Sərbəst İşlər

Ümumi psixologiya və Yaş psixologiyası kursu

Kiçik məktəblinin psixi inkişafı və şəxsiyyətinin formalaşması

Müasir elmi-texniki inkişaf öz təsirini təlim prosesində də göstərir. Məktəbdə fənlərin tədrisində materialın həcmi və məzmunu artdıqca, təlim prosesinə yeni tələbələrin tətbiqini də vacib məsələ halına gətirir. Ona görə də, sürətlə inkişaf edən elmlərin əsasını şagirdlərə köhnə tədris metodları ilə mənimsətmək mümkün olmama vəziyyətinə gəlir. Bu baxımdan tədris metodlarını təkmilləşdirməklə bərabər, elmin sürətli inkişafı ilə uyğunlaşan yeni metodların istifadəsinə zəmin yaranır. Yeni metodların yaradılması və təkmilləşdirilməsi öyrədənlə öyrənən arasındakı təlim vasitələri arsenalının genişləndirilməsi, təlimin texniki vasitələrinin tədris prosesində tətbiqi ilə əlaqəsini təmin etmiş olur. Təlimin texniki vasitələri dedikdə, şagirdlərə verilən bilikləri məqsədəuyğun formada mənimsəməsi, bacarıqların müasir tələblər səviyyəsində formalaşması, biliklərin əsaslı şəkildə möhkəmləndirilməsi və tədris prosesinin effektivliyini artıran bütün texniki vasitələr nəzərdə tutulur. Təlimin müasir texniki vasitələri istifadə baxımından çox müxtəlif olmaqla, faydalılığına görə bir-birindən fərqlənir, çünki bu vasitələr ayrılıqda müxtəlif funksiyaları icra edir. Dərs prosesində müəllimin ixtiyarına verilən bu vasitələr şagirdlərin anlama və qavrama prosesinə təsir göstərir. Təcrübə göstərir ki, təlimin texniki vasitələrinin tədris prosesinə səmərəli tətbiqini təmin etmək üçün həmin vasitələrin spesifik xüsusiyyətlərinə əsaslanan bir sıra ciddi pedaqoji problemləri həll etmək vacibdir. Bu problemlər həmin vasitələrin məzmun və texniki tərəfi, dərs prosesində təsir edə biləcək effekt, digər əyani vasitələrlə uzlaşması, onları birgə tətbiqi və istifadə metodları, müəllimin statusu məsələsi, şagirdlərin psixi keyfiyyətlərinə təsiri və s. ilə əlaqədardır. Qeyd olunanlar içərisində ən əsas və xüsusi problem texniki vasitələr tətbiq olunan dərslərdə müəllimin statusu məsələsidir. Hətta xarici ölkələrdə də müzakirə mövzusuna çevrilmişdir. Bir sıra pedaqoq və psixoloqun fikrincə, təlimin texniki vasitələrinin tətbiqi zamanı müəllimin rolu və təsir gücü azalır və öyrətmə prosesində, biliklərin öyrənilməsində sadəcə təşkilatçı funksiyasını daşımış olur. Əsas öyrədicilik funksiyası isə texniki vasitələrin üzərinə düşür. Əlbəttə ki, tədris prosesində işləyən və bu prosesə bələd olan hər kəs yaxşı bilir ki, təlimin əsas həyata keçirildiyi dərsdə müəllim mərkəzi simadır. O, təlim prosesinin təşkilatçısı, verilən biliklərin normasını, sistemini və ardıcıllığını müəyyən edən və bu biliklər sistemini, hər şagirdə öz dilində anlada bilən əsas simadır. Təlim prosesində eyni zamanda şagirdlərin dünyagörüşü formalaşdırılır. Məhz, bu formalaşma müəllimlə şagird arasında qarşılıqlı əlaqə olmazsa, gerçəkləşə bilməz. Buna görə də, müəllim şagirdlərə verilən biliklərin mənbəyi, problemlərə aid müzakirələrin həlledicisi, tədris rəhbəri və eyni zamanda tərbiyəçidir.

Təlimdə tətbiq olunan digər əyani vəsaitlər kimi texniki vasitələrdən də istifadə zamanı öyrətmə prosesində aşağıdakılara nail olmaq olar:

1. Şagirdlərin psixikasına güclü təsir göstərməklə öyrətmə prosesini asanlaşdırır.

2. Öyrədiləcək mövzu haqqında şagirdlərə veriləcək məlumatların tamlığını və dəqiqliyini təmin edir, qazanılan biliklərin keyfiyyətini yüksəldir.

3. Öyrətmə və öyrənmə prosesini əhəmiyyətli dərəcədə əyaniləşdirir.

4. Şagirdlərdə yaranan sual və maraqlarını əhatəli və tam şəkildə ödəyə bilir.

5. İstənilən mövzu və tapşırıqları, hətta nəzəriyyə şəklində olan mövzuları göz önünə gətiməklə illüstrasiya imkanlarını genişləndirir.

6. Hadisələrin inkişafını fəza və zamandan asılı olmayaraq, anlama və qavrama baxımından uyğunlaşdırır, bu prosesdə məkan və zaman uyğunluğunu təmin edir.

7. Öyrənmə zamanı şagirdlərin bir neçə analizatorunun birlikdə iştirakını təmin etməyə imkan yaradır.

8. Yaradıcı fəaliyyəti təmin etmək baxımından əlavə vaxt imkanı yaranır.

9. Şagirdlərin işinə daha dəqiq diqqət yetirir, bilikləri daha obyektiv şəkildə öyrənməyə imkan yaradır.

Məktəbə daxil olan uşağın təfəkkürü, artıq davamlı olaraq təlim prosesinə qoşulur və bilik, bacarıqlar sisteminin formalaşmasının inkişafına yönəlir.

Məktəbli təfəkkürünün əsas əlaməti öyrənməyə yönəlməsidir. Təlim prosesində elmi anlayışlar birdən-birə mənimsənilmir. Şagird dəfələrlə eyni anlayışa rast gəlir və təkrarlayır. Məhz anlayışların mənimsənilməsinin birinci mərhələsində şagirdlər öyrənəcəklərinin bəzi mühüm xarici əlamətləri ilə tanış olur, sonra onların daha mühüm xassələrini mənimsəyir və nəhayət onların əmələgəlmə və inkişafı haqqında məlumatlara yiyələnirlər. Mənimsəmə prosesi sanki bir zəncirvari xarakter təşkil edir. Belə ki, mənimsəmənin hər bir sonrakı mərhələsi əvvəlki ilə bağlı olur və ona əsaslanır. Anlayışların bu cür silsilə öyrənilmə prosesi mahiyyət etibarilə vizuallıq, əyanilik tələbə edir ki, bu da təlimdə texniki vasitələrin istifadəsini labüd etmiş olur. Mərhələlərarası əlaqəni təmin edən texniki vasitələr təlimin daha keyfiyyətli şəkildə təşkilini təmin edir.

Təlim prosesinə cəlb olunan şagird hər şeydən əvvəl təsəvvürlər dairəsi əhəmiyyətli dərəcədə genişlənir. Təfəkkürün məzmunu, təkcə şagirdin ətrafında olanlardan və ona təsir göstərən varlıqdan ibarət olmur. Yəni şagirdlərin görmədikləri heyvan və bitkilər, dağlar, dənizlər, ölkələr onların fəaliyyəti, hətta başqa planetlər haqqında informasiya kiçik məktəb yaşlı şagirdin təfəkkürünün məzmununu təşkil edir. Bu informasiyaların kiçik məktəb yaşlı şagirdin təfəkküründə yer etməsi üçün texniki vasitələr mütləq formada xüsusi rol oynayır və təsəvvürlərin biliklərə çevrilməsini təmin edir.

Mücərrəd və məntiqi təfəkkürün əsası məhz kiçik məktəb yaşı dövründə qoyulur. Təsəvvürlərin dairəsi genişləndikcə, onların əsasında qurulan anlayışlar da o qədər tam və dərin olur. Bu zaman şagirdin fikri, artıq mövcud olan təsəvvür və ya anlayışlar üzərində çalışır, daha əvvəl formalaşmış təsəvvür və anlayışlar yox olmur, demək olar ki, başqa şəklə düşür. Texniki vasitələr isə bu prosesə əhəmiyyətli şəkildə təkan vermiş olur.

Kiçik məktəblinin təfəkküründə eyni zamanda köhnə və yeni məzmun, köhnə və yeni formalar mövcuddur. Təlimin texniki vasitələrdən istifadə etməklə vəzifəsi – yeni məzmun vasitəsilə təfəkkürün yeni formalarını əmələ gətirməkdən ibarətdir.

Müasir texniki vasitələrin təlim prosesində tətbiqi bir sıra psixoloji yanaşmaları, şagirdlərə təqdim olunan məlumatların mənimsəmə ölçüsünü obyektiv olaraq müəyyənləşdirmə məsələsini ön plana çıxarır. Belə ki, verilən informasiyaların insan beynində nə qədərinin həkk olunmasını müəyyənləşdirmək, nəzəri baxımdan öyrənilməmişdir.

Aparılan psixoloji təcrübələr nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, informasiyalar kəmiyyətcə artdıqca, insan beyni daha faydalı olanları faydalı olmayanlardan ayıraraq özündə saxlaya bilir. Beləliklə, informasiyanın kəmiyyətcə artımı beyində daha mühüm keyfiyyət dəyişmələrinə səbəb olur. Bu da fikri prosesin forma və məzmunca dəyişməsini təmin edir.

Ayxan Hüseynli,
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun psixologiya müəllimi,
Durna Əliyeva,
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun I kurs tələbəsi
aia.az

Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi

Sərbəst İşlər

Beynəlxalq təcrübəyə nəzər salsaq, görərik ki, kiçik və orta biznesin səmərəli fəaliyyətinin təmin edildiyi şəraitdə istehsal olunan məhsul və xidmətlərin yarıdan çoxu, elmi texniki tərəqqinin nailiyyətlərinin istehsala tətbiqinin 80%-i, hər yeni açılan 3 iş yerindən 2-si həmin sahənin payına düşür. Eyni zamanda kiçik və orta biznes subyektləri əhalinin tələbatına daha həssas olduğundan, bazar konyukturunun dəyişikliklərinə çevik reaksiya verib, istehsal və istehlak sferalarındakı müvafiq boşluqları daha dolğun və səmərəli şəkildə doldura bilirlər. Bundan əlavə kiçik və orta sahibkarlıq cəmiyyətdə orta təbəqənin formalaşmasının əsas mənbəyi kimi zəruri sabitliyi təmin edərək, ölkədə həyata keçirilən demokratik yönlü, mütərəqqi iqtisadi, hüquqi və siyasi islahatların dəstəklənməsinin sosial bazasını genişləndirir. Məlumdur ki, səmərəli fəaliyyət göstərən güclü sahibkarlıq institutunun formalaşması və inkişafı uzunmüddətli proses olaraq, dövlət tərəfindən müəyyən edilən siyasi, hüquqi və iqtisadi mühitin əlverişli olmasından, həm də dövlətin biznes və cəmiyyətlə əməkdaşlığının səmərəli olmasından asılıdır. [1]

İnkişaf etmiş qərb ölkələrinin əksəriyyətində dövlət tərəfindən kiçik biznesə xüsusi strukturlar və fondlar vasitəsi ilə güclü maliyyəkredit yardımı göstərilir.Məsələn,Amerika Birləşmiş Ştatlarında xırda və orta firmalar üçün kredit strukturları mövcuddur. [2]

Azərbaycanda sahibkarlığın inkişafı, o cümlədən kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı beynəlxalq təşkilatların hesabatlarında öz əksini tapmışdır. Ümumdünya İqtisadi Forumu (ÜİF) tərəfindən hazırlanan 2013-2014-cü illərdə dünya ölkələri iqtisadiyyatlarının rəqabətədavamlılıq reytinqində Azərbaycan daha rəqabətədavamlı ölkələr sırasına daxil olub və 148 ölkə arasında 39-cu yeri tutub. Bu dövrdə Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatında payı 0,12% təşkil etmişdir. Hesabatda Azərbaycanda
siyasi-iqtisadi sabitlik, həmçinin valyuta tənzimlənməsi yüksək qiymət almışdır. [3]

Hazırda ölkəmizdə qeyri neft sektorunun inkişafı kontekstində iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi mühüm vəzifə kimi qarşıya qoyulmuşdur. Bu şaxələndirmə zamanı iqtisadiyyatın əsas aparıcı sektorlarının müəyyən edilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Fikrimcə, Azərbaycanda kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin səmərəli fəaliyyət göstərə biləcəyi əsas aparıcı sektorlara (daha əmək tutumlu sektor) kənd təsərrüfatı, tikinti və turizm sahələrini aid etmək olar.

Belə bir şəraitdə Respublikaya transmilli şirkətlərin investisiya yatırmaları reallığa çevrilir. Ölkədə transmilli şirkətlərin fəaliyyəti kiçik və orta müəssisələrin inkişafı üçün yeni perspektivlər yaradır.
Belə ki, kiçik və orta sahibkarlıq subyektləri iri şirkətlərlə, həmçinin transmilli korporasiyalarla inteqrasiyada daha müvəffəqiyyətlə inkişaf edirlər və onların etibarlı təchizatçısı rolunda
çıxış edirlər. [4]

1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası öz dövlət müstəqilliyinin elan etdikdən sonra ölkənin müstəqillik əldə etməsinin davamı olaraq yeni iqtisadi münasibətlərə keçid, özəl sektorun yaradılması və inkişaf etdirilməsi, bu səbəbdən də ona əlverişli maliyyə dəstəyi verə biləcək maliyyə qurumlarının yaradılması zərurətinin əsas vəzifələrdən biri kimi qarşıya çıxdığı bir zamanda – 12 oktyabr 1992-ci ildə “Azərbaycan Respublikası Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun Əsasnaməsi”nin təsdiq edilməsi ilə sahibakarlığa, o cümlədən kiçik və orta biznesə dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına güzəştli kreditlər verəcək ilk maliyyə qurumunun əsası qoyulmuşdur. [5]

Bazar iqtisadiyyatına keçid şəraitində cəmiyyətin yeniləşməsində oynadığı rola görə kiçik sahibkarlığın xüsusi müdafiyəyə ehtiyacı var. Ölkəmizdə bazar münasibətlərini formalaşdığı müasir dövrdə kiçik və orta sahibkarlıq bölməsinin yaradılması və inkişaf etdirilməsi cəmiyyətin sosial və iqtisadi yeniləşməsində çox mühüm rol oynayır. Dövlət kiçik və orta sahibkarlığı müdafiə etməklə orta sinfin formalaşması üçün imkan əldə etmiş olur. Bundan başqa, kiçik və orta biznesin
fəaliyyət dairəsinin geniş olması büdcə vəsaitinin tamamlanmasının səmərəli
formasıdır.

Bununla yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, iqtisadiyyatın yenidən qurulmasının
labüdlüyü obyektiv olaraq ona doğru aparır ki, ölkə vətəndaşlarının çox böyük hissəsi
sahibkarlıq fəaliyyəti ilə maşğul olur. Belə şəraitdə dövlətin kiçik və orta sahibkarlığı
ağıllı və məqsədyönlü formada müdafiə etməsi labüddür. Çünki, bunlar yeni iş
yerlərinin yaradılmasına, işsizlik səviyyəsinin aşağı düşməsinə, sosial gərginliyin
aradan qaldırılmasına səbəb olur. [6]

TƏRCÜmeyi hal mirzəyeva Elmira Əmir qızı Az1116, Azərbaycan, Bakı, Süleyman Sani Axundov küçəsi 1v m 127

E – mail: e.mirzoyeva@ mail.ru
1951 – ci ildə Azərbaycan Respublikasının Şəmkir rayonunun Təzəkənd kəndində fəhlə ailəsində anadan olmuşdur.

1971 – 1975 Mirzə Fətəli Axundov adına Azərbaycan Pedaqoji Dillər Inistitutu

1993 – 1994 APKİA və YHİ – nın Yenidənhazırlanma fakultəsi

1994- 2008 İxtisası ilə əlaqədar 30 dan çox Beynəlxalq ixtisasartırma kurslarının və treninqlərin iştirakçısı olmusdur

1976 – 1993 Bakı şəhərinin 12 və 283 saylı məktəblərində rus dilli və ədəbiyyatı müəllimi

1998 – 2001 Bakı Pedaqoji Kadrların İxtisasartırma İnstitutunun psixologiya kabinetinin müdüri

1998 – 2007 Azərbaycan Praktik Psixoloqlar Assosasiyasinin vitse – prezidenti

2001 – 2004 “SOS Uşaq Kəndləri – Azərbaycan” Assosasiyasında psixoloq

2007 Azərbaycan Praktik Psixoloqlar Assosasiyasinin prezidenti

2004 – 2008 Bakı Pedaqojı Kadrların İxtisasartırma İnstitutunun mühazirəkisi

1994 – 2008 UNİCEF – in 12 layihəsində icraçı və layihə rəhbəri kimi iştirak etmişdir

Mühazirə və prezintasiyaları:

1999 Avropa psixoteropevtlərinin I – ci konfransı Rusiya – Moskva

2002 Azərbaycan təhsil sistemində psixoloji xidmət işi – Türkiyə, Ədirnə

2002 Psixoloji təlim kursu – Almata

2003 Erkən uşaqlıq dövründə qayğı və inkişaf UNESCO – İstanbul

2000 – 2007 Rusiya Təhsil Psixologlarının I, II, III,IV qurultayları

Ailəlidir, 5 övladı, 2 nəvəsi var
27 oktyabr 2005 – ci ildə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin ” Azərbaycan Respublikası ” Qabaqcıl Təhsil işçisi döş nişanı ilə təltif olunmuşdur.

“Psixologiya elmindən faydalanmadan təlim – tərbiyə prosesini optimallaşdırmaq mümkün deyil.”

Professor Əbdül Əlizadə

Xəzər Universitəsi –Təhsil fakultəsi

Ümumi psixologiya və Yaş psixologiyası kursu

2008 – 2009 cu il

Kursun Təsviri
Yeni pedaqoji təfəkkürün konseptual modeli məhz insan amilinə, şəxsiyyət amilinə əsaslanır.

Müasir dövrdə məktəbin nəinki pedaqoji, həm də, ilk növbədə,sosial və sosial – psixoloji vəzifələri bu önəmli meyarla müəyyən olunur.Şagird şəxsiyyətinin formalaşması onların ana xəttini təşkil edir. Müasir təhsil konsepsiyası şəxsiyyətin formalaşdırılmasını təhsil sisteminin başlıca vəzifəsi kimi dəyərləndirir.

İnsanın psixoloji xususiyyətlərinə yaxından bələd olmaq, fəaliyyət və ünsiyyət prosesində onu düzgün nəzərə almaq müasir mütəxəssis – mühəndis, həkim, jurnalist, zabit, rəhbər işçi və.b. üçün eyni dərəcədə zəruridir.Elə sənət və peşə sahələri vardır ki, mütəxəssisin dərin psixoloji bilik və səriştəyə malik olması daha mühüm əhəmiyyət kəsb edir.Pedaqoji fəaliyyət bu cəhətdən xüsusilə fərqlənir.Şagirdlərin mənəvi dünyasına hüfuz etmək, onun qabiliyyətlərinin inkişafını düzgün istiqamətləndirmək müəllimdən nəinki böyük sosial məsuliyyət, həmdə çox ciddi psixoloji fəhm tələb edir.Müəllimdə bu ümdə peşə keyfiyyəti elmi psixoloji biliklərə dərindən yiyələnmək sayəsində təşəkkül edə bilər.
Məqsədlər

-Ümumi psixologiya və yaş psixologiyası sahəsində biliklərinin artırılması.

-Kursa qarşı meyl, marağın və səriştələrinin gücləndirilməsi, qazanılan biliklərin təcrübədə möhkəmləndirilməsi.
Vəzifələr

-Tələbələri psixologiya elmi ilə yaxından tanış etmək.

-Uşağın psixi inkişafında Ümumi psixologiya və Yaş psixologiyası kursunun əhəmiyyəti barədə məlumat vermək,aparaılan tədqiqatlarla tələbələri tanış etmək.

-Uşağın psixi inkişafını müəyyən edən metodları öyrətmək,interaktiv təlim metodlarını mənimsətmək.

-Biliklərin daha müstəqil, sərbəst qavranılması və mənimsənilməsi;

-Məntiqi, tənqidi və yaradıcı təffəkürün, habelə problemlərin həlli və qərar qəbul edilməsi üzrə vərdişlərin yaradılması;

-Elmi – tədqiqat vərdişlərinin formalaşdırılması.
Mənbələr
Ə.S.Bayramov,Əbdül Əlizadə – Psixologiya – 2006

Prof.Əbdül Əlizadə – Müasir Azərbaycan Məktəbinin Psixoloji Problemləri – 2004

Ağababa İbrahimov,Hüseyn Xəlilov – Uşaq tərbiyəsinin bəzi aktual problemləri – 1998

Ə.Ə.Əlizadə – Yeni pedaqoji təfəkkür – İstanbul 2002

Muxtar Həmzəyev – Yaş və Pedaqoji Psixologiyanın əsasları – 2003

E.M.Quliyev – Yaş Psixologiyasının tədrisi məsələləri – 1997

Schaefer DİGeronimo – AGES STAGES

И.Б.ГРИНШРУН – ВВЕДЕНИЕ В ПСИХОЛОГИЮ – 1997

Г.С.АБРАМОВА – Возрастная психология – 1999

Ж.ПИАЖЕ – Суждение и рассуждение ребенка – 1997

Под.ред.проф. А.В.ПЕТРОВСКОГО – Возрастная и педагогическая психология – 1979

В.Н.Карандашев – ПСИХОЛОГИЯ;введение в профессию – 2000

Л.А.Першина – Контрольные задания по психологии – 1998

Е.Е.Данилова – Практикум по возрастной и педагогической психологии – 1999

Н. Семаго М.Семаго – ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА ОЦЕНКИ ПСИХИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ РЕБЕНКА – 2006

Kursa dair tələblər

Daimi davamiyyət arzu olunandır.

1. Davamiyyət çox vacib hesab edilir;dərsdən qalmaların çoxalması təlimin müvəffəq olmasına əks təsir göstərir.Hər hansı bir səbəbdən dərsə gəlmədikdə qabaqcadan təlim aparan müəllimə xəbər verilməsi zəruridir(fövqəladə vəziyyət istisnalıq təşkil edir).Bir dərsdən qalmaq o biri dərsə hazırlıqsız gəlmək üçün üzürlü hal hesab edilmir.
2. Kursdan kənarlaşdırma;Kursu tərk etmək istəyən hər hansı bir tələbə əvvəlcə müəllimə müraciət etsin.Bu vəziyyətə dair ümumi rəyə gələ bilmədiyimiz halda Siz kursdan kənarlaşdırılmaq üçün müraciət edə bilərsiniz.
3. Akademik yalançılıq;Digər müəllif və şəxsin sözlərini mənbəni bildirmədən öz adınıza çıxmağınız PLAGİARİZM adlanır və bu yol verilməz hesab edilir.Belə hal olarsa tələbənin müvəffəqiyyəti sıfıra endirilir və bu haqda xüsusi məlumat hazırlamaqla Universitet rəhbərliyinə məlumat göndərilir.
4. Fəallıq və nəzakətli davranış sinifdə iştirak edən hər bir şəxsin gündəlik davranış norması hesab edilir.

Qiymətləndirmə

10% – Sorğu –Sual

10% – Gündəlik fəallıq

XƏZƏR UNİVERSİTƏSİ – 2008-2009 – cu Tədris ili üçün

Psixologiyaya giriş və yaş psixologiyası kursu üzrə 32 saatlıq tədris proqramı.
İnstructor: psixoloq Mirzəyeva Elmira Əmir qızı

Cəmi: 32 saat

Təlim metodları

Situativ praktikum

Motivasiyanın yaradılması

Rəmzi materialın şərhi

Sual verməyə həvəsləndirmə

İnteraktiv iş formaları

Cütlük şəklində iş

Söz assosiasiyaları

Rollar üzrə oyun

Modelləşdirmə

Təqdimat(prezentasiya)

Dostları ilə paylaş:

Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2023
rəhbərliyinə müraciət