Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalı

Ş a h m a r b ə y – onun qardaşı, əlli beş yaşında, saqqalı hənalı, ibarətlə danışan, çərkəs libasında

Nəcəf bəy vəzirov seçilmiş əsərləri

Vəzirov, Nəcəfbəy (1854-1926).
Əsərləri [Текст] / Nəcəf bəy Vəzirov ; [tərt. ed. Dilarə Məmmədova ; red. Tahirə Məmməd]. – Bakı : Şərq-Qərb, 2005. – 421 с.; 22 см. – (Klassik Azərbaycan ədəbiyyatı).; ISBN 9952-418-49-0

(Klassik Azərbaycan ədəbiyyatı)
Ev tərbiyyəsinin bir şəkli (pyeslər)
Təzə əsrin ibtidası
Adı var özü yox
Daldan atılan daş topluğa dəyər
Sonrakı peşmançılq fayda verməz
Müsibəti Fəxrəddin
Dələduz (İbtibaslar)
Paho (Hekayələr)
Избранные произведения азербайджанского советского писателя (1854-1926)
Филологические науки. Художественная литература — Азербайджанская литература — Азербайджанская советская литература — с 1917 г. — Произведения художественной литературы — Сборники
Шифр хранения:
CVL ЗВ 58-4/418

Marc21

LDR	01836nam#a2200397#i#4500
001	008250153
005	20161031150255.0
008	120403s2000####aj#####g######000#p#aze#d
017	## $a ЗВ-711-16 $b RuMoRGB
020	## $a 9952-418-49-0
040	## $a RuMoRGB $b rus $e rcr
041	0# $a aze
044	## $a aj
084	## $a Ш5(2=Аз)7-64я44 $2 rubbk
100	1# $a Vəzirov, Nəcəfbəy $d 1854-1926
242	00 $a Избранные произведения $y rus
245	00 $a Əsərləri $h [Текст] $c Nəcəf bəy Vəzirov ; [tərt. ed. Dilarə Məmmədova ; red. Tahirə Məmməd]
260	## $a Bakı $b Şərq-Qərb $c 2005
300	## $a 421 с. $c 22 см
336	## $a текст $b txt $2 rdacontent
337	## $a неопосредованный $b n $2 rdamedia
338	## $a том $b nc $2 rdacarrier
490	1# $a Klassik Azərbaycan ədəbiyyatı
505	2# $t Ev tərbiyyəsinin bir şəkli (pyeslər)
505	2# $t Təzə əsrin ibtidası
505	2# $t Adı var özü yox
505	2# $t Daldan atılan daş topluğa dəyər
505	2# $t Sonrakı peşmançılq fayda verməz
505	2# $t Müsibəti Fəxrəddin
505	2# $t Dələduz (İbtibaslar)
505	2# $t Paho (Hekayələr)
520	3# $a Избранные произведения азербайджанского советского писателя (1854-1926)
650	#7 $a Филологические науки. Художественная литература — Азербайджанская литература — Азербайджанская советская литература — с 1917 г. — Произведения художественной литературы — Сборники $2 rubbk
700	1# $a Məmmədova, Dilarə $e сост. $4 com
751	## $a Баку $e место публикации $4 pup
852	4# $a РГБ $b CVL $j ЗВ 58-4/418 $x 81

Описание

Автор	Vəzirov, Nəcəfbəy
Заглавие	Əsərləri [Текст]
Дата поступления в ЭК	03.04.2012
Каталоги	Книги (изданные с 1831 г. по настоящее время)
Сведения об ответственности	Nəcəf bəy Vəzirov ; [tərt. ed. Dilarə Məmmədova ; red. Tahirə Məmməd]
Выходные данные	Bakı : Şərq-Qərb, 2005
Физическое описание	421 с.; 22 см
Серия	(Klassik Azərbaycan ədəbiyyatı)
ISBN	ISBN 9952-418-49-0
Примечание	Ev tərbiyyəsinin bir şəkli (pyeslər)
Təzə əsrin ibtidası
Adı var özü yox
Daldan atılan daş topluğa dəyər
Sonrakı peşmançılq fayda verməz
Müsibəti Fəxrəddin
Dələduz (İbtibaslar)
Paho (Hekayələr)
Избранные произведения азербайджанского советского писателя (1854-1926)
Тема	Филологические науки. Художественная литература — Азербайджанская литература — Азербайджанская советская литература — с 1917 г. — Произведения художественной литературы — Сборники
BBK-код	Ш5(2=Аз)7-64я44
Язык	Азербайджанский
Места хранения	CVL ЗВ 58-4/418

Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalı

Sayt 2012-ci il fevral ayının 14-də Bakı şəhərində gerçəkləşdirilən “Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində istifadəyə verilib. E-mail:edebiyyat-az.com@mail.ru Əlaqə telefonu: 051 785 44 33; 070 815 12 96 Ünvan: Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri

Nəcəf bəy Vəzirov

Nəcəf bəy Vəzirov — azərbaycanlı yazıçı və dramaturq. Dramaturgiyasının inkişafında, onun ideya–estetik məzmun bədii sənətkarlıq keyfiyyətlərinin zənginləşdirilməsində, milli teatrın yaradılmasında və inkişafında müstəsna rolu vardır. Bütün ictimai fəaliyyəti və ədəbi yaradıcılığı ilə milli azadlıq hərakatına yaxından kömək göstərən Nəcəf bəy Vəzirov Azərbaycan ədəbiyyatında faciə janrının əsasını qoymuş, Azərbaycanda feodal–patriarxal quruluşa qarşı çevrilmiş maarifçilik hərəkatının genişlənməsində yaxından iştirak etmişdir.

Həyatı
Nəcəf bəy Vəzirov 1854–cü il aprel ayının 2-də Azərbaycanın Şuşa şəhərində anadan olmuşdur. Yazıçının uşaqlığı fərəhsiz keçmişdir. Atası Fətəli bəy xəstə olduğundan ailənin çətinliyi anası Mina xanımın üstünə düşmüşdür. Nəcəf özü də təbiətən sakit və qaradinməz, bədəncə zəif və xəstə olmuşdur. Anasının arzusu bu idi ki, yeganə oğlunu sağlam görsün və onu məktəbə göndərsin. Lakin Nəcəfin səhhəti buna imkan vermir, ananın arzusu hər il ürəyində qalırdı. Özünün yazdığına görə, Nəcəf bəy yalnız on iki yaşında olanda məktəbə gedə bilmiş, tez bir zamanda oxuyub–yazmağı öyrənmişdir.

Vəzirov ilk təhsilini dini məktəbdə almışdır. O, burada bir il oxuduqdan sonra Şuşa şəhərindəki mülkiyyə məktəbinə gedir. Lakin yeniyetmə gənc həmin məktəbdə oxuya bilmir. Burada Erməni müəllimin amansız rəftarı, uşaqları yerli–yersiz döyüb işgəncə verməsi Nəcəfi məktəbdən uzaqlaşmağa məcbur edir. Yeniyetmə oğlanın məktəbdən qaçmasına bəzi qohumları başqa məna verirlər. Guya o tənbəl və bacarıqsızdır, öyrənə bilmir, çətinlikdən qorxur və s. Hətta qohumlarından biri istəyir ki, Nəcəfə rusca səthi sürətdə yazıb oxumağı öyrətsin ki, heç olmasa o, kənddə mirzəlik edib ata–anasını dolandırsın. Lakin Nəcəf heç kəsin qayğısını qəbul etmir. O, 1868-ci ildə Şuşadan ayrılıb Bakıya gəlir. Burada imtahan verib real gimnaziyanın ikinci sinifinə daxil olur. Öz bacarığı və biliyi ilə tezliklə müəllimlərin rəğbətini qazanır. Gimnaziyanın sonuncu sinifində oxuyarkən artıq əlaçı şagird kimi tanınır, hətta dövlətli uşaqlarına dərs deməklə məşğul olurdu.

Gimnaziyada oxuyarkən N.Vəzirov böyük Azərbaycan alimi o zaman gimnaziyada dərs deyən Həsən bəy Zərdabi ilə tanışlığı onun fikri inkişafına qüvvətli təsir göstərir. H. Zərdabi şagirdlərdə təkcə elmə maraq oyatmaqla kifayətlənmirdi. O, çalışırdı ki, şagirdlər xalqın gələcək inkişaf yollarını düzgün anlasınlar, onun azadlığı və maariflənməsi uğrunda mətin mübarizlər kimi yetişsinlər. Məhz Zərdabinin məsləhəti ilə N. Vəzirov təbiət elmlərinə xüsusi maraq göstərir, rus klassik yazıçılarının əsərlərini mütaliə edərək mütərəqqı ideyalarla tanış olur. Yazıçının teatrla tanışlığı da bu zaman başlanır. O yazır: “1873–cü ildə altıncı klasda oxuduğum halda birinci dəfə rus teatrına getdim. Bu gecə mənə nəhayət dərəcədə təsir elədi. Onun necə bir şey olduğunu başa düşdüm”.

1874–cü ildə N. Vəzirov real gimnaziyanı qurtarıb təhsilini davam etdirmək üçün Rusiyaya gedir. O əvvəlcə Moskvada olur, sonra dostu Ağa Gorani ilə birlikdə Peterburqa gedib Əkinçilik instituna qəbul olunmaq istəyir. Lakin atestatındakı qiymətlar həmin inistituta qəbul tələblərini ödəmədiyi üçün o, avqust ayının sonlarında yenidən Moskvaya qayıdır və sentyabrda Petrivski–Razumovski Meşə və Təbiətşunaslıq Akademiyasının Meşəçilik şöbəsinə daxil olur.

N.Vəzirovun Moskvada təhsil aldığı illər Rusiyada azadlıq ideyalarının, zəhmətkeş kütlənin mənafeyini müdafiə edən xalqçılıq hərəkatının genişləndiyi bir dövrə təsadüf edir. Hələ Bakıda real gimnaziyada oxuyarkən H. Zərdabi kimi milli–azadlıq ideyaları ilə tərbiyələnən N. Vəzirov Moskvada daha qaynar bir inqilabi mühitə düşür. O tezliklə qabaqcıl fikirli gənclərlə dostlaşır, təhsil aldığı Akademiyanın daxilində baş verən tələbə çıxışlarında və gizli təşkilatlarında iştirak edir. Hətta 1878–ci ildə H. Zərdabinin təşəbbüsü ilə “İmdadiyyə” adlı dərnək təşkil edir.

1878–ci ilin iyun ayında N. Vəzirov Petrovski–Razumovski Akademiyasının Meşəçilik şöbəsini bitirib təyinatla Qafqaza göndərilir. O, Yelizavetpol quberniyasının Tərtər nahiyyəsinə üçüncü dərəcəli meşəbəyi təyin olunur. 1880–ci ilin iyul ayına qədər burada çalışır. Sonra onun vəzifəsini böyüdürlər. Vəzirov ikinci dərəcəli meşəbəyi kimi İrəvan quberniyasının Dilican nahiyyəsinə meşəbəyi təyin olunur. 1887–ci ilə qədər burada çalışıb yenidən iş yerini Yelizavetpol quberniyasına dəyişir.

1890–cı illərin əvvəllərindən başlayaraq Rusiyada inqilabi–azadlıq hərakatının yüksəlişi ilə əlaqədar Petrovski–Razumovski Akademiyasının məzunlarını təqib edirlər. Bununla əlaqədar olaraq N. Vəzirovu da siyasi etibarsızlıqda günahlandırıb meşəbəyi vəzifəsindən azad edirlər. Bundan sonra sənəti ilə əlaqəsi olmayan müxtəlif yerlərdə çalışır. Əvvəlcə İrəvan quberniya idarəsi tibb şöbəsinin katibi, sonra isə Qazaxda möbahisəli işlərə baxan şöbənin katibi vəzifəsində işləyir. Lakin bu işlərin heç biri N. Vəzirovun xoşuna gəlmir.

Yaradıcılığı
Nəcəf bəy Vəzirov 1895–ci ildə Bakıya köçür. Burada lazımi imtahanları verib vəkillik vəsiqəsi alır və məhkəmələrdə çalışır. O, burada uzun müddət ayrı düşdüyü bədii yaradıcılığını davam etdirir, “Yağışdan çıxdıq yağmura düşdük”, “Müsibəti–Fəxrəddin”, “Pəhləvanı–zəmanə” kimi klassik əsərlərini yaradır. N. Vəzirov 1903–cü ildə Bakı dumasına katib seçilir. Az sonra isə şəhər maarif şöbəsi rəisinin müavini təyin edilir və keçmiş müəllimi Həsən bəy Zərdabi ilə birlikdə doğma xalqının maariflənməsi üçün yeni məktəblərin, müxtəlif tərbiyyə ocaqlarının açılması işində yaxından iştirak edir.

1905–ci il inqilabı N.Vəzirovun ədəbi–ictimai fəaliyyətinin genişlənməsi üçün münbit zəmin yaradır. Maarifpərvər ədib bir tərəfdən Bakıda çıxan “Həyat”, “İrşad”, “Təzə həyat”, “Açıq söz” və s. qəzetlərində “Dərviş” imzası ilə “Balaca mütəfərrəqələr” başlığı altında burjua–mülkədar cəmiyyətinin içtimai eyiblərini açan felyetonlar yazır, digər tərəfdən dram dərnəklərinə rəhbərlik edir, Azərbaycanda teatr sənətinin inkişafı, aktyor nəslinin yetişməsi üçün yorulmadan fəaliyyət göstərir. 1913–cü il noyabr ayının 15–də “Şəfa” maarif cəmiyyəti Nəcəf bəy Vəzirovun ədəbi fəaliyyətinin 40 illiyi münasibətilə Bakıda təntənəli yubiley gecəsi keçirir. Bu gecə böyük bir mədəni bayrama çevrilir. Qəzetlər yazıçının həyat və fəaliyyətindən bəhs edən məqalə-oçerk, məlumat dərc edirlər.

Azərbaycanın görkəmli ziyalıları yubilyara məktub, teleqram göndərir, onu bu yubileyə layiq yazıçı, möhtərəm ədib, qüdrətli vətəndaş, müəllim və tərbiyəçi, xalqın fədəkar oğlu kimi qiymətləndirirdilər. Xalqın ehtiramı N. Vəzirovun yaradıcılıq ilhamını, işləmək həvəsini coşdurmuş, ədib həm içtimai həyatda, həm də bədii yaradıcılıq sahəsində daha fəal çalışmışdır. Bu illərdə o, “Pul düşkünü Hacı Fərəc” komediyasını, “Təzə əsrin ibtidası” dramını yazmış, böyük fransız yazıçısı Jan Batist Molyerin “Xəsis” komediyasını “Ağa Kərim xan Ərdəbili”, fransız məzhəkəsi “Vəkil Patelen” i isə “Dələduz” adı ilə təbdil etmişdir. Azərbaycanda Aprel istilasından sonra N. Vəzirov Bakıda Kənd təsərrüfatı texnikumunda müəllim işləmişdir. Yazıçı meşəçilik işi ilə bağlı tələbələri Azərbaycanın müxtəlif rayonlarına aparır, təcrübə məşğələlərinə rəhbərlik edirdi. Lakin qocaman yazıçının səhhəti pozulmuşdu, tez–tez ürək ağrısından şikayətlənirdi. Həkimlər ona işdən çıxıb istirahət etməyi məsləhət görürdülər.

1926–cı ilin yayında Nəcəf bəy Vəzirov təcrübə məşğələləri aparmaq üçün tələbələrlə birlikdə Şamaxıya – Çuxuryurda getmiş və iyul ayının 13–də orada ürək çatışmamazlığından vəfat etmişdir. Yazıçının cənazəsi Bakıya gətirilmiş və iyulun 13–də dəfn olunmuşdur.

Əsərləri
Nəcəf bəy Vəzirov. Əsərləri. Bakı, 2005.

Palıd (elmi əsər)
Müsibəti-Fəxrəddin. Bakı, 1929.
Əsərləri.(Tərtib edəni F.Qasımzadə) I cild. Bakı, 1953.
Əsərləri.(Tərtib edəni F.Qasımzadə) II cild. Bakı, 1954.
Əsərləri. (Mətnin tərtibi və izahlar Dilara Məmmədova).Bakı, 1977.
Seçilmiş əsərləri. (Tərtib edəni: Xeyrulla Məmmədov). Bakı, 1991
Mənbə
Nəcəf bəy Vəzirov
Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. 3 cilddə, II cild. Bakı, 1960.
F.Qasımzadə. H.B.Vəzirov. Bakı, 1954.
Kamran Məmmədov. XX əsr Azərbaycan gülüşü. Bakı, 1989.
Kamran Məmmədov. Nəcəf bəy Vəzirov. (Əsəri çapa hazırlayan: filologiya elmləri namizədi Dilara Məmmədova). Bakı, 1995.
H.Əfəndiyev. M.F.Axundov realist-satirik nəsrinin davamçıları. Bakı, 1974.
Dilara Məmmədova. Bir balaca boyu var… Bakı, 1995.
Əzizə Ələkbərova. “Nəcəf bəy Vəzirov (arxivinin təsviri)” kitab- Bakı 2012
Əzizə Ələkbərova . “Nəcəf bəy Vəzirov. Biblioqrafiya” kitab- Bakı 2014
Xarici keçidlər
Commons-logo.svg
Vikianbarda Nəcəf bəy Vəzirov ilə əlaqəli mediafayllar var.

“Qarabağın görkəmli şəxsiyyətləri:Nəcəf bəy Vəzirov(1854-1926)” (az). “Virtual Qarabağ” İKT Mərkəzinin rəsmi portalı. virtualkarabakh.az. 2013. İstifadə tarixi: 2014-10-14.

Son Yazılar

• Novruz bayramı münasibətilə Azərbaycan xalqına təbrik
• 21 Mart-Novruz bayramıdı!
• 22 Mart-Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının doğum günüdü
• 22 Mart-Xalq yazıçısı Mehdi Hüseynin doğum günüdü
• 21 Mart-Xalq şairi Səməd Vurğunun doğum günüdü

Наджаф-бек Фатали-бек Везиров
Müsibəti-Fəxrəddin / Seçilmiş əsərləri

Nəcəf bəy Vəzirovun Azərbaycan dramaturgiyasının inkişa-fında, ideya-estetik məzmun bədii sənətkarlıq keyfiyyətlərinin zənginləşdirilməsində, milli teatrın yaradılmasında və inkişa-fında müstəsna rolu vardır.

Kitaba dramaturqun pyesləri, hekayələri, məqalələri və kiçik mütəfərriqələri daxil edilmişdir.

Nəcəf bəy Vəzirov

Müsibəti-Fəxrəddin (seçilmiş əsərləri)

EV TƏRBİYƏSİNİN BİR ŞƏKLİ

B a y r a m ə l i b ə y – altmış iki yaşında, ağsaqqal, Avropa libasında

Ş a h m a r b ə y – onun qardaşı, əlli beş yaşında, saqqalı hənalı, ibarətlə danışan, çərkəs libasında

S ə f d ə r q u l u – iyirmi altı yaşında, Avropa libasında, başında papaq

R ə s u l – on altı yaşında, məktəbxana libasında

Bayraməli bəyin oğlanları.

Ə s g ə r – Bayraməli bəyin nökəri, on səkkiz yaşında, köhnə libasda

Əhvalat vaqe olur sübh vaxtı, Bayraməli bəyin otağında, Səfdərqulu oturub bikef, kürsü üstə, Rəsul taxt üstə uzanıb. Otağın ortasında miz və onun üstə bir neçə piyalə və çaydan. Əsgər ayaq üstə, küncdə.

S ə f d ə r q u l u. Ah… bu da bir gün deyil biz çəkirik… Allah kəssin belə diriliyi, belə günü. Vallahi mən heç bu evə girmək istəmirəm, elə zəhləm gedib… Evə gələndə elə bil ki, məni cəhənnəmə aparırlar… Mümkün deyil ki, kişi səni görə, sənə acı söz deməyə… Görürsən danışmağa bir söz tapmayanda başlayır: “Rəsul oxumur. Sənin boyunu yerə soxum, hərgah sən oxusaydın, Rəsul da sənə baxıb oxuyardı”. Guya ki, mən Rəsulun qabağında dururam, deyirəm oxuma… Ah! Kişi məni elə darıxdırıb ki, vallah istəyirəm elə özümü boğam öldürəm… Rəsulda da insaf yoxdur…

Ə s g ə r. Yəni kişi yalan deyir? Vallah yox… Budur bax, düz gözünün içinə deyirəm: oxumur, gedir gəzir, gəzir, gəlir deyir ki, dərsə getmişdim. O da belə gedir soruşur bilir ki, getməyib… Gəlir evə, biz biçarənin başına kül ələyir. Barı bu zəhmətə görə, əziyyətə görə, doyunca adama çörək verə, yenə dərd yarıdır; onu da vermir…

S ə f d ə r q u l u. Rəsul da nə oxuyan kimi oxuyur, nə oxumayan kimi oxumur, mən də gündə beş yol evdən qovuluram… Mən hara gedim, qardaş? Getdim, necə dolanım, əlimdən nə iş gəlir? Acından ölənəm ki, ölənəm. Rəsul, bax, canım sənə qurban, axır mən sənin qardaşınam, mənə yazığın gəlsin, oxu. Atamızın iki yüz min manatdan artıq varı var… Qardaşı Şahmar bəyi tanımırsanmı ki, əlimizdən alar? Oxu.

Ə s g ə r. Rəsul, sən Allah dur ayağa, heç olmasa kitabı al əlinə, barı görsün ki, guya dərsini öyrənirsən; bəlkə bu dəfə, bu sabah ertə baş-beynimiz getməsin, Allah xatiri üçün…

R ə s u l. Əsgər, elə bircə sən qalmışdın, gərək sən də mənə öyrədəydin… Allah mənim atamı öldürsün ki, səni də mənim başıma mindirib.

S ə f d ə r q u l u. Qorxur, nə eləsin, ay başına dönüm. Yalandan da olsa kitabı al əlinə, bəlkə Allah rəhm eləyə, bu gün salamat ötüşək. Bax, Əsgər, sən şahidi ol ki, mən Rəsula deyirəm ki, qardaş oxu, sonra kişi deməsin ki, sən qoymursan Rəsulu oxumağa…

Ə s g ə r. Rəsul oxumur, atanız da gündə beş yol dəftəri çıxardıb qoyur qabağına, vurur çortkəyə. Rəsulun müəlliminə bir belə vermişəm, bir elə vermişəm; bizi də acından qırır. Bircə deyin görüm, mən yetimin taxsırı nədir?!

R ə s u l. Dəxi bəsdir… Vallah, billah, tallah, mən bir gün ya özümü zəhərləyib öldürəcəyəm, ya ki gedib özümü Araza atacağam. Vəssalam. Kişi məni bu məqama gətirib.

S ə f d ə r q u l u. Pəh, pəh, pəh! Bu da bir söz oldu. “Gedib özümü suya atacağam”, “zəhər içəcəyəm”. Bəli, qabağına duran olacaq? Kişi elə Allahdan onu istəmirmi?

R ə s u l. Belə gün, belə əziyyət çəkməkdənsə, bir yol ölüb qurtarmaq min pay yaxşıdır.

Ə s g ə r. Kişidən bir qəpik çıxanda elə bil ki, canı çıxır… Qatıq-çörək, qatıq-çörək, tut qurusu-çörək, bir az kefi kök olanda bozbaş… Bir deyən gərək: ay kişi, milyonun var, boğazına niyə çatı salmısan, ölməyəcəksən? Ananızı bir cındır palton içində ölənəcən saxladı. Atanız belə kişidir…

S ə f d ə r q u l u. Yalan danışma, axmaq oğlu axmaq! Əgər mən oxusaydım, məni Parisə göndərmək istəyirdi. Rəsul oxusa, min-min verər. Adamın üstündə Allahı var… İndi elə bu saat vermir? Rəsulda insaf yoxdur.

R ə s u l. Mən oxuram özüm billəm, oxumuram özüm billəm… Heç kimə borc deyil… Əgər sən özün belə qoçaqsan, bəs niyə oxumadın? Səfdərqulu, atam məni tutubdur ki, gərək bir-iki ilə tamam eləyəsən. Mən də bacarmıram. Nə eləyim, qabiliyyət yoxdur, Allah verməyib. Özümü öldürüm? Baş üstə, öldürrəm.

S ə f d ə r q u l u. Mən heç zad bilmirəm, ancaq onu qanıram ki, yazıq olmuşam, fəqir olmuşam. Kişi məni evdən qovsa, bir gün də dolanmağa taqətim yoxdur. Ona görə də mən sənə yalvarıram. Sən oxusan, məndən əl çəkər, bir parça çörək mən də yeyərəm.

R ə s u l. Tələsmə, Səfdərqulu, az qalıbdır: ya mən özümü öldürəcəyəm, ya ki onu… Mən dəxi dözə bilmərəm.

Ə s g ər (qapıya tərəf gedib). Aman günüdür, başınıza dönüm, yavaş danışın, yavaş danışın… Zəhər torbası yuxudan ayılıb gəlmək istəyir! Rəsul, kitabı al əlinə, başına dönüm, tez-tez, qurbanın olum.

R ə s u l. Cəhənnəmə gəlsin, gora gəlsin! Ölsə də kitabı əlimə almayacağam.

Ə s g ə r. (balaca sövtlə)

Mirzə türəqqa budur ha gəlir,
Əldə falaqqa budur ha gəlir,
Döyməyə sizi ya incitməyə
Hıqqana-hıqqana budur ha gəlir.

S ə f d ə r q u l u (tez-tez). Rəsul, aman günüdür, dur, başına dönüm, dur kitabı al əlinə, dur, canım qurban, dur! Rəsul, mənə yazığın gəlsin.

B a y r a m ə l i b ə y (daxil olur, ayağında çust, əlində məhrəba, başıaçıq, acıqlı ətrafa baxır). Əsgər, Əsgər! (Çağırır.)

Ə s g ə r (tez daxil olub). Bəli, ağa! (Kənara.) Necə murdardır, başınıza dönüm!

B a y r a m ə l i b ə y (rişxəndlə). Samavar kimdən ötrü qoyulub, Əsgər bəy? Neçə qonağımız var, Allah qoysa? Axır sənin dədən də həmişə bilirəm kənddə səkkiz abbasılıq çay içir, sən niyə içməyəsən, Əsgər bəy! Bu samavarı gözün görür, ya yox? Cavab ver, məlun oğlu məlun! Görürsən, ya yox?

Ə s g ə r. Niyə görmürəm, kor ha deyiləm.

B a y r a m ə l i b ə y. Xeyr, görmürsən! Və mən bu saat sənə sübut elərəm ki, görmürsən, özün də bizim bu Səfdərqulu bəy kimi korsan və bu Rəsul bəy kimi tənbəlsən.

Ə s g ə r (kənara). Allahın verən günü elə belə sübut eləyir. (Bayraməli bəyə) Ağa, sən ki, deyirsən mən samavarı görmürəm, neynək, mən də deyirəm ki, görmürəm. Sonra nə buyurursuz?

B a y r a m ə l i b ə y. Sonra, Əsgər bəy, canına dərd buyururam, vərəm buyururam! Heyvan oğlu heyvan, məgər bu samavarı bir yol təmizləyəndə nə olar, canın çıxar?

Ə s g ə r (kənara). Yenə iş axtarır, başınıza dönüm! (Bayraməli bəyə) Bu samavar alınan gündən indiyə kimi heç ona əl dəyməyib, elə belədir belə; mən başıma nə kül töküm?!

B a y r a m ə l i b ə y. Yaxşı cavab verdin, sən hələ dur. (Oğlanlarına) Siz mənə deyin görüm, mən kiməm? Rəsul ağa, sən heç zəhmət çəkib yerindən tərpənmə, necə ki, yatmısan, elə də kor öküz kimi yat, sonra danışarıq. (Səfdərquluya) Sualıma cavab! Hm, yadından çıxdı, hafizə qalmayıbdır. Üzünə bax, sifətinə bax! (Güclü.) Bığına bax, bığına. Rüstəmi-Zaldır zalım oğlu zalım!

S ə f d ə r q u l u. Vallah başa düşə bilmirəm, məndən nə istəyirsiz?!

B a y r a m ə l i b ə y. Əlbəttə, başa düşə bilməzsən. Başda ağıl varmı ki, başa düşəsən? “Başa düşə bilmirəm”. Xa, xa, xa… Təzə xəbərdir…

S ə f d ə r q u l u. Ağlım yoxdur, ağlı hardan tapım, buyur görək.