Məmmədiqtisadi inkişaf modeli

İş vaxtı:
Bazar ertəsi – Cumə: 9:00-18:00
Fasilə: 13:00-14:00
İstirahət günləri: Şənbə, Bazar

Məmmədiqtisadi inkişaf modeli

(+994 12) 493 30 77

• Fəlsəfə
• Tarix
• Azərbaycan tarixi
• Sosiologiya
• Etnoqrafiya
• İqtisadiyyat
• Dövlət və hüquq
• Siyasət. Siyasi elmlər
• Elm və təhsil

• Mədəniyyət
• Kitabxana işi
• Psixologiya
• Dilçilik
• Ədəbiyyatşünaslıq
• Folklor
• Bədii ədəbiyyat
• İncəsənət
• Kütləvi informasiya vasitələri

III Respublika: milli inkişaf modeli və strategiyası

Abunə

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə “Rusiya Federasiyasının Qanunvericilik Bazası” təqdim olunur.

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə bütün elm sahələri üzrə 5 000 e-kitabdan ibarət elektron kitabxana – Elektron Kitabxana Sistemi İPR Books təqdim olunur.

Polpred.com Medianin İcmalı. Hər gün minlərlə xəbərlər, Rus dilində tam mətn, son 15 ilin informasiya agentliklərinin və işgüzar nəşrlərin ən yaxşı milyon mövzusu.

Bannerlər

Əlaqə

Ünvan: AZ1005, Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri,
Nizami küçəsi 58

Tel.: (+99412) 596-26-13

İş vaxtı:
Bazar ertəsi – Cumə: 9:00-18:00
Fasilə: 13:00-14:00
İstirahət günləri: Şənbə, Bazar

Copyright © 2013 Prezident Kitabxanası. Bütün hüquqlar qorunur.
Məlumatlardan istifadə zamanı istinad vacibdir.

Məmmədiqtisadi inkişaf modeli

Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin (AzMİU) Biznesin iqtisadiyyatı və menecment kafedrasının müdiri, professor Məhəbbət Məmmədovun elmi redaktorluğu ilə hazırlanmış, ulu öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının 98 illiyinə həsr olunmuş “Heydər Əliyev və Azərbaycanın milli iqtisadi inkişaf modeli” adlı monoqrafiyanın onlayn təqdimatı keçirilib.

Bu barədə AzMİU-dan bildirilib. Universitetin rektoru, professor Gülçöhrə Məmmədova tədbirdə çıxış edərək Ulu Öndərin qurucusu olduğu milli iqtisadi inkişaf modelinin ölkəmizdə bazar iqtisadiyyatının formalaşmasında və sonrakı mərhələlərdə dinamik inkişafın təmin olunmasında xüsusi əhəmiyyətini qeyd edib. Rektor monoqrafiyada ölkəmizin müasir vəziyyəti və inkişaf prioritetlərinin hərtərəfli tədqiq olunduğunu vurğulayıb.

Seminarın moderatoru Məhəbbət Məmmədov Heydər Əliyevin Azərbaycanın iqtisadi inkişafında həyata keçirdiyi çoxşaxəli islahat və inkişaf xarakterli tədbirlərlə əlaqədar monoqrafiyada aparılan elmi araşdırmalar haqqında ətraflı məlumat verib. O, Ümummilli Liderin ölkəmizin iqtisadiyyatının bütün sahələrinin inkişafında müstəsna rolundan danışıb.

Monoqrafiyadakı elmi araşdırmaların müəllifləri – Azərbaycan İqtisadçılar İttifaqının sədri, akademik Ziyad Səmədzadə, Nazirlər Kabinetinin Sənaye və energetika məsələləri şöbəsinin müdiri, professor Elşən Hacızadə, AMEA-nın İqtisadiyyat İnstitutunun direktoru, professor Nazim İmanov, Rusiya Federasiyasının Cənub Universitetinin rektoru, professor İmran Əkbərov, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında İctimai Şuranın sədri, professor Elşad Məmmədov, Azərbaycan Respublikası Sahibkarlar (İşəgötürənlər) Təşkilatının Milli Konfederasiyasının əməkdaşı Süleyman Kələşov, İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktorunun müavini Ramil Hüseyn və AzMİU-nun Tələbə Həmkarlar İttifaqı Komitəsinin sədri Bayram Aslanov Heydər Əliyevin Azərbaycan iqtisadiyyatının bütün sahələrinin inkişafı üçün həyata keçirdiyi islahatlar, ölkə iqtisadiyyatının yenidən qurulması haqqında çıxış ediblər.

Məlumatlanmaq üçün Facebook səhifəmizi

Paylaşılan İnkişaf Model nədir?

The paylaşılan inkişaf modeli 1970-1976-cı illər arasında Meksikanın o zamankı prezidenti Luis Echeverría tərəfindən həyata keçirilmiş plan idi. Bu, yüksək iqtisadi böyümənin gəlirin bərabər paylanması ilə birləşməsindən ibarət idi.

1954-cü ildə Prezident Adolfo Ruiz Kotines tərəfindən irəli sürülən və 1970-ci ilə qədər Adolfo López Mateos və Gustavo Díaz Ordaz tərəfindən dəstəklənən əvvəlki iqtisadi inkişaf modelindəki çatışmazlıqları düzəltməyə çalışdı.

Paylaşılan inkişaf modelinin bəzi məqsədləri dövlət xərclərini artırmaq, xarici borcları azaltmaq, sosial bərabərsizliyə son qoymaq, məhsuldar fəallığı artırmaq, sənayeni modernləşdirmək və ya ixracatı artırmaq idi.

Tarixi kontekst

Bəzi Latın Amerikası ölkələrinin üzləşdiyi iqtisadi problemlər zamanı Dünya Bankı, Amerikalararası İnkişaf Bankı və Beynəlxalq Valyuta Fondu kimi maliyyə qurumları böhran içində olan respublikaların köməyinə gəldilər.

Yardım üçün kondisioner amillər dövlət xərclərində və sosial planlarda azalma idi. Bütün bunlar əhalinin daha da yoxsullaşması ilə nəticələndi. Meksikada tətbiq olunan model, 1970-ci ilə qədər qüvvədə olan inkişafı sabitləşdirmək idi.

qollar

Bu model üçün müəyyən edilmiş hədəflər arasında aşağıdakılar var:

• Dövlət borcunun artım sürətini azaldır.
• Dövlətin müxtəlif istehsal sahələrindəki tarazlıqlar üzərində daha sərt bir nəzarət etmək üçün iqtisadi fəaliyyətlərdə daha çox iştirak etməsi.
• İstehsal prosesinin bütün səviyyələrində daha çox əmək sektorunu birləşdirin.
• İnsanlara daha yaxşı bir həyat təmin edin.
• Daha çox birbaşa və dolayı iş yaradın.
• Sənayenin yaratdığı dividendlərin bərabər paylanması yolu ilə əmək sektorunun mənfəətini artırın.
• İqtisadiyyatın böyüməsini artırmaq üçün təbii ehtiyatlardan maksimum istifadə edin.

Paylaşılan inkişaf modelinin təkamülü

Tətbiq

Bir çox hökumət böhranı həll etmək üçün planlar həyata keçirdi. Meksika məsələsində, iqtisadi böyüməyə nail olmaq üçün hökumət inflyasiyanı cilovlamaq və kəsiri azaltmaq məqsədi ilə xərcləri məhdudlaşdırma siyasətinə diqqət yetirdi.

Bununla birlikdə, vergi yığımı və ictimai malların və xidmətlərin qiymətləri artmadığından, iqtisadi vəziyyət pisləşdi, dövlət sektoru kəsiri demək olar ki, on qat artdı.

Vəziyyəti daha da pisləşdirmək üçün xərclərin maliyyələşdirilməsi kağız pul və daxili borcların verilməsi yolu ilə həyata keçirilmişdir. Ölkənin sosial panoraması, böyük demoqrafik partlayışdan əhəmiyyətli dərəcədə təsirləndi, bu vəziyyət əvvəlki hökumətlərin əvvəlki inkişaf planlarında gözlənilmədi.

Beləliklə, xəstəxanalar, məktəblər, mənzil, ictimai xidmətlər çatışmazlığı və gəlir bölgüsündə böyük bərabərsizlik var idi. Milli istehsalda bir artımın əldə edilməsinə baxmayaraq, idxalın həddindən artıq artması bu nailiyyəti aşağı saldı.

Çətinliklər

Meksika Bankı və Maliyyə Nazirliyinin qoruduğu antaqonist mövqe, Meksika iqtisadiyyatının sürətlənməsinə və yavaşlamasına səbəb oldu və bunun ciddi iqtisadi və sosial nəticələri oldu.

Kəndlilərə torpaq vermək üçün kamulaştırma siyasəti özəl investisiyalara inamsızlıq yaratdı. Korrupsiya, nəticə əldə etmək tələsikliyi, lazımi planlaşdırmanın olmaması və səmərəsiz maliyyə idarəetməsi bir çox layihənin nəticələrini zədələyib.

Son fəlakət

Nəhayət, 1976-cı il üçün devalvasiya, təxminən 16% inflyasiya və tədiyyə balansında kəsir ilə böhran başladı.

Məhz BVF ilə bir müqavilə imzalandıqda növbəti hökumət davam etdirildi, lakin qənaət tədbirlərinin devrilməsinə və yeni beynəlxalq kreditlərdən istifadə edilməsinə səbəb olan neft sənayesinin inkişafı ilə yarımçıq qaldı.

Müsbət cəhətlər

Paylaşılan inkişaf modeli qarşıya qoyulan bütün hədəflərə çatmadı. Bununla yanaşı, Meksika cəmiyyətinə təsir göstərən müəyyən müsbət hadisələri vurğulamaq mümkündür:

• Məqsəd, işçiləri ev almaq və ya yenidən təmir etmək üçün kredit almaq imkanı ilə təmin etmək olan Mənzilin Təşviqi İnstitutunun (INFONAVIT) yaradılmasıdır.
• Texniki təhsilə daha çox yer vermək və bu yolla daha çox insanı (əsasən gəncləri) ölkənin məhsuldar aparatına inteqrasiya etmək üçün bir təhsil islahatı aparıldı.
• Universitetlər və orta təhsil mərkəzləri yaradıldı.
• Kənd təsərrüfatı fəaliyyətinin təşkili və uyğunlaşdırılması, əsas məhsulların istehsalının artırılması və idxalın azaldılması, həmçinin balıq istismarı və istehlakının dəstəklənməsi üçün məsuliyyət daşıyan Meksika Qida Sistemi tətbiq edildi. Qeyd etmək lazımdır ki, bütün bu məqsədlərə nail olunmayıb.
• Xalq Təhsili üzrə Milli Planın yaradılması.
• İspan dili tədris proqramları vasitəsilə yerli icmaların təhsil sisteminə inteqrasiyası üçün səylər göstərildi.

Nəticələr

Bir çoxları üçün ortaq inkişaf modeli əsas məqsədi kəndli və işçi sektorlarının səylərini birləşdirmək olan populist bir tədbir idi. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, modelin gözlənilən nəticələri olmadı.

• Xarici borcda artım oldu.
• İşsizlik nisbəti artdı.
• ABŞ dollarına nisbətdə 6% -dən çox devalvasiya baş verdi.
• Xarici investisiyalar üzərində həddindən artıq nəzarət var idi ki, bu da onun xeyli azalmasına səbəb oldu.

İstinadlar

1. Ramales, M. Eumed: Makroiqtisadiyyat haqqında qeydlər. Eumed.net saytından bərpa edildi
2. Vargas Hernández, J. (2005). Meksikadakı kənd təsərrüfatı və kənd siyasət və qurumlarındakı son inkişafların iqtisadi və sosial təsiri. Meksika, Kənd Təsərrüfatı, Cəmiyyət və İnkişaf Jurnalı
3. Paylaşılan inkişaf, 70-ci illərin Meksikası: Paradiqmalar. Kurtarıldı: moneyenimagen.com
4. Cədvəl 8 Paylaşılan inkişaf modeli. Prezident Luis Echeverría Álvarez (LEA) Hökuməti 1970-1976. Qurtarıldı: Escuelavirtual.org.mx
5. “Paylaşılan İnkişafa Gedmək”. Qurtarıldı: ilo.org.