Bakıda jurnalistikaya dair kitabın təqdimatı olub – FOTOLAR

Yenicag.az xəbər verir ki, tədbirdə BDU-nun professor-müəllim heyəti, mətbuat orqanlarının rəhbərləri və digər şəxslər iştirak ediblər.

İradə Vəkilovanın jurnalistika məktəbi

Gözəl jurnalist, istedadlı təşkilatçı, həssas və mehriban insan, çoxsaylı sənədli və elmi-kütləvi filmlərin müəllifi, Azərbaycanda ilk müstəqil informasiya agentliyinin əsasını qoymuş İradə Vəkilovanın dünyasını dəyişməsindən 20 il keçir. Bu məlahətli, enerjili, səmimi, özünə və başqalarına qarşı tələbkar olan xanım onu bircə dəfə də olsa görmüş, onunla ünsiyyətdə olmuş hər kəsin yaddaşında həmişəlik iz qoyurdu. “Vışka” qəzetinin baş redaktoru Mədinə Həsənova özünün “O, həyatı sevirdi” sərlövhəli məqaləsində İradə Vəkilovanı belə səciyyələndirir: “O, adı böyük hərflə yazılmağa layiq olan Jurnalist, İnsan, Mübariz Qadın idi”. İradə Vəkilova həqiqətən həyatsevər insan idi. Günün 24 saatını sevimli peşəsinə sərf edirdi. Öz məqalələrində onu təbliğ etdiyi doğma Vətəni, ətrafındakı insanları, öz ailəsini, doğmalarını və yaxınlarını sevirdi.

“Molodyoj Azerbaydjana” və “Vışka” qəzetlərində işlədiyi dövrdə bütün cəmiyyəti maraqlandıran aktual mövzuları və onlarda “gizlənmiş” problemləri açıqlamağı, bu problemlərin həlli yollarını tapmağı bacarırdı. Ona istər xidməti, istərsə də şəxsi xarakterli hər bir xahişlə müraciət etmək olardı. İradə Vəkilova istənilən vəziyyətdən çıxış yolu tapırdı, onun üçün bütün qapılar açıq idi, zəruri hallarda o, ən yüksək rütbə sahiblərinə də müraciət edə bilirdi.

İradə Vəkilova hələ yeniyetmə ikən dəhşətli bir faciə ilə – 1948-ci il Aşqabad zəlzələsi ilə üzləşib. İradə Musadzadənin (Vəkilov onun ərinin soyadıdır) ailəsinin demək olar ki, bütün üzvləri uçulmuş evin altında qalmışdı. Keçən il mən Aşqabadda keçirilən iki beynəlxalq forumda iştirak etmişəm. Həmin forumların tədbirlər proqramına şəhərin tarixi və görməli yerləri ilə, o cümlədən Köhnə Nisə adlanan məkanla tanışlıq da daxil idi. Bələdçimiz o dövrdən qalmış xarabalıqları göstərərək, həmin zəlzələ barədə məlumat verdikcə, mən İradə xanımın o dəhşətli oktyabr gecəsi ilə bağlı söhbətini xatırladım. İradə xanım söyləyirdi ki, o vaxt on minlərlə insan öz evlərinin xarabalıqları altında qalıb. O özü isə uçulmuş evin altında dırnaqları ilə balaca bir yol açaraq sağ qalmış qohumlarını, o cümlədən qardaşı Rafiqi xilas edib. Sonradan Rafiq Moskvaya köçüb, uzun illər boyu kosmik tədqiqatlar sahəsində çalışıb. Görünür məhz həmin vaxt İradə xanım çətinliklərdən qorxmamağı, həyatın sınaqlarına sinə gərməyi və istər peşəkar yaradıcılığı ilə, istərsə də ailəsi, yaxınları, səhhəti ilə bağlı, ilk baxışda ümidsiz vəziyyətlərdən çıxış yolu tapmağı öyrənib. Belə vəziyyətlər isə tez-tez yaranırdı. Lakin o, həmişə nikbin idi, bütün çətinliklərə qarşı mübarizə aparır və həmişə qalib gəlirdi. Öz təcrübəsini bizə – onunla işləyənlərə, bu gün özlərini İradə Vəkilovanın jurnalistika məktəbinin nümayəndələri hesab edən yetirmələrinə öyrədirdi. Biz ondan əzmkar olmağı, qarşıya qoyulmuş məqsədə doğru dönmədən irəliləməyi və həmin məqsədə nail olmağı öyrənirdik.

İradə Vəkilova ən aktual problemlərə dair publisistik məqalələr, oçerklər və esselər yazır, ən müxtəlif mövzularda reportajlar hazırlayır, müxtəlif peşələrin nümayəndələrindən müsahibələr götürürdü. Ona tanış olmayan mövzu yox idi, öz zəkası, qabiliyyəti və çalışqanlığı sayəsində bütün mövzuların öhdəsindən gəlirdi. İradə xanımın “Evimizin işığı” adlı kitabını vərəqlədikcə, bunu bir daha yəqin edirsən. Bu kitabda o, məsələn, gənclik illəri Bakıda keçmiş kosmonavt Vitali Jolobovdan “kosmik müsahibə” götürməsini xatırlayır. Bakılı jurnalistin “Salyut-5” orbital stansiyasından müsahibə götürməsi o illər üçün həqiqətən fantastik hadisə idi! İradə Vəkilova kosmonavtdan Azərbaycan səması üzərində uçarkən hansı hisslər keçirdiyini soruşur. V.Jolobov belə cavab verir: “Qafqaz səmasında hava çox buludludur. Bəzən yalnız Neft Daşları rayonunda Xəzərin sahil xəttinin bir hissəsi görünür. Kosmosdan Yer kürəsinə baxanda insanın qəlbində öz diyarınla, doğma yerlərlə bağlı incə duyğular yaranır. Mən Bakını, tələbəlik illərindəki dostlarımı, şanlı neftçiləri xatırlayıram, axı Azərbaycan Neft-Kimya İnstitutunda oxuduğum illərdə bu neftçilər arasında dostlarım çox olub”.

“Evimizin işığı” kitabında ən müxtəlif mövzulara həsr edilmiş bir-birindən maraqlı materiallar toplanıb. Bütün bu materiallarda elm və təhsil mövzusu üstünlük təşkil edir. İradə xanım illər boyu “Vışka” qəzetinin elm, mədəniyyət və təhsil şöbəsinin redaktoru olub, onun jurnalist ustalığı məktəbini keçmiş gənc jurnalistlər az olmayıb. Onun məşhur alimlər, Nobel mükafatları laureatları, Sosialist Əməyi qəhrəmanları, kosmonavtlar, həkimlər, yazıçılar və şairlər, Arkadi Raykin, Aleksey Batalov kimi görkəmli mədəniyyət xadimləri ilə müsahibələrini bir daha böyük maraqla oxuyuram.

Onun reportajları hətta bu gün də çox aktualdır. “Respublikanın dəniz darvazaları. Bakı limanının keçmişi və bu günü barədə reportaj” mənim diqqətimi daha çox cəlb etdi. 1967-ci ildə yazılmış bu reportajda İradə Vəkilova Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının tikintisi üzrə bu gün həyata keçirilən möhtəşəm layihəni sanki irəlicədən görərək yazırdı: “Bakı buxtası şimaldan cənuba və qərbdən şərqə doğru Xəzərin ən mühüm tranzit magistralları qovşağıdır. Hələ ötən yüzilliyin (XIX əsrin) 50-60-cı illərində Bakı Şərq ölkələri ilə ticarət mərkəzi, Orta Asiyaya və Zaqafqaziyaya göndərilən sənaye və kənd təsərrüfatı məhsullarının yükaşırma məntəqəsi rolu oynayırdı. On doqquzuncu əsrin 70-80-ci illərində neft sənayesi inkişaf edir, neftin dəniz yolu ilə nəqlinin həcmi artır. Aydındır ki, Bakı dəniz limanının genişləndirilməsi zərurəti də artır. Xəzərdə və Volqada neft və quru yük daşıyan paroxodlar yelkənli gəmiləri tədricən aradan çıxarır, 1902-ci il iyulun 12-də Bakı Ticarət Limanının təşkil olunmasına təkan verir. Elə həmin vaxt gələcək limanın konturları: neftvuran maşınlar (nefti bir yerdən başqa yerə boşaltmaq üçün nasoslu kiçik gəmilər), quru yüklər üçün ağacdan tikilən anbar binaları yaranır”.

Mən bu məqaləni hazırlayan günlərdə Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı kompleksində Ro-Ro terminalının açılış mərasimi keçirilirdi. Baş Plana əsasən, yeni liman kompleksinin hazırda inşası aparılan birinci fazası 12 yanalma körpüsünə malik olmaqla, yükaşırma imkanı illik 15 milyon ton yük, o cümlədən 100 min ədəd 20 futluq konteyner təşkil edir. İradə xanım belə bir limanın aktuallığı və perspektivləri barədə 50 il bundan əvvəl (!) yazmışdı.

İradə Vəkilova yaradıcı insan idi, zamanın ruhunu tutmağı bacarırdı. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ilk illərində İradə xanım sənədlər və faktlar əsasında materiallar yazır, həqiqəti sübut edir, bu münaqişəni qızışdıranları hər iki xalqın nümayəndələrinin gələcəyi və taleləri barədə düşünməyə çağırırdı. Lakin İradə xanım anlayırdı ki, qəzet səhifələri Azərbaycanın ətrafında yaradılmış informasiya blokadasını aradan qaldırmaq iqtidarında deyil. Buna görə o, 1991-ci ildə respublikada ilk müstəqil informasiya agentliyi olan “AssA-İradə” agentliyini yaratdı. İradə Vəkilova müsahibələrinin birində həmin agentliyin necə yaradılması barədə sualın cavabında demişdi: “Müstəqil informasiya agentliyi yaradılmasına səbəb respublikamızın düşdüyü informasiya blokadasını aradan qaldırmağa kömək etmək arzusu idi. Bizim agentlik 1990-cı ilin axırlarında yaradılıb, ilk informasiya blokunu 1991-ci il martın 5-də təqdim etmişik. Çətin şəraitdə işləyirdik, əslində heç bir şəraitimiz yox idi. Binamız yox idi – evdə yazırdıq, əməkhaqqı yox idi – altı ay bir qəpik də məvacib almadan, yalnız jurnalist entuziazmı əsasında çalışırdıq. Həmin dövrdə bizə müəyyən qədər şübhə ilə yanaşırdılar – hər halda müstəqil, nəzarət edilməyən informasiya hazırlayırdıq. Çəkinmədən bizə kömək edən ilk təşkilat “Azərbaycan” Assosiasiyası oldu. Biz də ilk həmtəsisçimizə ehtiram əlaməti olaraq, agentliyimizi “AssA” adlandırdıq”.

İstedadlı və bacarıqlı təşkilatçı və jurnalist İradə Vəkilova çox qısa müddətdə gənclərdən ibarət kollektiv yaratdı. Bu kollektivin üzvlərinin əksəriyyəti xarici dilləri bilirdi. Agentliyin qarşısında beynəlxalq ictimaiyyəti Dağlıq Qarabağda baş verən hadisələr, bu “qaynar nöqtə”də əslində nələr baş verməsi haqda, ümumiyyətlə, Qarabağın tarixi, həmçinin Azərbaycanda cərəyan edən siyasi, iqtisadi və sosial proseslər barədə məlumatlandırmaq vəzifəsi qoyulmuşdu. Kollektiv qarşıya qoyulmuş bütün vəzifələrin öhdəsindən gəlirdi. İradə xanım Moskvaya gedir, dünyanın aparıcı informasiya agentliklərinin və telekanalların Moskva büroları ilə əlaqə yaradır, onları Azərbaycana dəvət edir, onların səfərlərini təşkil edir, informasiya mübadiləsi barədə müqavilələr bağlayırdı.

İradə Vəkilova “33 plyus bir” adlı Beynəlxalq Qadın Jurnalistlər Klubunun keçmiş Sovet İttifaqından olan yeganə qadın nümayəndəsi kimi həmin klubun üzvlərinin Qazax rayonunun erməni işğalçılar tərəfindən yandırılmış və viran edilmiş Bağanis–Ayrum kəndinə səfərini təşkil etdi. Dünyanın müxtəlif ölkələrindən gəlmiş jurnalistlər 5 nəfərlik bir ailənin bütün üzvlərinin, o cümlədən 39 günlük körpənin diri-diri yandırıldığı Bağanis-Ayrumda erməni vandalların törətdikləri vəhşilikləri öz gözləri ilə gördülər.

“AssA-İradə” həm də Xocalı faciəsinin miqyası barədə dünyanı məlumatlandırmış ilk KİV idi. İradə xanım özü deyirdi: “Biz həqiqəti öyrənmək arzusunda olan bütün jurnalistləri öz vəsaitimiz hesabına dəvət etdik və bütün dünyadan gəlmiş 150 jurnalisti on gün ərzində qəbul etdik, onlar bu cinayətin bütün dəhşətlərini yazdılar və çəkdilər. Bir sözlə, bizim agentlik ictimaiyyətin dezinformasiyaya və dezoriyentasiyaya məruz qalmaması üçün əlindən gələni etdi”.

Həyatının son illərində İradə xanım həm də “Bakinski raboçi” qəzetinin baş redaktoru idi. Hər iki yaradıcı kollektivə bacarıqla rəhbərlik edirdi.

Müstəqil informasiya agentliyinin yaradılmasını İradə xanımın əsas işlərindən biri adlandırmaq olar. Lakin o, həm də gözəl ana olub, iki övlad böyüdüb. İradə xanımın oğlu Məmmədrza ixtisasca bioloqdur, hazırda Moskvada yaşayır və işləyir, iki övladı var. Qızı Rəna isə Bakıda həkim işləyir, anasının ocağının çırağını yandırır.

İradə xanım çox qısa müddət ərzində zamanla ayaqlaşan kollektiv yaratmağa nail oldu. Yorulmaq bilməyən bu yaradıcı insanın rəhbərliyi ilə kollektiv gecə-gündüz çalışır, bütün mümkün və ilk baxışda namümkün görünən üsullardan istifadə edərək informasiya toplayır və onu üç dildə – Azərbaycan, rus və ingilis dillərində abunəçilərə çatdırırdı. İlk vaxtlar informasiyanın ötürülməsi üçün teletaypdan istifadə edilirdi. Az sonra faksdan, daha sonra elektron poçtdan istifadə etmək imkanı yarandı. 1990-cı illərin əvvəlində internet yenicə yaranırdı, şəxsi elektron ünvanlar barədə hələ söhbət də yox idi, “sayt” sözünü isə ümumiyyətlə eşitməmişdik. Bütün bunlar XXI əsrə yaxın yarandı.

Bugünkü jurnalistikanı internetsiz, saytlarsız, press-relizlərsiz təsəvvür etmək çətindir. Amma o vaxt bütün bunlar yox idi, jurnalistin özünün etibarlı əlaqələri olmalı, o özünü doğrultmalı, səhih informasiya əldə etmək üçün etimad qazanmalı idi. Bütün bunlara necə nail olmağı isə İradə xanım hamıdan yaxşı bilirdi. Onun informasiya jurnalistliyi istedadı həqiqətən Allah vergisi idi və İradə xanım öz jurnalist nüfuzundan bacarıqla istifadə edirdi. Hamı, hətta ölkənin birinci şəxsi Prezident Heydər Əliyev də onu şəxsən tanıyırdı. İradə Vəkilova Prezident puluna (jurnalistlər qrupuna) daxil idi və ulu öndər Heydər Əliyevin xarici səfərlərində onu müşayiət edirdi. O vaxt internet yenicə yaranırdı. Lakin İradə xanım üçün qeyri-mümkün şey yox idi, o, operativ xəbər göndərmək üçün həmişə bir üsul tapırdı, günün istənilən vaxtında zəng vurub telefonla məlumat çatdıra bilirdi. Lakin ən maraqlı və məsuliyyətli məqam səfərdən qayıdandan sonra başlanırdı. Həqiqi informasiya jurnalisti kimi o, səfərin heç bir təfərrüatını diqqətdən kənarda qoya bilməzdi, jurnalistlərin iştirakı ilə keçirilmiş bütün görüşləri ictimaiyyətə çatdırırdı. Bu, müstəqil Azərbaycanın təşəkkül tapdığı, yeni iqtisadi siyasətin, o cümlədən neft strategiyasının formalaşdığı illər idi. Azərbaycana çox böyük maraq vardı. İradə xanım bütün mühüm hadisələri işıqlandırmağa çalışır və buna nail olurdu. Biz jurnalistlərdən bircə bu tələb olunurdu ki, o vaxt artıq yaranmış rəqiblərimizi qabaqlayaraq səhih informasiya əldə edək və onu abunəçilərə çatdıraq. İradə xanımın bizə keçdiyi məktəb sayəsində bu işin öhdəsindən gəlirdik. Axtarışlarımızın nəticəsi qəzet səhifələrində əks olunurdu: onlar “AssA-İradə” agentliyinin təqdim etdiyi xəbərləri dərc edirdilər. İradə xanım insanları dəyərləndirmək məsələsində çox səxavətli idi, jurnalistin əməyini layiqincə qiymətləndirməyi bacarırdı. Amma əlbəttə, qüsurlarımıza görə tənbeh də alırdıq. İradə xanım bizi yalnız irəliyə aparırdı.

Onun dünyasını dəyişməsindən 20 il keçir. Bu illər ərzində həmişə onun yeri görünür. Lakin ondan öyrəndiklərimiz işimizə çox kömək edir. Bu gün biz qürurla deyirik ki, İradə Vəkilovanın jurnalistika məktəbini nümayəndələriyik.

Laçın Sultanova

“Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Bilik Fondu və “Kaspi” qəzetinin keçirdiyi müsabiqəyə təqdim etmək üçün”

Bakıda jurnalistikaya dair kitabın təqdimatı olub – FOTOLAR

Bu gün Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) Jurnalistika fakültəsində “Jurnalistika: Dünyanın aparıcı informasiya agentlikləri; Azərbaycanda informasiya agentliklərinin təşəkkülü və inkişaf perspektivləri; Beynəlxalq jurnalist hərəkatı” dərs vəsaitinin təqdimat mərasimi keçirilib.

Yenicag.az xəbər verir ki, tədbirdə BDU-nun professor-müəllim heyəti, mətbuat orqanlarının rəhbərləri və digər şəxslər iştirak ediblər.

Tədbirdə çıxış edən BDU Jurnalistika fakültəsinin dekanı Vüqar Əliyev bildirib ki, dərs vəsaitində həm dünya, həm yerli xəbər agentlikləri, həm də bu informasiya resurslarını birləşdirən beynəlxalq jurnalist təşkilatları, onların yaranması, fəaliyyəti və müasir dövründən bəhs edilir: “Kitab 3 hissədən ibarətdir. İlk bölmədə dünyanın xəbər axınını təmin edən əsas informasiya agentlikləri ətraflı şəkildə araşdırılır.

İkinci bölmədə Azərbaycanın ilk xəbər agentliyi olan “Azərtac”dan başlayaraq çağdaş dövrün bütün agentlikləri – “Turan”, “Trend”, “Olaylar”, “Gündəlik Teleqraf” MMC, “SalamNews” “Report”, “Modern.az” və digər xəbər portalları, üçüncü bölmədə isə beynəlxalq jurnalist təşkilatları tədqiqata cəlb olunur”.

Jurnalistika nəzəriyyəsi və təcrübəsi kafedrasının müdiri Cahangir Məmmədli universitetlərin, jurnalistika fakültələrinin tələbələri, müəllimlər, peşəkar jurnalistlər, media sahəsi üzrə araşdırma aparan mütəxəssislər üçün nəzərdə tutulan dərs vəsaitinin əhəmiyyətindən danışıb.

Tədbirdə media qrumlarının rəhbərləri də çıxış edib.

Qeyd edək ki, kitabın müəllifləri Beynəlxalq jurnalistika kafedrasının müdiri, professor Həmid Vəliyev, kafedranın müəllimləri Pərvanə İbrahimova və Vəfa İsgəndərovadır.

Copyright © 2007-2023 Bütün hüquqları qorunur. Yeni Çağ Media

Dünyanın aparıcı informasiya agentliyinin başçısı istefa verir

Dünyanın aparıcı informasiya agentliyinin başçısı istefa verir Dünyanın maliyyə xəbərləri üzrə ixtisaslaşdırılan məşhur “Dow Jones” informasiya agentliyinin icraçı direktoru Vilyam Lyuis öz postundan gedir.

9 Aprel , 2020 04:17

https://static.report.az/photo/3e5ff09c-cff5-4b1a-a843-1140d82cee36.jpg

Dünyanın maliyyə xəbərləri üzrə ixtisaslaşdırılan məşhur “Dow Jones” informasiya agentliyinin icraçı direktoru Vilyam Lyuis öz postundan gedir. “Report” xəbər verir ki, bu barədə “Dow Jones” strukturuna daxil olan “The Wall Street Journal” qəzeti bildirib. Əlli bir yaşlı Lyuis agentliyə altı il başçılıq edib. O, həmçinin “The Wall Street Journal”ın naşiri idi. “Financial Times” qəzetinin məlumatına görə, Lyuis həmçinin Britaniyanın bir sıra nəşrləri, xüsusi halda “Financial Times”ın özü, “The Sunday Times” və The Daily Telegraph”la işləyirdi.