İKT dersleri

Telekommunikasiya bir çox müasir cəmiyyətin vacib bir hissəsidir. 2006 -cı ildə hesablamalara görə, telekommunikasiya sənayesinin gəliri 1,2 trilyon dollar və ya ümumi dünya məhsulunun üçdə birindən azdır. [7] Yaxşı telekommunikasiya infrastrukturu, müasir dünyada həm mikro-, həm də makroiqtisadi miqyasda iqtisadi uğur qazanmaq üçün əhəmiyyətli olduğu qəbul edilir.

Gənc İnformatiklər

Təhsil verəndə dost kimi, tərbiyə verəndə düşmən kimi olmaq lazımdır! Təhsilsiz tərbiyə nadanlığa, tərbiyəsiz təhsil axmaqlığa xidmət edir! Müəllimlər özlərinin yox, şagirdlərinin qabiliyyəti ilə fəxr edirlər! Öyrədərkən özü öyrənməyən əsl müəllim deyil! Valideynlərimiz bizə həyat verib, müəllimlər isə ondan necə istifadə etməyi öyrədir! Elmə ağalıq etməsən, təbiətə köləlik etməli olacaqsan! Elm öyrənmək, bilik qazanmaq qədər ağıllı insana nəşə verən ikinci bir məşğuliyyət yoxdur!

Kompüter şəbəkələri

Kompüter şəbəkələrinin keç mişi və bu günü

Kompüter şəbəkəsinin yaranması üçün ən azı iki kompüterin bir-birinə qoşulması lazımdır. Şəbəkə harada və nə üçün istifadə olunur? sualını versəniz, bu suala indi çox rahat cavab tapmaq olar. Məsələn, bu gün ofislərdə, nəşriyyatlarda, kompüter klublarında və ya beynəlxalq informasiya mübadilələrində kompüter şəbəkələri vacib rol oynayır. Əgər bir firmanın müdiri ümumi sənədin bütün işçilər üçün əl çatan olmasını istəyirsə, o, kompüter şəbəkəsindən istifadə edərək bu işi rahatca həyata keçirir.

Nəşriyyatda işləyən dizayner öz kompüterində hazırladığı jurnalın üz qabığını çap etmədən şef redaktora göstərmək və rəyini bilmək istəyirsə, sadəcə olaraq şefin kompüterinə jurnalın üz qabığını göndərir və danışıq proqramı vasitəsi ilə onun rəyini alır. Oyun klublarında tək oynamaqdan bezən uşaqlar bir-biriləri ilə şəbəkə vasitəsi ilə oynaya bilirlər. Beynəlxalq kompüter şəbəkələri ilə xüsusi proqram təminatı ilə xaricdə yaşayan qohumlarının üzlərini kompüterdə görə və səslərini rahatca eşidə bilərlər .

60-cı illərdə kompüter deyiləndə ağıla böyük mainframe(meynfreym)-lər gəlirdi. Əlbəttə ki mainframe-lər indiki kompüterlərlə müqayisə oluna bilməzlər. Onların nə monitoru, nə də klaviaturası vardı. Mainframe-lər böyük dəmir şkaflara bənzəyirdilər.

Həqiqi şəbəkələrdən çox-çox əvvəl alimlər fərqli iki sistemin məlumatlarının hansı yolla bölüşdürülməsi haqqında müzakirə etməyə başlamışdılar. Yəqin ki siz də ilk kompüter şəbəkəsinin ARPANET olduğunu eşitmisiniz. Amerikanın ARPANET Advanced Research Projects Agency(ARPA) adlı agentliyi tərəfindən qurulmuşdur. ARPA 1958-ci ildə qurulan və Amerika dövləti üçün yüksək texnologiyalar düzəldən agentlik idi. 1972-ci ildə adı DARPA(Defence Advanced Research Agency) kimi dəyişdirildi, 1993-cü ildə təkrar ARPA, 1996-cı ildə isə təkrar DARPA oldu. DARPA kompüter şəbəkələri ilə bağlı fərqli olan fikirləri bir araya gətirərək ümumi sistem düzəltdi. Bu agentlik vasitəsi ilə kompüter şəbəkə layihələri, internetin təməlini qoymuş TCP/IP və buna bənzər texnologiyalar yaradıldı. Əlbəttə, belə sual yarana bilər ki bəs mainframe-lər hara yox oldular. 80-ci illərdə İBM(ay bi em) PC(pi si)Personal Computer- fərdi kompüter fikrini irəli sürdü. Bu kompüterlərdə hətta proqramlaşdırma təminatı da olacaqdı (DOS, Windows).

Nəticədə PC və ya mini-computer adlandırılan bu kompüterlərin dünyadakı sayı milyonlara, milyardlara çatdı. Mainframe-lər texnologiyadakı yeniliklərə baxmayaraq ilk yaradıldıqları məqsədə hələ də xidmət edirlər. Müəyyən hədd daxilində hesablamaya ehtiyacı olan firmalar prosessoru IBM As400 olan maşınlardan və buna bənzər mainframe sistemlərindən hələ də istifadə edirlər.

Mainframe almaq imkanı olmayan firmalar üçün mini-computer/PC şəbəkələri sistemi yaradıldı. Onlardan bəziləri Novell-in Netware (Netveyr) sistemi, Microsoft-un NT-si və onların davamı olan Windows 2000, XP, Vista, Windows 7 buna misal çəkilə bilərlər.

2. Kompüter şəbəkələri və onların quraşdırılmasında istifadə olunan texnologiyalar

Bu bölmədə kompüter şəbəkələrinin hansı növlərinin olduğunu və şəbəkə quraşdırmağa qərar verərkən hansı sahə üçün, hansı şəbəkə formasından, dizaynından istifadə edəcəyiniz haqda geniş izah verilir.

2.1 LAN, WAN və digər Sahə Şəbəkələri (Area Networks)

Müxtəlif tip kompüter şəbəkə dizaynlarının kateqoriyalaşdırılması üçün bir yol var. Onları fiziki sahəsi və miqyasına görə qruplaşdırmaq. İnkişaf tarixi səbəblərindən, bütün dizayn tipləri demək olar ki, müəyyən sahəyə görə yaradılmışdırlar. Aşağıda onları görə bilərsiniz:

LAN – Local Area Network (yerli sahə şəbəkəsi)
WLAN – Wireless Local Area Network (simsiz yerli sahə şəbəkəsi)
WAN – Wide Area Network (geniş sahə şəbəkəsi)
MAN – Metropolitan Area Network (metropoliyan (paytaxt) sahə şəbəkəsi)

SAN – Storage Area Network, System Area Network, Server Area Network və ya bəzən Small Area Network (bir çox adı var əsas Storage Area Network (saxlama sahə şəbəkəsi) kimi tanınır)

CAN – Campus Area Network, Controller Area Network bəzən Cluster Area Network bir çox adı var. Əsas Controller Area Network (nəzarət sahə şəbəkəsi) kimi tanınır)

PAN – Personal Area Network (şəxsi sahə şəbəkəsi)
DAN – Desk Area Network (idarəetmə sahə şəbəkəsi)

LAN və WAN əsas orijinal sahə şəbəkəsi kateqoriyalarıdır, qalanları illər boyunca texnologiyanın inkişafı irəlilədikcə yaradılmışdırlar və yəqinki bundan sonrada yeniləri yaradılıcaqdırlar.

LAN Nədir?

LAN – Local Area Network (Yerli Sahə Şəbəkəsi). Bu forma kiçik ofislərdə, ev daxili və ya kiçik kompüter klublarında istifadə olunur. Bu tip vasitəsi ilə evdə, işdə və ya klubda oyun oynamaq, o biri kompüterə qoşulmuş printerdən yazı çap etmək olar. Şəbəkə tipi nə qədər böyük olursa olsun onun tərkibində LAN(lar) olur. Bütün böyük şəbəkələr kiçik LAN şəbəkələrini birləşdirmək üçün mövcuddurlar və ya o səbəbdən yaranıblar.

WLAN Nədir?

WLAN – Wireless Local Area Network (simsiz yerli sahə şəbəkəsi). Bu da LAN deməkdir. Həm üstün, həm də mənfi cəhətləri var. Üstün cəhəti evin ya da ofisin içərisində ayağınıza dolaşacaq və ya divarın deşilməsinə səbəb olacaq kabellərin olmamağıdır. Mənfi cəhəti onun hələ inkişaf etməkdə olmasıdır ki, texnologiya kompüter oyunları və həcmi böyük proqramların tələblərini hələ ki ödəyə bilmir. Amma sənədləri şəbəkə vasitəsi ilə bölüşmək onun üçün problem deyildir. Üstün cəhəti ötürmə radiusu üzrə dairəvi formada bağlantı qura bilir. Kabel kimi tək istiqamətli bağlantıdan asılı olmur.

WAN Nədir?

WAN – Wide Area Network (geniş sahə şəbəkəsi). LAN-ın maksimum əhatə sahəsi bir binadırsa, WAN üçün bu əhatə sahəsi şəhərin bir neçə rayonu, yer kürəsinin tamamı desək yalan olmaz. Əlbəttə ki, burada istifadə olunan texnologiyalar LAN-dan fərqlənir və daha bir neçə cihaz əlavə olunur.

Digər tiplər nədir?

Siyahıda yazılan digər tiplər adlandırıldığı sahə üzrə şəbəkə dizaynlarıdır. Əsasən məqsədyönlü yaradılmışdırlar. Bəzi sahə şəbəkə tiplərinin bir neçə adının olmasının səbəbi dizayn formasının saxlanılaraq məqsədinin dəyişdirilməsi ilə əlaqədardır. Yəni bir dizayn bir çox məqsəd ilə istifadə oluna bilər.

Kommunikasiya vasitələri və şəbəkə avadanlıqları

Kommunikasiya vasitələri. Verilənləri kanal vasitəsi ilə göndərmək üçün istər fiziki, istərsə də simsiz daşıma vasitələri, yaxud transmissiya vasitələri [transmission media] lazım olur.
Fiziki vasitələr. Verilənləri daşımaq üçün fiziki vasitələrin bir neçə növü var:

• Sarınmış cutluk kabeli [twisted-pair cable]. Telefon sistemlərinin əksəriyyətində istifadə olunan bu kabel çox ucuzdur. Bu kabel bir-birinə sarınmış iki ay rıca izolyasiya olunmuş naqildən ibarətdir. Naqillərdən biri siqnalı daşıyır, o biri naqil isə yerlə əlaqələndirilir. Yerlə əlaqələndirilmiş (torpaqlanmış) naqil radio-maneələri “udur” və bununlada o biri naqillə ötürülən siqnalı qoruyur.
  

  Sarınmış cütlük kabel.

• Koaksial kabel [coaxial cable]. Əsasən televiziya sənayesində istifadə olunan bu növ kabellər komputer şəbəkələrində də geniş yayılıb. Koaksial kabel iki naqildən: silindrik formalı ekrandan və onun icərisində izolə edilmiş mərkəzi teldən ibarət olur. Koaksial kabeldən kecən siqnallar qonşu keciricilərə, digər elektrik qurğularının yaratdığı maneələr isə koaksial kabeldən kecən siqnallara təsir etmir. Göstərilən üstünlüklərinə baxmayaraq, bu kabellər sarınmış cütlük kabellərinə nisbətən bahadır.
  

  Koaksial kabel novləri

Şəbəkə avadanlıqları. Şəbəkələrin əksəriyyətində server və müştəri komputerləri olur. Bunlardan başqa, şəbəkədə şəbəkə kabellərini birləşdirən və siqnalları gücləndirən qurğuların da olması lazımdır. Belə qurğuları iki qrupa ayırmaq olar:
1. kommunikasiya qurğuları
2. transmissiya qurğuları.
Kommunikasiya avadanlıqları verilənlərin göndərilməsinə və alınmasına kömək edir. Kommunikasiya avadanlıqları dedikdə, ilk növbədə, fikrimizə masaüstü kompyuterlər və modem gəlir. Lakin verilənləri göndərən və alan başqa növ qurğular da var. Bunlara misal olaraq iri komputerləri – superkomputerləri, meynfreymləri və minikomputerləri və hətta faks maşınlarını, rəqəmli kameraları göstərmək olar. Fərdi istifadə üçün ən geniş istifadə olunan ötürücü qurğu modemdir.
Transmissiya avadanlıqları. Modemlər fərdi komputerlər, yaxud bir-iki nəfərlik kiçik ofislər üçün yararlıdır. Lakin yerli və geniş şəbəkələrdə verilənləri ötürmək üçün istifadə olunan qurğular fərqlidir. Onlardan geniş istifadə olunanları aşağıdakılardır:

• Şəbəkə interfeys kartı. Komputer şəbəkəsi üçün aparat təminatının ən vacib hissəsi NIC (network interface card) şəbəkə adapteridir. Ona bəzən Ethernetadapter, yaxud şəbəkə kartı da deyilir. O, ayrıca kart kimi də, komputerin ana lövhəsinin bir hissəsi kimi də ola bilər.

• Şəbəkə kecidi [gateway]. Şəbəkə keçidi, yaxud şlüz müxtəlif tipli şəbəkələr arasında informasiya mübadiləsini gerçəkləşdirmək üçün birləşdirici qurğudur. Eynitipli şəbəkələr arasında mübadilə zamanı informasiyanı çevirən körpüdən fərqli olaraq, şlüz verilənləri ötürməklə yanaşı, həm də onların formatını təyinat şəbəkəsinin protokoluna uyğunlaşdırır.
• Yonləndirici [router]. Yönləndirici yol polisinə bənzəyir: bu ağıllı qurğu şəbəkə trafikinə yol göstərir (istiqamətləndirir). Şəbəkədə göndərilən verilənlər kiçik paketlərə bölünür. Paketlərin hamısı eyni yolla (marşrutla) hərəkət etmir; paketlərin biri bir yolla, digəri isə başqa bir yolla gedə bilər. Paketlər təyinat yerinə çatdıqda ilkin formada birləşdirilir. Mürəkkəb, yəni çoxlu hissəsi olan şəbəkələrdə yönləndiricilər göndərilmiş paketləri qəbul edir və onları mövcud marşrutlardan ən səmərəli olanı (ən qısası) üzrə göndərir. Şəbəkənin hər hansı bir hissəsində nasazlıq olarsa, yol polisi kimi, yönləndirici də paketləri alternativ yollara istiqamətləndirə bilər.

• Tweet
• Share
• Pin it
• Comment
• > https://iktdersleri.blogspot.com/2017/11/kommunikasiya-vasitlri-v-sbk-avadanlqlar.html’ rel=’nofollow’ target=’_blank’> Whatsapp

Telekommunikasiya

Videonuz: Keçmişdən günümüzə telekommunikasiya vasitələri.

MəZmun

• Əsas anlayışlar
• Cəmiyyət və telekommunikasiya
• Tarix
• Erkən telekommunikasiya
• Teleqraf və telefon
• Radio və televiziya
• Kompüter şəbəkələri və İnternet
• Müasir əməliyyat
• Telefon
• Radio və televiziya
• İnternet
• Yerli şəbəkələr

Telekommunikasiya ünsiyyət məqsədi ilə uzaqdan siqnalların ötürülməsidir. Müasir dövrdə bu proses adətən elektron ötürücülər tərəfindən elektromaqnit dalğalarının göndərilməsini nəzərdə tutur, lakin əvvəlki illərdə tüstü siqnallarının, barabanların və ya semaforların istifadəsini ehtiva edə bilər. Bu gün telekommunikasiya geniş yayılmışdır və bu prosesə kömək edən cihazlar, məsələn, televiziya, radio və telefon dünyanın bir çox yerində yayılmışdır. Kompüter şəbəkələri, ümumi telefon şəbəkələri, radio şəbəkələri və televiziya şəbəkələri də daxil olmaqla bu cihazları birləşdirən bir çox şəbəkə var. İnternet üzərindən kompüter ünsiyyəti telekommunikasiyanın bir çox nümunələrindən biridir.

Telekommunikasiya sistemləri ümumiyyətlə tərəfindən hazırlanmışdır telekommunikasiya mühəndisləri. Sahədəki ilk ixtiraçılar arasında Alexander Graham Bell, Guglielmo Marconi və John Logie Baird var. Telekommunikasiya dünya iqtisadiyyatının əhəmiyyətli bir hissəsidir; bu sənayenin gəliri ümumi dünya məhsulunun cəmi 3 faizindən az bir hissəsini təşkil edir.

Əsas anlayışlar

Etimologiya

Söz telekommunikasiya Fransız sözündən uyğunlaşdırılmışdır telekommunikasiya. Yunan prefiksinin birləşməsidir tele- (τηλε-), ‘uzaqda’ və Latın deməkdir ünsiyyət qurmaq, “paylaşmaq” deməkdir. [1]

Əsas elementlər

Hər bir telekommunikasiya sistemi üç əsas elementdən ibarətdir:

• məlumatı alan və onu siqnala çevirən bir ötürücü
• siqnalın ötürüldüyü bir ötürücü mühit
• siqnalı qəbul edən və onu yenidən istifadə edilə bilən məlumatlara çevirən alıcı

Məsələn, bir radio yayımı düşünün: Bu halda yayım qülləsi ötürücü, radio alıcı və ötürücü mühit boş yerdir.

Telekommunikasiya sisteminin hər bir elementi məlumat daşıyan bir siqnal işlədir və ya keçirir. Elementlərin hər biri arzuolunmaz səs-küyə səbəb olur, buna görə də telekommunikasiya sisteminin ləyaqət göstəricilərindən biri onun siqnal-səs-küy nisbətidir.

Tez-tez telekommunikasiya sistemləri ikitərəfli olur və tək bir cihaz həm ötürücü, həm də alıcı rolunu oynayır ötürücü. Məsələn, cib telefonu ötürücüdür. Telefon xətti üzərindəki telekommunikasiya bir ötürücü ilə bir alıcı arasında olduğu üçün nöqtədən nöqtəyə rabitə adlanır. Radio verilişləri vasitəsi ilə telekommunikasiya bir güclü ötürücü ilə çoxsaylı alıcılar arasında olduğu üçün yayım ünsiyyəti adlanır. [2]

Analoq və ya rəqəmsal

Siqnallar həm analog, həm də rəqəmsal ola bilər. Analoq siqnalda siqnal məlumatlara görə davamlı olaraq dəyişir. Rəqəmsal bir siqnalda məlumatlar ayrı -ayrı dəyərlər (məsələn, 1s və 0s) kimi kodlanır. Göndərmə zamanı analoq siqnallarda olan məlumatlar səs -küylə pozulacaq. Əksinə, səs -küy müəyyən bir həddi keçməyincə, rəqəmsal siqnallarda olan məlumatlar dəyişməz olaraq qalacaq. Bu rəqəmsal siqnalların analoq siqnallardan əsas üstünlüyünü təmsil edir. [3]

Şəbəkələr

Bir -biri ilə ünsiyyət quran ötürücülər, alıcılar və ya ötürücülər toplusu şəbəkə olaraq bilinir. Rəqəmsal şəbəkələr, məlumatları düzgün istifadəçiyə yönləndirən bir və ya bir neçə marşrutlaşdırıcıdan ibarət ola bilər. Bir analoq şəbəkə iki və ya daha çox istifadəçi arasında əlaqə quran bir və ya bir neçə açardan ibarət ola bilər. Hər iki növ şəbəkə üçün, uzun məsafələrə ötürüldükdə siqnalın gücləndirilməsi və ya yenidən qurulması üçün təkrarlayıcı lazım ola bilər. Bu, siqnalın səs -küydən fərqlənməməsinə səbəb ola biləcək zəifləmə ilə mübarizə aparmaq üçündür. [4]

Kanallar

Bir kanal, birdən çox müstəqil məlumat axını göndərmək üçün istifadə edilə bilən bir ötürücü mühitdəki bir bölmədir. Məsələn, bir radio stansiyası 96 MHz -də, başqa bir radio stansiyası isə 94.5 MHz -də yayımlaya bilər. Bu halda, vasitə tezliyə bölünür və hər bir kanalın yayımlanması üçün ayrı bir tezlik alınır. Alternativ olaraq, hər bir kanala yayımlanacaq bir zaman kəsiyində vaxt ayırmaq olar. [4]

Kanalın yuxarıdakı istifadəsi analoq rabitəyə aiddir. Rəqəmsal ünsiyyətdə, bit ardıcıllığı ilə bir zaman yuvası, ənənəvi zaman bölmə multipleksləşdirmə kanalıdır. Statistik multipleksasiya adlanan daha mürəkkəb rəqəmsal telekommunikasiya sistemləri, məlumat identifikatoru olan məlumatları qabaqlayır, buna görə də bant genişliyinin səssiz kanallara ayrılmasına ehtiyac yoxdur.Müasir paket dəyişdirmə, X.25 və ya İnternet Protokolunda (IP) olduğu kimi, statistik rəqəmsal multipleksin daha ümumiləşdirilmiş bir versiyasıdır.

Modulyasiya

Məlumat ötürmək üçün bir siqnalın formalaşması modulyasiya adlanır. Modulyasiya telekommunikasiyada əsas anlayışdır və tez -tez bir siqnalın məlumatını digərinə ötürmək üçün istifadə olunur. Modulyasiya rəqəmsal mesajı analoq dalğa forması kimi təqdim etmək üçün istifadə olunur. Bu düymə kimi tanınır və bir neçə açarlama texnikası mövcuddur-bunlara faza-keçid açarı, tezlik-keçid düyməsi, amplituda-keçid açarı və minimum-keçid açarı daxildir. Məsələn, Bluetooth, cihazlar arasında mübadilə üçün faza keçid düymələrindən istifadə edir. [5]

Bununla birlikdə, əvvəlki müzakirə üçün daha uyğun olan modulyasiya analoq siqnalların tezliyini artırmaq üçün də istifadə olunur. Bunun səbəbi, xam siqnalın aşağı tezliklərə malik olması səbəbindən boş yerin uzun məsafələrini ötürmək üçün çox vaxt uyğun gəlməməsidir. Bu səbəbdən, məlumat ötürülməzdən əvvəl daha yüksək tezlikli bir siqnal (daşıyıcı dalğa olaraq bilinir) üzərinə qoyulmalıdır. Buna nail olmaq üçün bir neçə fərqli modulyasiya sxemi mövcuddur – bunlardan ən başlıcası amplituda modulyasiyası və tezlik modulyasiyasıdır. Bu prosesə bir nümunə, frekans modulyasiyasından istifadə edərək 96 MHz daşıyıcı dalğa üzərinə yığılmış bir DJ -in səsidir (daha sonra səs “96 FM” kanalı olaraq bir radioda alınacaq). [6]

Cəmiyyət və telekommunikasiya

Telekommunikasiya bir çox müasir cəmiyyətin vacib bir hissəsidir. 2006 -cı ildə hesablamalara görə, telekommunikasiya sənayesinin gəliri 1,2 trilyon dollar və ya ümumi dünya məhsulunun üçdə birindən azdır. [7] Yaxşı telekommunikasiya infrastrukturu, müasir dünyada həm mikro-, həm də makroiqtisadi miqyasda iqtisadi uğur qazanmaq üçün əhəmiyyətli olduğu qəbul edilir.

Mikroiqtisadi miqyasda, şirkətlər qlobal imperiyalar qurmağa kömək etmək üçün telekommunikasiyadan istifadə etdilər, bu, Amazon.com onlayn pərakəndə satışında özünü göstərir, lakin adi pərakəndə satıcı Wal-Mart da rəqiblərinə nisbətən üstün telekommunikasiya infrastrukturundan faydalanmışdır. [8] Müasir Qərb cəmiyyətində, ev sahibləri tez -tez telefondan istifadə edərək pizza çatdırılmasından tutmuş elektrikçiyə qədər bir çox ev xidməti təşkil edirlər. Hətta nisbətən yoxsul icmaların da telekommunikasiyadan öz xeyirlərinə istifadə etdikləri qeyd edilmişdir. Banqladeşin Narshingdi bölgəsində, təcrid olunmuş kəndlilər, topdan satıcılarla birbaşa danışmaq və mallarına daha yaxşı qiymət təyin etmək üçün cib telefonlarından istifadə edirlər. Cote d’Ivoire qəhvə yetişdiriciləri qəhvə qiymətlərindəki saatlıq dəyişiklikləri izləmək və ən yaxşı qiymətə satmaq üçün cib telefonlarını paylaşırlar. [9] Makroiqtisadi miqyasla əlaqədar olaraq, Lars-Hendrik Röller və Leonard Waverman 2001-ci ildə yaxşı telekommunikasiya infrastrukturu ilə iqtisadi artım arasında səbəbli bir əlaqə təklif etdilər. [10] Bəziləri əlaqənin səbəbli olduğunu düşünməyin yanlış olduğunu iddia etsələr də, bir əlaqənin mövcudluğu ilə mübahisə edirlər. [11]

Yaxşı telekommunikasiya infrastrukturunun iqtisadi faydaları səbəbindən rəqəmsal uçurumdan narahatlıq artır. Bu, dünya əhalisinin telekommunikasiya sistemlərindən bərabər şəkildə istifadə edə bilməməsindən qaynaqlanır. Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqının 2003-cü ildə apardığı bir araşdırma, ölkələrin təxminən üçdə birinin hər 20 nəfərə birdən az mobil abunəçiliyinin olduğunu və ölkələrin üçdə birinin hər 20 nəfərə birdən az sabit telefon abunəçiliyinin olduğunu göstərdi. İnternetə gəldikdə, ölkələrin təxminən yarısı internetdən istifadə edən hər 20 nəfərdən birindən azdır. Bu məlumatlardan və təhsil məlumatlarından BTİ Rəqəmsal Erişim İndeksi tərtib edə bildi [12] vətəndaşların informasiya və kommunikasiya texnologiyalarına daxil olmaq və istifadə etmək qabiliyyətini ölçür. Bu ölçüdən istifadə edərək İsveç, Danimarka və İslandiya kimi ölkələr ən yüksək, Niger, Burkina Faso və Mali kimi Afrika ölkələri isə ən aşağı rütbəni alır. [13]

Tarix

Erkən telekommunikasiya

Telekommunikasiyanın erkən formalarına tüstü siqnalları və barabanlar daxildir. Zərb alətləri Afrika, Yeni Qvineya və Cənubi Amerikada yerli insanlar tərəfindən, tüstü siqnalları isə Şimali Amerika və Çində yaşayanlar tərəfindən istifadə edilmişdir. Düşündüyünün əksinə olaraq, bu sistemlər bir düşərgənin olduğunu elan etməkdən daha çox iş üçün istifadə olunurdu. [14] [15]

1792 -ci ildə bir Fransız mühəndis Claude Chappe, Lille ilə Paris arasında ilk sabit vizual teleqraf sistemi (və ya semafor) qurdu. [16] Ancaq bir ünsiyyət sistemi olaraq semafor, on -otuz kilometr (altı ilə on doqquz mil) aralığında bacarıqlı operatorlara və bahalı qüllələrə ehtiyac duyurdu. Elektrik teleqrafının rəqabəti nəticəsində son ticarət xətti 1880 -ci ildə tərk edildi. [17]

Teleqraf və telefon

İlk ticari elektrik teleqrafı Sir Charles Wheatstone və Sir William Fothergill Cooke tərəfindən inşa edildi və 9 aprel 1839 -cu ildə açıldı. Həm Wheatstone, həm də Cooke cihazlarına yeni bir cihaz kimi deyil, “mövcud elektromaqnit teleqrafının təkmilləşdirilməsi” kimi baxdılar. [18]

Samuel Morse, 2 sentyabr 1837 -ci ildə uğursuz şəkildə nümayiş etdirdiyi elektrik teleqrafının bir versiyasını müstəqil olaraq hazırladı. Onun kodu Wheatstone -un siqnal üsulu üzərində əhəmiyyətli bir irəliləyiş idi. İlk transatlantik teleqraf kabeli 27 iyul 1866 -cı ildə uğurla tamamlandı və ilk dəfə transatlantik telekommunikasiyaya icazə verildi. [19]

Adi telefon müstəqil olaraq Alexander Graham Bell və 1876 -cı ildə Elisha Grey tərəfindən icad edilmişdir. [20] Antonio Meucci 1849 -cu ildə səsin bir xətt üzərindən elektrik ötürülməsinə imkan verən bir cihaz icad etdi. Lakin Meucci -nin cihazı elektrofonik effektə güvəndiyindən praktik dəyəri az idi və buna görə də istifadəçilərin dediklərini “eşitmək” üçün alıcıları ağızlarına qoymalarını tələb edirdi. İlk ticari telefon xidmətləri 1878 və 1879-cu illərdə Atlantikin hər iki tərəfində New Haven, Connecticut və London şəhərlərində quruldu. [21] [22]

Radio və televiziya

1832 -ci ildə James Lindsay tələbələrinə simsiz teleqrafın sinifdə nümayişi etdi. 1854 -cü ilə qədər, Şotlandiyanın Dundee şəhərindən Woodhavenə qədər iki mil məsafədə, suyun ötürücü vasitəsi olaraq istifadə edərək, Firth Tay boyunca bir ötürmə nümayiş etdirə bildi. [23] 1901 -ci ilin dekabrında Guglielmo Marconi, St John’s, Newfoundland (Kanada) ilə Poldhu, Cornwall (İngiltərə) arasında simsiz əlaqə qurdu və 1909 -cu ildə fizika üzrə Nobel mükafatı qazandı (Karl Braun ilə paylaşdı). [24] Ancaq kiçik ölçülü radio rabitəsi artıq 1893-cü ildə Nikola Tesla tərəfindən Milli Elektrik İşığı Dərnəyinə təqdimatla nümayiş etdirilmişdi. [25]

25 Mart 1925 -ci ildə John Logie Baird London Univermaq Selfridges mağazasında hərəkətli şəkillərin ötürülməsini nümayiş etdirə bildi. Baird cihazı Nipkow diskinə güvəndi və buna görə də mexaniki televiziya olaraq tanındı. 30 sentyabr 1929 -cu ildən başlayaraq British Broadcasting Corporation tərəfindən edilən eksperimental yayımların əsasını təşkil etdi. [26] Ancaq 20 -ci əsrin əksəriyyətində televizorlar, Karl Braun tərəfindən icad edilən katot şüa borusundan asılı idi. Vəd göstərmək üçün belə bir televiziyanın ilk versiyası Philo Farnsworth tərəfindən hazırlanmış və 7 sentyabr 1927 -ci ildə ailəsinə nümayiş etdirilmişdir. [27]

Kompüter şəbəkələri və İnternet

11 Sentyabr 1940 -cı ildə George Stibitz teletaypdan istifadə edərək problemləri Nyu -Yorkdakı kompleks sayı hesablayıcısına ötürə bildi və hesablanmış nəticələri New Hampşirdəki Dartmouth Kollecində geri ala bildi. [28] Uzaq lal terminalları olan mərkəzləşdirilmiş bir kompüterin və ya ana çərçivənin bu konfiqurasiyası 1950 -ci illərdə məşhur olaraq qaldı. Ancaq 1960 -cı illərə qədər tədqiqatçılar, paketli kommutasiyanı araşdırmağa başladılar. 5 dekabr 1969-cu ildə dörd düyünlü bir şəbəkə ortaya çıxdı; bu şəbəkə 1981 -ci ilə qədər 213 qovşaqdan ibarət olan ARPANET olacaqdı. [29]

ARPANET -in inkişafı, Şərh İstəyi prosesinə əsaslanır və 7 aprel 1969 -cu ildə RFC 1 nəşr olunur. Bu proses vacibdir, çünki ARPANET nəticədə internet yaratmaq üçün digər şəbəkələrlə birləşəcək və internetin bu günə etibar etdiyi bir çox protokol bu proses vasitəsilə müəyyən edilmişdir. 1981 -ci ilin sentyabr ayında RFC 791 İnternet Protokolu v4 (IPv4) və RFC 793 İnternetin çox hissəsinin bu günə etibar etdiyi TCP/IP protokolunu yaradan Transmission Control Protocol (TCP) təqdim etdi.

Ancaq bütün vacib inkişaflar Şərh İstəyi prosesi ilə edilməmişdir. Yerli şəbəkələr (LAN) üçün iki məşhur bağlantı protokolu da 1970 -ci illərdə ortaya çıxdı. Token üzük protokolu üçün patent 29 oktyabr 1974 -cü ildə Olof Soderblom tərəfindən verilmişdir. [30] Və Ethernet protokolu ilə bağlı bir məqalə Robert Metcalfe və David Boggs tərəfindən 1976 -cı ilin iyul sayında nəşr olundu. ACM -in əlaqələri. [31] Bu protokollar növbəti hissədə daha ətraflı müzakirə olunacaq.

Müasir əməliyyat

Telefon

Adi bir telli telefon sistemində, zəng edən müxtəlif borsalarda açarları ilə danışmaq istədiyi şəxsə bağlanır. Açarlar iki istifadəçi arasında elektrik əlaqəsi yaradır və zəng edən nömrəni yığdıqda bu açarların ayarı elektron şəkildə təyin olunur. Bağlantı qurulduqdan sonra, zəng edən şəxsin səsi kiçik bir mikrofondan istifadə edərək elektrik siqnalına çevrilir. Bu elektrik siqnalı daha sonra həmin şəxsin telefonundakı kiçik bir dinamik tərəfindən yenidən səsə çevrildiyi digər tərəfdən istifadəçiyə şəbəkə vasitəsilə göndərilir. Bu elektrik bağlantısı hər iki istiqamətdə işləyir və istifadəçilərin danışmasına imkan verir. [32] Əksər yaşayış evlərindəki sabit telefonlar analoqdur, yəni dinamikin səs dalğası siqnalın gərginliyini birbaşa təyin edir. Qısa məsafəli zənglər analoq siqnallar kimi uçdan uca işlənə bilsə də, adətən telefon xidməti təminatçıları siqnalları qəbul etmək üçün yenidən analoqa çevirməzdən əvvəl şəffaf şəkildə keçid və ötürmə üçün rəqəmsala çevirirlər. Bunun üstünlüyü ondan ibarətdir ki, rəqəmsal səs məlumatları internetdən alınan məlumatlarla daha ucuza gedə bilər və səs-küydən qaçılmaz şəkildə təsirlənən analoq siqnallardan fərqli olaraq uzun məsafəli ünsiyyətdə mükəmməl şəkildə təkrarlana bilər.

Cib telefonları telefon şəbəkələrinə əhəmiyyətli təsir göstərdi. Cib telefonu abunəçiləri indi bir çox bazarda sabit telefon abunəçilərindən çoxdur. 2005 -ci ildə cib telefonu satışları 816,6 milyon təşkil etdi və bu rəqəm Asiya/Sakit Okean (204 milyon), Qərbi Avropa (164 milyon), CEMEA (Mərkəzi Avropa, Yaxın Şərq və Afrika) (153,5 milyon) bazarları arasında demək olar ki, bərabər paya sahib idi. , Şimali Amerika (148 milyon) və Latın Amerikası (102 milyon). [33] 1999 -cu ildən başlayaraq 5 il ərzində yeni abunəçilər baxımından Afrika, 58,2 faizlik artımla digər bazarları geridə qoymuşdur. [34] Getdikcə bu telefonlara səs məzmununun GSM və ya W-CDMA kimi rəqəmsal olaraq ötürüldüyü sistemlər xidmət göstərir, bir çox bazarlar AMPS kimi analoq sistemləri köhnəltməyi seçirlər. [35]

Pərdə arxasında telefon rabitəsində də dramatik dəyişikliklər oldu. 1988-ci ildə TAT-8-in işə salınmasından başlayaraq, 1990-cı illərdə optik liflərə əsaslanan sistemlərin geniş tətbiqini gördü. Optik liflərlə ünsiyyət qurmağın faydası, məlumat tutumunda kəskin bir artım təmin etməsidir. TAT-8 özü, o vaxt qoyulan son mis kabelindən on dəfə çox telefon danışıqları apara bilirdi və indiki optik lifli kabellər, TAT-8-dən 25 dəfə çox telefon danışıqları apara bilir. [22] Məlumat tutumunun bu qədər artması bir çox amillərdən qaynaqlanır. Birincisi, optik liflər fiziki cəhətdən rəqabət aparan texnologiyalardan daha kiçikdir. İkincisi, keçiddən əziyyət çəkmirlər, yəni onlardan bir neçəsi asanlıqla bir kabeldə birləşdirilə bilər. [36] Nəhayət, multipleksləşmənin təkmilləşdirilməsi, tək bir lifin məlumat tutumunun eksponent artımına səbəb oldu. [37] [38]

Bu şəbəkələr arasında ünsiyyətə kömək etmək, birinci paraqrafda qeyd olunan məlumatların yan-yana ötürülməsinə imkan verən Asinxron Transfer Modu (ATM) kimi tanınan bir protokoldur. ATM protokolunun əhəmiyyəti, əsasən şəbəkə vasitəsi ilə məlumat ötürmə yollarının qurulması və bu yollarla trafik müqaviləsinin əlaqələndirilməsidir. Trafik müqaviləsi, əslində müştəri ilə şəbəkə arasında məlumatların necə idarə olunacağına dair bir razılaşmadır, əgər şəbəkə trafik müqaviləsinin şərtlərini yerinə yetirə bilmirsə, əlaqəni qəbul etmir. Bu vacibdir, çünki telefon danışıqları öz aralarında sabit bir bit sürətini təmin etmək üçün müqavilə bağlaya bilər, bu da zəng edənin səsinin hissə-hissə gecikməməsini və ya tamamilə kəsilməsini təmin edəcək. [39] Bənzər bir vəzifəni yerinə yetirən Multiprotocol Label Switching (MPLS) kimi ATM -in rəqibləri var və gələcəkdə ATM -in yerini alması gözlənilir. [40]

Radio və televiziya

Yayım sistemində mərkəzi yüksək güclü yayım qülləsi yüksək tezlikli elektromaqnit dalğasını çoxsaylı aşağı güclü alıcılara ötürür. Qüllə tərəfindən göndərilən yüksək tezlikli dalğa vizual və ya audio məlumatları ehtiva edən bir siqnalla modulyasiya edilir. Alıcının antenası daha sonra yüksək tezlikli dalğanı alacaq şəkildə tənzimlənir və vizual və ya audio məlumatı olan siqnalı almaq üçün demodulyatordan istifadə olunur. Yayım siqnalı ya analoq ola bilər (siqnal məlumatla əlaqədar olaraq davamlı olaraq dəyişir) və ya rəqəmsal (məlumat ayrı bir dəyərlər toplusu olaraq kodlanır). [41] [42]

Bir çox ölkələr analoqdan rəqəmsal yayımlara keçərkən yayım mediası sənayesi inkişafında kritik bir dönüş nöqtəsindədir. Bu hərəkət daha ucuz, daha sürətli və daha qabiliyyətli inteqral sxemlərin istehsalı ilə mümkün oldu. Rəqəmsal yayımların əsas üstünlüyü, ənənəvi analoq yayımlarla bir çox şikayətlərin qarşısını almalarıdır. Televiziya üçün bura “qarlı” şəkillər, xəyal qurma və digər təhrif kimi problemlərin aradan qaldırılması daxildir. Bunlar analoq ötürmənin təbiətinə görə baş verir, yəni son çıxışda səs -küydən yaranan narahatlıqlar aydın olacaq. Rəqəmsal ötürmə bu problemi aradan qaldırır, çünki rəqəmsal siqnallar qəbul edildikdə ikili məlumatlara endirilir və buna görə də kiçik narahatlıqlar son çıxışa təsir etmir. Sadələşdirilmiş bir nümunədə, 1011 ikili mesajı siqnal amplitüdləri ilə [1.0 0.0 1.0 1.0] ötürülsə və [0.9 0.2 1.1 0.9] siqnal amplitüdləri ilə alınsaydı, yenə də 1011 ikili mesajın kodunu açardı – göndərilənlərin mükəmməl surəti. Bu nümunədən, rəqəmsal ötürmələrdə bir problem də görülə bilər ki, səs -küy kifayət qədər böyükdürsə, deşifr edilmiş mesajı əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər. İrəli səhv düzəlişindən istifadə edərək, alıcı alınan mesajdakı bir neçə bit səhvini düzəldə bilər, lakin çox səs -küy anlaşılmaz çıxışa və bu səbəbdən ötürülmənin pozulmasına səbəb olacaq. [43]

Rəqəmsal televiziya yayımında, bütün dünyada qəbul oluna biləcək üç rəqabət standartı var. Bunlar ATSC, DVB və ISDB standartlarıdır və bu standartların qəbulu bu günə qədər başlıqlı xəritədə təqdim edilmişdir. Hər üç standart video sıxılma üçün MPEG-2 istifadə edir. ATSC, səs sıxılma üçün Dolby Digital AC-3 istifadə edir, ISDB Qabaqcıl Audio Kodlaşdırma (MPEG-2 Part 7) istifadə edir və DVB-də səs sıxılma standartı yoxdur, lakin adətən MPEG-1 Part 3 Layer 2 istifadə edir. [44] Modulyasiya seçimi də sxemlər arasında dəyişir.

Rəqəmsal səs yayımında, standartlar praktik olaraq bütün ölkələrin Rəqəmsal Səs Yayımı standartını (Eureka 147 standartı olaraq da bilinir) qəbul etməyi seçməsi ilə daha çox birləşdirilmişdir. İstisna HD Radio qəbul etməyi seçən Amerika Birləşmiş Ştatlarıdır. HD Radio, Eureka 147-dən fərqli olaraq, kanaldaxili ötürmə kimi tanınan bir ötürmə üsuluna əsaslanır-bu, rəqəmsal məlumatların normal AM və ya FM analoq ötürmələrində “geri dönməsinə” imkan verir, bu da Eureka 147-nin bant genişliyi ayrılması problemlərindən yayınır. Eureka 147 standartı üçün yeni bir spektrin olmadığını hiss edən Milli Yayımçılar Birliyi güclü şəkildə müdafiə etdi. Səs sıxılma baxımından DVB kimi DVB müxtəlif codeclərdən istifadə edə bilər, lakin adətən MPEG-1 Part 3 Layer 2 və HD Radio Yüksək Çözünürlüklü Kodlaşdırma istifadə edir.

Rəqəmsal rejimə keçməsinə baxmayaraq analoq alıcılar hələ də geniş yayılmışdır. Analoq televiziya hələ də demək olar ki, bütün ölkələrdə yayımlanır. Amerika Birləşmiş Ştatları analoji yayımları 31 dekabr 2006 -cı ilə qədər dayandıracağını ümid edirdi, lakin bu, 17 fevral 2009 -cu il tarixinə təxirə salındı. [45] Analog üçün istifadə olunan üç standart var. Bunlar PAL, NTSC və SECAM kimi tanınır.

Analoq radio üçün analoq qəbuledicilərin rəqəmsal alıcıların dəyərinin bir hissəsinə başa gəlməsi ilə rəqəmsal vəziyyətə keçid daha da çətinləşir. Məsələn, 20 ABŞ dollarından aşağı qiymətə yaxşı bir analog qəbuledici əldə edə bilərsiniz; rəqəmsal alıcı sizi ən az 75 ABŞ dolları geri qoyacaq. Analoq radio üçün modulyasiya seçimi adətən amplituda modulyasiyası (AM) və ya tezlik modulyasiyası (FM) arasındadır. Stereo oynatma əldə etmək üçün stereo FM üçün amplituda modulyasiya edilmiş alt daşıyıcı, stereo AM və ya C-QUAM üçün dördlük amplitüd modulyasiyası istifadə olunur.

İnternet

İnternet, əsasən ictimai açar telefon şəbəkəsi üzərində işləyən dünya miqyasında bir kompüter şəbəkəsidir. İnternetdəki hər hansı bir kompüter, məlumatı ona yönləndirmək üçün digər kompüterlər tərəfindən istifadə edilə bilən unikal bir IP ünvanına malikdir. Beləliklə, İnternetdəki hər hansı bir kompüter başqa bir kompüterlə əlaqə qura bilər və buna görə də İnternetə kompüterlər arasında mesaj mübadiləsi kimi baxıla bilər. [46] Dünya əhalisinin təxminən 16.9 faizinin Şimali Amerika (yüzdə 69.7), Okeaniya/Avstraliya (53.5 faiz) və Avropada (yüzdə 38.9) ən çox iştirak edən (əhalinin faizi olaraq ölçülən) İnternetə çıxışı var. [47] Genişzolaqlı giriş baxımından İslandiya (26,7 faiz), Cənubi Koreya (25,4 faiz) və Hollandiya (25,3 faiz) kimi ölkələr dünyada liderdir. [48]

İnternet qismən kompüterlərin və marşrutlaşdırıcıların bir -biri ilə necə əlaqə qurduğunu tənzimləyən protokollar sayəsində işləyir. Kompüter şəbəkəsi ünsiyyətinin təbiəti, protokol yığınındakı fərdi protokolların əsasən digər protokollardan asılı olmayaraq işlədiyi qatlı bir yanaşmaya əsaslanır. Bu, aşağı səviyyəli protokolların daha yüksək səviyyəli protokolların işləmə tərzini dəyişdirmədən şəbəkə vəziyyətinə uyğunlaşdırılmasına imkan verir. Bunun vacib olmasının praktik bir nümunəsi, İnternet brauzerinin işlədiyi kompüterin İnternetə Ethernet və ya Wi-Fi bağlantısı ilə qoşulmasından asılı olmayaraq eyni kodu işləməsinə imkan verməsidir. Protokollar tez -tez OSI istinad modelindəki yeri baxımından danışılır – 1983 -cü ildə universal olaraq qəbul edilmiş bir şəbəkə protokolu paketi qurmaq cəhdinin ilk addımı olaraq ortaya çıxan bir model. [49] Modelin özü sağdakı şəkildə təsvir edilmişdir. Qeyd etmək vacibdir ki, İnternetin protokol dəsti, bir çox müasir protokol dəstləri kimi, bu modeli sərt şəkildə təqib etmir, lakin hələ də bu model kontekstində danışıla bilər.

İnternet üçün, fiziki mühit və məlumat bağlantısı protokolu, paketlər müştəri qovşaqları arasında hərəkət edərkən bir neçə dəfə dəyişə bilər. Gedilən məsafənin əksəriyyətinin Asinxron Transfer Modu (ATM) məlumat bağlantısı protokolunu (və ya müasir bir ekvivalent) optik lif üzərindən istifadə etməsi ehtimalı olsa da, buna heç bir şəkildə zəmanət verilmir. Bir əlaqə, Ethernet, Wi-Fi və Noktadan-Nöqtə Protokolu (PPP) kimi məlumat bağlantı protokolları və bükülmüş cüt kabellər və boş yer kimi fiziki mühitlə də qarşılaşa bilər.

Şəbəkə qatında məntiqi ünvanlama üçün qəbul edilən İnternet Protokolu (IP) ilə işlər standartlaşdırılır. Dünya şəbəkəsi üçün bu “IP ünvanları” Domen Adı Sistemindən istifadə edərək insan tərəfindən oxunan formadan (məsələn, 72.14.207.99 www.google.com saytından götürülmüşdür) əldə edilmişdir. Hal -hazırda İnternet Protokolunun ən çox istifadə edilən versiyası dördüncü versiya olsa da, altıncı versiyaya keçid çox yaxındır. Nəqliyyat qatında, əksər ünsiyyət ya Transmission Control Protocol (TCP) ya da İstifadəçi Datagram Protokolunu (UDP) qəbul edir. Ümumiyyətlə, TCP, göndərilən hər bir mesajın digər kompüter tərəfindən alınmasının vacib olduğu hallarda istifadə olunur, burada UDP yalnız arzu olunanda istifadə olunur. TCP ilə, paketlər itirilərsə və daha yüksək təbəqələrə təqdim edilməzdən əvvəl yerləşdirilərsə yenidən ötürülür (bu sifariş eyni zamanda təkrarlanan paketlərin silinməsinə imkan verir). UDP ilə paketlər itirildikdə sifariş verilmir və ya yenidən ötürülmür. Həm TCP, həm də UDP paketləri müştərinin kompüterində hansı tətbiqin və ya prosesin təhvil veriləcəyini təyin etmək üçün özləri ilə port nömrələri daşıyır. [50] Bəzi tətbiq səviyyəli protokollar müəyyən limanlardan istifadə etdiyindən, şəbəkə idarəçiləri müəyyən bir liman üçün təyin olunan trafikin qarşısını almaq və ya azaltmaqla İnternetə girişi məhdudlaşdıra bilərlər.

Nəqliyyat qatının üstündə, sessiya və təqdimat təbəqələrinə rahat uyğunlaşan və bəzən qəbul edilən, xüsusən də Secure Sockets Layer (SSL) və Transport Layer Security (TLS) protokolları var. Bu protokollar, iki tərəf arasında ötürülən məlumatların tam məxfi qalmasını və veb brauzerinizin alt hissəsində asma kilid görünəndə bu və ya digərinin istifadədə olmasını təmin edir. Sessiya və təqdimat təbəqələrinə uyğun olmayan başqa bir protokol, QuickTime videosunu yayımlamaq üçün ən çox istifadə edilən Real-time Nəqliyyat Protokoludur. [51] Nəhayət, tətbiq səviyyəsində İnternet istifadəçilərinin HTTP (veb tarama), POP3 (e-poçt), FTP (fayl ötürülməsi) və IRC (İnternet söhbəti) kimi tanış olduqları bir çox protokol var, eyni zamanda BitTorrent kimi daha az yayılmış protokollar. (fayl paylaşımı) və ICQ (ani mesajlaşma).

Yerli şəbəkələr

İnternetin böyüməsinə baxmayaraq, lokal şəbəkələrin xüsusiyyətləri (bir neçə kilometrdən çox olan kompüter şəbəkələri) fərqli olaraq qalır. Bunun səbəbi, bu miqyasda olan şəbəkələrin daha geniş miqyaslı sistemlərlə əlaqəli bütün xüsusiyyətlərə ehtiyac duymamasıdır və onlar olmadan daha qənaətli və daha sürətlidir.

1980-ci illərin ortalarında, OSI istinad modelinin məlumat bağlantısı və tətbiq səviyyəsi arasındakı boşluğu doldurmaq üçün bir neçə protokol dəsti ortaya çıxdı. Bunlar, 1990-cı illərin əvvəllərində MS-DOS istifadəçiləri arasında populyarlıq səbəbiylə IPX olan dominant protokol dəsti ilə AppleTalk, IPX və NetBIOS idi. TCP/IP bu nöqtədə mövcud idi, lakin ümumiyyətlə yalnız böyük hökumət və tədqiqat müəssisələri tərəfindən istifadə olunurdu. [52] İnternetin populyarlığı artdıqca və yerli şəbəkə trafikinin daha çox faizi İnternetlə əlaqəli olduğu üçün, LANlar tədricən TCP/IP-yə keçdi və bu gün əsasən TCP/IP trafikinə həsr olunmuş şəbəkələr yayılmışdır. TCP/IP -yə keçməyə RFC 2131 -də təqdim olunan DHCP kimi texnologiyalar kömək etdi, bu da TCP/IP müştərilərinə AppleTalk/IPX/NetBIOS protokol dəstləri ilə standart olaraq gələn öz şəbəkə ünvanlarını aşkar etməyə imkan verdi.

Bununla birlikdə, müasir lokal şəbəkələr İnternetdən ayrılır. Asynchronous Transfer Mode (ATM) və ya Multiprotocol Label Switching (MPLS) daha böyük şəbəkələr üçün tipik məlumat bağlantısı protokolları olduğu halda, Ethernet və Token Ring yerli şəbəkələr üçün tipik məlumat keçidi protokollarıdır. Sonuncu LAN protokolları, əvvəlki protokollardan daha sadə olmaları ilə fərqlənir (məsələn, xidmət zəmanətlərinin keyfiyyəti kimi xüsusiyyətləri buraxmır) və toqquşmanın qarşısını alır. Bu fərqlərin hər ikisi daha çox iqtisadi quruluşa imkan verir. Məsələn, xidmət keyfiyyətinin təmin edilməməsi marşrutlaşdırıcıları asanlaşdırır və zəmanətlər lokal şəbəkələr üçün əslində lazım deyildir, çünki onlar real vaxt ünsiyyətini (səsli ünsiyyət kimi) aparmırlar. Toqquşmanın qarşısının alınması daxil olmaqla, birdən çox müştəriyə (yalnız ikisindən fərqli olaraq) eyni kabeli yenidən xərcləri azaltmağa imkan verir. [53]

Token Ring-in 1980 və 1990-cı illərdə təvazökar populyarlığına baxmayaraq, iyirmi birinci əsrin gəlişi ilə yerli şəbəkələrin əksəriyyəti indi Ethernetdə yerləşmişdir. Fiziki səviyyədə ən çox Ethernet tətbiqində mis bükülü cüt kabellər (ümumi 10BASE-T şəbəkələri daxil olmaqla) istifadə olunur. Bəzi erkən tətbiqlərdə koaksiyal kabellər istifadə olunur. Və bəzi tətbiqlərdə (xüsusilə yüksək sürətli olanlar) optik liflər istifadə olunur. Optik liflər, ehtimal ki, qarşıdakı 10 gigabitlik Ethernet tətbiqlərində də önəmli yer tutacaq. [54] Optik lif istifadə edildikdə, çox modlu və tək modlu liflər arasında fərq qoyulmalıdır. Çoxfunksiyalı lif istehsal etmək daha ucuz olan, lakin daha az istifadə olunan bant genişliyi və daha çox zəifləmədən əziyyət çəkən daha qalın optik lif kimi düşünülə bilər (bu da daha pis performansdır).