Məhlulların qatılığının ifadəsi

Asılqanlarda su içərisində yayılan maddə hissəcikləri adi gözlə də seçilir, çünki onların ölçüsü (100 nm-dən) böyükdür. Həqiqi məhlullarda isə həll olan maddənin hissəcikləri molekullardan və ya ionlardan ibarət olduğu üçün mikroskopla da görünmür (ölçüsü 1 nm-dən kiçikdir).

Əsas məsələl

27.Dönən və dönməyən reaksiyalar
.
Kimy
əvi reaksiyalar dönən və dönməyən olmaqla iki qrupa bölünür. Yalnız bir
istiqam
ətdə gedən reaksiyalara dönməyən və ya axıra qədər gedən reaksiyalar deyilir.
Dönm
əyən reaksiyalar zamanı qaz halında , çöküntü halında və az dissosiasiya
ed
ən maddə alınmalıdır.
Mg + H
2
SO
4
→ MgSO
4
+ H
2
↑
BaCl
2
+ Na
2
SO
4
→ BaSO
4
↓ + 2NaCl
NaOH + HCl = NaCl + H
2
O
Na
2
CO
3
+ 2 HCl = 2 NaCl + CO
2
↑+ H
2
O
V
1
V
2

Kimy
əvi reaksiyaların əksəriyyəti dönəndir, bu zaman reaksiyanın son məhsulu
parçalanaraq ilkin madd
ələri əmələ gətirir.
H
2
+ J
2
= 2HJ
2HJ = H
2
+ J
2
H
2
+ J
2
2HJ
Dön
ən prosesdə düzünə və tərsinə gedən reaksiyaların sürətlərinin bərabərləşdiyi
hala kimyəvi tarazlıq deyilir. Kütl
ələrin təsiri qanununa əsasən hər iki reaksiyanın sürəti
bel
ə ifadə olunur.
V
1
= K
1
[H
2
] [J
2
] V
2
= K
2
[HJ]
2

K- mü
əyyən temperaturda sabit olan iki kəmiyyətin nisbətini əvəz edir və
tarazlıq sabiti
adlanır. Xarici
şərait dəyişdikdə sistemin tarazlıq halı pozulur. Xarici
şərait dedikdə, temperatur, təzyiq və qatılıq nəzərdə tutulur.
Bunlardan biri d
əyişdikdə tarazlıq pozulur və reaksiyada iştirak edən maddələrin
qatılı
ğı yeni tarazlıq halı yaranana qədər dəyişir.
Sistemin bir tarazlıq halından ba
şqasına keçməsinə tarazlıq yerdəyişməsi deyilir.
Tarazlı
ğın xarici şəraitdən asılılığı 1884-cü ildə fransız alimi A.Le-Şatelye
t
ərəfindən müəyyən edilmişdir. Bu asılılıq Le-Şatelye prinsipi adlanır və belə ifadə
olunur.
Sistem tarazlıqda olduqda, xarici şəraiti müəyyən edən kəmiyyətlərdən birini
dəyişdikdə, sistemin tarazlığı həmin şəraitin təsir effektinin azalması istiqamətində
öz yerini dəyişir.
3 H
2
+ N
2
NH
3

N
2
v
ə H
2
qatılı
ğını
yaxud
t
əzyiqini artırsaq tarazlıq NH
3
-ün alınması
istiqam
ətinə yönələcəkdir.
Əgər tarazlıq sabiti məhlulda maddənin ionlaşmasını xarakterizə edirsə, bu halda
o, ionlaşma , yaxud dissosiasiya sabiti adlanar.
CH
3
COOH CH
3
COO
–
+ H
+

28. Temperaturun tarazlığa təsiri.
Temperaturun tarazlığa təsiri.
Temperaturun artırılması kimy
əvi tarazlığı
temperaturun az olması istiqam
ətində, yəni endotermik reaksiya istiqamətində
yön
əldilməsinə səbəb olur. Əksinə temperaturun azaldılması ekzotermik (+Q-∆H)
istiqam
ətdə kimyəvi tarazlığın yerdəyişməsinə səbəb olur. Məsələn,
2SO
2
+ O
2
= 2SO
3
∆ܪ
=-Q
Reaksiya ekzotermik oldu
ğundan temperatur artdıqda tarazlıq sola, temperatur
azaldıqda is
ə tarazlıq sağa yönəlir.

29. Təzyiqin tarazlığa təsiri.
Təzyiqin tarazlığa təsiri.
Tarazlıqda olan sistemd
ə təzyiqin artırılması, tarazlığı
t
əzyiqin az olan (həcmin az olan) istiqamətdə yerdəyişməsinə səbəb olur. Hər iki tərəfdə
h
əcm eyni olarsa təzyiqin artırılması və azaldılması tarazlığa təsir etmir.
Katalizatorun tarazlığa təsiri.
Tarazlıqda olan sistem
ə katalizator təsir etmir. Daha
do
ğrusu tarazlığı nə sağa, nədə ki sola yönəldir. Yalnız onun tez yaranmasına səbəb olur.
Q
NH
H
N
+
⇔
+
3
2
2
2
3

Tarazlıq sistemind
ə temperaturun artırılması tarazlığı sola, temperaturun
azaldılması sa
ğa yönəldir. Təzyiqin artırılması sağa, N
2
v
ə H
2
-in qatılı
ğının artırılması
sa
ğa, NH
3
-ün qatılı
ğının artırılması tarazlığı sola yönəldir.

30. Dispers sistemlər.Məhlullar.
Bir madd
ənin kiçik hissəciklər şəklində digər maddə mühitində
paylanmasından alınan sistem dispers sistem adlanır. Paylanan maddə –dispers
faza, mühit isə dispers mühit hesab olunur.
Hiss
əciklərin ölçüsündən asılı olaraq dispers sistemlər 3 qrupa bölünür :
1. Kobud dispers sistemlər.
Hiss
əciklərin ölçüsü 100 nm-dən (nanometr) və ya 1 mk-dan (mikron)
böyük olur. ( 1 nm = 10
-9
m = 10
-7
sm ; 1 mk = 10
-4
sm ). Hiss
əciklər adi gözlə
görünür. Suspenziya və emulsiya buna misal ola bil
ər. Belə sistem davamsız olur.
Mühit maye, paylanmış hissəciklər həll olmayan bərk maddələr olduqda sistem –
suspenziya adlanır. M
əs. bulanıq su. Məhlul sakit halda olduqda, onda həll olan
hiss
əciklər sıxlığından asılı olaraq , ya çöküntü halında, ya da məhlulun səthində ayrılır.
Mühit v
ə paylanmış hissəciklər maye olduqda, belə sistem emulsiya adlanır. Məs. süd
v
ə onun tərkibində olan yağ. Süd saxlandıqda tərkibində olan yağ qaymaq şəklində
üst hiss
ədə ayrılır.

2. ncə dispers sistemlər.
Hiss
əciklərin ölçüsü 1– 100 nm arasında dəyişir. Belə dispers sistem kolloid
məhlul və zol adlanır. Jelatin, kisel, yumurtanın suda m
əhlulu və s. kolloid
m
əhlula misal ola bilər. Hissəciklər ancaq mikroskopla görünür.
3. Məhlullar.
Hiss
əciklərin ölçüsü 1 nm-dən kiçik olur, hətta mikroskopla da görmək
mümkün olmur. Məhlullar həlledici və həll olan maddələrdən ibarət olan
bircinsli sistemdir. Ba
şqa tərif də vermək olar : məhlullar – iki və daha artıq
komponentdən və onların qarışılıqlı təsir məhsullarından ibarət olan
homogen sistemdir. M
əs. sulfat turşusunun suda məhlulunda su ( həlledici),
sulfat tur
şusu və hidratlaşmış H
+
, HS0
4
–
, S0
4
2-
ionları olur.
Məhlullar aqreqat halına gör
ə 3 qrupa bölünür : qaz, maye və bərk məhlullar.
Bu halda h
əlledici – miqdarı çox olan maddələr hesab edilir. Hava qaz
məhlulunun
ən bariz nümunəsidir. Havada azot qazının miqdarı daha çox (78%)
oldu
ğundan, o – həlledici , digər qazlar isə ( O
2
, C0
2
, Ar v
ə s. ) həll olan
madd
ələrdir.
T
əbii sular, qan, limfa, hüceyrələrarası məhlullar və s. bir sözlə həlledicisi
su olan m
əhlullar – maye məhlullar hesab edilir. Bərk məhlullara ərintiləri,
d
əmir pulları, təbii mineralları və s. misal göstərə bilərik.
Maddələrin həllolma qabiliyyəti, h
əlledicinin müəyyən miqdarında həllolma
d
ərəcəsindən asılı olub, 3 qrupa bölünür :
a. Yax
şı həll olanlar – adi temperaturda 100 qr suda 10 qr-adək maddə həll olarsa
b. Pis h
əll olanlar – 100 qr suda 1 qr-adək maddə həll olarsa
c. Praktiki h
əll olmayanlar – 100 qr suda 0,01 qr-a qədər maddə həll
olarsa
Ümumiyy
ətlə praktiki olaraq suda həll olmayan maddə yoxdur.

MADDƏLƏR N HƏLL OLMASI VƏ HƏLLOLMANIN
TEMPERATURDAN ASILILIĞI

Maddələrin suda həll olması ilk növb
ədə onun tərkibindən və
quruluşundan asılıdır. Mü
əyyən edilmişdir ki, «oxşar – oxşarda» həll olur. Məs.
Qeyri-polyar v
ə az polyar həllediclərdə elə birləşmələr yaxşı həll olur ki, onların
molekulları qeyri-polyar v
ə ya az polyar olsun. Polyarlığı çox olan maddələr ( su,
qeyri-üzvi duzlar v
ə s.) belə həlledicilərdə həll olmur. Əksinə, polyarlğı çox olan
h
əlledicilərdə – su, spirt, maye ammonyak və s. – polyar, yaxud ion tipli maddələr
yax
şı, qeyri-polyar maddələr isə pis həllolur.
Temperatur bu v
ə ya digər dərəcədə həllolmaya təsir edir. Temperatur artdıqca bir sıra
b
ərk maddələrin, məs. K, Pb, həmçinin ammonium – nitrat duzlarının həllolma
qabiliyy
əti artır, bəzi birləşmələrdə isə temperatur həll olmaya az təsir göstərir.
M
əs. 0
0
C-d
ə 100 qr suda 35,6 q NaCl həll olduğu halda, 100
0
C-d
ə bu miqdlar

c
əmi 3,5 q artır. Temperatur Li-sulfat və Ca-aseta-tın həll olmasına hətta mənfi
t
əsir göstərir. Kristallhidratların həllolmaqabiliy-yəti müəyyən temperatura qədər
artdıqdan sonra azalar. Bu, onların a
şağı hidrat-laşmış vəziyyətə keçməsilə izah
olunur.
Mayel
ərdən etil spirti, aseton, sirkə turşusu, nitrat, xlorid, sulfat turşulurı
suda ist
ənilən nisbətdə həll olur. Bəzən həllolma zamanı məhlulun ümumi həcmi
azalır. M
əs. 500 ml su ilə 500 ml spirtin qarışığından 1000 ml yox , 965 ml məhlul
alınır.
Əlbəttə bu, molekullar arasında hidrogen rabitəsinin yaranması ilə
əlaqədardır. (Mendeleevin doktorluq işi bundan bəhs edir ).
Qazların suda həllolma qabiliyyəti d
ə müxtəlifdir Məs. Normal şəraitdə 1 l suda 21,7
ml H
2
, 23,5 ml N
2
, 49 ml 0
2
, 80 ml S0
2
, 500 ml HCl, 1300 ml NH
3
h
əll olur.
Bir qayda olaraq temperatur artdıqca qazların suda h
əll olması azalır.
Qazların mayelərdə həll olmasının t
əzyiqdən asılılığı 1803-cü ildə Henri tərəfindən
mü
əyyən edilmiş və Henri qanunu ilə ifadə edilir :Sabit temperaturda qazların
mayelərdə həllolma qabiliyyəti, onun məhlul üzərindəki təzyiqi ilə düz
mütənasibdir.Bu qanun həllolma qabiliyyəti az olan və həlledici ilə reaksiyaya
girməyən qazlara şamil edilir
. Qanunun riyazi ifad
əsi belədir :
C = K P
Burada : C – qazın m
əhluldakı qatılığı, P- qazın təzyiqi, K- mütənasiblik əmsalı olub,
Henri
əmsalı da adlanır. Qaz qarışığının həllolması zamanı, təzyiq «parsial təzyiq»
ifad
əsilə əvəz olunur. Bunu Dalton öyrəndiyindən qanun –Henri-Dalton qanunu
adlanır. Parsial təzyiq qaz qarışığında hər bir qazın təklikdə göstərdiyi təzyiqdir.
M
əlumdur ki, havada təxminən 20% 0
2
, 80% N
2
vardır. Dem
əli havada onların parsial
t
əzyiqi 0,2 və 0,8 atm. olacaqdır :

MƏHLULLAR HAQQINDA NƏZƏR YYƏLƏR
M
əhlullar haqqında 3 nəzəriyyə mövcuddur :
1. Fiziki nəzəriyyə
2. Kimyəvi nəzəriyyə
3 Fiziki-kimyəvi nəzəriyyə
Fiziki n
əzəriyyə Vant-Hoff və S. Arrenius tərəfindən 1887-ci ildə irəli sürülmüşdür.
N
əzəriyyədə həll olan maddə hissəciklərilə həlledici arasında qarşılıqlı təsir inkar
edilir, n
əzərə alınmır. Başqa sözlə desək, fiziki nəzəriyyə məhlullara maddələrin
mexaniki qarışığı kimi baxırdı.
H
əmin il D. Mendeleyev məhlulların kimyəvi nəzəriyyəsini–hidrat
n
əzəriyyəsini irəli sürür. Bu nəzəriyyəyə görə məhlul həll olan maddə hissəcikləri

il
ə həlledici arasında qarşılıqlı təsirdən əmələ gələn sistemdir. Alınan birləşməni
alim – solvatlar adladırmı
şdır, Həlledici su olarsa – birləşmələr hidratlar adlanır.
Bu birl
əşmələr ancaq məhlulda mövcuddurlar :
Na
+
(H
2
0)
6
, S0
4
2-
(H
2
0)
6
, Ca
2+
( H
2
0)
6
, Fe
2+
(H
2
0)
6
v
ə s.
B
əzi maddələr suda həll edildikdə, yaxud buxarlaqdırıldıqda həlledici molekulları həll
olan madd
ələrin tərkibində qalır. Belə maddələr kristalhidratlar adlanır :
CuS0
4
.
5H
2
0, CaCl
2
.
6H
2
0, MnCl
2
.
4H
2
0, NiS0
4
.
7H
2
0, ZnS0
4
.
7H
2
0

Bu n
əzəriyyələrin hər biri ayrı-ayrı qrup birləşmlərə tətbiq edilə bilər. Məs.
fiziki nəzəriyyə – ideal məhlullar üçün, kimyəvi nəzəriyyə isə ion quruluşlu və
polyar maddələrin məhlulları üçün do
ğrudur.
deal qazlarda oldu
ğu kimi ideal məhlullarda da ayrı-ayrı komponentlər arasında
qar
şılıqlı təsir qüvvəsi nəzərə alınmır. Bu məhlullarda istilik effekti yaranmır.
Misal olaraq maye karbohidrogenl
ər qarışığından ibarət olan benzini, kerosini,
benzol- toluol qarı
şığını və s. göstərmək olar.
Hazırda m
əhlullara fiziki-kimyəvi sistem kimi baxılır. Bu nəzəriyyənin
mü
əllifləri Kablukov və Kistyakovskidir.

31.Məhlulların qatılığının ifadəsi
H
əlledici və ya məhlulun müəyyən miqdarında həll olan maddə miqdarına
m
əhlulun qatılığı deyilir. Həll olan maddənin miqdarına görə məhlullar –
doymamı
ş, doymuş və ifrat doymuş məhlullara bölünür.
Sabit temperaturda h
əlledicinin müəyyən miqdarında həll olmuş maddənin
artıq miqdarı h
əll olursa, belə məhlul doymamış məhlul, maddənin artıq miqdarı
h
əll olmursa isə –doymuş məhlul adlanır. Maddələrin, otaq temperaturundan
yüks
ək temperaturda hazırlanmış məhlulunu soyutduqda ifrat doymuş məhlul
alınır.Soyutma prosesi el
ə aparılmalıdır ki, məhlulda kristallaşma baş verməsin.
frat doymu
ş məhlullarda həll olmuş maddənin miqdarı doymuş məhluldakından
çox olur. Bel
ə məhlul davamsız olur və azacıq titrəyişdən, yaxud məhlula az
miqdarda salınmı
ş kristall hissəciyin təsirindən kristallaşma prosesi baş verir. frat
doymu
ş məhlulu rus alimi Lovits öyrənmişdir.
Məhlulun qatılığını dəqiq ifadə etmək üçün a
şağıdakı 5 üsuldan istifadə edilir :
1.
Faizli qatılıq və ya faizli məhlul– məhlulun 100 qramında həll olmuş
madd
ənin qramlarla miqdarıdır. Aşağıdakı düturla ifadə olunur :
m
C
%
= ——-
.
100%
m
1

burada , m – h
əll olan maddənin, m
1
– m
əhlulun kütləsidir.

Burada,
ρ
– m
əhlulun sıxlığı, V – məhlulun həcmidir.
2. Molyar qatılıq və ya molyar məhlul– m
əhlulun 1 litrində həll olan
madd
ənin mol sayı ilə ifadə olunur. Aşağıdakı düsturla hesablanır
n
C
M
= ——
V
Burada, n – h
əll olan maddə mollarının sayı, V – məhlulun həcmidir

m m
n = —— oldu
ğundan, C
M
= ——- olar.
M MV
Burada , M – h
əll olan maddənin molyar kütləsi, m – onun kütləsidir.
Məhlulun həcmi millilitrlə veril
ərsə, molyar qatılıq aşağıdakı düsturla hesablanır:
m
.
1000
C
M
= ————–
M V
Molyar m
əhlul hazırlamaq üçün maddənin 1 molunun kütləsini (M) bilmək
lazımdır. M
əs. 1 mol NaHC0
3
–ün kütl
əsi 84 qramdır. Bu miqdar suda həll edilir
v
ə üzərinə 1litr oluncayadək su əlavə edlir. Belə məhlulun qatılığı 1molyardır –
1M.

3. Normal qatılıq və ya normal məhlul – M
əhlulun 1 litrində həll olmuş
madd
ənin qram ekvivalentlərlə miqdarıdır. Aşağıdakı düsturla hesablanır
m
C
N
= ——
E V

M
əhlulun həcmi ml – lə verilərsə, onda : C
N
=
௠∙ଵ଴଴଴
ா∙௏
olar.

Burada , m – h
əll olan maddənin kütləsi, E – maddənin qram ekvivalenti, V
– m
əhlulun həcmidir.
Normal m
əhlul hazırlamaq üçün maddənin 1 molunun ekvivalentini birlmək
lazımdır.
Ə
sasların qram ekvivalenti onların molyar kütl
əsinin , əsasın tərkbində olan 0H-
qruplarının sayına bölünm
əsindən alınan kəmiyyətə bərabərdir
74
E ( Ca (0H)
2
) = —— = 37 q
2
Turşuların qram ekvivalenti onların molyar kütl
əsinin turşunun əsaslığına (yaxud H-
atomlarının saynı) bölünm
əsindən alınan kəmiyyətə bərabərdir.

Duzların qram ekvivalenti onların molyar kütl
əsinin duzun təkibində
olan metal atomlarının sayının metalın valentin
ə vurma hasilinə bölünməsindən alınan
k
əmiyyətə bərabərdir
342
E ( Al
2
(S0
4
)
3
) = ——- = 57 q
2
.
3
4. Molyal qatılıq və ya molyal məhlul – h
əlledicinin 1000 qramında həll olan
madd
ənin mollarının sayı ilə ifadə olunur və riyazi olaraq belə göstərilir
m
.
1000
C
m
= ————
M V
Burada , m – h
əll olan maddənin , m
1 –
h
əlledicinin kütləsi, M – həll olan
madd
ənin molyar kütləsidir. Molya məhlulun hazırlanmasında temperatur nəzərə
alınmır. 1000 qram h
əlledicidə 1 mol maddə həllolursa, deməli, həmin məhlulu
1 molyal m
əhluldur, mol / kq ilə ifadə olunur.
5. Titrli qatılıq və ya titrli məhlul – m
əhlulun 1 ml-də həll olmuş
madd
ənin qramlarla miqdarını göstərir və aşağıdakı formulla ifadə edilir
m C
N
.
E
T = ———— = ———-

1000 1000
Burada, T – m
əhlulun titri, m – 1000 ml məhlulda həll olmuş maddənin
kütl
əsi, C
N
– m
əhlulun normal qatılığı, E – həll olmuş maddənin ekvivalentidir.
M
əhlulun normal qatılığı və maddənin ekvivalenti məlum olarsa, məhlulun
1ml-d
ə olan maddənin miqdarını, başqa sözlə desək, məhlulun titrini
hesablamaq olar.

Məhlulların qatılığının ifadəsi

Asılqanlarda su içərisində yayılan maddə hissəcikləri adi gözlə də seçilir, çünki onların ölçüsü (100 nm-dən) böyükdür. Həqiqi məhlullarda isə həll olan maddənin hissəcikləri molekullardan və ya ionlardan ibarət olduğu üçün mikroskopla da görünmür (ölçüsü 1 nm-dən kiçikdir).

Asılqanlar iki növdür: suspenziyalar və emulsiyalar. Bərk maddə hissəciklərinin suda bərabər paylandığı asılqanlara suspenziya deyilir. Gilin, əhəngin, təbaşirin su ilə qarışığı suspenziya əmələ gətirir.

Maye hissəciklərinin suda bərabər paylandığı asılqanlar emulsiya adlanır. Yağların, benzinin, neftin su ilə qarışığı emulsiyalara misal ola bilər.

Həll olan maddənin hissəciklərinin ölçüsü 1—100 nm arasında olan sistemlərə kolloid məhlullar deyilir. Kolloid məhlullara yapışqanı, nişastanın qaynar suda məhlulunu göstərmək olar.

Bilik və bacarıqların yoxlanılması

1. Hansı maddələrin doymuş məhlulu duru, hansı maddələrin doymuş məhlulu qatı məhluldur? a) Xörək duzu (NaCl); b) BaSO₄ c) Şəkər (C₁₂H₂₂O₁₁); ç) Natrium-hidroksid (NaOH); d) Əhəngdaşı CaCO₃. 2. 20°C-də 30q suda 30q duz həll olur. Bu məhlulun 20°C-də həllolma əmsalı: a) 500q/l; b) 1000q/l; c) 1500q/l olan məhlullarının hansının doymuş, doymamış və ifrat doymuş olduğunu müəyyən edin. 3. Hansı maddələrin həll olması endotermik, hansıların həll olması isə ekzotermik prosesdir? a) NaOH; b) HCl; c) Na₂SO₄ ç) HBr; e) CaCl₂

25. Məhlulların qatılığının ifadəsi.
Həll olmuş maddənin kütlə payı

Məhlulun müəyyən həcmində (və ya kütləsində) həll olmuş maddənin kütləsi və ya miqdarı onun qatılığı adlanır. Qatılıq müxtəlif üsullarla ifadə olunur.

Həll olmuş maddənin kütlə payı. Həll olmuş madənin kütləsinin məhlulun kütləsinə olan nisbətinə həll olmuş maddənin kütlə payı deyilir. Onu ω (omeqa) hərfi ilə işarə edirlər. Həll olan maddənin kütləsini m_x, məhlulun kütləsini isə m_M ilə işarə etsək, kütlə payını aşağıdakı düsturla hesablamaq olar:

Kimyəvi məhlulların hazırlanması

Təmizləmə üçün sadə kimyəvi həllər evdə və ya işdə bir neçə yolla asanlıqla hazırlana bilər. Həm toz halında olan birləşmədən məhlul hazırlayarkən, həm də maye məhlulu həll edərkən hər bir birləşmənin və ya məhlulun düzgün miqdarını asanlıqla müəyyən etmək olar. Şəxsi zədələrin qarşısını almaq üçün kimyəvi məhlullarla işləyərkən qoruyucu vasitələrdən istifadə etməyi unutmayın.

hərəkət kurs

Metod 1 Çəki faizi / həcm faizi düsturundan istifadə edin

• Həcm faizinə misal: 23% həll o deməkdir ki, sizdə 23 ml maye birləşmə var. 100 ml məhlul.

• Misal: 500 ml suda 5%-li NaCl məhlulu hazırlayın.
• İstifadə etdiyiniz miqdarı yalnız məhluldan hər istifadə etdiyiniz zaman təzələmək lazımdırsa edin.
• Əgər həll uzunmüddətlidirsə, daha böyük miqdarda istehsal edib sonradan istifadə üçün saxlaya bilərsiniz.

• Misal: 500 ml suda 5%-li NaCl məhlulu hazırlayın.
• # Qram = (5) (500 ml / 100 ml) = 25 qram
• NaCl artıq həll edilmiş və maye şəklindədirsə, toz halında olan birləşmənin qramı yerinə 25 ml NaCl əlavə edin və bu həcmi son həcmdən çıxarın, yəni. 475 ml suda 25 ml NaCl.

• Misal: 25 q NaCl çəkin.
• Məhlulla davam etməzdən əvvəl həmişə tərəzidəki bütün toz qalıqlarını təmizləyin.

• Nümunə: 5% məhlul yaratmaq üçün 500 ml su və 25 q NaCl qarışdırın.
• Unutmayın ki, maye birləşməni həll edərkən, əlavə edilmiş mayenin miqdarını son həcmdən çıxarın: 500 ml – 25 ml = 475 ml su.
• Konteyneri həm kimyəvi maddə, həm də məhlulun konsentrasiyası ilə aydın şəkildə etiketləyin.

Metod 2 Bir mol məhlulu hazırlayın

• Misal: Natrium xloridin (NaCl) molekulyar çəkisi 58,44 q/mol-dur.
• Bir birləşmənin molar çəkisi birləşmənin bir mol üçün qramla ifadə edilən kütlədir.

• Misal: 0,75 mol NaCl ilə 50 ml məhlul hazırlayın.
• ml-i l-ə çevirmək üçün 1000-ə bölün: 0,05 l.

• Misal: 50 ml 0,75 molar NaCl məhlulu hazırlamaq istəyirsinizsə (molekulyar çəki: 58,44 q/mol), tələb olunan qram NaCl sayını hesablaya bilərsiniz.
• # Qram = 0,05 l * 0,75 mol / l * 58,44 q / mol = 2,19 qram NaCl.
• Bütün cihazları qısaldsanız, qramlarla birləşmə ilə nəticələnməlisiniz.

• Misal: 2,19 qram NaCl çəkin.
• Tərəziləri istifadə etdikdən sonra təmizləyin.

• Nümunə: Ölçü silindrindən (həcm üzrə ölçü vahidi) istifadə edərək 50 ml suyu ölçün və onu 2,19 q NaCl ilə qarışdırın.
• Toz tamamilə həll olunana qədər qarışdırın.
• Gələcəkdə asanlıqla müəyyən edilə bilməsi üçün məhlulu molyarlıq və istifadə olunan birləşmə ilə etiketləyin.

Metod 3 Məlum konsentrasiyalı məhlulları seyreltin

• Misal: 5 M tədarükdən 75 ml 1.5M NAC1 məhlulu hazırlayın. Təchizat 5M konsentrasiyaya malikdir və siz onu 1.5M yekun konsentrasiyasına qədər seyreltəcəksiniz.

• Misal: 5 M ehtiyatdan 75 ml 1,5 M NAC1 məhlulu hazırlayın.

• Misal: 5 M ehtiyatdan 75 ml 1,5 M NAC1 məhlulu hazırlayın.
• Ehtiyatda olan məhlulun tələb olunan həcmini hesablamaq üçün tənliyi V-ə dəyişdirmək lazımdır₁ həll etmək: V₁ = (V₂C₂) / C₁
• V₁ = (V₂C₂) / C₁ = (0,075 l * 1,5 M) / 5M = 0,0225 l.
• 1000-ə vurmaqla 1-i ml-ə çevirin: 22,5 ml.

• Nümunə: Siz 75 ml son həcm istəyirsiniz və ehtiyatda olan 22,5 ml məhlul əlavə edin. Beləliklə, 75 – 22,5 = 52,5 ml hesablayırsınız. Bu həcm istifadə etdiyiniz seyrelticinin miqdarıdır.

• Nümunə: 22,5 ml 5 M NaCl məhlulunu ehtiyatda saxlayın və onu 52,5 ml su ilə seyreltin. Qarışdırmaq üçün qarışdırın.
• Gəmini həm konsentrasiya, həm də birləşmə ilə etiketləyin: 1,5 M NaCl.
• Unutmayın ki, bir turşu su ilə qarışdırdıqda, həmişə suya turşu əlavə edirsiniz.

Metod 4 Ağlabatan ehtiyat tədbirlərindən istifadə edin

• Tez alışan materialdan hazırlanmış laboratoriya paltarı geyin.
• Eynəklərin üzünüzə sıçramalardan qorunmaq üçün yan qalxanları olmalıdır.

• Turşularla hər dəfə işləyərkən müvafiq təhlükəsizlik tədbirlərini xatırlayın.

Məsləhətlər

• Başlamazdan əvvəl oxumağı planlaşdırın. Bilik gücdür.
• Ümumi məişət kimyəvi maddələrindən istifadə etməyə çalışın. Çətin bir şey etməyin. Nəticənin təhlükəli ola biləcəyini düşünürsənsə, yəqin ki, belədir!

xəbərdarlıqlar

• Ağartıcını ammonyakla qarışdırmayın.
• Zəruri hallarda təhlükəsizlik avadanlığı, qoruyucu eynək, plastik önlük və neopren əlcəklərdən istifadə edin.

Nə lazımdır

• Kütləni təyin etmək üçün dəqiq miqyas və ya elektron tərəzi. Onlar evdə, xüsusən də mətbəxdə bir çox şey üçün istifadə edilə bilər.
• Bir növ şüşə ölçmə qabı. Məişət şöbəsini yoxlayın. Onlar müxtəlif forma və ölçülərdə olurlar. Şəffaf plastik stəkanlar yaxşıdır, lakin çox istiyə dözmürlər.