSRİ Alman hərbi sənayesinə aid yaradılma mərhələsində olan 200-dən çox, ABŞ və Böyük Britaniya isə 150-yə qədər layihəni ələ keçirərək, onların bir qismini sonrakı illərdə reallaşdırıb.
II Dünya Müharibəsinin sonunda, müharibə canilərinə qarşı qurulan Nrünberq Tribunalının qərarı ilə Faşist Almaniyasında hökumətdə və orduda mühüm vəzifələrdə çalışmış 12 nəfər edam edilib, 3 nəfər ömürlük həbs, 2 nəfər 20 il, 1 nəfər 15 il, bir nəfər isə 10 il həbs cəzasına məhkum edilib.

www.yenicag.az

• ANDROID əməliyyat sistemli smartfonlar üçün tətbiqi YÜKLƏ !
• iOS əməliyyat sistemli smartfonlar üçün tətbiqi YÜKLƏ !
• Şahidi olduğunuz hadisələri çəkib bizə göndərin!