Pedagogik texnologiya tushunchasi

Pedagogik texnologiya — o`qituvchi mahoratiga bog`liq bo`lmagan holda ‘edagogik muvaffakqiyatni kafolatlay oladigan, o`quvchi shaxsini shakllantirish jarayonining loyihasidir. (V.’. Bes’alko).

MAVZU: PEDAGOGIK TEXNALOGIYALARNI DARS JARAYONIDA QOLLASHNING SAMARALI AHAMIYATI Kompyuter injiniringi(AT-servis) yonalishi guruh talabasi Meliqoziyeva. – презентация

Презентация на тему: ” MAVZU: PEDAGOGIK TEXNALOGIYALARNI DARS JARAYONIDA QOLLASHNING SAMARALI AHAMIYATI Kompyuter injiniringi(AT-servis) yonalishi guruh talabasi Meliqoziyeva.” — Транскрипт:

1 MAVZU: PEDAGOGIK TEXNALOGIYALARNI DARS JARAYONIDA QOLLASHNING SAMARALI AHAMIYATI Kompyuter injiniringi(AT-servis) yonalishi guruh talabasi Meliqoziyeva Sarvinoz

2 REJA: 1. Pedagogik texnologiyalarning ilmiy asoslari 2. Oquv jarayonini samarali boshqarish va tashkil etish asosiga qurilgan pedagogik texnologiyalar 3. Oyinli texnologiyalar 4. Dasturlashtirilgan oqitish texnologiyasi

3 Pedagogik texnologiyalarning ilmiy asoslari Tarixan texnologiya tushunchasi texnik taraqqiyot bilan bogliq ravishda yuzaga kelgan va bu tushuncha sanat, hunar va fan haqidagi talimotga muvofiq keladi. Texnologiya deganda, odatda ashyolami qayta ishlash metodlari va ishlab chiqarish jarayoni hamda ulaming ilmiy tavsiflarining majmui tushuniladi Pedagogik texnologiya pedagogning talabalarga tasir qilishni tashkil etish boyicha kasbiy ahamiyatga molik malakalar tizimini aniqlab beradi, pedagogik faoliyatning texnologikligini anglash usullarini taklif etadi.

4 Pedagogik texnologiyalarning ilmiy asoslari V.P. Bespalko pedagogik texnologiyani amaliyotga tatbiq qilinadigan muayyan pedagogik tizimni loyihasi sifatida belgilaydi. U pedagogik tizim texnologiyalar ishlab chiqish uchun asos boladi, deb hisoblaydi. Bunda asosiy diqqat oquv- pedagogik jarayonni oldindan loyihalashga qaratiladi, didaktik vazifa va oqitish texnologiyalari tushunchasidan foydalaniladi. Shu tariqa V.P. Bespalko oquv jarayonini loyihalash goyasini ilgari suradi. Afsuski, hozirigi qadar pedagogik texnologiya va loyiha tushunchalari haqida aniqlik yoq.

5 Pedagogik texnologiyalarning ilmiy asoslari

6 «Pedagogik texnologiya psixologik va pedagogik ogitlar yigindisi bolib, shakllar, metodlar, usullar, o qitish yollari, tarbiyaviy vositalarning maxsus toplamidir. Ayni zamonda u pedagogik jarayonning tashkiliy-metodik omilini ham bildiradi (B.Lixachev). «Pedagogik texnologiya o quv jarayonini amalga oshirishning mazmuniy texnikasi (V.P. Bespalko). «Pedagogik texnologiya rejalashtirilgan o qitish natijalariga erishish jarayoni tavsifi (I.P. Volkov). «Texnologiya ishlov berish, holatni o zgartirish san’ati, mahorati, malakasi va metodlar yigindisi (V.M. Shepel). «Pedagogik texnologiya talaba va o qituvchining ularga zarur sharoit yaratish orqali oquv jarayonini loyihalashtirish, tashkil etish hamda otkazish bo’yicha ular pedagogik faoliyatining har tomonlama o ylangan modelidir. (V. M. Manaxov).

7 «Pedagogik texnologiya bu talim shakllarini jadallashtirish vazifasini kozlagan oqitish va bilimlarni ozlashtirishning barcha jarayonlarini texnika va inson omillarida va ulaming birgalikdagi harakatlari vositasida yaratish, tatbiq etish va belgilashning izchil metodidir (YuNESKO). «Pedagogik texnologiya pedagogik maqsadlarga erishishda foydalaniladigan shaxsiy imkoniyatlar, jihozlar va metodologik vositalarda amalda bolishning tizimli yigindisi va tartibini bildiradi (M.V.Klarin). «Pedagogik texnologiya ozida turli mualliflar (manbalar)ning barcha tariflari mazmunini qamrab olgan mazmuniy umumlashma hisoblanadi». (G.K. Selevko). Bu tariflar tahlilidan pedagogik texnologiya natijani qolga kiritish uchun talim doirasida zarur bolgan vositalar tizimini rejalashtirish va tatbiq etish degan xulosaga kelish mumkin.

9 Oyinli texnologiyalardan foydalanishning asosini talabalarning faollashtiruvchi va jadallashtinivchi faoliyati tashkil etadi. Oyin olimlar tadqiqotlariga kora mehnat va oqish bilan birgalikda faoliyatning asosiy turlaridan biri hisoblanadi. Oyinli texnologiyalar

11 Oyin ijtimoiy tajribalami ozlashtirish va qayta yaratishga yonalgan vaziyatlarda, faoliyat turi sifatida belgilanadi va unda shaxsning oz xulqini boshqarishi shakllanadi va takomillashadi. Oyinli texnologiyalar Oyinli faoliyat muayyan funksiyalarni bajarishga bagishlangan boladi. Ular quyidagilar: maftunkorlik; kommunikativlik; o’z imkoniyatlarini amalg oshirish; davolovchilik; tashxis; millatla raro muloqot; ijtimoiylashuv.

13 Jarayon sifatida oyin tuzilmasi (G.K. Selevko tabiricha) quyidagilarni qamrab oladi: o ‘ynash uchun olingan rolla r ; bu rollarni ijro etish vositasi bolg an o ‘y in harakatlari; predmetlarni, yani haqiqiy narsalarni shartli, o ‘yin narsalari ornida qo’llash; o’yinda ishtirok etuvchilarning real o’zaro munosabatlari; o’yinda shartli ravishda yaratilgan syujet (mazmun ) ijro sohasi. Oyinli texnologiyalar

Pedagogik texnologiya tushunchasi.

1)Ensiklopedik lug`atda texnologiya so`ziga shunday ta’rif beriladi: texnologiya – bu “biror bir material, yarimfabrikat, yoki xomashyoni qayta ishlash, tayyorlash, uning holatini o`zgartirish, xususiyatlarini boshqacha qilishga yo`nalitirilgan metodlar majmuasidir”. 2) V. Dal lug`ati: “har qanday ish, faoliyat, mohorat va san’atda ishlatiladigan uslublar

3) S.I.Ojegov lug`atida texnologiya biror bir ishlab chiqarish jarayonida ishlatiladigan turli metodlar majmuasi sifatida qaraladi, texnologiya deb ishlab chiqarishning ilmiy bayoniga aytiladi: “Texnologiya – bu bilim, malaka, ko`nikma, metodlar va faoliyat turlarining majmuasi bo`lib, har qanday muammolarning ilmiy yechilishi algoritmi hisoblanadi”. 4) “Texnologiya – bu turli xil metodlar majmuasigina bo`lib qolmay, u texnologiyada biror bir konkret maxsulot ishlab chiqarishga yo`naltirilgan bo`lishi zarur” (S.A.Smirnov). 5) “Texnolgiya deganda avvalgi holatdagi har qanday maxsulotning yangi tarzda qayta shakllantirilishi bo`lib, mahsulot sifatida odamlar, axborot, jismoniy va moddiy boyliklar qaralishi mumkin, ularning barchasi yangi mahsulot ishlab chiqarishga yo`naltiriladi” (M.X.Melson).

Bugungi kunda ishlatiladigan barcha texnologiyalar ikki turga bo`linadi:

1-Ishlab chiqarish texnologiyalari: xomashyoni hamda uning asosidagi ‘olufabrikatlarni ishlash va qayta ishlash (neft, ruda, yog`och) va uning asosidagi ‘olufabrikatlar (metall, prokat, tarket, gi’sokarton v.b..).

2-Ijtimoiy texnologiyada: xomashyo va uni qayta ishlash mahsuloti sifatida inson omili turadi. Unda qayta ishlashga yo`naltiruvchi narsa inson omili va undagi xususiyatlar o`zgarishlari bo`ladi (masalan, o`qitish texnologiyalarining o`zgarishi).

Ta’lim-tarbiya mazmuni, maqsad va vazifalari davrlar o`tishi bilan kengayib borishi natijasida uning shakl va usullari ham takomillashib bormoqda. Hozirda inson faoliyatining asosiy yo`nalishlari shu faoliyatdan ko`zda tutilgan maqsadlarni to`liq amalga oshirish imkoniyatini yaratuvchi yaxlit tizimga, ya’ni texnologiyalarga aylanib bormoqda

Pedagogik texnologiyaning mazmuni esa o`qituvchi, tarbiyachi tomonidan o`quvchi (ta’lim oluvchi)ga aqliy, ruhiy, axloqiy jihatdan turli usulda ta’sir o`tkazishdan iboratdir. ‘edagogik texnologiya tushunchasi XX asrda ‘aydo bo`ldi va turli rivojlanish bosqichlaridan o`tib kelmoqda.

Dastlab bu tushuncha 1940-yillardan 50-yillar o`rtasigacha „ta’lim texnologiyasi» deb qo`llanilib, o`quv jarayonida audio-vizual texnika vositalaridan foydalanishni ifoda qilgan. ‘edagogik texnologiya tushunchasi dastlab XX asrning o`rtalarida AQShda qo`llana boshlagan. Bunda „Pedagogik texnologiya» va „ta’lim texnologiyasi» atamalari faqat texnika vositalari yordamida o`qitishga nisbatan qo`llangan edi.

O`tgan asrning 50-yillari o`rtasidan 60-yillargacha „ta’lim texnologiyasi» atamasi qo`llanilib, bunda dasturlashtirilgan ta’lim nazarda tutilgan.

70-yillarda „Pedagogik texnologiya» atamasi qo`llanilib, u avvaldan loyihalashtirilgan va aniq belgilangan maqsadlarga erishishni kafolatlovchi o`quv jarayonini ifodalagan.

1979-yilda AQShning ‘edagogik kommunikatsiyalar va texnologiyalar assotsiatsiyasi tomonidan ‘edagogik texnologiyaga quyidagicha ta’rif berilgan edi: „Pedagogik texnologiya bilimlarni o`zlashtirishning hamma jihatlarini qamrab oluvchi muammoni tahlil qilish va rejalashtirish, muammoning yechimini baholash va uni boshqaruvchilar, g`oyalar, vositalar va faoliyatni tashkil qilish usullarini o`z tarkibiga oladigan kom’leks integrativ jarayondan iborat…».

80- yillarning boshidan ‘edagogik texnologiya deb ta’limning kom’yuterli va axborot texnologiyalarini yaratishga aytilgan.

1. Pedagogik texnologiyaning har turli ta’riflari mavjud bo`lib, ulardan ayrimlarini ko`rib chiqamiz:

Texnologiya — biror ishda, mahoratda, san’atda qo`llaniladigan usullar, yo`llar yig`indisi. (Izoxli lug`at).

Pedagogik texnologiya — o`qituvchi mahoratiga bog`liq bo`lmagan holda ‘edagogik muvaffakqiyatni kafolatlay oladigan, o`quvchi shaxsini shakllantirish jarayonining loyihasidir. (V.’. Bes’alko).

Pedagogik texnologiya — ta’limning rejalashtiriladigan natijalariga erishish jarayoni tafsiloti.

Ta’lim texnologiyasi — didaktik tizimning tarkibiy jarayonli qismi. (M. Choshanov).

Pedagogik texnologiya — o`quv jarayonining o`quvchilar va o`qituvchi uchun so`zsiz qulay sharoitlar ta’minlashni loyihalash, tashkil qilish va o`tkazish bo`yicha hamma detallari o`ylab chiqilgan birgalikdagi ‘edagogik faoliyat modeli. (V. M. Monaxov.)

Pedagogik texnologiya — texnika resurslari, odamlar va ularning o`zaro ta’sirini hisobga olgan holda ta’lim shakllarini o’timallashtirish vazifasini qo`yuvchi o`qitish va bilimlarni o`zlashtirishning hamma jarayonlarini yaratash, qo`llash va aniqlashning tizimli metodi (YuNESKO).

‘edagogik texnologiya — bu tizimli fikr yuritish usulini ‘edagogikaga singdirish, boshqacha qilib aytganda, ‘edagogik jarayonni muayyan bir tizimga keltirishdir.

Pedagogik texnologiya — bu o`qitishga o`ziga xos yangicha (innovatsion) yondashuvdir. U Pedagogikadagi ijtimoiy-muhandislik tafakkurining ifodalanishi, texnokratik ilmiy ongning Pedagogika sohasiga ko`chirilgan tasviri, ta’lim jarayonining muayyan standartlashuvi hisoblanadi. (B. L. Farberman.)

Pedagogik texnologiya — turli mualliflar (manbalar)ning barcha ta’riflari mazmunini o`zida mujassam etuvchi umumlashtirishdan iborat. ( G. K. Selevko.)

Hozir ta’lim-tarbiya sohasida rivojlanib borayotgan yo`nalishlardan biri — zamonaviy pedagogik texnologiyalarni o`quv jarayonida qo`llash bo`lib, uni amalga oshirish dolzarb vazifalardandir. Ma’lumki, ta’lim-tarbiya jarayoni katta avlod tomonidan o`z bilim va tajribalarini o`sib kelayotgan avlodga o`rgatishdan iborat bo`lib, bu jarayonda, asosan, inson hayoti uchun zarur axborotlarni avloddan-avlodga uzatish amalga oshiriladi.

Insoniyat hayoti axborotlar bilan chambarchas bog`liq.. Boshqacha aytganda, insonning har bir harakati axborot olish va uzatish yoki undan foydalanish, uni o`rganish, o`zlashtirish, saqlash va boyitishdan iborat. Shuning uchun ham hozirgi insoniyat sivilizatsiyasini axborot sivilizatsiyasi deb ataladi.