IX SİNİFDƏ “MAQNİT SAHƏSİ” FƏSLİNİN MƏZMUN STANDARTLARININ REALLAŞMASINDA QRAFİK MƏSƏLƏLƏRİN ROLU Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

= ——; m~ — (q,B,rsabit olduqda; m~r (q,B,-d sabit olduqda) v v

Məzmun standartlarının şərhi

Hörmətli müəllimlər! Sizlərə dəstək olmaq üçün daha bir kurikulum vasitəsini təqdim edirəm. Buyurun !

Diqqət! GİZLİ MƏTN! Siz gizli mətnə baxmaq üçün qeydiyyatdan keçməlisiniz.

Oxşar xəbərlər

Metodikadan testler (kurikulum)

Kurikulumun strukturu

Kurikulum+test

Rəylərin sayı:.

Məlumat Hörmətli qonaq, sizin qeydiyyatınız olmadığı üçün siz rəy yaza bilməzsiniz.Xahiş edirik qeydiyyatdan keçin.

« Mart 2023 »
Be	Ça	Ç	Ca	C	Ş	B
1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31

Populyar xəbərlər

Qədim Yunanıstan haqqında interaktiv oyunlar

9-04-2020, 18:42

5-cilər üçün daha bir MİLYONÇU

7-04-2020, 18:18

DUEL (Online oyun)

6-01-2020, 21:51

6-cı siniflər üçün Milyonçu

23-11-2019, 22:20

7-ci siniflər üçün “Milyonçu”

21-11-2019, 18:51

6-cı siniflər üçün Milyonçu

6-11-2019, 09:16

5-ci lər üçün Milyonçu

24-10-2019, 21:18

8-ci siniflər üçün “Milyonçu”

21-10-2019, 22:16

5-cilər üçün yeni “Milyonçu”

27-02-2018, 22:13

İbtidai cəmiyyət (interaktiv oyun)

9-11-2017, 22:35

Xronologiya (Online-oyun)

3-11-2017, 23:59

Prometanda interaktiv tapşırıqlar

5-08-2017, 20:41

İnteraktiv tapşırıqlar

9-07-2017, 21:03

Milyonçu (6-cı sinif)

15-03-2017, 20:02

İnteraktiv oyun (6-cı sinif)

30-10-2016, 21:57

Qədim Azərbaycan (İnt-Oyun)

4-10-2016, 07:13

Sayta daxil ol

Kopspekt.az 0

26 06 2020

Təbliğat və Maarifləndirmə 0

28 05 2020

AZƏRBAYCAN XALQ CUMHURİYYƏTİNİN YARADILMASI TARİXİNDƏN 0

28 05 2020

Respublika gününüz qutlu olsun! 0

19 05 2020

ONLİNE dərs (5) 0

14 05 2020

Qədim Roma (Online dərs) 0

11 05 2020

5-cilərlə ONLİNE dərs (İstiqlalımızın bərpası) 0

5-cilərlə ONLİNE dərs (DİRÇƏLİŞ) 0

30 04 2020

6-cı siniflərlə ONLİNE dərs 1

29 04 2020

İKİNCİ DÜNYA MÜHARİBƏSİ VƏ SSRİ 0

27 04 2020

5-cilərlə ONLİNE dərs 0

23 04 2020

Yunan şəhər-dövlətlərinin tənəzzülü” (Video dərs) 0

19 04 2020

Ərəb işğalına qarşı mübarizə (Video dərs) 0

17 04 2020

Xaç yürüşləri (Video dərs) 0

16 04 2020

6-cı siniflər üçün dərs 0

12 04 2020

Пособие для абитуриентов 0

12 04 2020

5-cilər üçün ONLİNE dərs 0

10 04 2020

7-cilər üçün PULSUZ ONLİNE -DƏRS 0

Yazdı → Revan777 Xəbər → Böyük Summativ qiymətləndirmə V sinif Həyat .

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → Dating_Roovareria Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → maiaa Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Video

5-cilərlə ONLİNE dərs

27-04-2020, 20:30

Yunan şəhər-dövlətlərinin tənəzzülü” (Video dərs)

23-04-2020, 20:20

Ərəb işğalına qarşı mübarizə (Video dərs)

19-04-2020, 21:53

Xaç yürüşləri (Video dərs)

17-04-2020, 17:20

Ağqoyunlu dövləti (Video-dərs)

31-03-2020, 07:41

Azərbaycan Orta və Üst Paleolit dövründə (Video-dərs)

5-08-2019, 12:31

Atropatena video dərs(

17-05-2019, 02:15

Marketinq (Video dərs)

2-05-2019, 20:39

“Azadlıq hərəkatının yeni mərhələsi”

13-04-2019, 19:34

XIX əsrdə Azərbaycanda Milli mətbuat. (Video dərs)

11-04-2019, 21:42

Qədim Şumer

7-02-2019, 19:17

Assur dövləti

4-01-2019, 23:25

Əziz istifadəçilər ! Tarix.info saytı sizi tarixin maraqlı dünyasına səyahətə aparacaqdır. Bu saytda siz Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrini izləyəcəksiniz. Dünya tarixinin şəxsiyyətləri, üsyanları, dövlətləri və s. haqqında geniş məlumat toplayacasınız. Saytda müəllimlər, şagirdlər və tarixlə maraqlanan hər kəs üçün əlavə məlumatlar toplanılıb. Testlər, yeni dərs modelləri, təqdimatlar, əyləncəli oyunlar, video-audio dərslər və s. Bildiyiniz kimi tarix fənni müxtəlif mənbələr əsasında öyrənilir. Odur ki, verilən xəbərlərdə mübahisə doğuracaq məqamlara rast gələ bilərsiniz. Bunu isə verilmiş xəbərin müəllifi ilə məsləhətləşmək lazımdır. Saytda yerləşdirilən xəbərlərə və şərhlərə görə yalnız müəlliflər məsuliyyət daşıyır. Tarixi gözünlər gör.

TARIX.INFO TARIXI GÖZÜNLƏ GÖR © 2010-2017

IX SİNİFDƏ “MAQNİT SAHƏSİ” FƏSLİNİN MƏZMUN STANDARTLARININ REALLAŞMASINDA QRAFİK MƏSƏLƏLƏRİN ROLU Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Əli̇Yeva Di̇Lbər Zi̇Rək Qizi, Məmmədli̇ Çi̇Narə Araz Qizi

Məqalədə IX sinifdə “Maqnit sahəsi” fəslinin tədrisinin məqsədi, aparıcı ideyası, maqnit hadisələri və maqnit sahəsinin tədqiqat metodları, əsas anlayış, kəmiyyət, qanun və qanunauyğunluqlar, eksperimental bacarıqlar şərh olunmuşdur.“Maqnit sahəsinin hərəkətdə olan yüklü zərrəciyə təsiri. Lorens qüvvəsi” mövzusunda fiziki kəmiyyətlərin asılılıq formulları və qrafikləri təsvir olunmuşdur. Açar sözlər: qrafik, maqnit sahəsi, Amper qüvvəsi, cərəyan şiddəti, yük, hərəkət, maqnit induksiyası, burulğanlı sahə. Qrafiki oxumağı bacarmaq hər bir şagirdə müxtəlif fiziki kəmiyyətlər arasında olan funksional asılılığı başa düşməyə, hər hansı bir hadisənin təsvirini verməyə, verilmiş qrafikin təhlil edilməsi ilə digər yeni qrafiki qurmağa imkan verir.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по биологическим наукам , автор научной работы — Əli̇Yeva Di̇Lbər Zi̇Rək Qizi, Məmmədli̇ Çi̇Narə Araz Qizi

VII SİNİFDƏ MEXANİKİ HƏRƏKƏTƏ AİD BƏZİ MÖVZULARIN TƏDRİSİNDƏ VİRTUAL LABORATORİYALARDAN İSTİFADƏYƏ DAİR

Scientific picture of the world and Technical civilization
ORTA MƏKTƏBDƏ FİZİKANIN TƏDRİSİNİN HƏYATLA, ƏMƏKLƏ ƏLAQƏLƏNDİRİLMƏSİNDƏ ELMİ TEXNİKİ TƏRƏQQİNİN ROLU
MAQNİT MATERİALLARIN TƏSNİFATI
“KINEMATIKANIN ƏSASLARI” FƏSLININ PLANLAŞDIRILMASINDA FƏNNLƏRARASI ƏLAQƏNIN NƏZƏRƏ ALINMASI
i Не можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «IX SİNİFDƏ “MAQNİT SAHƏSİ” FƏSLİNİN MƏZMUN STANDARTLARININ REALLAŞMASINDA QRAFİK MƏSƏLƏLƏRİN ROLU»

IX SiNiFDa “MAQNiT SAHaSi” FaSLiNiN M9ZMUN STANDARTLARININ REALLA§MASINDA QRAFiK M9S9L9L9R1N ROLU

ÖLiYEVA DiLBÖR ZiR9K QIZI

p.ü.f.d., ADPU-nun fizika fakültasinin dosenti, Баку, Азербайджан

M9MM9DLi CiNARa ARAZ QIZI

ADPU-nun fizika fakültasinin magistranti, Баку, Азербайджан

Maqalada IX sinifda “Maqnit sahasi” faslinin tadrisinin maqsadi, aparici ideyasi, maqnit hadisalari va maqnit sahasinin tadqiqat metodlari, asas anlayi§, kamiyyat, qanun va qanunauygunluqlar, eksperimental bacariqlar §arh olunmu§dur.”Maqnit sahasinin harakatda olan yüklü zarraciya tasiri. Lorens qüvvasi” mövzusunda fiziki kamiyyatlarin asililiq formullari va qrafiklari tasvir olunmu§dur.

A9ar sözlar: qrafik, maqnit sahasi, Amper qüvvasi, carayan §iddati, yük, harakat, maqnit induksiyasi, burulganli saha.

Qrafiki oxumagi bacarmaq har bir §agirda müxtalif fiziki kamiyyatlar arasinda olan funksional asililigi ba§a dü§maya, har hansi bir hadisanin tasvirini vermaya, verilmi§ qrafikin tahlil edilmasi ila digar yeni qrafiki qurmaga imkan verir.

“Maqnit sahasi” faslinin tadrisinin maqsadi: S maqnit sahasi va onun istifadasi haqqinda biliklar sistemini formala§dirmaq, ham^nin §agirdlari elektromaqnit induksiyasi va elektromaqnit sahasinin xassalarini öyranmaya hazirlamaq;

S sabit maqnitin maqnit sahasi va onun tabiati, maqnitlanma hadisasi va maqnit sahasinin maqnit aqrabina (Ersted tacrübasi), carayanli düz naqila va carayanli sargaca tasiri haqqinda daqiq tasavvürlar formala§dirmaq; S alinmi§ biliklarin maqnit hadisalarinin izahinda va ucadandani§an, elektrik öl

elektrik müharriklarinin i§ prinsipinda tatbiq etmayi öyratmak; S eksperimental tap§iriqlar va masala halli bacariq va vardi§larini formala§dirmaq; S müstaqil eksperimental tadqiqatlarin, layihalarin hazirlanmasinda va masala halli prosesinda

§agirdlarin yaradici bacariqlarini inki§af etdirmak; S atraf alamin dark olunmasini, maqnit sahasinin öyranilmasinda böyük xidmatlari olmu§

alimlara hörmat hissi yaratmaq; S gündalik hayatda maqnit sahasi haqqinda olan biliklardan istifada etmak bacariqlarini inki§af etdirmak. Mövzunun aparici ideyasi: S sükunatda olan elektrik yükü atrafinda elektrostatik saha mövcud oldugu kimi, carayanli naqil va harakatda olan elektrik yükü atrafinda maqnit sahasi mövcuddur. istanilan sabit maqnitin sahasi dairavi carayanlarin mövcudlugu ila izah olunur; S maqnit sahasinin tabiati va onun carayanli naqila va harakatda olan yüklü zarraciya tasiri elektrik sahasinin xassalari va onun tasirlarindan farqlanir;

a) maqnit sahasi burulganlidir, maqnit induksiyasi xatlari hami§a qapalidir;

b) carayanli naqila va harakatda olan yüklü zarraciya tasir göstaran maqnit qüvvasi maqnit induksiyasi xatlari boyunca yox, ona perpendikulyar istiqamatda yönalir;

S carayanli naqila maqnit sahasinin göstardiyi tasir qüvvasi Amper qanunu ila müayyan olunur: Fa = \B Aisina

S harakatda olan yüklü zarraciya maqnit sahasinin göstardiyi tasir Lorens qüvvasi ila müayyan olunur: Fl = qdBsina

S maqnit qar§iliqli tasir praktikada geni§ istifada olunur: maqnitlar, maqnit aqrabi, kompas, elektromaqnitlar, elektromaqnit relesi, ucadandani§an, elektrik 0I9Ü cihazlari, elektrik müharriki.

Maqnit hadisalari va maqnit sahasinin tadqiqat metodlari: mü§ahida, fiziki kamiyyatlarin öl9ülmasi va müqayisa edilmasi, nazari 9ixari§ va onlarin eksperimentda yoxlanilmasi. ösas anlayi§lar: maqnit sahasi, sabit maqnitlar, maqnit induksiya xatlari, maqnit induksiya vektoru, carayanli düz naqil, sargacin maqnit sahasi, maqnit sahasinin maqnit aqrabina va carayanli naqila tasiri.

ösas kamiyyatlar: maqnit induksiyasi, Amper qüvvasi, Lorens qüvvasi, elektrik müharrikinin F.i.9. ösas qanun va qanunauygunluqlar: Amper qanunu, sol al qaydasi.

Eksperimental bacariqlar: damir tozu vasitasila maqnit sahasinin manzarasini almaq; sabit maqnit va kompasdan istifada etmayi bacarmaq; ucadandani§an, elektrik öl9ü cihazlari, elektrik müharrikinin i§ prinsipini izah etmak; elektromaqnit relesindan istifada etmakla sada avtomatik qurgu, elektrik müharriki, elektrik öl9ü cihazlari yigmaq.

Yuxarida qeyd olunanlarin daha möhkam va darin manimsanilmasi ü9ün qrafik masalalarin hallina ehtiyac var: maqnit sahasini xarakteriza edan kamiyyatlar arasinda hansi funksional asililiq var? Sadaca olaraq bir mövzunun “Maqnit sahasinin harakatda olan yüklü zarraciya tasiri. Lorens qüvvasi” mövzusunun tadrisi timsalinda, bunu ara§dirmaga 9ali§aq.

§agirdlar elektrik carayaninin yüklü zarraciklarin nizamli harakatindan ibarat oldugunu bilirlar. Demali, maqnit sahasi yalniz carayanli naqila yox, eyni zamanda bu carayani amala gatiran harakatda olan har bir elektrik yüküna da tasir göstarir. Bela bir qüvvanin mövcudlugunu sabit maqniti ossilloqrafin va ya televizorun ekranina yaxinla§diranda görmak olar. Ekrana dü§an elektron seli bu zaman meyl edir va ekrandaki xayal tahrif olunur.Maqnit sahasinin yüklü zarraciya tasir qüvvasi Lorens qüvvasi adlanir va ifadasini Amper qüvvasinin ifadasindan istifada etmakla almaq olur. lakin bu 9ixarili§i §agirdlardan talab etmak vacib deyil. Onlarin maqnit sahasinda harakatda olan yüklü zarraciya tasirin mahiyyatini ba§a dü§malari vacibdir. Bu formulun 9ixarili§ina müallim taxminan a§agidaki suallari qoymaqla nail ola bilar:

– Tacrübi yolla Lorens qüvvasinin mövcudluguna neca inanmaq olar?

– Amper qüvvasinin düsturunda hansi dayi§iklik etmak lazimdir ki, maqnit sahasinin harakat edan yüklü zarraciya tasir qüvvasinin formulunu almaq mümkün olsun?

– Carayan §iddatini yükün miqdari, istiqamatlanmi§ harakat edan yükün orta sürati, naqilin en kasiyinin sahasi va yükda§iyicilarin konsentrasiyasi ila neca ifada etmak olar?

– Na ü9ün barabar süratla harakat edan yüklü zarracik bircins maqnit sahasinin qüvva xatlarina perpendikulyar istiqamatda daxil olduqda 9evra üzra harakata ba§layir?

– Yüklü zarraciklarin bircins maqnit sahasinda harakati zamani cizdigi 9evranin radius vektoru yükün miqdarindan va kütlasindan neca asilidir?

– Bu cür suallara cavab aldiqca müallim §agirdlarla birga marhalalarla Lorens qüvvasinin düsturunu alir:

Fa = JBlslna = qndsBlsina;

Fa qndBslsina N

Fl=Y’; N = 4n’; Fl=-Jj-; sl = V;n = ~;

alinir. ifadadan gorunduyu kimi maqnit sahasinda harakat edan yuklu zarraciya tasir edan quvva yukun miqdari, yukun maqnit sahasindaki harakat surati, maqnit sahasinin induksiyasindan asilidir:

Yuklu zarracik maqnit quvva xatlarina perpendikulyar istiqamatda daxil olduqda sin 900=1 alinir va Lorens quvvasi FL = qdB §aklinda yazilir. Maqnit sahasinda yuklu zarraciya yalniz Lorens quvvasi tasir edarsa, Nyutonun II qanunuha gora:

Yuklu zarracik maqnit sahasinda 9evra uzra harakat etdiyindan a = — ifadasini nazara alsaq:

§agirdlar bu ifadadan istifada etmakla, bircins maqnit sahasinda harakat edan yuklu zarraciyin kutlasi, yukun qiymati, zarraciyin harakat tacili, zarraciyin xususi yuku, dovretma period va tezliyini tayin edarak asililiq qrafiklarini qura bilarlar.

1) Bircins maqnit sahasinda 9evra uzra harakat edan yuklu zarraciyin kutlasi:

= ——; m~ — (q,B,rsabit olduqda; m~r (q,B,-d sabit olduqda) v v

2) Bircins maqnit sahasinda 9evra uzra harakat edan yuklu carraciyin periodu va tezliyi:

m2nr 2nm qBr = —-—; T =