Monqol İmperiyası: mənşəyi, yeri, xüsusiyyətləri, mədəniyyəti, iqtisadiyyatı

Daha sonra üçüncü nəsil hökmdarlarda Tantrik Buddizm monqollar arasında üstünlük təşkil edən dinə çevrilməyə başladı. Öz növbəsində bəzi kanlar İslamı qəbul etdilər.

Monqol dövlətinin yaranması

Qaraqoyunlular bir müddət vassal asılı etmişlər?

Manqoların Azərbaycana birinci yürüşü neçənci ildə baş vermişdi və kimlərin başçılığı ilə, onlara Çingiz xan neçə il vaxt vermişdi, yürüş necə bir yürüş idi?

Cavansir neçənci illərdə Bizans imperatoru ilə ittifaq baglamisdi?

Eldizlər dövlətində hansı hökmdar ilk dəfə Sultan titulu aldı?

Azərbaycan haqqında ilk məlumatlar hansı dastanda verişmişdir?

Ağqoyunlularla-Osmanlılar arasında olan Otluqbeli döyüşündə nəyə görə Osmanlılar qalib gəldi?

Azərbaycanda feodal münasibətlər nə vaxt yaranmışdır?

Bizans imperiyası nə vaxt yaranıb?

Nadir şahın qurduğu dövlət o əsrdə digər ölkələrdən hansı xüsusiyyəti ilə fərqlənirdi?

Baberk neçə il ərəblərə qarşı vurulmuşdur

tunc dovrunde neler inkisaf etmisdir?

kurekcay muqavilesi ne vaxt imzalanib ?

Çuxursəddə hərbiçilərin qiyamı nə zaman olmuşdur?

Car-Balakənin daxili muxtariyyətinə son qoyulduqdan neşə il sonra Zaqatala dairəsi yaradıldı?

Çin səddinin uzunluğu nə qıdırdir

Sefevilerin hansi hokumdari herbi islahat kecirdib?

911-ci ildə Azərbaycan tarixində nə baş verib?

Azerbayca vahid olaraq hansi dovletin terkibinde birlrsti

Monqollarin Azerbaycana 1ci yuruwu nezaman bash verib?

Yazılı mənbələr hansılardır

residiyye medresesi harada yerlesir?

Şəddadilər dövləti suqut etmişdir?
(Diqqet VII sinif kitabda yoxdur! )
A)1054
B)971
C)951
D)1174
E)1062

Ilk rengli film?

Azerbaycan tarixi haqda ilk melumati kim verib?

xudafərin körpüsü neçənci ildə tikilib

Parfiya dövlətinin yaranması və süqutu?

Sultan ehmed celairi terefinden tebriz seherinin tutulmasi

AGA MEHEMMED SHAH QACARIN HAKIMIYYET ILLERI

slavyanlarin 944cu il yurusunun meqsedi?

İstanbul sülhü

Səfəvilər dövləti kim tərəfindən və neçənci ildə yaranıb?
a)Ş.İ.Xətai tərəfindən, 1051-ci ildə.
b)Uzun Həsən tərəfindən, 1051-ci ildə.
c)Əmir Teymur tərəfindən, 1152-ci ildə.
d)Qara Yuluq Osman bəy tərəfindən, 1050-ci ildə.

MİDİYA İSKİT AGALİGİNA SON QOYDU

Tarixdə bağlanılmış ilk müqavilə

AGQOYUNLU UGURLU MEHEMMEDLE QARAQOYUNLU HESENELININ QIYAMLARI ARASINDA OXSARLQ NEDE IDI

şirvan şahlar dövleti neçenci ilde yaranıb

Çində ilk dövlət nə vaxt yarandı?

Nadir sahin olumu necenci ilde bas vermisdir?

AR Konstitusiyasında sadalanan insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları nəyə uyğun tətbiq edilir?

Azərbaycanın hansı şəhərində atəşpərəstlik məbədi var idi?

İngilislərlə’Əbədi dostluq” müqaviləsi
a)1625
b)1654
c)1622
d)1623

Qara yusif niye Teymurilerle doyuse girdi?

das alti emeliyyatini meqsedi?

5.Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti nə zaman quruldu?
a)1918-ci il mayın 28-də b)1918-ci il mayın 20-i
c)1919-cu il mayın 29-da d)1919-cu il iyunun 6-sı

qedim dovrunde birinci yaranan alet

tunc nece yere bolunur

Qesri şirin müqavilesinin şertleri nedir?

kəntxudalar kimdir

Haqqımızda

Bu portalı yaradılmasında məqsədimiz ən tez yenilənən təhsil xəbərlərı məkanı yaratmaq idi. Burada sizlər heç yerdə olmayan testlər, sınaqlar, gündəlik dərslərin yoxlanılması imkanı tapacaqsınız.

Əlaqə

• Azərbaycan, Bakı şəhəri
• +994 50 686 86 44
• sbabanli@yahoo.com

Abunə

Xüsusi kampaniyalar, endirimlər, sınaqlar haqqında ən birinci məlumat almaq üçün abunə olun (PULSUZDUR)

© Bütün hüquqlar qorunur.

Monqol İmperiyası: mənşəyi, yeri, xüsusiyyətləri, mədəniyyəti, iqtisadiyyatı

The Monqol imperatorluğu Davamlı ərazilərdən ibarət olan imperiyaların ən böyüyü və tarixdəki ikinci böyük imperator idi. Onun yaradıcısı 1206-cı ildə fərqli monqol qəbilələrini birləşdirməyi bacaran və əksər hissəsini indiki Monqolustan və Sibir bölgələri ilə üst-üstə düşən bir bölgədən başlayaraq ərazi genişlənməsi prosesinə başlayan Çingiz Xan idi.

Bu köçəri xalq 30 milyon kvadrat kilometrdən çox əraziyə hakim olmağı bacardı. Ən böyük genişlənmə zamanı Çin, Fars, Mesopotamiya, Rusiya və Şərqi Avropanın bir hissəsi qədər əhəmiyyətli bölgələri əhatə etdi.

Çingiz Xanın ölümündən sonra imperiya ərazisi oğulları arasında bölündü, hərçənd vahid bir lider Böyük Xanın suverenliyi altında. Hələ də hökmranlığını genişləndirməyə davam etsə də, 1368-ci ildə dağılmasına səbəb olan bəzi tənəzzül əlamətləri görünməyə başladı.

Monqollar hərbi yürüşlərində düşmənlərini ram etmək üçün terrordan istifadə etmələrini müqavimət göstərməyənlərə qarşı dözümlülüklə birləşdirdilər. Ticarətə də böyük əhəmiyyət verdilər və dünyanın ən vacib ticarət yollarının bəzilərinin torpaqlarından keçməsindən istifadə etdilər.

Mənşəyi və tarixi

Monqollar, imperatorluqlarının yaradılması sayəsində, geniş ərazilərə nəzarət etməyi bacaran az sayda köçəri xalqlardan biri idi. Bundan əlavə, əvvəlcədən Çin qədər əhəmiyyətli ölkələri məğlub etdilər.

Çöl xalqları

Hunlar və ya Xiongnu eramızdan əvvəl III əsrdə idi. Çöllərin ilk sakinləri olan C. Avropaya yayılan bu qəsəbədən sonra bölgədə qısa müddətdə etnik türklər tərəfindən əvəzlənən Juan-Juan yaşadı.

Bu xalqlar əsasən köçəri olsalar da, liderləri müharibə üçün atları yetişdirmək üçün kifayət qədər yerə sahib böyük qərargahlarda yerləşdilər. Kənd təsərrüfatının istifadəsi zaman keçdikcə böyüdü.

Monqollar

Çinin Tango sülaləsi tərəfindən idarə olunduğu mərhələdə edilən qeydlərdə Monqol termininin bəzi tayfaların adını çəkdiyi görünür. Bununla birlikdə, bu ad, 11-ci əsrdə, Kidanın bugünkü Monqolustanı əhatə edən bir ərazi olan Şimali Çini idarə etdiyi zamana qədər bir daha xatırlanmadı.

Monqollar türk tayfaları ilə qohum idilər. Bir növ konfederasiya yaradan köçəri bir xalqdılar. Tərtər, Merkit və ya Naimanos kimi digər konfederasiya ilə tez-tez toqquşmalar olurdu.

İlkin yaşayış yeri Baykal gölünün cənub-şərqindəki düzənliklər kimi görünür. Onlar əsasən çobanlığa həsr olunmuş bir xalq idilər və köçəri olaraq yaşadıqları çadırları daşıyan qəbilələrə qruplaşdırıldılar.

Bu qəsəbə atlı kimi və yay istifadə bacarıqları ilə seçilirdi. Döyüşkənliyə və sürətə əsaslanan döyüşçü gücləri, hər cür düşmənlə qarşılaşmalarına imkan verdi. Bunun sayəsində dördüncü əsrdə Yen krallığı ya da 10. əsrdə Kithan dövləti kimi bəzi dövlətlər qurdular, əksər hallarda bu dövlətlər yalnız bir neçə il davam etdi.

Çingiz xan

Əsl adı Temujin olan Çingiz Xan 1162-ci ilin aprelində güclü Borjigin klanında anadan olub. Məsələn, babası Çin imperatorluğunun sərhədlərinə hücum etmiş bir zadəgan olan Qabul idi.

Temujin 1196-cı ildə Monqol qəbilələrinin məclisi tərəfindən xan (suveren) seçildi. Tezliklə Baykal gölü ətrafında yerləşən bütün Monqol və Türk tayfalarını özünə tabe etməyi bacardı və 1206-cı ildə xaqan (bütün toplumların ali suvereni) seçildi. O zaman ümumdünya suveren mənasını verən Çingiz Xan ləqəbini aldı.

Lider Dövlətini iki sütun üzərində təşkil etdi: üç növə bölünən ordu; və yasa, qurumları birləşdirməyə çalışan qanunlar məcmuəsi.

Hərbi fəthlər

Çingiz xanın əmri ilə Monqollar sıx bir fəth kampaniyasına başladılar. Beləliklə, 1209-cu ildə Tungus səltənətini məğlub etdilər və daha sonra 1215-ci ildə Pekinə çatana qədər Şimali Çini fəth etdilər.

1218-ci ildə Çingiz Xan kara-kitayın ona təslim olmasını barışıq yolu ilə bacardı və dörd il sonra Şimali İranı fəth etdi. Eynilə, Cənubi Rusiyada Cumaları və Rusları da məğlub etdilər.

Bu böyük ərazi genişlənməsi, şiddəti müqavimət göstərən xalqlarla, həqiqətən dəhşətli epizodlarla, təslim olanlara qarşı tolerantlıqla birləşdirməklə əldə edildi.

Çingiz xanın ölümü

1227-ci ildə Çingiz Xan öldükdə imperiyası Xəzər dənizindən Mançuriyaya qədər uzanırdı. Bu ərazi hamısı Böyük Xanın suverenliyi altında oğulları arasında bölündü.

Çingiz xanın ölümü Monqolların fəth etmək istəyini dayandıra bilmədi. Onun yerinə gələn Ogodei, Pers üzərində nəzarəti ələ keçirdi, Sia’yı məğlub etdi və Cənubi Çinin Song sülaləsinə qarşı müharibəyə başladı. Bu qarşıdurma Çinin 1279-cu ildə monqolların əlində birləşdirilməsinə gətirib çıxardı.

1230-cu illərin sonlarında Monqollar Rusiyanı işğal etdilər. Bu kampaniya yerli əhalinin demək olar ki, hərbçilərinin ölümü və bəyliklərinin ələ keçirilməsi ilə başa çatdı.

Monqollar da Avropaya çatdılar. 1241-ci ildə Liegnitz döyüşündə Almanları və Polşaları, Mohi’də Macarları da məğlub etdilər. Ancaq qitənin qalan hissəsinə genişlənməyə davam edə biləcəkləri görünəndə Monqolustana dönərək yeni Böyük Xan seçmək qərarına gəldilər.

Çingiz Xanın nəvəsi Hülagü, 1256-cı ildə Abbasi xilafətini paytaxtı Bağdad ilə fəth etdi. Daha sonra ordusunu Misirə tərəf yönəltdi. Lakin, Macarıstanda olduğu kimi, yeni bir suveren seçmək üçün Böyük Xan Möngke’nin ölümünə qayıtmaq məcburiyyətində qaldı.

Xubilay Xan

Yeni Böyük Xan Möngke’nin qardaşı Kubilay idi. İmperiya bir neçə kiçik xanlığa bölündü.

Xubilay Xan, bütün Çinə hakim olana və indiki Pekində paytaxt qurana qədər Song sülaləsinə qarşı müharibəni davam etdirdi. Oradan İndoneziya, Yaponiya və Hind Çininə qarşı ekspedisiyalar göndərdi. Verilmiş daxili nizam, tolerantlığı və çağırışı sayəsində Monqol İmperiyasının ən böyük çiçəklənmə dövrü idi Pax Mongolica.

Xanatos

Lakin imperiyanın parçalanması prosesi artıq başlamışdı. 1260-cı ildə Monqol İmperiyası xanlıqların federasiyasına çevrilənə qədər xanlıqlar daha müstəqil olurdular.

Bu federasiya nəzəri olaraq Böyük Xanın suverenliyi altında idi, lakin daxili qarşıdurmalar getdikcə daha tez-tez baş verirdi.

Yer

Əvvəlcə Monqollar Baykal gölü yaxınlığında yerləşdilər. Nəzarət etdikləri ilk ərazi demək olar ki, indiki Monqolustan və cənub Sibirlə üst-üstə düşür.

Çingiz xanın mandatından etibarən, imperiya İslam imperiyasının bir hissəsi olan və bütün Rusiyanı ələ keçirənə qədər ərazilərini genişləndirirdi. Bu, üstəlik digər sonrakı fəthlər onu tarixin ikinci ən geniş və davamlı ərazilərdən ibarət olanların ən böyüyü halına gətirir.

Maksimum uzantı

Temujin (Çingiz Xan) 1206-cı ildə bütün Monqol qəbilələrini birləşdirərək imperatorluğu yaratdığından ərazi genişlənməsi davamlı idi. Hakimiyyəti dövründə ərazisi Xəzər dənizinə qədər genişləndirildi.

Daha sonra, Mangu Kan dövründə (1251-1259), imperiya maksimum genişlənməyə çatdı: təxminən 30 milyon kvadrat kilometrə çatdı və 110 milyondan çox sakini, o zaman dünya əhalisinin 15% -ni təşkil etdi.

Monqol İmperiyasının bir hissəsi olan ərazilər arasında Çin, Fars, Şərqi Avropa, Rusiya və Mesopotamiya da var idi.

Monqol İmperiyasının xüsusiyyətləri

Bu şəhərin müharibə xarakteri ərazi irəliləməsinin çox sürətli olmasına imkan verdi. Ancaq hər əraziyə nəzarət edildikdən sonra ticarət, din və fikir mübadiləsi kimi məqamlarda tolerantlıq nümayiş etdirdi.

Siyasi təşkilat

Tarixçilər ümumiyyətlə Monqolların idarəetmə metodunu iki mərhələyə bölürlər: mənşəyi və birinci yeri Çingiz Xanın mandatı və ikinci ölümündən sonrakı dövr.

Çingiz Xan kübarlara əsaslanan bir idarəetmə sistemi qurdu. Beləliklə, azlıq irsi bir əmrdən sonra imperiyanın ali rəhbərini seçdi. Seçilmiş biri Böyük Xan adını aldı və bütün təbəələrindən itaət və sədaqət gözlədi.

Çingiz Xanın ölümündən sonra imperiya meritokratik bir sistem seçdi. Həm siyasi vəzifələr, həm də titullar döyüşdə göstərilən münasibətlər və sədaqət və ya cəsarət kimi məqamlar nəzərə alınaraq verilmişdir.

Qəbilələrin və ya sonrakı ərazilərin hər biri, bir dəfələrlə Tamarijnin qohumları olan bir Xan tərəfindən idarə olunurdu. Hamısı Böyük Xana itaət etməli idi, baxmayaraq ki, daxili qarşıdurmalar illər keçdikcə böyüdü.

Sosial təşkilat

Monqol İmparatorluğu cəmiyyəti, köçəri mənşəli, pəhriz və ya yaşayış növü kimi cəhətləri təyin edən bir şey ilə seçilirdi. Bölgə genişlənməsi ilə Çin kimi digər mədəniyyətlərdən də təsirləri topladı.

Onların ən vacib iqtisadi fəaliyyətləri də köçəriliklə əlaqəli idi. Monqollar əsasən çobanlıq, ovçuluq və ticarətlə məşğul idilər.

Müharibə Monqol həyatının əsas hissəsi idi. Kiçik yaşlarından hər kəs, xüsusən də ordusunun güclü nöqtəsi olan atlılar və oxçular hərbi təlim almışlar.

Yassa

Çingiz Xan bir qanun məcəlləsini elan etdi YassaMonqol ənənələrini və bunun necə idarə olunmalı olduğuna dair fikirlərini bir araya gətirdi. Bu qanunvericilik, məsələn, ayrı-ayrı dinlərin yanında köçəri olmaları şərti ilə bütün fərdlərin bərabərliyini əhatə edirdi. Bu, oturaq xalqların ayrıseçkiliyinə məruz qaldığını göstərirdi.

The YassaBundan əlavə, işgəncə leqallaşdırılması və ya həkimlərin vergi ödəməməsi kimi məqamları əhatə edirdi.

Bu kod bir-birinə cilddə yığılmış kağız rulonlarda yazılmışdır. Yassanı yalnız Xan və onun ən yaxın məsləhətçiləri oxuya bilərdi, baxmayaraq ki qaydaları hamıya məlum idi.

Digər tərəfdən, Çingiz Xan sifariş və hesabat göndərmək üçün bütün ərazisini əhatə edən bir poçt sistemi də inkişaf etdirdi. Nəhayət, lider müxtəlif etnik qruplar və qəbilələr arasındakı mümkün fərqlərə son qoymağa çalışdı. Bunun üçün mənşəyindən və varidatından asılı olmayaraq bütün təbəələri tərəfindən itaət edilməli olan hörmətli şəxsiyyətindən istifadə etdi.

Din

Böyük Moğol İmparatorluğu daxilində kifayət qədər geniş bir ibadət azadlığı ilə bir çox fərqli din bir arada yaşadı. Ənənəvi olaraq Monqollar şaman animistləri idi, baxmayaraq ki, bəzi tayfalar xristianlığı qəbul etmişdilər.

Çingiz Xan İpək Yolu ilə yanaşı mövcud olan dinlərə böyük maraq göstərirdi, çünki onları araşdıraraq ölməzliyin sirrini tapmaq mümkün olduğuna inanırdı. Hökmdar ibadət azadlığını elan etdi və kahinləri vergi ödəmək məcburiyyətindən qurtardı.

Daha sonra üçüncü nəsil hökmdarlarda Tantrik Buddizm monqollar arasında üstünlük təşkil edən dinə çevrilməyə başladı. Öz növbəsində bəzi kanlar İslamı qəbul etdilər.

Hərbi bacarıq

Böyük hərəkətliliyi və yenilikçi strategiyaları Monqol ordusunu 12 və 11-ci əsrlər boyu dünyada ən güclü etdi. Bunun sayəsində bu köçəri xalq bir çox döyüşlərdə yaşadıqları ədəbi dezavantajlara baxmayaraq nəhəng əraziləri fəth edə bildi.

Bir qəsəbəni fəth etdikdə Monqollar kəndlilərin və sənətkarların həyatını əsirgəmədilər ki, onlar üçün çalışmağa davam etsinlər. Bundan əlavə, fəth edilmiş torpaqları gəzən səfirləri və tacirləri qorudular, bu geniş və təhlükəsiz ticarət yolunun yaradılmasına imkan verdi.

Pax Mongolica

Monqolların üstünlüyü, əvvəllər görünməmiş bir mədəni qarışığı inkişaf etdirdi. Bu dövr adlanır Pax Mongolica, fəth edilmiş cəmiyyətlərə, tacirlərə və mütəfəkkirlərə verilən təhlükəsizlik nəzərə alınaraq.

Edir Pax Mongolica Asinin çox hissəsində təxminən bir əsrə təsadüf etmişdir. Marko Polonun səyahətləri bu hərəkət azadlığının və təhlükəsizliyinin yaxşı bir nümunəsi idi.

Mədəniyyət

Dinlərə və düşüncələrə qarşı tolerantlıq da monqolların əhəmiyyətli bir mədəni irs qoymasına səbəb oldu.

Sözügedən Marko Polo yazılarında Kubilai Xan krallığının çiçəklənməsini təsvir etdi. Digər bir məşhur səyyah İbn Battuta da 1330-cu ildə Qızıl Ordanın çiçəklənən şəhərləri haqqında fikirlərini bildirdi.

Memarlıq

Möhtəşəm memarlıq əsərləri ilə xarakterizə olunmasa da, monqollar öz zamanlarında tikilən bəzi məscidlərdə möhürlərini buraxmışlar.

Yurts

Memarlıq işləri kimi qəbul edilməməsinə baxmayaraq, monqolların yurd adlanan ənənəvi yaşayış evləri onların milli kimliklərinin bir hissəsi idi (və indi də).

Bunlar monqolların köçəri bir xalq olaraq səyahətlərində özləri ilə apardıqları hiss olunan çadırlardır.

Monqolların gizli tarixi

The Monqolların gizli tarixi Çingiz Xanın necə hakimiyyətə gəldiyini izah edən bir epoxa oyunudur. Monqol dilindəki ilk ədəbi nümunədir, baxmayaraq ki, tarixi dəqiq bilinməsə də.

Bu kitabda bir çox yoxlanılmayan məlumatlar və bir çox fantastik hissələr təqdim olunur. Bildirilən hadisələrin həqiqiliyinə dair şübhələrə baxmayaraq, bu, imperatorluğun yaradılmasına dair yeganə monqol mənbəyidir.

Çingiz Xanın hakimiyyətə gəlməsindən əvvəl onların dillərində yazılı bir ifadə yox idi. Bu hökmdar yazmaq üçün Uyğurlardan bir əlifba qəbul edilməsini əmr etdi. Mütəxəssislərin fikrincə, Monqolların Gizli Tarixi o dövrdə tərtib edilə bilər.

Tanışlığına dair bilinən yeganə məlumat, Çin ulduz falına görə bir il siçovulda yazılmasıdır. Bu, bəzi tarixçilərin 1228-ci ili işin ən çox başa çatdığı vaxt kimi göstərməsinə səbəb oldu. Ogodei Xanın taxt-tacının yüksəlməsindən bəhs edən daha sonrakı bir əlavə, 1240-a aid ola bilər.

İqtisadiyyat

Monqolların əsas iqtisadi fəaliyyəti, kifayət qədər soyuq bir iqlim şəraitində özlərini örtmək üçün yemək və xəz əldə etməyə yönəlmiş ovçuluq idi. Çobançılıq iqtisadiyyatının əsaslarından biri idi.

Yuxarıda deyilənlərə silahların işlənməsini və mal mübadiləsini də əlavə etməliyik. Bu son fəaliyyət onun imperatorluğu kimi böyüdü.

Ticarət

Monqollar qonşu xalqlarla ticarətə böyük əhəmiyyət verirdilər. Yeni əraziləri fəth etdikcə ticarət açılış siyasətləri böyüdü.

Pax Mongolica sayəsində ticarət fəaliyyəti daha da gücləndi. Marşrutlar çox təhlükəsiz idi və Aralıq dənizindən Çinə qədər uzanırdı. Dəniz ticarəti isə demək olar ki, yox idi.

Əvvəlcə Monqollar ticarət fəaliyyətlərində mübadilə edirdilər. Daha sonra kağız pulları bir ödəmə üsulu olaraq qəbul etdilər, bu da Çində etdikləri bir şey və bununla da imperiyalarına daha iqtisadi cəhətdən fayda gətirdi.

Monqol İmperiyasının ikinci yarısında ticarət daha da artdı. Hindistan, Ərəb, Fars və Avropa tacirləri məhsullarını Monqolustan şəhərlərinə gətirirdilər. Ən çox dəyər verilən əşyalar arasında qiymətli daşlar, ədviyyatlar, atlar və xalçalar var idi.

Monqol İmperiyasının sonu

1260-cı ildən başlayaraq Monqol İmperiyası tənəzzül prosesinə başladı. Səbəblərdən biri də rəhbərliklə bağlı daxili mübahisələr idi. Son sonu 1368-ci ildə bir neçə hərbi məğlubiyyətdən sonra gəldi.

Eniş səbəbləri

Güc axtarışındakı daxili mübahisələrin yaratdığı problemlərlə yanaşı, imperiyanın tənəzzülünə digər amillər də təsir etdi.

Qəbilə təşkilatı dağılma təsiri göstərdi, çünki Çingiz xan öldükdən sonra sədaqət Böyük Xana nisbətən öz qəbiləsinə doğru getdi.

Digər bir amil isə köçəri monqollarla oturaq həyat tərzi seçənlər arasında baş verən bölünmə idi. İkincisi, fəth edilmiş xalqların adətlərinə uyğunlaşmağın daha yaxşı olduğunu, birincilər isə dəyişməz mədəniyyətlərini və həyat tərzlərini qorumağa sadiq olduqlarını təsdiqlədi.

Digər tərəfdən, Monqol İmperiyası dörd böyük bölgəyə bölündü. Bu, həm hərbi güclərini, həm də siyasi birliklərini zəiflətdi. Bu sektorlardan birincisi Monqolustan, Çin, Koreya və Tibeti əhatə edirdi.

İkincisi Mərkəzi Beləliklə, üçüncüsü isə Qərbi Asiyanı idarə edirdi. Nəhayət, Qızıl Orda adı ilə tanınan dördüncü bölgə Rusiyanı əhatə etdi və Azərbaycanın ticarət yollarına və çoban ərazilərinə nəzarətdən qaynaqlanan Qərbi Asiya bölgəsi ilə tez-tez toqquşmalar oldu.

İmperiyanın varisləri

İmperiya bir siyasi vahid olaraq parçalandıqda, xanlıqlardan bir neçəsi varlığını qorudu. Beləliklə, Qızıl Orda və ya Quipcap’lı Kanato, Rus bəyliklərinə yükləndi. Genişlənməsində Bizans üçün bir təhlükə oldu.

Bu xanlıq zamanla islamlaşdı və məmlüklərlə müttəfiq oldu. Artıq XV əsrdə bir neçə hərbi məğlubiyyətdən sonra üç fərqli bölgəyə ayrıldı.Krım 18-ci əsrin sonlarına qədər sağ qaldı.

Digər tərəfdən, İslamlaşmış Türk Tamerlane 1360-cı ildə özünü Çingiz xanın nəslindən elan etdi. Orta Asiyanın türk və monqol tayfalarını birləşdirdikdən sonra Tamerlan şiddətlə İranı, Kiçik Asiyanı və Şimali Hindistanı fəth etdi. 1405-ci ildə ölümündən sonra paytaxtı Səmərqənd olan imperatorluğu sürətlə parçalandı.

İstinadlar

1. Əlavə. Monqol İmperiyası. Ecured.cu saytından əldə edilmişdir
2. Marsel, Raul. Monqol İmperiyası: Xüsusiyyətləri, xəritəsi, təşkili və fəthləri. Mundoantiguo.net saytından götürülmüşdür
3. Marino, Alejo. Monqol İmperiyası. Historiando.org saytından götürülmüşdür
4. Britannica Ensiklopediyasının Redaktorları. Monqol imperatorluğu. Britannica.com-dan əldə edildi
5. Cartwright, Mark. Monqol İmperiyası. Ancient.eu-dan alındı
6. Jarus, Owen. Çingiz Xan, Monqol İmperiyasının qurucusu: Faktlar və Bioqrafiya. Livescience.com saytından əldə edildi
7. History.com Redaktorları. Çingiz xan. History.com-dan əldə edildi
8. Johnson, Jean. Monqol sülaləsi. Asiasociety.org saytından alındı

Monqol dövlti

XIII əsrdə Azərbaycan o dövrün böyük istilaçısı Çingiz xan ordularının yürüşlərinə məruz qaldı. Köçəri bütpərəst olan monqollar Azərbaycandakı inkişaf etmiş sivilizasiyaya böyük zərər vursalar da, onun təsiri altında islam dinini qəbul edərək tədricən türkləşdilər.

Cəbə, Subutay, Ağsunqurilər, Cəlaləddin, Usta Bəndər, yarlıq, noyon

Azərbaycan monqol yürüşlərinin ərəfəsində. XIII əsrin əvvəlində monqol yürüşləri ərəfəsində Azərbaycan ərazisində vahid mərkəzləşmiş dövlət yox idi, ölkədə feodal pərakəndəliyi hökm sürürdü. Azərbaycanda Eldənizlərin Atabəylər dövləti və Şirvanşahlar dövləti mövcud idi. Marağada Rəvvadilər nəslindən olan yerli Ağsunqurilər sülaləsi (1108-1227) hakimiyyətdə idi. Əhər, Meşkin, Sərab şəhərləri isə Əhər məlikliyinin sərəncamında idi.

XII əsrin sonunda Eldənizlər dövləti öz əvvəlki qüdrətini itirdi. Eldənizlər sülaləsinin üzvləri arasında gedən mübarizələr dövlətin əsaslarını sarsıtdı. Sonuncu atabəy Özbək (1210-1225) feodal qruplarının əlində oyuncağa çevrilmişdi. Dövlət işləri, demək olar ki, onun iştirakı olmadan həll olunurdu.

Mərkəzləşdirilmiş dövlətin əlamətlərini müəyyən edin.

Monqolların kəşfiyyat yürüşü. Miniatür