NAZARIY MEXANIKA» fanidan o’quv-uslubiy M A J M U A

8 Harakat miqdorining o zgarishi haqidagi teorema deyarli bir vaqtning o zida (1746) Eyler va Daniil Bernulli tomonidan tariflangan. 1716 yil Peterbur fanlar akademiyasi akademigi Ya. German dinamika tenglamalarini statika tenglamalari ko rinishiga keltiruvchi, umumiy metod, mexanika (kinetostatika metodi)ni kiritgan. 1737y Eyler (1707-1783) bu prinsipni umumlashtirdi va egiluvchi jismlarning tebranishiga qo lladi. 1743y Dalamber (1717-1783) German Eyler prinsipini qo llanilish sohasini kengaytirdi, yani bu prinsipni bog langan jismlardan tashkil topgan murakkab sistemalarga qo lladi. Bu prinsip Dalamber prinsipi (yoki nachala Dalambera) nomi bilan yuritiladi. Lagranj (1736-1813) German Eyler – Dalamberprinsipini statikaning umumiy prinsipini mumkin bo lgan ko chish prinsipi bilan birlashtirib, amaliyotda qo lash uchun qulay bo lgan ko rinishga keltirdi. Mumkin bo lgan ko chish prinsipi birinchi Stevin (1548-1620) tomonidan kiritilgan Galiley Stevinning og ma tekislikdagi mulohazalarini davom etkazib mexanikaning oltin qoidasiga ta rif bergan: kuchdan yutilsa tezlikdan yutqaziladi.

Nazariy mexanika fanidan ma’ruzalar to’plami

Mazkur elektron darslik qator yillar Samarqand davlat universiteti mexanika kafedrasi o’qituvchilari tomonidan matematika, amaliy matematika va mexanika ta’lim yo’nalishlari talabalariga o’tilayotgan ma’ruzalardan olingan.

ЭТО МОЖЕТ БЫТЬ ИНТЕРЕСНОЕЩЕ ОТ АВТОРА

Ориентирлаш бурчаклари ва уларнинг географик аҳамияти

Тупроқнинг агрофизикавий хусусиятлари ва уларнинг деҳқончиликдаги аҳамияти

Тупроқнинг ҳаво ва иссиқлик мароми, уларни бошқариш

Вопросы олимпиады по ЭкономикеIqtisod fanidan olimpiada savollari

Вопросы олимпиады по экономике. Чтобы загрузить вопросы об Олимпийских играх, щелкните один раз нужный файл или нажмите кнопку «скачать». 9-iqtisod-yozma скачать 9-iqtisod-test скачать iqtisodiy-bilim-asoslari скачать Iqtisod fanidan olimpiada.

Вопросы олимпиады по ГеографияGeografiya fanidan olimpiada savollari

Вопросы олимпиады по географии. Чтобы загрузить вопросы об Олимпийских играх, щелкните один раз нужный файл или нажмите кнопку «скачать». 9-geografiya-yozma скачать 9-geografiya-test скачать 9-10-11-geografiya скачать 10-geog-test-uzbek-rus-40-talik-скачать 10-geografiya-yozma скачать Geografiya fanidan.

Вопросы олимпиады по биологииBiologiya fanidan olimpiada savollari

Вопросы олимпиады по биологии. Чтобы загрузить вопросы об Олимпийских играх, щелкните один раз нужный файл или нажмите кнопку «скачать». 9-biologiya-test скачать 9-sinf-biologiya-yozma скачать 9-sinf-biologiya-yozma скачать 9-10-11-sinf-olimpiada biologiya скачать 9-biologiya-yozma.

Вопросы олимпиады по химииKimyo fanidan olimpiada savollari

Вопросы олимпиады по химии. Чтобы загрузить вопросы об Олимпийских играх, щелкните один раз нужный файл или нажмите кнопку «скачать». 9-kimyo-test скачать 9-kimyo-yozma скачать kimyo-olimpiyada-savollari-9-klas скачать 1-kimyo скачать 11-laborat скачать 11-kimyo-test.

Вопросы олимпиады по правуHuquq fanidan olimpiada savollari

Олимпиада по вопросам права. Чтобы загрузить вопросы об Олимпийских играх, щелкните один раз нужный файл или нажмите кнопку «скачать». 9-10-11-huquq скачать 11-huquq-yozma скачать 11-huquq-test скачать 10-huquq-yozma скачать 10-huquq-test_ скачать 9-huquq-yozma.

NAZARIY MEXANIKA» fanidan o’quv-uslubiy M A J M U A

1O zbekiston RESPUBLIKASI OLIY VA O RTA MAXSUS TA LIM VAZIRLIGI ALISHER NAVOIY NOMIDAGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI AXBOROTLASHTIRISH TEXNOLOGIYALARI KAFEDRASI NAZARIY MEXANIKA fanidan o quv-uslubiy M A J M U A Matematika va mexanika ta lim yo nalishi talabalari uchun SAMARQAND-2010 2 1- MA RUZA Statikaning asosiy tushuncha va qoidalari. Statika aksiomalari Statikaning asosiy tushuncha va qoidalari. Statika aksiomalari mavzusining texnologik modeli O quv soati 2 soat Talabalar soni: 50 ta O quv mashg ulot shakli Ma ruza (ma ruzali dars) Ma ruza rejasi rivojlanishiga Sharq, Yevropa va o zbek olimlarining qo shgan hissalari. asosiy tushuncha vaqoidalari. aksiomalari. O quv mashg ulotining maqsadi: Dinamika fani. Dinamika rivojlanishining qisqacha tarixi. Mexanikaning asosiy qonunlari haqida tushuncha berish. Pedagogik vazifalar: O quv faoliyati natijalari: Mexanika tarixidan tushunchalarni takrorlash Fanning ahamiyati va mohiyatini tushunadi Statika elementlarini va qoidalarini tushuntirish Statika elementlari va asosiy tushunchalari va ta riflari yodlaydi, eslab qoladi, tasavvurga ega bo ladi.

1 o’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti axborotlashtirish texnologiyalari kafedrasi

Tags:

Information

Domain:

Source:

Link to this page:

Please notify us if you found a problem with this document:

Spam in document

× Spam notification

Thank you for your participation!

Broken preview
× Broken preview notification

Thank you for your participation!

Transcription of NAZARIY MEXANIKA» fanidan o’quv-uslubiy M A J M U A

1 1O zbekiston RESPUBLIKASI OLIY VA O RTA MAXSUS TA LIM VAZIRLIGI ALISHER NAVOIY NOMIDAGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI AXBOROTLASHTIRISH TEXNOLOGIYALARI KAFEDRASI NAZARIY MEXANIKA fanidan o quv-uslubiy M A J M U A Matematika va mexanika ta lim yo nalishi talabalari uchun SAMARQAND-2010 2 1- MA RUZA Statikaning asosiy tushuncha va qoidalari. Statika aksiomalari Statikaning asosiy tushuncha va qoidalari. Statika aksiomalari mavzusining texnologik modeli O quv soati 2 soat Talabalar soni: 50 ta O quv mashg ulot shakli Ma ruza (ma ruzali dars) Ma ruza rejasi rivojlanishiga Sharq, Yevropa va o zbek olimlarining qo shgan hissalari. asosiy tushuncha vaqoidalari. aksiomalari. O quv mashg ulotining maqsadi: Dinamika fani. Dinamika rivojlanishining qisqacha tarixi. Mexanikaning asosiy qonunlari haqida tushuncha berish. Pedagogik vazifalar: O quv faoliyati natijalari: Mexanika tarixidan tushunchalarni takrorlash Fanning ahamiyati va mohiyatini tushunadi Statika elementlarini va qoidalarini tushuntirish Statika elementlari va asosiy tushunchalari va ta riflari yodlaydi, eslab qoladi, tasavvurga ega bo ladi.

2 Statika aksiomalarini tushuntiradi, izohlaydi, misollar keltiradi Statika aksiomalarini yodlaydi, izohlashni tushunadi, amaliyotda qo llashga ko nikma hosil qiladi O qitish vositalari O UM, ma ruza matni, rasmlar, plakatlar, doska O qitish usullari Axborotli ma ruza, blis-so rov, texnika-insert O qitish shakllari Frontal, kollektiv ish 3O qitish sharoiti Texnik vositalar bilan ta minlangan, guruxlarda ishlash usulini qo llash mumkin bo lgan auditoriya. Monitoring va baholash og zaki savollar, blis-so rov Statikaning asosiy tushuncha va qoidalari. Statika aksiomalari mavzusining texnologik xaritasi Ish bosqich-lari O qituvchi faoliyatining mazmuni Tinglovchi faoliyatining mazmuni 1-bosqich. Mavzuga kirish (20 min) O quv mashg uloti mavzusi, rejasi, pedagogning vazifasi va talabaning o quv faoliyati natijalarini aytadi. Baxolash mezonlari (1 ilova). Mavzuni jonlashtirish uchun Blis-so rov savollarini beradi. Blis-so rov usulida natijasiga ko ra tinglovchilarning nimalarda adashishlari, xato qilishlari mumkinligining tashxizini amalga oshiradi (2-ilova).

3 Texnika-insert usulida mavzu bo yicha ma lum bo lgan tushunchalarni faollashtiradi. (3-ilova ). Tinglaydilar. Yozib oladilar. Tinglaydilar. Yozib oladilar. Aniqlashtiradilar, savollar beradilar. 4 2 -bosqich. Asosiy bo lim (50 min) Savol yuzasidan ma ruza qiladi. ruza rejasining hamma savollar bo yicha tushuncha beradi. (4 – ilova). Ma ruzada berilgan savollar yuzasidan umumlashtiruvchi xulosa beradi. (5 – ilova). iboralarga qaytiladi. Talabalar ishtirokida ular yana bir bor takrorlanadi. Tinglaydilar. Javob beradilar Yozadilar. UMKga qaraydilar Har bir tayanch tushuncha va iboralarni muhokama qiladilar. 3-bosqich. Yakunlovchi (10 min) Mashg ulot bo yicha yakunlovchi xulosalar qiladi. Mavzu bo yicha olingan bilimlarni qayerda ishlatish mumkinligi ma lum qiladi. Mavzu bo yicha bilimlarni chuqurlashtirish uchun adabiyotlar ro yxatini beradi. Keyingi mazvu bo yicha tayyorlanib kelish uchun savollar beradi. Savollar beradilar. UMKga qaraydilar.

4 UMKga qaraydilar. Uy vazifalarini yozib oladilar 51-Ma ruza. STATIKANING ASOSIY TUSHUNCHA VA QOIDALARI. STATIKA AKSIOMALARI Reja: 1. Mexanikaning rivojlanishiga Sharq, Yevropa va o zbek olimlarining qo shgan hissalari. asosiy tushuncha vaqoidalari. aksiomalari. Adabiyotlar: 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12. Tayanch iboralar: mexanik harakat, absolyut qattiq jism, moddiy nuqta, massa, inertlik, kuch, radius-vektor, harakat miqdori statika aksiomalari . Belgilar:Ms – Muammoli savol Mt- Muammoli topshiriq Mv- Muammoli vaziyat Mm- Muammoli masala 61-ilova Baholash mezoni: Har bir savol javobiga – 2 ball Har bir qo shimcha fikrga – 2 ball Har bir javoni to ldirishiga – 1 ball 2-ilova . 3-ilova Insert texnikasi bo yicha mavzuni o qib chiqing va jadvalni to ldiring. No Asosiy tushunchalar Belgi 1. Sharq olimlarining mexanika fani rivojiga qo shgan hissalari 2.

5 Mexanika fani asoschilari 3. Mexanika fani rivoji uyg onish davrida 4. Fan rivojining zamonaviy bosqichi 5. Statika elementlari Kuch Mavzuni jonlashtirish uchun blits so rov savollari 1. NAZARIY mexanika fani deganda nimani tushunasiz? 2. Bu fanning ilm-fan-ishlab chiqarishdagi o rni. 3. NAZARIY mexanika fani elementlari qo llaniladigan sohalarga aniq misol keltiring. 4. Bu fan qaysi fanlar bilan chambarchas bog langan? 5. Bu fanning vazifasi nimadan iborat? fanni o qigan talaba nimalarni bilishi kerak? 7 Inertlik Moddiy nuqta Kuch birliklari 6. 1-qonun 7. 2-qonun 8. 3-qonun Insert jadvali qoidasi . 4-ilova V- avval olgan bilimiga to g ri keladi. + – yangi ma lumot ? tushunarsiz (aniqlanishi zarur bo lgan ma lumotlar) 81. Mexanikaning rivojlanishiga Sharq, Yevropa va o zbek olimlarining qo shgan hissalari. Dinamika mexanikaning bo limi bo lib, unda moddiy jismlarning harakati unga ta`sir etuvchi kuchlarga bog lab o rganiladi.

6 Dinamika mexanikaning ko pgina amaliy masalalarini yechishda muhim ahamiyatga ega bo lgan umumiy bo limi hisoblanadi. Buyuk Italian olimi Goliley (1564-1642) dinamikaning asoschisi hisoblanadi. U moddiy nuqtaning to g ri chiziqli noteks harakati uchun tezlik va tezlanish tushunchalarini kiritdi hamda jismlarning bo shliqda erkin tushish qonunlarini yaratdi. Galiley dinamikning birinchi qonuni – inersiya qonuniga ta`rif berdi gorizontga burchak ostida otilgan jismlarning bo`shliqda parabola bo`ylab harakatlanishini aniqladi. Gollandiyalik olim Gyuygeus (1629-1695) inersiya momenti tushunchasini kiritgan, tebrangichlar nazariyasini va soatni yaratgan. U egri chiziqli harakatdagi nuqta uchun tezlanishning momenti tushunchasini umumlashtirib, markazdan qochma kuchni kiritgan. Buyuk ingliz olimi, Nyuton (1643-1727) Galileyning dinamikaning yaratish sohasidagi ishlarini davom ettirdi. O`zining buyuk asari philosophniae naturalis principia mathematika da klassik mexanikaning qonunlariga ta`rif bergan va bu qonunlar asosida dinamikaning sistemali bayonini berdi.

7 Nyuton butun olam tortilish qonunini yaratgan. Moddiy nuqta dinamikasidan mexanik sistema dinamikasiga o`tishni ta minlovchi Nyuton tomonidan yaratilgan ta sir va ansta sir qonuni katta ahamiyatga ega. Dekartning harakat miqdorini saqlanishi haqidagi fikrini rivojlantirib, Nyuton harakat miqdorining o`zgarishini ta sir etuvchi kuchga bog liqligini aniqladi. XX asrning boshlarida nemes fizigi Albert Eynshteyn tomonidan yaratilgan relyativistik mexanika (nisbiylik nazariyasi) fazo, vaqt, massa va energiya haqidagi tasavvurkarni butunlay o zgartirib yubordi. Lekin yorug lik tezligidan kichik tezliklar uchun klassik mexanika qonunlari asosida olingan natijalar, relyativistik 9mexanika qonunlari bilan olingan natijalar bilan mos keladi. Galiley-Nyuton qonunlari yordamida hozirgi zamon nazariya mexanikasining asosini tashkil etuvchi teoremalar isbotlandi va mexanika prinsiplari asoslandi. Kinetik energiyaning o zgarish qonuni Ivan Bernulli (1667-1748) va Daniil Bernulli (1300-1782) lar tomonidan ta riflangan.

8 Harakat miqdorining o zgarishi haqidagi teorema deyarli bir vaqtning o zida (1746) Eyler va Daniil Bernulli tomonidan tariflangan. 1716 yil Peterbur fanlar akademiyasi akademigi Ya. German dinamika tenglamalarini statika tenglamalari ko rinishiga keltiruvchi, umumiy metod, mexanika (kinetostatika metodi)ni kiritgan. 1737y Eyler (1707-1783) bu prinsipni umumlashtirdi va egiluvchi jismlarning tebranishiga qo lladi. 1743y Dalamber (1717-1783) German Eyler prinsipini qo llanilish sohasini kengaytirdi, yani bu prinsipni bog langan jismlardan tashkil topgan murakkab sistemalarga qo lladi. Bu prinsip Dalamber prinsipi (yoki nachala Dalambera) nomi bilan yuritiladi. Lagranj (1736-1813) German Eyler – Dalamberprinsipini statikaning umumiy prinsipini mumkin bo lgan ko chish prinsipi bilan birlashtirib, amaliyotda qo lash uchun qulay bo lgan ko rinishga keltirdi. Mumkin bo lgan ko chish prinsipi birinchi Stevin (1548-1620) tomonidan kiritilgan Galiley Stevinning og ma tekislikdagi mulohazalarini davom etkazib mexanikaning oltin qoidasiga ta rif bergan: kuchdan yutilsa tezlikdan yutqaziladi.

9 Akademik Ostrogradskiy (1548-1862) mumkin bo lgan ko chish prinsipini umumlashtirib, mexanikaning yangi masalalarini yechishga qo llagan. Mexanik sistemaning umumlashgan koordinatalardagi tenglamalarini Lagranj tomonidan keltirib chiqarilgan. Lagranj tenglamalari mexanik sistema harakatini umumiy ko rinishda ifodalaydi. Bu tenglamalar mexanik sistemaning amaliyotda muhim ahamiyatga ega bo lgan kichik tebranishlarini o rganishda qo llaniladi. XX asrda mexanikaning rivojlanishida katta hissa qo shgan o zbek olimlari: M . T . O razboyev, X. A. Raxmatulin, X. X. Usmonxodjayev, T. R. Rashidov. 10 Statikaning asosiy aksiomalari Bu bobda statikaning asosiy tushunchalari, aksiomalari, bog lanishlar va ularning turlari, bir nuqtada kesishuvchi kuchlar sistemasi va ularning muvozanat shartlari, markazga va o qqa nisbatan kuch hamda kuchlar sistemasining momenti, tekislikda kuchlar sistemasining xossalari, kuchning va kuchlar sistemasining nuqtaga hamda o`qqa nisbatan momentiga doir masalalarning yechimi keltirilgan.

10 1. Statikaning asosiy tushunchalari va aksiomalari Moddiy nuqta, mexanik sistema, qattiq jism, kuch, kuch-lar sistemasi va bog lanishlar. Statika bo limida kuchlar sistemasi ta siridagi mexanik sistemaning yoki mexanik sistemaga qo yilgan kuchlar sistemasining muvozanat shartlari o rganiladi. Statikaning asosiy tusgunchalari: moddiy nuqta, mexanik sistema, qattiq jism va kuchlar hisoblanadi. Moddiy niqta deganda o lchamlari va shakli e tiborga olinmaydigan va massasi bir nuqtaga joylashgan deb qaraladigan jism tushiniladi. Har bir nuqtasining harakati qolgan nuqtalarining holati va harakatiga bog liq bo lgan moddiy nuqtalar to plamiga mexa-nik sistema deyiladi. Ixtiyoriy ikkita nuqtasi orasidagi masofa o zgarmas va massasi uzluksiz taqsimlangan mexanik sistemaga absolyut qattiq jism deyiladi. Moddiy jismlarning o zaro ta sirini xarakterlovchi kattalikka kuch deyiladi. NAZARIY mexanikada kuch tushunchasi asosiy birlamchi tushuncha hisoblanadi. Kuch vektor kattalik bo lib, u o zining son qiymati (miqdori) yoki moduli, qo yilish nuqtasi va yo nalishi bilan xarakterlanadi.

Kərimov ömər nəzəri mexanika kitabi

Kərimov, Kərim.
Azərbaycan miniatürləri [Текст] / [Kərim Kərimov]. – Bakı : [Şərq-Qərb], 2013. – 243 c. : цв. ил.; 31 см.; ISBN 978-9952-32-020-6

Азербайджанские миниатюры : альбом
Искусство. Искусствознание — Живопись — Виды живописи — Миниатюра — Книжная миниатюра — История книжной миниатюры — Азербайджан — 13-17 вв. — Иллюстративные издания и материалы — Альбомы
Книговедение — Рукописная книга — Элементы рукописной книги — История — Азербайджан — 13-17 вв. — Иллюстративные издания и материалы — Альбомы
книжная миниатюра
Шифр хранения:
CVL ЗВ 58-3/238

Marc21

LDR	01942nam#a2200373#i#4500
001	007997908
005	20160330135735.0
008	120403s2013####aj#a###f######000#0#aze#d
017	## $a ЗВ-839-15 $b RuMoRGB
020	## $a 978-9952-32-020-6
040	## $a RuMoRGB $b rus $e rcr
041	1# $a aze $a eng $a rus $a ara
044	## $a aj
084	## $a Щ145.863(2А)4я6 $2 rubbk
084	## $a Ч611.52г(2А)4я6
100	1# $a Kərimov, Kərim
245	00 $a Azərbaycan miniatürləri $h [Текст] $c [Kərim Kərimov]
246	21 $a Азербайджанские миниатюры
246	21 $a Azerbaijan miniature
246	21 $a المنمنمات الاذربیجانیهٔ
260	## $a Bakı $b [Şərq-Qərb] $c 2013
300	## $a 243 c. $b цв. ил. $c 31 см
336	## $a текст $b txt $2 rdacontent
337	## $a неопосредованный $b n $2 rdamedia
338	## $a том $b nc $2 rdacarrier
520	3# $a Азербайджанские миниатюры : альбом
546	## $a Текст парал. азерб., англ., рус., араб.
546	## $a Парал. загл. англ., рус., араб.
555	## $a Указ. : с. 234-243
650	#7 $a Искусство. Искусствознание — Живопись — Виды живописи — Миниатюра — Книжная миниатюра — История книжной миниатюры — Азербайджан — 13-17 вв. — Иллюстративные издания и материалы — Альбомы $2 rubbk
650	#7 $a Книговедение — Рукописная книга — Элементы рукописной книги — История — Азербайджан — 13-17 вв. — Иллюстративные издания и материалы — Альбомы
653	1# $a книжная миниатюра
751	## $a Баку $e место публикации $4 pup
852	4# $a РГБ $b CVL $j ЗВ 58-3/238 $x 81

Описание

Автор	Kərimov, Kərim
Заглавие	Azərbaycan miniatürləri [Текст]
Дата поступления в ЭК	03.04.2012
Каталоги	Книги (изданные с 1831 г. по настоящее время)
Сведения об ответственности	[Kərim Kərimov]
Выходные данные	Bakı : [Şərq-Qərb], 2013
Физическое описание	243 c. : цв. ил.; 31 см
ISBN	ISBN 978-9952-32-020-6
Примечание	Азербайджанские миниатюры : альбом
Тема	Искусство. Искусствознание — Живопись — Виды живописи — Миниатюра — Книжная миниатюра — История книжной миниатюры — Азербайджан — 13-17 вв. — Иллюстративные издания и материалы — Альбомы
Книговедение — Рукописная книга — Элементы рукописной книги — История — Азербайджан — 13-17 вв. — Иллюстративные издания и материалы — Альбомы
книжная миниатюра
BBK-код	Щ145.863(2А)4я6
Язык	Азербайджанский
Английский
Арабский
Русский
Места хранения	CVL ЗВ 58-3/238