Mühəndus qrafikadı kitabı

Antik dövrünün fəlsəfəsindən fərqli olaraq, patristika dövrünün fəlsəfəsi teosentrik olub. Teosentrizmə görə hər bir mövcud olan şeyi təyin edən reallıq təbiət deyil, Tanrıdır.

Müqəddəs Kitablar – Xristian fəlsəfəsinin mənbəyi kimi

Məlum olduğu kimi, Xristianlıq öz ifadəsini İlahi vəhylərlə və Müqəddəs Kitablarda tapmış dinlərdəndir (sacra scriptura). Bu cür dinlərə revelyasionist dinlər deyilir. Belə ki, revelyasionizmdə kitaba çox böyük hörmət və ehtiramla yanaşma tərzi xassdır.

Xristianlığın Müqəddəs Kitablar toplusu Bibliya adlanır. Bibliya Əhdi-Ətiq (Qədim Əhd — Tanrı ilə yəhudilər arasında olan andlaşma) dörd hissəyə bölünür: Tövrat – Musanın Qanun kitabı (ilk 5 kitab), Tarixi kitablar (“Yeşua” kitabı ilə başlayaraq cəmi 12 kitab), Poetik kitablar (“Zəbur” və digər 4 kitab), Peyğəmbərlərin kitabları (“Yeşaya” peyğəmbərin kitabı ilə başlayaraq cəmi 17 kitab). Yəhudilər Əhdi-Ətiqi “Tanah” adlandırırlar.) və Əhdi-Cədid (Yeni Əhd – Tanrının İsa vasitəsi ilə yəhudilərdə bağladığı yeni əhd) 27 kitabdan ibarət olub, yunan dilində yazılmışdır. İlk dörd kitab İsanın həyatı haqqında rəvayətlər toplusu olan İncillərdir (Mattanın, Markusun,Lukasın və Yəhyanın). Daha sonra İsanın həvarilərinin gördükləri işlər haqqında bəhs edən “Həvarilərin işləri” kitabı və onların müxtəlif xristian icmalarına və şəxslərə ünvanlandırdıqları Məktubları gəlir.) adlı toplulara bölünür. Onların hərəsi, öz növbəsində, çoxlu kitablardan ibarətdir. Əhdi-Ətiq xristian kilsəsi tərəfindən qəbul edilən qədim yəhudi dininin Müqəddəs Kitablarıdır. Lakin bu kitabları qəbul edərək, kilsə xadimləri onları özünəməxsus tərzdə yozub öz dünyagörüşlərinə uyğunlaşdırıblar. Yəni, xristianlar Əhdi-Ətiqin bir çox yerlərini yəhudilərdən bir qədər fərqli başa düşürdülər. Məsələn, xristianlar hesab edirlər ki, Müqəddəs Kitabın bəzi yerlərində İsanın gəlməsinə işarələr vardır. Lakin yəhudilər bunu qəbul etmirlər.

Əhdi-Cədid isə yalnız xristianlar tərəfindən qəbul edilir. O bir neçə hissədən ibarətdir. Orada İsanın həyatı haqqında bəhs edən 4 İncil [Mattadan (Matthias), Markusdan (Marcus), Lukasdan (Lucas) və Yəhyadan (Ioannus)] vardır. Bu İncillərdən başqa bir çox digər İncillər də mövcuddurlar, lakin onlar kilsə tərəfindən rədd edilmişdirlər. Daha sonra Əhdi-Cədiddə İsanın həvariləri haqqında hekayələr «Apostolların işləri», «Apostolların məktubları» (14 məktub) və sonda axirət hadisələrindən bəhs edən «Apokalipsis» kitabı vardır. Bibliyanın tərkibi son olaraq, əsasən, IV əsrdə Ümumdünya Kilsə Məclislərində (III əsrdən başlayaraq, dini təlim, kilsə idarəçiliyi və intizam məsələləri ilə bağlı problemləri həll edən xristian Kilsəsinin ən yüksək rütbəli ruhanilərin qurultaylarıdır. Kilsə Məclisləri ümumdünya və yerli olur.) təsdiq edilmişdir. Amma sonralar da onlarda bəzi dəyişiliklər edilmişdi. Xristian dünyagörüşü və fəlsəfəsinin formalaşmasında İncillərdə əks olunan rəvayətlərin müstəsna rolu olmuşdur.

Xristianlıqda Tanrının mahiyyəti haqqında baxışlar yəhudilikdən bir qədər fərqlənir. Bir çox tədqiqatçılar bu fikirdədirlər ki, yəhudilikdən fərqli olaraq, xristianlıqda monoteizm (təktanrılıq ideyası) o qədər də mütləq xarakter daşımır. Xristian monoteizmi daha çox bütpərəstliklə rəqabətdə formalaşdığından, o, bu düşüncə tərzinə uyğunlaşmağa məhkum idi. Buna görə də xristian monoteizmində Tanrının üç sifətdən ibarət olması (Ata, Oğul, Müqəddəs Ruh) ideyası yaranmış və sonralar bu istiqamət xristianlıqdakı başqa cərəyanlara qalib gəlmişdir. Belə ki, Avropada mütləq monoteizmə sadiq qalan və trinitarizmi rədd edən qruplar mövcud olsa da (məs. moharxianlar təriqəti), rəsmi kilsə onları küfrdə ittiham edib təqib edirdi.

Əhdi-Ətiqin birinci kitabında rəvayət edilən hekayələr orta əsr xristian fəlsəfəsindəki kosmoqonik (kainatın yaranması haqqında təlim) görüşlərin formalaşmasında xüsusi rol oynamışdır. Burada Tanrı tərəfindən dünyanın yaradılması hekayəsi müstəsna rol oynamışdır. Burada həmçinin insanın da yaradılması haqqında söhbət açılır. Bu mövzu həmin kitabın ikinci fəslində də bir qədər fərqli tərzdə rəvayət edilir. Kitabın üçüncü fəsildə isə ilk insanların (Adəm və Həvvanın) qadağan olunmuş ağacdan meyvə yeməsi, bunun nəticəsində onların ilk dəfə günaha batmaları və cənnətdən qovulmaları haqqında rəvayətlər vardır. Bu rəvayətlər eyni zamanda xristian antropologiyasının (Antropologiya — təbii və süni mühitdə insan varlığının fundamental problemlərini tədqiq edən elmi idrak sahəsidir. Teologi antropologiya insanın İlahi varlıqla münasibətləri ilə məşğuldur.) da əsasını təşkil etmişdir. Belə ki, xristian təlimində Adəm və Həvva, qadağan olunmuş ağacdan meyvə yedikləri üçün, günaha batdıqlarından sonra cənnətdən qovuldular və bu səbəbdən, onlardan törənən bütün bəşəriyyət, əcdadlarının bu ilkin günahına görə məsuliyyət daşıyır. Deməli insanlar bu dünyada günahkar doğulurlar. Lakin ilkin günahdan azad olmaq da mümkündür. Bunun üçün İsaya bir Tanrı kimi iman etmək lazımdır.Çünki, Tanrı dünyaya insan obrazında gəlmiş, bəşəriyyətin günahlarını öz üzərinə götürmüş və könüllüolaraq bəşəriyyət naminə ölümü qəbul etmişdir. Bu səbəbdən ona iman edənlər ilk günahdan azad olurlar, öz həyatını Tanrıya ibadətlərdə keçirirlər, xeyirxahlıq edirlər, şərdən uzaqlaşırlar. Yəhudiliyin rədd etdiyi “ilk günah” konsepsiyası məhz xristian fəlsəfəsi nin məhsulu olduğundan bu hərfi mənada Bibliyada yoxdur.

Xristian fəlsəfəsində ən çox hallandırılan başqa mövzulardan biri də bu dünyanın müvəqqəti, keçici olmasıdır. Bu məsələ isə həyatın mənası, ölümə münasibət kimi problemləri ortalığa çıxarırdı. Bu suallar haqqında düşünən mütəfəkkirlər isə bir çox hallarda Bibliyanın «Vaiz» kitabına müraciət etmişdirlər.

Patristika dövrü
Patristika (latınca “pater” ata deməkdir) – II-VIII əsrlər xristian mütəfəkkirlərinin (xristian atalarının) teoloji, fəlsəfi və siyasi-ictimai təlimlərinin (doktrinalarının) cəmini ifadə edən termindir.

Patristika antik dövrdə quldarlıq quruluşunun böhranı zamanı qnostisizmlə, müxtəlif hereslərlə, bütpərəst dünyagörüşü ilə mübarizədə, və eyni zamanda antik dünyasının müxtəlif fəlsəfi-dini təlimləri ilə mürəkkəb münasibətlərə girərək yaranmışdır.

Patristika dövrü öz növbəsində bir neçə dövrə bölünür:

1. Apologetlərin fəaliyyəti dövrü (II — III əsrlər). Apologetlər (yunanca “apologetikos” — müdafiə olunan bir şey mənasını daşıyır.) Xristianlığın təməl prinsiplərini bütpərəstlərin və yəhudilərin tənqidlərindən müdafiə edən xristian mütəfəkkirləridirlər. Onların fəaliyyət göstərdiyi sahə isə apologetikaadlanır. Apologetika — dini təlimin əqlə əsaslanan dəlillərlə müdafiə edilməsidir.

Apologetləri iki hissəyə bölürlər:

— Yunan dilində yazan şərq apologetləri;
— Latın dilində yazan qərb apologetləri.

IV-cü əsrdə Romada Xristianlıq dövlət dini elan edildikdən sonra apologetikaya artıq ehtiyac qalmamışdır. Bundan sonra xristian teoloqları hereslərə qarşı rəddiyyələr yazırdılar.

2. Rəsmi xristian (kilsə) təliminin sistemləşdirilməsi dövrü (IV — V əsrlər). O dövrdə müxtəlif xristian mütəfəkkirlərinin pərakəndə olan fəlsəfi fikirlərinin əvəzinə vahid dini konsepsiya meydana gəlmişdir. Bu işdə ən böyük nailiyyətləri Kappodokiyalı atalar əldə etmişdir.

3. Xristian ehkamlarının möhkəmlənməsi və sabitləşməsi dövrü (VI əsr) (Leontius şərqdə, Boetsius qərbdə).
Patristika dövrü VII əsrdə Yohannes Damaskenosun fəaliy-yətindən sonra başa çatmışdır. O, həm də sxolastikanın əsaslarını ifadə etmişdir. Bundan sonra xristian fəlsəfəsində sxolastika dövrü başlanmışdır.

Antik dövrünün fəlsəfəsindən fərqli olaraq, patristika dövrünün fəlsəfəsi teosentrik olub. Teosentrizmə görə hər bir mövcud olan şeyi təyin edən reallıq təbiət deyil, Tanrıdır.

Xristian fəlsəfi ontologiyasının əsasını yaradılış, idrak nəzəriyyəsinin əsasını isə vəhy amili təşkil edir. Bütün bu prinsiplər, ümumiyyətlə, təkcə Xristianlığa deyil, həm də Yəhudilik və İslama da aiddir.

Müəllif: Aydın Əlizadə (fəlsəfə elmləri doktoru)
Mənbə: «Xristianlıq, tarix və fəlsəfə» kitabı

Teqlər:
din
, teologiya
, müqəddəs kitablar
, xristianlıq
, xristianlığın tarixi
, Patristika dövrü

100 Dünya Klasiği Kitapları arşivi indir

Pdf Kitaplar indir Olarak Yayın Hayatımıza Başlamış Bulunmaktayız. Her Kategorimizde Güncel Kitapları Size Ulaştırmayı Hedef Edinerek Zengin Arşivimizi Sizinle Paylaşacağız.

Bu konumuzda dünya klasikleri dev arşivimizi sizlerle paylaşacağız. En çok okunan 100 Dünya klasikleri kitapları bu yazımız altında bulabilir arşivinize ekleyebilirsiniz.

Şimdiden herkese keyifli okumalar diliyoruz. Dev Pdf arşivimizi sizler için sürekli güncel tutmaya çalışacağız.
Bize en büyük desteğiniz yorumlarınız dır. Lütfen yorum yapmayı unutmayınız.

“100 Dünya Klasiği Kitapları arşivi indir” için 7 Yorum

Asya Uzumcu :
çok iyi bir kitap yaa
Gunseli Akman :
sonunda buldum bu kitabı…
Bener Konca :
birçok sitede bu kitap yok sağolun
Erel Kubilay :
saatlerdir bu kitabı arıyorum çok sağolun
Bedri Basturk :
sonunda reklamsız bir site
yeni kitabını sabırsızlıkla bekliyorum
Ilkut Kaya :
çoook sağolunn
Kategoriler

Anı & Günlük & Biyografi (135)
Ansiklopedi & Ciltli Kitaplar (18)
Araştırma-İnceleme, Biyografi, Tarih (277)
Astroloji-Fal-Rüya Tabirleri (6)
Bilim-Teknoloji-Mühendislik (58)
Bilimkurgu (128)
Çizgi Roman Kitapları (10)
Çocuk (102)
Deneme İnceleme Edebiyat (42)
Ders Kitapları indir (48)
Dini Kitaplar (62)
Dünya Klasikleri (342)
Edebiyat (2.533)
Edebiyat Fantastik Roman (345)
Edebiyat, Polisiye, Roman (248)
Efsaneler Destanlar Mitolojiler (20)
Eğitim, Ekonomi-Emek-İş Dünyası, Hukuk, Siyaset-Politika (73)
Eğlence Mizah (44)
English Books (11)
Fantastik (37)
Felsefe & Psikoloji & Gelişim (424)
Hobi, Parapsikoloji-Spiritüalizm (18)
İnsan ve Toplum (38)
Kadın Erkek (50)
Kitap Tanıtımı (639)
Korku Gerilim Roman (159)
KPSS Kitapları (9)
Roman (975)
Roman & Hikaye & Öykü (2.674)
Sağlık (77)
Şiir Kitapları (57)
Sinemaya Uyarlanmış Kitaplar (9)
Siyasi Kitaplar (119)
Soru Bankaları (15)
Sosyoloji (12)
Tarih Kitapları (118)
Tiyatro oyun (24)
Wattpad Romanları (96)

Sayfalar

Yardım

Tavsiyeler

Bu sitemizden pdf kitap indirebilir, veya kitap indiryabilirsiniz. Tüm Pdf Kitaplarımız ücretsizdir.
Pdfoku.net sitemizde bulunan tüm dosyalar farklı paylaşım sitelerinden alınmış olup websitemizde paylaşılmıştır. İndirmiş olduğunuz tüm pdfleri 24 saat bilgisayarda tutma hakkınız vardır.Aksi taktirde Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suç işlemiş sayılırsınız. Yasal haklara sahip olduğunuz yani telif hakkı bulunduğunu düşündüğünüz kitapları pdfokunet@gmail.com adresine mail atarak bizi bilgilendirebilirsiniz. Bildirilen kitaplar en kısa sürede kaldırılacaktır.

KİTÂB-ı MUKADDES

ÖMER FARUK HARMAN, “KİTÂB-ı MUKADDES”, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/kitab-i-mukaddes (20.03.2023).

Kopyalama metni

Kitâb-ı Mukaddes, hıristiyanların dinî alanda otorite kabul ettikleri, yahudilerin kutsal kitabını da kapsayan yazılar koleksiyonuna verdikleri isimdir. Batı dillerinde Kitâb-ı Mukaddes’in karşılığı Bible (Bibel) kelimesidir. İlk asırlarda Yunanca’yı kullanan kilise, bu dildeki biblionun (kitap) çoğul şekli olan bibliayı kutsal saydığı yazıların tamamını ifade etmek için kullanmıştır. Kilise Latince’yi benimsediğinde biblia tekil ve dişil bir kelime sayılmış, buna “insan hayatına yön verecek kuralları ihtiva eden en mükemmel kitap” anlamı yüklenerek kullanımı sürdürülmüştür. Latince’den günümüz Batı dillerine geçen kelime, yaklaşık 400 yılından itibaren hıristiyan kutsal kitabının adı olarak varlığını devam ettirmektedir ( DB , 1/2, s. 1776; IDB , I, 407; Bauer, s. 141). Bible kelimesini terim anlamında ilk kullananlar hıristiyanlar olduğu için herhangi bir niteleme sıfatı olmaksızın tek başına kullanıldığında Ahd-i Atîk ve Ahd-i Cedîd’den oluşan hıristiyan kutsal kitabını ifade eder. Kitâb-ı Mukaddes’in ilk bölümünü yahudi kutsal kitabı olan Ahd-i Atîk teşkil etmektedir. Yahudiler, Ahd-i Atîk’in orijinal dili olan İbrânîce nüshasını (The Jewish Bible, The Hebrew Bible, Tanakh), hıristiyanlar ise milâttan önce III-I. yüzyıllarda yapılan Yunanca tercümeyi (The Greek Bible, The Septuagint, LXX) esas kabul etmektedir, ancak bu iki nüsha arasında farklar vardır. Ahd-i Atîk’in, Greko-Romen dünyasında yaşayan ve Yunanca konuşan yahudiler için yapılan ve hıristiyanlarca benimsenen Yunanca tercümesi İbrânîce Ahd-i Atîk’teki kitapların dışında onda olmayan çeşitli kitap veya bölümler de ihtiva etmektedir; bunlar Katolikler tarafından kutsal sayılırken yahudiler ve Protestanlar bu inancı paylaşmaz. Kitâb-ı Mukaddes’in sadece hıristiyanlara ait olup yahudilerce kabul edilmeyen ikinci bölümüne Ahd-i Cedîd denilmektedir. Yirmi yedi kitap veya bölümden oluşan Ahd-i Cedîd Yunan dilinde yazılmıştır. Ahd-i Atîk ve Ahd-i Cedîd’in papalığın görevlendirdiği Saint Jerome tarafından Latince çevirisi yapılmıştır. “Vulgate” (yaygın nüsha) ismi verilen bu Latince tercüme, Trent Konsili’nin dördüncü celsesinde (8 Nisan 1546) Roma Katolik kilisesinin yegâne makbul ve muteber nüshası olarak kabul edilmiştir. Bu nüshada, yahudilerin otuz dokuz kitap veya bölümden oluşan Ahd-i Atîk listesine ilâveten yedi kitap daha vardır. Katolikler “deuterocanonique” dedikleri bu kitapları kutsal kabul ederken yahudilerin yanında Protestanlar da bunları apokrif sayıp reddetmektedir. İlk dönemlerden başlayarak Kitâb-ı Mukaddes pek çok dile çevrilmiştir. Ahd-i Atîk önce Ârâmîce’ye (Targumim) ve Yunanca’ya (Septuaginta), daha sonra Yunanca yazılmış olan Ahd-i Cedîd’le birlikte Latince’ye (Vulgate), Süryânîce’ye (Peşitta) ve diğer dillere tercüme edilmiştir. Arap yarımadasındaki yahudiler İbrânîce Kitâb-ı Mukaddes’i, hıristiyanlar ise Süryânîce veya Grekçe Kitâb-ı Mukaddes’i kullanıyorlardı. İslâm’ın ilk dönemlerinde Kitâb-ı Mukaddes’in bazı bölümlerinin Arapça’ya çevrilmiş olması ihtimalinden söz edilmektedir; ancak ilk yazılı çeviri İslâm’ın yayılmasına paralel olarak daha sonra yapılmıştır. Kitâb-ı Mukaddes’in İbrânîce, Grekçe, Sâmirîce, Süryânîce, Kobtça ve Latince’den Arapça’ya yapılmış tercümelerine dair bazı yazmalar mevcuttur. Ahd-i Atîk’i Huneyn b. İshak’ın (ö. 260/873) Grekçe’den, Saîd b. Yûsuf el-Feyyûmî’nin (ö. 942) İbrânîce’den Arapça’ya çevirdiği bilinmektedir. Kitâb-ı Mukaddes’in tamamının ilk İngilizce tercümesi 1382’de ( IDB , IV, 760), ilk Türkçe tercümesi Ali Ufkî Bey tarafından 1666’da yapılmıştır. Türkçe tercüme, Protestan Kitâb-ı Mukaddesi’ni esas aldığı için gerek ihtiva ettiği kitaplar gerekse onların sıralaması buna göredir ve Katolikler’in kabul ettiği “deuterocanonique” kitaplarla çeşitli ilâveler burada yer almamaktadır. Hıristiyanlar Kitâb-ı Mukaddes’in ilâhî vahiy ve ilham altında yazıldığını, orijinal ve otantik olarak muhafaza edildiğini, dinî alanda otorite olduğunu kabul etmektedir. Kur’an’da Hz. Îsâ’nın Tevrat’ı tasdik ettiği ve kendisine hidayet ve nur kaynağı olan İncil’in verildiği bildirilmekte, hıristiyan kutsal kitabıyla ilgili başka bilgi verilmemektedir (bk. AHD-i CEDÎD; İNCİL).
BİBLİYOGRAFYA H. Lesêtre, “Bible”, DB , I/2, s. 1776. F. W. Beare, “Bible”, IDB , I, 407; IV, 760. E. P. Blair, Abingdon Bible Handbook , Nashville 1975, s. 17-28. W. Bauer, A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature , Chicago 1979, s. 141. N. M. Sarna, “Biblical Literature”, ER , II, 152-172. R. F. Collins, “Biblical Literature”, a.e., II, 182-202. J. M. O’brien, “Biblical Literature: Hebrew Scriptures”, The Oxford Encyclopedia of Archaeology , New York 1997, I, 319-322. L. M. White, “Biblical Literature: New Testament”, a.e., I, 322-324.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2002 yılında Ankara’da basılan 26. cildinde, 75-76 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.