İngilis dili tarixində əsas hadisələr

1150 Orta İngilisdəki ən köklü mətnlərin təxminən tarixi.

İngilis dilinin tarixi – dil necə yaranıb və dünya dilinə necə çevrilib

Müasir dövrümüzdə ingilis dili siyasi danışıqlar və biznes dilinə çevrilib. Əsas elmi və tibbi araşdırmarlar da ingilis dilində aparılır. Beynəlxalq razılaşmalara əsasən, təyyarələrdə işləyən bələdçilər ingilis dilini bilməlidir. Cənubi Amerika və Avropa məktəblərində ən çox tədris olunan dil ingilis dilidir. Filippində və Yaponiyada uşaqlar ingilis dilini ən kiçik yaşlarından öyrənməyə başlayırlar. İngilis dili Britaniya, Kanada, Birləşmiş Ştatlar, Avstraliya və Cənubi Afrika daxil olmaqla, yetmiş beşdən çox ölkənin rəsmi dilidir.

Müxtəlif dillərin danışıldığı ölkələrdə insanların bir-biri ilə ünsiyyətini təmin etmək üçün çox vaxt ingilis dili rəsmi dövlət dili kimi çıxış edir. Hindistan buna yaxşı misaldır. İngilis dili 24 müxtəlif dilin hər birlində bir milyondan artıq insanın danışdığı bu ölkədə hamı üçün ümumi dildir.

İngilis dilinin kökləri haradan gəlir? Nə üçün bu dil bu qədər populyar bir dil olub? Bu suallara cavab vermək üçün beş min il bundan əvvəl cənub-şərqi Avropada Qara dənizdən şimal bölgələrə tarixi ekskurs etməliyik.

Ekspertlər bu bölgədəki insanların proto-hind-Avropa dilində danışdığını söyləyir. Bu dil artıq mövcud deyil və buna görə də mütəxəssislər onun nə cür səsləndiyini bilmir. Amma Avropa dillərinin çoxunun əsasında məhz proto-hind-Avropa dili durur. Buraya qədim yunan, alman və latın dilləri daxildir. Latın dili danışıq dili kimi artıq mövcud deyil. Lakin müasir ispan, fransız və italyan dillərinin kökü latın dilində glir. Qədim alman dili holland, Danimarka, alman, norveç, isveç və ingilis dilinin formalaşmasına gətirib çıxarmış dillərdin birinin əsasını təşkil edir.

İngilis dili bir neçə yüz il bundan əvvəl Britaniya adasının istilaları nəticəsində yaranmışdır. İşğalçılar Avropanın şimal sahilləri boyu ərazilərdə məskunlaşmışdı.

İlk istilalar min beş yüz il bundan əvvəl anqllar tərəfindən həyata keçirilmişdi. Anqllar İngilis kanalını (La Manş) keçən german tayfalarının üzvləri idi. Sonradan Britaniyaya daha iki tayfanın üzvləri keçdi. Bunlar saksonlar və yutlar idi. Bu qruplar Britaniyada bir neçə min il yaşayan keltlərlə qarşılaşdı. Keltlər və işğalçılar arasında müharibə başladı. Bu savaşlarda keltlərin böyük əksəriyyəti öldü, ya da qula çevrildi. Bəziləri sonradan Uels adlandırılan yerlərə köçdü. Uzun illər ərzində saksonlar, anqllar və yutların danışdığı dillərin qarışığı nəticəsində anqlosaks, ya da qədim ingilis dili təşəkkül tapmışdır.

Qədim ingilis dilini başa düşmək olduqca çətindir. İngilis dilinin bu qədim formasında yazı nümunələrini yalnız bəzi ekspertlər oxuya bilir. Bu dövrdən bir neçə yazı nümunəsi qalıb. Bu, qəhrəman krala həsr olunmuş “Beovulf” poemasıdır. Tədqiqatçılar peomanın 7-8-ci əsrlərə aid olduğunu bildirir. Poemanın müəllifinin kim olduğu məlum deyil.

Təxminən min yüz il bundan əvvəl Britaniya yenidən, bu dəfə şimaldan vikinqlər tərəfindən istila edilir. Danimarka, Norveç və başqa şimal ölkələrindən gələn vikinqlər ticarət yollarını genişləndirmək və qul bazarları tapmaq istəyirdi. Onlar bəzi bölgələrdə güclənərək, müvəqqəti bazalar yaratmışdı. Lakin sonradan bu bazaların bir hissəsi gücləndirilib daimi məskunlaşma məntəqələrinə çevrilmişdi. Vikinqlər Britaniyada da məskunlaşmışdı. İngilis dilində bu gün mövcud olan bir sıra sözlər vikinqlərdən alınmışdır. Məsələn, “sky”(səma), “leg”(ayaq), “egg” (yumurta), “crawl”(sürünmək), “lift”(qaldırmaq) və “take” (götürmək) kimi sözlər şimal xalqlarının qədim dillərindən gəlir.

1066-cı ildə isə Britaniya daha bir istilaya məruz qalmışdı. Tarixdə bu Norman İşğalları adlanır. Bu işğallara İstilaçı Vilyam başçılıq edirdi. Normanlar Fransanın şimalında Normandiyadan çıxmışdılar. Onlar Britaniyanın hökmdarları olmuş və bir neçə yüz il ərzində fransızca danışmışlar. O zaman ən mühüm dillərdən biri hesab edilən fransız dilində savadlı adamlar danışırdı. Adi insanların dili isə əvvəlki kim qədim ingilis dili olaraq qalırdı.

Qədim ingilis dilində fransız dilindən bir çox söz götürülüb. Məsələn, “damage”(zərər), “prinson”(həbsxana) və “marriage”(evlilik) kimi sözlər ingilis dilinə fransız dilindən gəlib. İngilis dilində qanunlar və hökumətə aid bir sıra sözlər də normanların danışdığı fransız dilindən gəlib. Bu sözlərə “jury”( jüri), “parliament”( parlament) və “justice”(ədalət,ədliyyə) kimi sözləri göstərmək olar.

Norman hökmdarlarının istifadə etdiyi fransız dili səkkiz yüz il bundan əvvəl insanların danışdığı ingilis dilinə böyük təsir göstərib. Ekspertlər dilin tarixində bu dövrü Orta ingilis dili adlandırır. Zaman keçdikcə normanlar artıq əsl fransız dilində danışa bilmirdi. Onların işlətdiyi dil fransız və orta ingilis dilinin qarışığından ibarət idi.

Orta ingilis dili müasir ingilis dilinə oxşayır, lakin onu indi başa düşmək çox çətindir. O dövrdən bir çox yazılı abidə qalmışdır. Lakin həmin dövr ingilis ədəbi dilinin ən görkəmli əsərin 1400-cü illərdə Londonda yaşamış şair Ceffri Çoser tərəfindən yazılmış mənzum “Kenterberri hekayələri” hesab edilir. Əsər Kenterberri şəhərinə səfər edən müxtəlif insanların dilindən söylənilən şerlər toplusu şəklində yazılıb.

İngilis dili mütəxəssisləri Ceffri Çoseri ingilis dilində yazan ilk ən böyük şair adlandırır. Onlar Çoserin “Kenterberri hekayələri”nin o dövr Britaniyada yaşayan insanların həyatının əsl mənzərəsini yarada bildiyini deyir.

Sonrakı dövrlər Orta ingilis dili inkişaf edərək müasir ingilis dilinə çevrilir. Növbəti yazı bu mövzuya həsr ediləcək.

İngilis dili tarixində əsas hadisələr

İngilis hekayəsi – bu gün Qərb alman ləhcələrini bir qlobal dil kimi onun rolu ilə başlamasından – həm maraqlı, həm də mürəkkəbdir. Bu zaman çizelgesi, son 1500 il ərzində ingilis dilini formalaşdırmağa kömək edən əsas hadisələrdən birində fikirlərini təqdim edir . İngilis dilinin İngilis dilində inkişaf etdirdiyi və sonra dünyada yayıldığı yollar haqqında daha çox məlumat əldə etmək üçün, 3-cü səhifənin sonunda biblioqrafiyada qeyd olunan gözəl tarixlərdən birini yoxlayın – ya da Open University tərəfindən hazırlanan bu əyləncəli video: İngilis tarixi 10 dəqiqə.

İngilis dili Prehistoryası

İngilislərin son kökləri Hind-Avropada , Avropanın ən çox dilləri, eləcə də İran, Hind qitəsi və Asiyanın digər hissələrindən ibarət olan bir ailənin ailəsidir. Qədim Indo-Avropa haqqında çox az məlumatlar olduğundan (bu, əvvəlcədən demək olar ki, 3000-ə kimi bəhs edilmiş ola bilər), biz tədqiqatın ilk əsrdə İngiltərədə başlayacağıq.

43 Romalılar Britaniyanı işğal edirlər, adanın böyük hissəsinin 400 ildən artıq nəzarətə götürülməsindən başlayırlar.

410 Gothlar (indi sönmüş Şərqi alman dilinin spikeri) Roma çuval. İlk Alman qəbilələri İngiltərəyə gəlir.

Erkən 5-ci əsr İmperatorun dağılması ilə Romalılar Britaniyadan çəkilirlər. İngilislər, Picts və İrlandiyadan olan Scots tərəfindən hücuma məruz qalıblar. Angles, Saksonlar və digər Alman yerleştirenler Britanyaya kömək etmək və Britaniyaya kömək etmək üçün Britaniyaya gəlirlər.

5-6-cı əsrlərdə Alman alimləri (Angles, Saxons, Jutes, Frisians), Batı Alman dili dialektləri İngiltərənin ən çox yerini təşkil edir.

Keltlər, İngiltərənin uzaq sahələrinə geri çəkilir: İrlandiya, Şotlandiya, Galler.

500-1100: Köhnə ingilis (və ya Anglo-Sakson) dövrü

Batı alman lehçələrinin (ilk növbədə Angles, Saxons və Jutes) natiqlər tərəfindən İngiltərədəki Keltik əhalisinin fəthi nəticədə ingilis dilinin əsas xüsusiyyətlərini müəyyən etmişdir. (İngilislər üzərində Keltik təsiri əsasən yalnız yer adları – London, Dover, Avon, York kimi yaşayır). Vaxt keçdikcə müxtəlif işğalçıların dialektləri birləşərək, indi “qədim ingilis” adlanırdı.

XIX əsrin sonlarında , Kent Kralı Ethelbert vəftiz edilir. O, xristianlığı qəbul etmək üçün ilk ingilis padşahıdır.

7-ci əsr Wessex-in Sakson Krallığının yüksəlişi; Essex və Middleseksin Sakson Krallığı; Merciya, Şərqi Anglia və Northumbria Açıq Krallığı. Aziz Augustine və İrlandiyalı missionerlər Anglo-Saxonları Latın və Yunan dilindən götürdükləri dini dini sözləri tətbiq edərək, xristianlığa çevirirlər. Latın məruzəçiləri Angliya və daha sonra Englaland kimi ölkəyə istinad edirlər .

673 Anglo Saxon qəsəbəsi haqqında məlumatın əsas mənbəyi olan ingilis xalqının ruhani tarixi (c. 731) tərtib edən (Latın dilində) olan hörmətli cənnətin doğulduğu.

700 Köhnə İngilis əlyazmalarının təxminən tarixi.

8-ci əsrin sonlarında skandinavlar İngiltərədə və İrlandiyada yerləşməyə başlayırlar; Danimarkalar İrlandiyanın bir hissəsində məskunlaşırlar.

Erkən 9-cu əsrdə Wessexin Egbert, Cornwall’u krallığına daxil edir və Angles və Saksonların (Heptarchy) yeddi krallıqlarının üst-üstə düşdüyü kimi tanınır: İngiltərə ortaya çıxmağa başlayır.

9-cu əsrin ortalarında Danimarkalılar İngiltərəyə basqın edir, Northumbria işğal edirlər və Yorkda bir səltənət qururlar. Danimarka ingiliscə təsir etməyə başlayır.

9-cu əsrin sonlarında Kraliça Alfred Wessex (Alfred Böyük) Anglo-Saksonları Vikinqlər üzərində qələbə qazanır, latın əsərlərini İngilis dilinə tərcümə edir və ingilis dilində nüsxə yazır.

İngilis dili milli kimlik duyğusunu artırmaq üçün istifadə edir. İngiltərə Anglo-Saksonlar (Alfred altında) və Skandinaviya hökmdarları tərəfindən idarə olunan bir krallığa bölünür.

10-cu əsrdə İngilis və Danimarka kifayət qədər dinc bir şəkildə qarışır və bir çox Skandinaviya (və ya qədim Norveç) kredit sözləri, qardaş, dilək, dəri və ölmək kimi ümumi sözlər daxil olmaqla, dilə daxil olur .

1000- ci illər. 8-ci əsrin və 11-ci əsrin əvvəllərində anonim şair tərəfindən yazılmış qədim ingilis epik poeması Beowulf- in yalnız qalan əsəri.

XI əsrin əvvəllərində Danimarkalılar İngiltərəyə hücum edirlər və ingilis kralları (Ethelred the Unready) Normandiyə qaçırlar. Maldon Döyüşü qədim ingilis dilində olan bir neçə şeirlərdən birinə çevrilir. Danimarka padşahı (Canute) İngiltərə üzərində hökmranlıq edir və Anglo-Saxon mədəniyyəti və ədəbiyyatının böyüməsini təşviq edir.

Orta əsrdə Normandiyada böyüyən İngiltərənin Kralı, Edvard Edvardın etirafı Edward, Normandiyanın Duke adını, onun varisi olaraq adlandırır.

1066 The Norman Invasion: King Harold Hastings döyüşündə öldürülmüş və Normandiya Uilyam İngiltərənin Kralı tac edilir. On doqquz il ərzində Norman Fransız dili məhkəmələr və yuxarı siniflərin dilinə çevrilir; İngilis əksəriyyətin dili olaraq qalır. Latınca kilsə və məktəblərdə istifadə olunur. Gələcək əsr üçün ingilis, bütün praktik məqsədlər üçün artıq yazılı bir dil deyil.

1100-1500: Orta İngilis dövrü

Orta İngilis dövrü, qədim İngilislərin cəlbedici sisteminin dağılması və Fransız və Latınca olan bir çox borc ilə lüğətlərin genişlənməsini gördü.

1150 Orta İngilisdəki ən köklü mətnlərin təxminən tarixi.

1171 Henry II, Norman Fransız və ingilis dilini ölkə daxilində tətbiq edərək, İrlandiyanı bağlayır. Bu vaxtdan Oxford Universiteti qurulur.

1204 King John Normandiya və digər Fransız torpaqlarının Duchy nəzarət itirir; İngiltərə indi Norman Fransız / İngilislərin yeganə evidir.

1209 Cambridge Universiteti Oksford alimləri tərəfindən formalaşır.

1215 King John İngilis dilli dünyada konstitusiya hüququ hakimiyyətinə aparan uzun tarixi prosesdə kritik bir sənəd olan Magna Carta (“Böyük Xartiya”) imzaladı.

1258 Kral Henri III, Oxford hökumətinin rəhbərliyinə nəzarət etmək üçün Privy Council quran Müqaviləni qəbul etməyə məcburdur. Bu sənədlər, bir neçə il sonra ləğv edilmiş olsa da, ümumiyyətlə İngiltərənin ilk yazılı konstitusiyası hesab olunur.

13-cü əsrin sonları Edward I -ın altında, kral hakimiyyəti İngiltərə və Gallerdə birləşir. İngilis dili bütün siniflərin dominant dili olur.

Orta əsrin sonu 14-cü əsr İngiltərə və Fransa arasında yüz il müharibəsi demək olar ki, bütün İngiltərənin fransız mülkiyyətinin itirilməsinə gətirib çıxarır. Qara Ölüm İngiltərə əhalisinin təxminən üçdə birini öldürür. Geoffrey Chaucer, Canterbury Taleslərini Orta İngilis dilində yazır. İngilis dili məhkəmələrin rəsmi dili halına gəlir və əksəriyyətdə məktəblərdə təlimat vasitəsi kimi Latın əvəz edir. John Wycliffe’nin Latın Müqəddəs Kitabının ingilis dilinə tərcüməsi nəşr olunur. Böyük Vowel Shift , sözdə “təmiz” səsli səslərin (hələ bir çox qitə dilində olan) və ən uzun və qısa səsli səslərin fonetik cütləşmələrinin itirilməsinin itkisinə işarə edərək başlayır.

1362 Pleading nizamnaməsi ingilis dilini ingilis dilində edir. Parlamentin ingilis dilində ilk çıxışını açdı.

1399 Tanınması zamanı Kral Henri IV ingilis dilində çıxış etmək üçün ilk İngilis hökmdarı olmuşdur.

XIII əsrin sonlarında William Caxton Westminsterə (Reynlanddan) ilk çap mətbuatını gətirir və Chaucer-in The Canterbury Tales nəşr edir. Savadlılıq dərəcələri əhəmiyyətli dərəcədə artmaqdadır və yazıcılar ingilis yazımını standartlaşdırmağa başlayır . Qalxdıq Galfridus Grammatikası (Geoffrey the Grammarian kimi da bilinir), İngilis-Latın söz kitabçası olan Thesaurus Linguae Romanae və Britannicae dərc edir.

1500-dən bu günə: Müasir İngilis dövrü

Müəyyən fərqlər Erkən Müasir dövr (1500-1800) və Son Müasir İngilis (1800-dən indiyədək) arasında çəkilir.

Müasir ingilis dilində, ingilis kəşfiyyatı, müstəmləkəçilik və xaric ticarət dövründə, çoxsaylı digər dillərdən kredit sözləri əldə etməsini sürətləndirdi və hər biri özünün lüğət, qrammatikası və tələffüzü ilə ingilis ( dünya ingilis dili ) yeni növlərinin inkişafına kömək etdi. . 20-ci əsrin ortalarından etibarən dünyanın şimal-şərqindəki iş və media dünyasının genişləndirilməsi Qlobal İngilis dilinin lingua franca kimi meydana gəlməsinə gətirib çıxardı.

XVI əsrin əvvəllərində ilk ingilis yerleşkələri Şimali Amerikada hazırlanır. William Tyndale’in Müqəddəs Yazı İngilis dili tərcüməsi dərc edilmişdir. Bir çox Yunan və Latın borcları ingilis dilinə daxil olur.

1542 Bilikin Girişinin Firdst Bokunda Andrew Boorde regional dialektləri əks etdirir.

1549 İngilis Kilsəsinin Ümumi Dua Kitabının ilk versiyası nəşr olunur.

1553 Thomas Wilson ingilis dilində məntiq və ritorika üzrə ilk əsərlərdən biri olan Rhetorique sənətini dərc edir.

1577 Henry Peacham , hörmət bağıdır , ritorika haqqında bir rəssamdır.

1586 İngilis-Uilyam Bullokarın Qrammatikası üçün ilk qrammatikası – dərc olundu.

1588 Elizabeth I 45 illik hakimiyyətini İngiltərənin kraliçası olaraq başlamışdır. Britaniya milli qürurunu artırmaq və Kraliça Elizabeth əfsanəsini artırmaqla, İspan Armadanı məğlub etdi.

1589 İngilis poeziyasının sənəti (George Puttenham’a aiddir) nəşr olunur.

1590-1611 William Shakespeare onun Sonnets və onun pyeslərinin əksəriyyəti yazır.

1600 Şərqi Hindistan Şirkəti Asiya ilə ticarətin təşviq edilməsi üçün nizamlanır, nəticədə Hindistanda Britaniya Rajının yaradılmasına səbəb olur.

1603 Kraliça Elizabeth vəfat və James I (İskoçya James VI) taxtına qoşulur.

1604 Robert Cawdrey’nin Cədvəli Alphabeticall , ilk İngilis dili lüğəti nəşr olunur.

1607 Amerikada ilk qalıcı ingilis qəsəbəsi, Virciniya ştatının Ceymstaund şəhərində təsis edilmişdir.

1611 İngilis Müqəddəsin Müqəddəs Versiyası (“Kral Jeyms” Müqəddəs Kitab) dərc olunaraq, yazılı dilin inkişafına böyük təsir göstərir.

1619 Şimali Amerikada ilk Afrika kölələri Virjiniyaya gəlir.

1622 Həftəlik Xəbərlər , ilk ingilis qəzeti, Londonda nəşr olunur.

1623 Shakespeare’in ilk əsərlərinin ilk Folio versiyası nəşr olundu.

1642 İngiltərədəki King Charles mən parlament tənqidçilərini həbs etməyə cəhd göstərdikdən sonra vətəndaş müharibəsi başlayır. Müharibə Çarlzın icrasına, parlamentin ləğvinə və ingilis monarxiyasının Oliver Cromwellin qayda nəzarəti altında Protektora (1653-59) dəyişdirilməsinə gətirib çıxarır.

1660 Monarxiya bərpa olundu; Charles II elan edilmişdir.

1662 London Kral Cəmiyyəti ingilis dilini elm dilində “təkmilləşdirmək” üsullarını nəzərdən keçirmək üçün bir komitə təyin edir.

1666 London Böyük Atəşi, London şəhərinin əksəriyyətini qədim Roma Şəhər Duvarı içərisində məhv edir.

1667 John Milton onun epik şeiri Paradise Lost nəşr etdi.

1670 The Hudson’s Bay Company Kanada ticarət və yerleşkəsinin təşviqi üçün nizamnamə olunur.

1688 Aphra Behn, İngiltərədəki ilk qadın romanı Oroonoko və ya Royal Qul Tarixini dərc edir.

1697 Layihələrə dair yazdığı hesabatda , Daniel Defo, ingilis dilini istifadə etmək üçün 36 “cənablar” Akademiyasının yaradılmasına çağırır.

1702 The Daily Courant , İngilis dilində ilk gündəlik qəzet, Londonda nəşr olunur.

1707 Birliyin Qanunu İngiltərə və İskoçya Parlamentlərini birləşdirir, Böyük Britaniya Birləşmiş Krallığını yaradır.

1709 İlk Telif Hakkı Qanunu İngiltərədə qüvvəyə minmişdir.

1712 İngilis-İrlandiyalı satirist və din xadimi Jonathan Swift ingilis dilinin istifadəsini tənzimləmək və dili “müəyyənləşdirmək” üçün İngilis Akademiyasının yaradılmasını təklif edir.

1719 Daniel Defo, bəzi müasir ingilis romanları kimi qəbul edilən Robinson Crusoe dərc edir.

1721 Nathaniel Bailey ingilis dilinin ingilis dilinin ingilis dilinin ingilis dilinin ingilis dilinin ingilis dilinin lüğətini dərc etdirir: ilk istifadə etmək , etimologiyanı , heca oxuyanlığı , aydınlatan kotirovkaların , təsvirlərin və tələffüzün göstəricilərinin birincisi .

1715 Elisabeth Elstob qədim ingilis dilinin ilk qrammatikasını dərc edir.

1755 Samuel Johnson ingilis dilinin iki cildlik lüğətini dərc edir.

1760-1795 Bu dövr əsasən qrammatik qaydalara əsaslanan ingilis dilinin qrammatikasının (Joseph Pontly, Robert Lowth, James Buchanan, John Ash, Tomas Sheridan, George Campbell, William Ward və Lindley Murray) , getdikcə populyarlaşır.

1762 Robert Lowth , İngilis dilinin qrammatikasına Qısa Girişini dərc edir.

1776 Müstəqilliyin Bəyannaməsi imzalandı və Amerika Müstəqillik Döyüşü başlayır, Amerika Birləşmiş Ştatlarının yaradılmasına gətirib çıxarır, İngilislər xaricində ilk ölkə olan İngilis dili əsas dili olaraq.

1776 George Campbell , Retorik fəlsəfəni dərc edir .

1783-cü ildə Noah Webster onun Amerika Yazı Kitabını dərc edir.

1785 Gündəlik Universal Qeydiyyat (1788-ci ildə The Times adını dəyişdi) Londonda nəşr olunmağa başlayır.

1788 İngilis ilk Avstraliyadadır, bu gün Sidney yaxınlığında yerləşir.

1789 Noah Webster İngilis dili üzrə dissertasiyaları dərc etdirir , Amerika standartlarını müdafiə edir.

1791 İngiltərədəki ən qədim milli bazar qəzeti olan Observer , nəşr etməyə başlayır.

19-cu əsrin əvvəllərində Grimm Qanunu (Friedrich von Schlegel və Rasmus Rask tərəfindən aşkarlanmış, daha sonra Yaqub Grimm tərəfindən hazırlanmış) Alman dillərində (İngilis dili də daxil olmaqla) bəzi əsassız ünsürlər və Hind-Avropada orijinalları müəyyən edir. Grimm Qanununun formalaşması dilçiliyin elmi bir sahə kimi inkişafında böyük bir irəliləyiş olduğunu göstərir.

1803 Birliyin Qanunu İrlandiya Böyük Britaniyaya daxildir və Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığını yaradır.

1806 Britaniya Cənubi Afrikada Cape Colony işğal edir.

1810 William Hazlitt ingilis dilinin yeni və təkmilləşdirilmiş qrammatikasını dərc edir.
مور
1816 John Pickering amerikanizmlərin ilk lüğətini tərtib edir.

1828-ci ildə Noah Webster ingilis dilinin Amerika lüğətini dərc edir. Richard Whateley , Ritorik Elementlərini dərc edir .

1840 Yeni Zelandiyadakı doğma Maori, suverenliyi İngilislərə verdilər.

1842 London Filoloji Cəmiyyəti quruldu.

1844 Teleqraf Samuel Morse tərəfindən icad edilmişdir, sürətli ünsiyyətin inkişafını, ingilislərin böyüməsinə və yayılmasına böyük təsir göstərmişdir.

Orta əsrin 19-cu illərində Amerika İngilislərinin standart bir növü inkişaf edir. İngilis Avstraliya, Cənubi Afrika, Hindistanda və digər İngilis müstəmləkə karakollarında qurulur.

1852 Rogetin Thesaurusunun ilk nəşri dərc edilmişdir.

1866-ci ildə James Russell Lowell qəbul edilmiş İngilis Standardına hörməti sona çatdırmağa kömək edən Amerika regionalizmlərindən istifadə edir. Alexander Bain İngilis tərkibi və ritorikasını dərc edir. Transatlantik teleqraf kabeli tamamlandı.

1876-cı ildə Aleksandr Graham Bell fərdi kommunikasiyanı modernləşdirən telefonu işə salır.

1879 James A.H. Murray Filologiya Cəmiyyətinin tarixi prinsipləri üzrə yeni İngilis dili lüğətini redaktə etməyə başlayır (daha sonra Oxford İngilis dili lüğəti adlandırılır).

1884/1885 Mark Tvenin romanı Huckleberry Finn macəraları , ABŞ-da fantastik yazıların təsirinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərən bir söhbət tərzi üslubunu təqdim edir. ( Mark Twain’s Colloquial Prose Style-a baxın .)

1901 Avstraliya Birliyi Britaniya imperiyasının hökmranlığı olaraq qurulmuşdur.

1906 Henry və Francis Fowler Kralın ingilis dilinin ilk nəşrini dərc edir.

1907 Yeni Zelandiya Britaniya İmperiyasının hökmranlığı olaraq qurulmuşdur.

1919 HL Mencken , ingilis dilinin böyük bir milli versiyasının tarixində öncü bir araşdırma olan American Language’in ilk nəşrini dərc edir.

1920-ci ildə ilk Amerikalı kommersiya radio stansiyası Pittsburqda fəaliyyətə başlayır.

1921-ci ildə İrlandiya Əsas qayda qazanır və Gaelic ingilis dilinə əlavə olaraq rəsmi bir dildir.

1922 İngilis Yayım Şirkəti (bundan sonra Böyük Britaniyanın Yayım Şirkəti və ya BBC) adlanır.

1925 The New Yorker jurnalı Harold Ross və Jane Grant tərəfindən təsis edilmişdir.

1925-ci ildə George P. Krapp, iki cildlik ingilis dilini Amerikada dərc etdirərək, mövzunun ilk əhatəli və elmi bir müalicəsi.

1926 Henry Fowler Müasir İngilis dili lüğətinin ilk nəşrini dərc edir.

1927 İlk “danışan kino”, Jazz Singer , sərbəst buraxıldı.

1928 The Oxford English Dictionary nəşr olunur.

1930 İngilis dilçi CK Ogden Əsas ingilis dilini təqdim edir.

1936 İlk televiziya xidməti BBC tərəfindən qurulur.

1939 İkinci Dünya müharibəsi başlayır.

1945-ci ildə İkinci Dünya müharibəsi başa çatıb. Müttəfiqlərin qələbəsi ingilis dilinin lingua franca kimi böyüməsinə kömək edir.

1946 Filippin ABŞ-dan müstəqillik qazandı

1947 Hindistan Hindistandan nəzarətə alınaraq Pakistan və Hindistana bölünür. Konstitusiya, İngilis dilinin 15 ildir rəsmi dil olaraq qalmasını təmin edir. Yeni Zelandiya müstəqilliyini İngiltərədən alır və Birləşmiş Millətlər Təşkilatına daxil olur.

1949-cu ildə Hans Kurat Şərq Amerika Birləşmiş Ştatlarının bir Word Coğrafiyasını dərc edir.

1950-ci ildə Kennet Burke motivləri bir ritorika dərc edir.

1950-ci illər İngilis dili ikinci dil kimi istifadə edən natiqlərin sayı anadilin sayını aşır.

1957 Noam Chomsky , generative və transformasiya qrammatikasının öyrənilməsində əsas sənəddir, Sintaksik strukturları dərc edir.

1961-ci ildə Webster’ın Üçüncü Yeni Beynəlxalq Sözlüğü nəşr olundu.

1967-ci ildə Welsh Dil Aktı Uelsdə İngilis dili ilə bərabər Welsh dilini verir və Galler artıq İngiltərənin bir hissəsi sayılmır. Henri Kucera və Nelson Francis, müasir korpus dilçiliyinin bir gündəmi olan, günümüz Amerikan İngilislərinin hesablama təhlili dərc edir.

1969 Kanada rəsmi olaraq ikidilli olur (Fransız və İngilis dili). Korpus dilçiliyindən istifadə etmək üçün ingilis dilində ilk İngilis dili lüğəti – ingilis dilinin American Heritage Dictionary – dərc olundu.

1972 Müasir ingilis dilinin qrammatikası (Randolph Quirk, Sidney Greenbaum, Geoffrey Leech və Jan Svartvik tərəfindən dərc edilmişdir). Şəxsi mobil telefonda ilk çağırış edilir. İlk e-poçt göndərilir.

1978 İngiltərənin Dil Atlası nəşr olunur.

1981 ” World Englishes ” jurnalının ilk sayında dərc edilmişdir.

1985-ci ildə Longman tərəfindən ingilis dilinin geniş bir qrammatikası dərc edilib. MAK Hallidayın Fonksiyal Qrammatikaya Girişin ilk nəşri nəşr olunur.

1988 İnternet (inkişafda 20 ildən çoxdur) kommersiya maraqlarına açılır.

1989 Oxford English Dictionary’in ikinci sayı nəşr olunur.

1993-cü ildə World Wide Web-nun yayılmasını təmin edən veb-brauzer Mosaic-ə buraxılır. (Netscape Navigator 1994-cü ildə, Yahoo! 1995-ci ildə və Google-da 1998-ci ildə mövcuddur.)

1994 Mətn mesajlaşması təqdim edildi və ilk müasir bloglar internetə çıxdı.

1995-ci ildə David Crystal İngilis dili Cambridge Ansiklopediyasını dərc etdirdi.

1997 İlk sosial şəbəkə saytı (SixDegrees.com) başladıldı. (Friendster 2002-ci ildə tanıdıldı və həm MySpace həm də Facebook 2004-cü ildə fəaliyyətə başladı.)

2000 Oxford English Dictionary Online (OED Online) abunəçilərə təqdim edilir.

2002 Rodney Huddleston və Geoffrey K. Pullum ingilis dilinin Cambridge qrammatikasını dərc edir. Tom McArthur Oxford Kılavuzunu Dünya İngilis dilinə dərc edir.

2006 Twitter, sosial şəbəkə və mikroblog xidməti, Jack Dorsey tərəfindən yaradılmışdır.

Oxford İngilis Lüğətinin iki cildlik Tarix Tərcüməsi Oxford University Press tərəfindən nəşr olunur.

2012 Amerikalı Regional English Dictionary ( DARE ) sözünün beşinci həcmi (SI-Z) Harvard Universiteti Press-in Belknap Press tərəfindən nəşr olunur.

Biblioqrafiya

• Algeo, John. İngilis dilinin mənşəyi və inkişafı , 6-cı nəşr. Wadsworth, 2009.
• Baugh, Albert C. və Tomas Kabel. İngilis dilinin tarixi , 5-ci nəşr. Prentice Hall, 2001.
• Bragg, Melvyn. İngilis macərası: Bir dilin tərcüməsi . Hodder & Stoughton, 2003.
• Kristal, David. İngilis dili . Penguin, 2002.
• Yaxşı, Philip. İngilis dilinin hekayəsi: İngilis dili dünya ilə necə ələ keçirildi . Quercus, 2009.
• Hogg, Richard M. və David Dennison, redaktorları. İngilis dilinin tarixi . Cambridge University Press, 2006.
• Horobin, Simon. İngilis dili necə qlobal bir dilin qısa tarixi oldu . Oxford University Press, 2016)
• Lerer, Seth. İngilis dili ixtira et: Dilin portativ tarixi . Columbia Universiteti Press, 2007.
• McArthur, Tom. İngilis dilinə Oxford Companion . Oxford University Press, 1992.
• McWhorter, John. Möhtəşəm Bastard Tongue: İngilis dilinin açıqlanmayan hekayəsi . Gotham, 2008)
• Millward, CM və Mary Hayes. İngilis dilinin tərcüməsi , 3-cü nəşr. Wadsworth, 2011.
• Mugglestone, Linda. İngilis Oxford tarixi . Oxford University Press, 2006.
• Nist, John. İngilis dilinin struktur tarixi . St. Martin’s Press, 1966.

Sual: İngilis dilini kim icad edib?

1011-ci ildə Byrhtferð adlı bir Benedikt abbey rahibəsi latın əlifbasının 23 hərfindən (“J”, “U” və “W” olmadan) ibarət olan ingilis əlifbasından istifadə etdi, ampersand, anqlo-sakson əlifbasına əsaslanan dörd hərflə tamamlandı. runes: “ȝ “(Yoȝ, yog), Wunyo (ƿ), Thorn (þ),” Ð “və liqatura” Æ “.
İngilis ədəbi dilinin banisi haqlı olaraq dahi Uilyam Şekspir (1564-1616) hesab olunur. O, müasir ingilis dilində istifadə olunan bir çox idiomatik ifadələrin mənşəyi ilə hesablanır. Bundan əlavə, Şekspir dildə kök salmış bir çox yeni sözlər icad etdi.

İngilis əlifbasında neçə məktub var?

33 hərfi olan rus dilindən fərqli olaraq, ingilis əlifbası 26 hərfdən ibarətdir: 6 hərf sait səsləri ifadə edə bilər: “A”, “E”, “I”, “O”, “U”, “Y”; 21 hərf samitləri ifadə edə bilər: “B”, “C”, “D”, “F”, “G”, “H”, “J”, “K”, “L”, “M”, “N” , “P”, “Q”, “R”, “S”, “T”, “V”, “W”, “X”, “Y”, “Z”.

İngilis dili neçənci ildə meydana çıxdı?

İngilis dili eramızın XNUMX-XNUMX-ci əsrlərində Britaniyaya gətirilən Anglo-Frizian dialektlərindən yaranan Qərbi Alman dilidir. e. İndiki Şimal-Qərbi Almaniya, Qərbi Danimarka və Hollandiyanın german fatehləri və köçkünləri.

İngilis əlifbası haradan gəldi?

1011-ci ildə Benedikt Abbeyindən olan rahib Burtfert 23 Latın hərfindən (“J”, “U” və “W” olmadan), ampersanddan (işarəsi &), Anglo-Sakson rünlərindən dörd hərfdən ibarət ingilis əlifbası təklif etdi: ” ȝ” (yoȝ , yog), Vunyo (“w”), Thorn (səs [th]), “Д və liqatura “Æ”.

İngilis sözləri haradan gəldi?

İngilis dilinin tarixi eramızın XNUMX-ci əsrində Britaniyaya hücum edən üç german tayfası ilə başlamışdır. Bu tayfalar – Anqlar, Saksonlar və Jutlar indiki Danimarka ərazilərindən və Almaniyanın şimal hissəsindən Şimal dənizini keçərək gəlmişlər.

BU maraqlıdır: İngilis dilində necə gözəl demək olar

İngilis dilinin neçə növü var?

İngilis versiyası daxilində üç linqvistik növ var: mühafizəkar ingilis dili (mühafizəkar – kral ailəsinin və parlamentin dili); qəbul edilmiş standart (qəbul edilən tələffüz, RP – medianın dili, ona BBC English də deyilir); qabaqcıl ingilis dili (qabaqcıl – gənclərin dili).

İngilis əlifbasında R hərfinin adı nədir?

Bu samitlərə aiddir. Nitqdə verilmiş transkripsiyaya görə çoxaldılır: [a:] və ya [a: r] (uzun [a:] və ya [ar]). Latın əlifbasındakı “R” “P” hərfinin variantıdır.

İngilis hərfi mən nəyə bənzəyir?

İngilis versiyası [zɛd] “zed”, Amerika versiyası [zi:] “zi”dir. Ən çox yayılmış hərflər E və T, ən nadir hərflər isə Z və Q hərfləridir.
.
Ingilis əlifbası. Ingilis əlifbası.

Məktub	Transkripsiya	Pronunciation
D d	[diː]	di
E e	[iː]	и
F f	[ɛf]	eff
G g	[dʒiː]	ji

İngilis hərfləri hansı səsi yaradır?

İngilis hərfləri: A, E, I, O, U sait səsləri ötürür. İngilis hərfləri: B, C, D, F, G, H, J, K, L, M, N, P, Q, R, S, T, V, W, X, Y, Z samitləri çatdırır.

İngilis dili neçənci ildə beynəlxalq hala gəldi?

XNUMX-ci əsrin sonlarında ingilis dili özünü ən mühüm beynəlxalq dil kimi göstərdi.

Müasir İngilis dövrü nə vaxt başladı?

Müasir ingilis dilinin tarixi eramızdan əvvəl 8-ci əsrdən başlayıb. Bu dövrdə müasir Böyük Britaniyanın ərazisində kelt dilində ünsiyyət quran Keltlər yaşayırdı.

Dünyada nə qədər insan ilk dili olaraq ingiliscə danışır?

Buna baxmayaraq, ingilis dilində dünyada təxminən 1 insan danışır, onlardan 100 milyonu bu dildə ilk dil kimi danışır. Dünyada onu öyrənmək istəyənlərin sayı durmadan artır, çünki bu dil tibb, aviasiya, naviqasiya, biznes və din üçün ən vacib dildir.