M ö v z u 10. Varlıq və materiyanın fəlsəfi anlamı

Bütün cisimlər gözlə görünməyən ən kiçik
hissəciglərdən təşkil olunur.Həmin hissəciklər
“ atom ” adlanır.

Презентация на тему Молекулы атома (7 класс)

Слайд 2 MÖVZU :
MADDƏLƏRİN TƏRKİBİ VƏ QURULUŞU.MOLEKULLAR
VƏ

STANDART : 1.2.1. 3.2.1

Слайд 3

MƏQSƏD:
ŞAGİRD:
-ATOM MALEKUL TƏLİMİNİN ƏSAS MÜDDƏLARINI SADALAYIR:
-OKSİGEN, HİDROGEN VƏ SU MOLEKULLARINININ

PLASTİLİNDƏN MODELLƏRİNİ HAZIRLAYIR, ONLARIN HƏCMLƏRİNİN VƏ KÜTLƏLƏRİNİN MÜXTƏLİF OLDUĞUNU YÜKSƏK TEMPERATURDA MOLEKULLARIN ATOMLARA PARÇALANDIĞINI ŞƏRH EDİR.
MALEKUL VƏ ATOMLARA TƏRİF VERİR.
-ATOMUN DAHA KİÇİK HİSSƏCİKLƏRDƏN ( PROTON, NEYTRON, ELEKTRON) TƏŞKİL OLUNDUĞUNU İZAH EDİR.
PROTON, NEYTRON, ELEKTRONUN KÜTLƏSİNİ VƏ YÜKÜNÜ YADDA SAXLAYIR.
MATERİYA VƏ MADDƏ HAQQINDA TƏSƏVVÜRÜNÜ GENİŞLƏNDİRİR.

Слайд 4 TƏLİM FORMASI :

Слайд 5

Dərslik üzərində iş :

Слайд 6

İNTEQRASİYA : f-6 2.1.2, H.B-1.1.1. RESURSLAR : Dərslik,sxem və cədvəllər,iş vərəqləri,plastilin ,xüsusi kürəciklər

Слайд 7 Motivasiya : MADDƏLƏRİN TƏRKİBİ HAQQINDA

NƏ BİLİRSİNİZ ?

Слайд 8 TƏDQİQAT SUALI ATOM HAQQINDA

NƏ BİLİRSİNİZ ?

1. Atom – madələrin kimyəvi cəhətdən bolunməyən ən kiçik hissəciyidir .
2. Atom – müsbət yüklü nüvədən və mənfi yüklü elektronlardan
ibarət olan elektroneytral hisəcikdir.
3. Atom – kimyəvi elementlərin bütün xassələni özündə
saxlayan ən kiçik hissəcikdir

Слайд 9 I qrup : ATOM qrupu

Qədim dövrlərlərdə ( er.ə) yunan alimləri
və xvııı əsirdə məşhur Rus və ingilis alimləri
maddələrin tərkibi haqqinda hansı fikirləri söyləmişlər ?

Bütün cisimlər gözlə görünməyən ən kiçik
hissəciglərdən təşkil olunur.Həmin hissəciklər
“ atom ” adlanır.

Слайд 10 II QRUP :MOLEKUL QRUPU

Atom-molekul təliminin
əsas müddəaları
hansilardır ?

Atom-molekul təlimi
9 müddəadan ibarətdir.

Слайд 11 III –QRUP: NÜVƏ
Molekulyar və qeyri-molekulyar quruluşlu
maddələr nəyə

Molekullardan ibarət olan maddələrə molekulyar,
ionlardan və başqa hissəciklərdən ibarət olan maddə-
lərə isə qeyri –molekulyar qurluşlu maddələr deyilir.

Слайд 12 IV QRUP- ELEKTRON
Atom hansı əsas hissəciklərdən təşkil olunub ?
Proton +
Neytron

–
Elektron -yüksüz

Слайд 13 Atom və onun
Nüvəsini təşkil
Edən hissəciklə-
rin adı

Cədvəli doldurun

Hissəciklərin küt-
ləsi qramla

MƏLUMATIN MÜBADİLƏSİ VƏ MÜZAKİRƏSİ :

M ö v z u 10. Varlıq və materiyanın fəlsəfi anlamı

metaqalaktika anlayışları. Materiyanın kosmik səviyyəsi.

Bioloji və ictimai səviyyədə materiyanın quruluşu haqqında baxışları.

Hüceyrəyəqədərki səviyyə, tək və çox hüceyrəli orqanizmlər. Orqanizmdən

yüksəkdə duran səviyyələr. Biosfer çərçivəsində insan cəmiyyətinin inkişafı. Sosial

həyatda materiyanın struktur səviyyələri: fərd, ailə, kollektiv, sosial qrup, millət,

dövlət və cəmiyyət. Metasosial səviyyəsinin mümkünlüyü. Müasir elm dünyanın

maddi vəhdəti və müxtəlifliyi haqqında. Materiya haqqında elmi təsəvvürlərin

(fiziki, bioloji, astronomik və kosmoloji) təkamül gedişində bir sıra yeni struktur

səviyyələrin aşkara çıxarılması.

Hərəkət anlayışı, materiya və hərəkətin vəhdəti. Hərəkətin tipləri. Sabitlik və

dəyişkənlik. Hərəkət, inkişaf anlayışları. Fasiləlilik və fasiləsizlik. Energetizm

təliminin əsassızlığı. Hərəkət və sükunətin dialektikası. Materiyanın hərəkətinin əsas

formaları. Onların xüsusiyyətləri və qarşılıqlı əlaqəsi. Mexanizmin və

reduksionizmin tənqidi. Təbiətşünaslığın nailiyyətləri əsasında hərəkət formaları

haqqında baxışların zənginləhməsi və inkişafı.

Məkan və zaman anlayışları, onların fəlsəfi mənası.Məkan və zaman

haqqında müasir nəzəriyyələr və onların fəlsəfi əhəmiyyəti. Məkan, zaman və

hərəkət arasında qarşılıqlı əlaqə. Məkan və zaman ölçülüyü, sonluğu və sonsuzluğu

problemi. Məkan və zaman substansional və relyasional konsepsiyaları. Nisbilik

nəzəriyyəsi və məkan və zaman haqqında təsəvvürlərin yeniləşməsi. Bioloji məkan

və zaman. Cansız təbiətdə, üzvi aləmdə və sosial proseslərdə məkan və zaman,

onların keyfiyyət müxtəlifliyi.

M ö v z u 11. D i a l e k t i k a

Dialektika anlayışı. Fəlsəfə kursunda dialektikanın yeri və əhəmiyyəti.

Dialektikanın komponentləri – nəzəri prinsiplər, kateqoriyalar, qanunlar.

Dialektikanın tarixi tipləri: qədim filosofların dialektikası, klassik alman

filosoflarının idealist dialektikası, materialist dialektika, qeyri-klassik elmlərin

nailiyyətlərinə əsaslanan qeyri-klassik dialektika. Dialektika varlığın universal

əlaqələri və inkişafı haqqında təlimdir. Ümumi əlaqə və qarşılıqlı təsir anlayışları.

Qarşılıqlı əlaqələrin növləri. İnformasiya əlaqələrinin özünəməxsusluğu.

Dialektikanın sistemi, onun əsas struktur əlamətləri. Dialektikanın prinsipləri.

Obyektiv və subyektiv dialektika. Dialektika və metafizik təfəkkür metodları.

İnkişaf anlayışı. İnkişafın müxtəlif modelləri. Cansız təbiətdə, canlı təbiətdə və

cəmiyyətdə inkişaf. İnkişafın əsas xüsusiyyətləri: obyektivlik, ən ümumilik,

Kateqoriya anlayışı. Dialektikanın kateqoriyalarının qnoseoloji və metodoloji

funksiyaları. Dialektikanın kateqoriyalarının mahiyyəti, əhəmiyyəti və funksiyaları.

Kateqoriyaların növləri: ən ümumi əlaqələri ifadə edən kateqoriyalar, struktur

əlaqələri ifadə edən kateqoriyalar, determinant əlaqələri ifadə edən kateqoriyalar.

Təkcə, xüsusi və ümumi kateqoriyaları. Təkcə idrakın çıxış nöqtəsi, ümumi ilə

fərdinin vəhdətidir. Xüsusi kateqoriyası, ümumi ilə təkcənin əlaqəsində onun rolu.

Təkcə və ümuminin dialektikası.

Mahiyyət və hadisə kateqoriyaları. Hadisə mahiyyətin ifadəsidir. Zahirilik

(görünüş) anlayışı, mahiyyəti aydınlaşdırma gerçəkliyi dərk etməyin əsas məqsədidir.

Mahiyyət və hadisənin münasibətindəki ziddiyyətlilik. Bu kateqoriyaların idrak

Məzmun və forma kateqoriyaları, onların dialektik vəhdəti. Formanın nisbi

müstəqilliyi və məzmuna təsiri. Forma və məzmun arasında ziddiyyət.

Tam və hissə kateqoriyaları. Onların arasındakı dialektik əlaqə. Bütövlük

prinsipi, onun əsas tipləri. Sistem və struktur, element anlayışları və onların qarşılıqlı

Səbəb və nəticə kateqoriyaları. Onların arasında dialektik vəhdət. Səbəb-

nəticənin ümumi xarakteri. Səbəbiyyət əlaqəsi və funksional əlaqə. Birmənalı və

ehtimali səbəb-nəticə əlaqələri. Səbəb və vəsilə (bəhanə).

Determinizm prinsipi, onun tarixi formaları. Səbəbiyyət və məqsədəuyğunluq.

Səbəiyyət əlaqəsinin əlamətləri. Səbəiyyət ələqələrinin formaları.

Zərurət və təsadüf kateqoriyaları. Təsadüf zərurətin ifadə forması və

tamamlanmasıdır. Təsadüf və zərurətin münasibətlərinin birtərəfli izahının

əsassızlığı. Fatalizm və taleyə inam (alın yazısı). Zərurət və təsadüfün praktiki

fəaliyyətdə rolu. Azadlıq və məsuliyyət.

İmkan və gerçəklik kateqoriyaları. Real və formal imkan. Konkret, abstrakt

imkanlar və imkansızlıq. İmkanın gerçəkliyə çevrilməsində obyektiv şəraitin və

subyektiv amilin rolu.

Materiya – maddə və fiziki sahə

Ətrafınıza baxdıqda çoxlu canlı və cansız varlıqlar görürsünüz. Bəzilərinin səsini eşidir, bəzilərinə toxunur və qoxularını hiss edirsiniz. Lakin bir çox cisimlər arasında elə hadisələr baş verir ki, onları duyğu üzvləriniz vasitəsilə hiss etmirsiniz. Məsələn, mobil telefonları bir-biri ilə əlaqələndirən elektromaqnit sahəsini hiss etmək olmur. Kainatda, o cümlədən Yer kürəsində mövcud olan bütün cisimlər materiyanı təşkil edir (a). Materiyanın mühüm xassələrindən biri hərəkətdir.
Hərəkət kainatda baş verən ixtiyari dəyişiklikdir. Materiyanın hərəkətinin forma və növləri sonsuzdur. O, ən sadə yerdəyişmədən başlayaraq kainatda baş verən bütün hadisələri əhatə edir.
Materiyanın iki əsas növü vardır: maddə və fiziki sahə.

Maddə hiss üzvlərimiz vasitəsilə duyulan və kütləsi olan materiyadır. Təbiətdəki bütün canlı-cansız cisimlər maddədən ibarətdir. Maddənin ən mühüm xassəsi kütləyə malik olmasıdır.

Fiziki sahə maddələrin bir-birinə təsirini (qarşılıqlı təsirlərini) ötürən materiyadır. Fiziki sahənin bir neçə növü mövcuddur. Bunlar qravitasiya sahəsi, elektrik sahəsi, maqnit sahəsi və s.-dir.

Alimlər maddə və fiziki sahənin müxtəlif xassələrini araşdırmaqla müxtəlif hadisələrin başvermə səbəblərini izah etmiş, hadisələri sürətləndirmək və ya ləngitmək yollarını öyrənmişlər.