Qiymətləndirmə

Maddə 9. Qiym ə tl ə ndiricinin h ü quqlar ı

Qiymətləndirmə

Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu (Dərc olunma tarixi: 30-09-1998, Nəşr nömrəsi: 09, Maddə nömrəsi: 562)

QÜVVƏYƏ MİNMƏ TARİXİ
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI VAHİD HÜQUQi TƏSNİFATI ÜZRƏ İNDEKS KODU
HÜQUQİ AKTLARIN DÖVLƏT REYESTRİNİN QEYDİYYAT NÖMRƏSİ
HÜQUQİ AKTIN HÜQUQİ AKTLARIN DÖVLƏT REYESTRİNƏ DAXİL EDİLDİYİ TARİX

Qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə ti haqq ı nda

Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n Qanunu

Bu Qanun Az ə rbaycan Respublikas ı nda ə mlak ı n qiym ə tl ə ndirilm ə si f ə aliyy ə tinin (bundan sonra “qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə ti” adland ı r ı lacaqd ı r) ü mumi prinsipl ə rini m üə yy ə n edir, habel ə bununla ba ğ l ı yaranan t əş kilati, iqtisadi v ə h ü quqi m ü nasib ə tl ə ri t ə nziml ə yir.

Maddə 1. Qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə ti haqq ı nda qanunvericilik

Az ə rbaycan Respublikas ı nda qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə ti haqq ı nda qanunvericilik bu qanundan, dig ə r qanunvericilik aktlar ı ndan, habel ə Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n t ə r ə fdar çı xd ığı beyn ə lxalq m ü qavil ə l ə rd ə n ibar ə tdir.

Maddə 2. Qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə tinin subyektl ə ri

F ə aliyy ə tl ə ri bu qanunla t ə nziml ə n ə n h ü quqi v ə fiziki şə xsl ə r (qiym ə tl ə ndiricil ə r) v ə onlar ı n xidm ə tl ə rinin istehlak çı lar ı (sifari şç il ə r) qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə tinin subyektl ə ridir.

Maddə 3. Qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə tinin obyektl ə ri

Qiym ə tl ə ndirilm ə si m ü lki qanunvericilikl ə n ə z ə rd ə tutulan v ə ya sifari şç i t ə r ə find ə n z ə ruri hesab edil ə n h ə r c ü r ə mlak qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə tinin obyektidir.

Maddə 4. M ü lkiyy ə t ç il ə rin ö z ə mlak ı n ı qiym ə tl ə ndirm ə k h ü quqlar ı

Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n h ü quqi v ə fiziki şə xsl ə rinin ö z ə mlak ı n ı qiym ə tl ə ndirm ə k h ü ququ vard ı r. Qiym ə tl ə ndirm ə nin n ə tic ə l ə ri m ü hasibat v ə statistika u ç otu v ə hesabatlar ı nda d ü z ə li ş l ə r etm ə k üçü n istifad ə oluna bil ə r.

Maddə 5. M ə cburi qiym ə tl ə ndirm ə hallar ı

A ş a ğı dak ı hallarda ə mlak ı n m ə cburi qaydada qiym ə tl ə ndirilm ə si apar ı l ı r:

d ö vl ə t ə mlak ı n ı n d ə y ə ri ö z ə ll əş dirilm ə v ə ya etimadl ı idar ə etm ə y ə verilm ə m ə qs ə dil ə m üə yy ə n edildikd ə ;

d ö vl ə t v ə b ə l ə diyy ə ə mlak ı girov (ipoteka) m ə qs ə dl ə ri üçü n istifad ə olunduqda; [1]

d ö vl ə t v ə b ə l ə diyy ə ə mlak ı sat ı ld ı qda v ə ya borc ö hd ə likl ə ri il ə ba ğ l ı olaraq ba ş qas ı na verildikd ə ;

mülkiyyətçilərin əmlakı Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsində və “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallarda və şərtlərlə dövlət ehtiyacları və ya ictimai ehtiyaclar üçün alındıqda; [2]

d ö vl ə t m ü lkiyy ə tind ə olan ə sas fondlar yenid ə n qiym ə tl ə ndirildikd ə ;

icbari s ığ orta n ö vl ə ri ü zr ə s ığ orta hadis ə sinin ba ş verm ə si n ə tic ə sind ə s ığ ortalanm ış d ö vl ə t v ə b ə l ə diyy ə ə mlak ı na d ə y ə n z ə r ə r m üə yy ə n edildikd ə ;

m ə hk ə m ə h ö km ü n ü n v ə ya q ə rar ı n ı n t ə min edilm ə si m ə qs ə di il ə ə mlak ı n qiym ə tl ə ndirilm ə sin ə z ə rur ə t olduqda; (bu halda qiym ə tl ə ndirm ə ə mlak ı n m ü lkiyy ə t ç isi olan şə xsl ə rin sifari ş i il ə qiym ə tl ə ndirici t ə r ə find ə n v ə ya qanunvericiliy ə uy ğ un olaraq m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqan ı t ə r ə find ə n apar ı l ı r) ; [3]

etimadl ı idar ə etm ə d ə olan ə mlaka sahiblik h ü ququ d ə yi ş il ə rk ə n ə mlak ı n d ə y ə ri haqq ı nda m ü bahis ə yarand ı qda;

boşanan ər-arvadın birinin və ya hər ikisinin tələbi ilə əmlakın bölüşdürülməsi zaman ı bu ə mlak ı n d ə y ə ri haqq ı nda m ü bahis ə yarand ı qda;

s ə hmdar c ə miyy ə tl ə rinin birl əş dirilm ə si v ə ya ayr ı lmas ı zaman ı onlara m ə xsus ə mlak ı n d ə y ə ri haqq ı nda m ü bahis ə yarand ı qda;

v ə r ə s ə lik m ə s ə l ə l ə ri il ə ba ğ l ı m ü bahis ə l ə rin h ə lli zaman ı .

Maddə 6. Qiym ə tl ə ndirm ə üçü n ə sas

Qiym ə tl ə ndirici t ə r ə find ə n obyektin qiym ə tl ə ndirilm ə si üçü n ə sas sifari şç i il ə ba ğ lad ığı m ü qavil ə dir.

M ü lki qanunvericilikd ə n ə z ə rd ə tutulmu ş hallarda obyektin qiym ə tl ə ndirilm ə si m ə hk ə m ə nin ekspertiza haqq ı nda, o c ü ml ə d ə n t ə krar ekspertiza haqq ı nda q ə rar ı ə sas ı nda da apar ı la bil ə r. Bel ə hallarda m ə hk ə m ə qiym ə tl ə ndirici se ç m ə kd ə tam m ü st ə qildir.

Maddə 7. Qiym ə tl ə ndirm ə nin n ə tic ə l ə ri haqq ı nda hesabat

Qiym ə tl ə ndirm ə n ə tic ə l ə ri haqq ı nda hesabatlar ı n t ə rtib olunma qaydalar ı n ı m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqan ı m üə yy ə nl əş dirir. Qiym ə tl ə ndirm ə nin n ə tic ə l ə ri haqq ı nda hesabatda ə mlak ı n bazar v ə ya dig ə r d ə y ə rl ə rinin yekun g ö st ə ricisi m ə hk ə m ə qaydas ı nda l əğ v edilm ə dikd ə , h ə qiqi say ı l ı r.

Qiym ə tl ə ndirm ə obyektinin qiym ə tl ə ndirici t ə r ə find ə n m üə yy ə n edilmi ş bazar v ə ya dig ə r d ə y ə ri haqq ı nda hesabat m ə hk ə m ə t ə r ə find ə n m ü vafiq m ü bahis ə l ə r ə bax ı ld ığı b ü t ü n hallarda n ə z ə r ə al ı na bil ə r.

Maddə 8. Qiym ə tl ə ndiricinin hesabat ı nda obyektin qiym ə tl ə ndirilm ə si haqq ı nda m ə lumat ı n bar ə sind ə m ü bahis ə l ə r

Qiym ə tl ə ndirici hesabat ı nda qiym ə tl ə ndiril ə n obyektin bazar v ə dig ə r d ə y ə rinin h ə qiqiliyi il ə ə laq ə dar m ü bahis ə l ə r ə m ə hk ə m ə t ə r ə find ə n bax ı l ı r.

Bu halda m ü bahis ə ni bax ı lmaq üçü n q ə bul etmi ş m ə hk ə m ə nin m ö vcud prosessual qanunvericiliyin v ə bu Qanunun m ü dd ə alar ı n ı n ə z ə r ə alaraq qiym ə tl ə ndiril ə n obyektin yenid ə n ekspert qiym ə tl ə ndirilm ə sini t ə yin etm ə k h ü ququ vard ı r.

Maddə 9. Qiym ə tl ə ndiricinin h ü quqlar ı

Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n qanunvericiliyi il ə m üə yy ə n edilmi ş qaydada x ü susi raz ı l ı q alm ış h ü quqi v ə fiziki şə xsl ə r qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə ti il ə m əşğ ul ola bil ə rl ə r. [4]

Qiym ə tl ə ndiricinin h ü quqlar ı a ş a ğı dak ı lard ı r:

qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə ti haqq ı nda m ö vcud qanunvericilik çə r ç iv ə sind ə qiym ə tl ə ndirm ə nin forma v ə metodlar ı n ı m ü st ə qil se ç m ə k;

qiym ə tl ə ndirm ə ke ç irildiyi hallarda sifari şç id ə n z ə ruri olan s ə n ə dl ə ri t ə l ə b etm ə k, ə lav ə m ə lumat v ə izahatlar almaq;

d ö vl ə t v ə kommersiya sirl ə ri istisna olunmaqla, qiym ə tl ə ndirm ə ni h ə yata ke ç irm ə k üçü n z ə ruri hesab etdiyi h ə r c ü r m ə lumat ı yaz ı l ı v ə ya ş ifahi formada üçü nc ü şə xsl ə rd ə n almaq;

z ə ruri hallarda qiym ə tl ə ndirm ə d ə i ş tirak etm ə k üçü n m ü qavil ə ə sas ı nda m ü t ə x ə ssisl ə ri c ə lb etm ə k;

sifari şç i m ü qavil ə şə rtl ə rini pozduqda, qiym ə tl ə ndirm ə obyekti bar ə sind ə laz ı mi m ə lumat verm ə dikd ə , habel ə qiym ə tl ə ndiriciy ə m ü vafiq i ş v ə t ə hl ü k ə sizlik şə raiti yaratmad ı qda, qiym ə tl ə ndirm ə ni h ə yata ke ç irm ə kd ə n imtina etm ə k.

Maddə 10 . Qiym ə tl ə ndiricinin v ə zif ə l ə ri

Qiym ə tl ə ndiricinin v ə zif ə l ə ri a ş a ğı dak ı lard ı r:

qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə tini h ə yata ke ç ir ə rk ə n Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n qiym ə tl ə ndirm ə haqq ı nda qanunvericiliyin ə riay ə t etm ə k;

qiym ə tl ə ndirm ə ni h ə yata ke ç ir ə rk ə n sifari şç i v ə ya üçü nc ü şə xsl ə rd ə n al ı nm ış s ə n ə dl ə rin saxlan ı lmas ı n ı t ə min etm ə k;

obyektin qiym ə tl ə ndirilm ə sin ə mane olan s ə b ə bl ə r bar ə d ə d ə rhal sifari şç ini x ə b ə rdar etm ə k;

sifari şç inin xahi ş i il ə Az ə rbaycan Respublikas ı nda qiym ə tl ə ndirm ə haqq ı nda qanunvericilik v ə onun ə sas ı nda q ə bul edilmi ş normativ h ü quqi aktlar, m ü vafiq pe şə birlikl ə rinin nizamnam ə si bar ə d ə ona m ə lumat verm ə k, qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə ti il ə m əşğ ul olmaq h ü ququ ver ə n s ə n ə dl ə ri t ə qdim etm ə k ; [5]

sifari şç inin t ə l ə bi il ə qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə ti il ə m əşğ ul olmaq üçü n z ə ruri t ə hsil al ı nmas ı n ı t ə sdiql ə y ə n s ə n ə dl ə ri t ə qdim etm ə k;

qiym ə tl ə ndirm ə prosesind ə sifari şç id ə n al ı nm ış m ə xfi m ə lumat ı a çı qlamamaq;

m ə hk ə m ə nin t ə l ə bi il ə ö z ü n ü n hesabat ı ndan, m ü vafiq informasiya v ə m ə lumatlar ı t ə qdim etm ə k;

sifari şç inin m ə lumat verm ə kd ə n imtina etm ə si qiym ə tl ə ndirm ə y ə ə sasl ı t ə sir g ö st ə r ə rs ə , bunu hesabat ı nda ə ks etdirm ə k;

qiym ə tl ə ndirm ə nin obyektivliyin ə mane olan hallar meydana çı xd ı qda, qiym ə tl ə ndirm ə d ə i ş tirak ı n ı n qeyri-m ü mk ü nl ü y ü haqq ı nda sifari şç iy ə m ə lumat verm ə k.

Maddə 11. Qiym ə tl ə ndiricinin m ü st ə qilliyi

Sifari şç inin v ə dig ə r maraql ı şə xsl ə rin qiym ə tl ə ndiricinin f ə aliyy ə tin ə m ü daxil ə etm ə sin ə yol verilmir.

Maddə 12. Qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə tin ə m ə hdudiyy ə tl ə r

Qiym ə tl ə ndirici qiym ə tl ə ndirm ə obyektind ə ə mlak m ə nafeyi olan fiziki şə xs v ə ya h ü quqi şə xsin t ə sis ç isi, m ü lkiyy ə t ç isi, s ə hmdar ı v ə ya v ə zif ə li şə xsi olduqda, el ə c ə d ə g ö st ə ril ə n şə xsl ə rin, yaxud sifari şç inin yax ı n qohumu olduqda h ə min obyektin qiym ə tl ə ndirilm ə sini apara bilm ə z.

Qiym ə tl ə ndiricinin qiym ə tl ə ndirm ə obyektin ə dair m ü qavil ə d ə n k ə nar ö hd ə likl ə ri v ə qiym ə tl ə ndirm ə nin n ə tic ə l ə rin ə g ö r ə maddi mara ğı olduqda onun qiym ə tl ə ndirm ə ni aparmas ı na icaz ə verilmir.

Bu Qanunun 5-ci maddəsinin səkkizinci abzasında nəzərdə tutulan məcburi qiymətləndirmə icra məmurunun sifarişi ilə həyata keçirildiyi halda, icra məmuru qiymətləndirmə sahəsində ixtisaslaşmış və 5 ildən az olmayaraq fəaliyyət göstərən, ağır və ya xüsusilə ağır cinayətlərə, habelə korrupsiya cinayətləri və qulluq mənafeyi əleyhinə olan cinayətlərə və ya iqtisadi sahədə olan cinayətlərə görə məhkum edilməyən qiymətləndiricini dəvət etməlidir. [6]

Maddə 13. Qiym ə tl ə ndirm ə il ə ba ğ l ı x ə rcl ə r

G ö st ə ril ə n xidm ə tl ə r ə g ö r ə qiym ə tl ə ndiriciy ə ö d ə nil ə n haqq qiym ə tl ə ndirm ə obyektinin yekun d ə y ə rind ə n as ı l ı olmamal ı d ı r.

Azərbaycan Respublikasının qanunlarında başqa hal nəzərdə tutulmamışdırsa, qiymətləndirmə ke ç irilm ə si il ə ba ğ l ı x ə rcl ə r, o c ü ml ə d ə n ekspertin ə m ə yi qanunvericiliy ə uy ğ un olaraq qar şı l ı ql ı raz ı la ş ma ə sas ı nda ö d ə nilm ə lidir. [7]

Maddə 14. Az ə rbaycan Respublikas ı nda qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə tin ə n ə zar ə t

Az ə rbaycan Respublikas ı nda qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə tin ə n ə zar ə t m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqanlar ı t ə r ə find ə n h ə yata ke ç irilir.

Maddə 15. Qiym ə tl ə ndirm ə standartlar ı

Qiym ə tl ə ndirm ə standartlar ı , normalar ı v ə pe şə kar qiym ə tl ə ndiricil ə rin haz ı rlanmas ı qaydalar ı qanunvericiliy ə uy ğ un olaraq m ü vafiq icra hakimiyy ə ti orqanlar ı t ə r ə find ə n haz ı rlan ı r v ə t ə sdiq edilir.

Maddə 16. Qiym ə tl ə ndiricil ə rin birlikl ə ri v ə onlar ı n v ə zif ə l ə ri

Qiym ə tl ə ndiricil ə r Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n m ü vafiq qanunvericiliyin ə ə sas ə n pe şə m ə nafel ə rinin qorunmas ı , beyn ə lxalq t ə cr ü b ə m ü badil ə si v ə pe şə karl ı q s ə viyy ə sinin y ü ks ə ldilm ə si, dig ə r m ə qs ə dl ə r üçü n ö z birlikl ə rini yarada bil ə rl ə r.

Maddə 17. Qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə tin ə xitam verilm ə si

Qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə tinin h ə yata ke ç irilm ə sin ə a ş a ğı dak ı hallarda xitam verilir:

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə görə qiymətləndirmə fəaliyyəti il ə m əşğ ul olan h ü quqi şə xsin d ö vl ə t qeydiyyat ı ndan ke ç diyi zaman saxtakarl ı q fakt ı s ü buta yetirildikd ə ; [8]

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq qiymətləndirmə fəaliyyəti ilə məşğul olan hüquqi şəxs Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş qaydada ləğv edildikdə; [9]

h ü quqi v ə fiziki şə xs t ə r ə find ə n h ə yata ke ç iril ə n qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə ti il ə ə laq ə dar s ə n ə dl ə rd ə m ə hk ə m ə t ə r ə find ə n saxtakarl ı q a ş kar edildikd ə ;

qiym ə tl ə ndirici qiym ə tl ə ndirm ə f ə aliyy ə tini h ə yata ke ç irm ə k üçü n qanunvericilikl ə ona veril ə n s ə lahiyy ə tl ə ri a ş d ı qda;

m ə hk ə m ə nin qanuni q ü vv ə y ə minmi ş q ə rar ı il ə .

Maddə 18. Qiym ə tl ə ndiricinin v ə sifari şç inin m ə suliyy ə ti

Qiym ə tl ə ndirici v ə sifari şç i bu Qanunun v ə qiym ə tl ə ndirm ə haqq ı nda m ü qavil ə d ə g ö st ə ril ə n şə rtl ə rin pozulmas ı na g ö r ə qanunvericilikd ə n ə z ə rd ə tutulan qaydada m ə suliyy ə t da şı y ı r.

Az ə rbaycan Respublikas ı n ı n Prezidenti Heyd ə r Ə L İ YEV

Bak ı şə h ə ri, 25 iyun 1998-ci il

İSTİFADƏ OLUNMUŞ MƏNBƏ SƏNƏDLƏRİNİN SİYAHISI

1. 23 aprel 2002-ci il tarixli 311-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2002-ci il, № 5, maddə 241)

2. 17 aprel 2007-ci il tarixli 314-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu(Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 5, maddə 436)

3. 17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745)

4. 9 oktyabr 2007-ci il tarixli 429-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 10, maddə 938)

5. 20 aprel 2012-ci il tarixli 336-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 5 iyun 2012-ci il, № 122, “Azərbaycan” qəzeti 6 iyun 2012-ci il, № 123, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, № 6, maddə 502)

6. 19 may 2020-ci il tarixli 103-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti, 20 iyun 2020-ci il, № 117 , Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 6, maddə 678 )

QANUNA EDİLMİŞ DƏYİŞİKLİK VƏ ƏLAVƏLƏRİN SİYAHISI

[1] 19 may 2020-ci il tarixli 103-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti, 20 iyun 2020-ci il, № 117 , Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 6, maddə 678 ) ilə 5-ci maddənin üçüncü abzasına “girov” sözündən sonra “(ipoteka)” sözü əlavə edilmişdir.

[2] 17 aprel 2007-ci il tarixli 314-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu(Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 5, maddə 436) ilə 5-ci maddəsinin beşinci abzası yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 5-ci maddəsinin beşinci abzasından “və ya ictimai ehtiyaclar” sözləri çıxarılmışdır.

20 aprel 2012-ci il tarixli 336-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 5 iyun 2012-ci il, № 122, “Azərbaycan” qəzeti 6 iyun 2012-ci il, № 123, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, № 6, maddə 502) ilə 5-ci maddəsinin beşinci abzasında “Mülki Məcəlləsində” sözlərindən sonra “və “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda” sözləri əlavə edilmişdir.

[3] 19 may 2020-ci il tarixli 103-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti, 20 iyun 2020-ci il, № 117 , Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 6, maddə 678 ) ilə 5-ci maddənin səkkizinci abzasından “(bu halda qiymətləndirmə əmlakın mülkiyyətçisi olan şəxslərin sifarişi ilə qiymətləndirici tərəfindən və ya qanunvericiliyə uyğun olaraq müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən aparılır)” sözləri çıxarılmışdır .

[4] 9 oktyabr 2007-ci il tarixli 429-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 10, maddə 938) ilə 9-cu maddənin birinci hissəsindən “xüsusi razılıq almış” sözləri çıxarılmışdır.

[5] 9 oktyabr 2007-ci il tarixli 429-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 10, maddə 938) ilə 10-cu maddənin beşinci abzasından “qiymətləndirmə fəaliyyəti ilə məşğul olmaq hüququ verən sənədləri təqdim etmək” sözləri çıxarılmışdır.

[6] 19 may 2020-ci il tarixli 103-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti, 20 iyun 2020-ci il, № 117 , Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 6, maddə 678 ) ilə 5-ci maddənin 12-ci maddəsinə yeni məzmunda üçüncü hissə əlavə edilmişdir.

[7] 19 may 2020-ci il tarixli 103-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti, 20 iyun 2020-ci il, № 117 , Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 6, maddə 678 ) ilə 5-ci maddənin 13-cü maddənin ikinci hissəsində “Qiymətləndirmə” sözü “Azərbaycan Respublikasının qanunlarında başqa hal nəzərdə tutulmamışdırsa, qiymətləndirmə” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[8] 23 aprel 2002-ci il tarixli 311-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2002-ci il, № 5, maddə 241) ilə 17-ci maddənin ikinci abzasından “və fiziki” sözləri çıxarılmışdır.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə görə qiymətləndirmə fəaliyyəti il ə m əşğ ul olan h ü quqi v ə fiziki şə xsin d ö vl ə t qeydiyyat ı ndan ke ç diyi zaman saxtakarl ı q fakt ı s ü buta yetirildikd ə ;

[9] 23 aprel 2002-ci il tarixli 311-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2002-ci il, № 5, maddə 241) ilə 17-ci maddənin üçüncü abzası yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Qiymətləndirmə

Yaponların fenomeni üçün bir söz var müqayisə:dantotsu. Bu olmaq üçün səy deməkdir “ən yaxşısının ən yaxşısı”, rəqiblərin güclü tərəflərini axtarmaq, tapmaq və aradan qaldırmaqdan ibarət olan yüksək inkişaf prosesinə əsaslanır.

Qərbdə bu konsepsiya strateji planlaşdırmaya yeni bir yanaşmada kök saldı. Son on ildə Xerox, Ford və IBM kimi şirkətlərdə təsirli nəticələr əldə etdi. Qiymətləndirmə, məlum olduğu kimi, keyfiyyət mübahisələrində ən çox danışılan və ən az anlaşılan mövzu halına gəldi.

Qiymətləndirmə, administratorlara prosesləri və tətbiqləri müqayisə etməyə imkan verən bir araşdırma prosesidir. “şirkətdən şirkətə” ən yaxşılardan ən yaxşısını müəyyənləşdirmək və üstünlük və ya rəqabət üstünlüyü səviyyəsinə çatmaq.

Digər planlaşdırma vasitələrindən fərqli olaraq, Qiymətləndirmə şirkətləri məhsuldarlığa və nəticələrə təsir göstərən əsas amillər üçün öz əməliyyatlarını və ya sahələrini kənara baxmağa təşviq edir.Bu fəlsəfə ümumiyyətlə şirkət daxilində tətbiq edildikdə daha yaxşı nəticələr verən istənilən funksiyaya tətbiq oluna bilər.

1 Rəqiblərinizdən üstün olun.
2 Tədqiq olunan şirkətlərin fərdi təhlili

Qiymətləndirmənin tərifi

Qiymətləndirmə, liderlər kimi tanınan ən güclü rəqiblər və ya şirkətlər arasında məhsul, xidmət və iş təcrübələrini müqayisə etmək üçün davam edən bir prosesdir.

Qiymətləndirmə. məlumat ehtiyacına və bir iş problemini necə həll edəcəyini tez öyrənmək istəyi olaraq ortaya çıxdı.

Qlobal rəqabətqabiliyyətlilik son onilliklərdə kəskin şəkildə artdı və şirkətləri proseslərini, məhsullarını və xidmətlərini davamlı olaraq yaxşılaşdırmağa məcbur etdi, aşağı qiymətə yüksək keyfiyyət təklif etməyi və fəaliyyət göstərdikləri bazarda lider mövqe tutmağı hədəflədi. Əksər hallarda, xüsusən proseslər, məhsullar və xidmətlər müştərilərinin tələb etdiyi yaxşılaşdırma, öz paradiqmalarına qapıldıqları üçün cəlb olunan insanların tutumlarını aşır.

Əvvəlcə Xerox Korporasiyasında 1970-ci illərin Yapon rəqabət çətinliyini qarşılamaq üçün işləyən Benchmarking, mükəmməlliyə can atmağı, “ən yaxşıların ən yaxşısı” olmaq istəyini təcəssüm etdirir.

Buna görə də müqayisə etmə texnikası, keyfiyyətlə liderlik mövqeyinə çatmağı hədəfləyən performansı rəqabət və mükəmməllik göstəriciləri ilə müqayisə edən tədqiqatlar inkişaf etdirməyi hədəfləyir. Layihələr şəklində təşkil edilən bu araşdırmalar, digər şirkətlərdə və ya şirkətin öz sektorlarında yüksək keyfiyyətli xidmətlər və prosesləri müəyyənləşdirməli, bu cür nəticələrin necə əldə edildiyini qiymətləndirməli və proseslərə və xidmətlərə tətbiq olunduqda məlumatları birləşdirməlidir.

Davamlı inkişafa nail olmaq üçün daxili fəaliyyətlərə, funksiyalara və ya əməliyyatlara xarici bir fokusdur. Təşkilatın istənilən səviyyəsində, istənilən funksional sahədə qurula bilər.

Qiymətləndirmədə hərtərəfli və dəqiq araşdırmaların uğurla başa çatmasını təmin etmək üçün strukturlaşdırılmış bir metodologiya olmalıdır. Bununla birlikdə, tez-tez əldə edilməsi çətin olan yeni və yenilikçi məlumat toplama üsullarını tətbiq etmək üçün çevik olmalıdır. Qiymətləndirmə məlumat ehtiyacına və bir iş problemini necə həll edəcəyini tez öyrənmək istəyi olaraq başladı.

Qlobal rəqabətqabiliyyətlilik son onilliklərdə kəskin şəkildə artdı və şirkətləri proseslərini, məhsullarını və xidmətlərini davamlı olaraq yaxşılaşdırmağa məcbur etdi, aşağı qiymətə yüksək keyfiyyət təklif etməyi və fəaliyyət göstərdikləri bazarda lider mövqe tutmağı hədəflədi. Əksər hallarda, xüsusən proseslər, məhsullar və xidmətlər müştərilərinin tələb etdiyi yaxşılaşdırma, öz paradiqmalarına qapıldıqları üçün cəlb olunan insanların tutumlarını aşır.

Bazar liderliyini qəbul etmək üçün, Qiymətləndirmə texnikasını təkmilləşdirmələrin ölçülməsi və həyata keçirilməsinin davamlı prosesi kimi nəzərdən keçirmək lazımdır. Ümumiyyətlə ilk mövqeyə çatmaq üçün yalnız bir dəfə istifadə etmək kifayət deyil, çünki müqayisə tətbiq olunduqdan sonra ehtiyaclar şirkətin liderliyini qorumaq üçün davamlı tətbiq olunmasını tələb edəcəkdir.

Dəyişiklik prosesinin müvəffəqiyyəti, investor üçün göz önündə dəyər yaratmaqla ölçülür. Qiymətləndirmə xarici yönümlüdür və investorların ehtiyaclarını ödəmək üçün şirkətin proseslərini və qaynaqlarını yenidən qurmağın ən yaradıcı vasitələri üzərində islahatlar toplamalıdır.

Bu cür nəticələr əldə etmək üçün müqayisə, obyektivlik, uyğunlaşma və davamlılıq kimi müəyyən edilmiş meyarlara cavab verməlidir. Tədqiq olunan şirkətlər ilə sponsor arasında performans göstəriciləri tərəfindən müəyyən edilmiş və ölçülən və əsas məhdudiyyətlər ilə müqayisə edilə bilən bir səviyyənin olmadığı təqdirdə, tədqiqat əlverişli nəticələrə çatdığını iddia edə bilməz. Bu uyğunlaşma prosesi üçün meyarlar fərqli müqayisə yanaşmaları ilə dəyişir. Bununla birlikdə, hamısında, müqayisə qrupu, nümunə – hədəfə daxil olan təşkilatları və ya funksiyaları seçib təsdiqləməlidir, belə ki təhlilin davam etməsi üçün kifayət qədər oxşarlıq gözləməlidirlər.

Effektiv bir müqayisə işində istifadə olunan təhlil və metodlar obyektivdir. İntuisiyanın müəyyən şəraitdə üstünlükləri olduğu halda, müqayisə gücü onun mübahisəsiz həqiqətdən qaynaqlanır. Beləliklə, bir etalon işini tərtib edərkən seçilmiş tədbirlər, nəticələrin təhlili və hesabatı ilə birlikdə alətlərin dizaynı qərəzli ola bilməz. Obyektivlik qiymətləndirmə prosesinin ağıllı şəkildə həyata keçirilməsindən irəli gəlir.

Qiymətləndirmə, quruluşa zərər verən və ya həddindən artıq qaynaqları israf edən prosesləri şübhəli dəyər istehsalı ilə aradan qaldırmaq məqsədi daşıyır. Bütün proseslər yaxşılaşdırıla bilsə də, prosesin yaxşılaşdırılmasına xərclənən hər qəpikdən ən çox fayda götürmək üçün ən başlıcası narahatlıq qalır.

Təriflər və prosedurlar

1 – Təriflər: Standartların və Məqsədlərin yaradılması

Şübhəsiz, müqayisə etmək iki şey tələb edir:

Xarici obyektiv standartlardan istifadə edərək hədəflər təyin edin və;

• Başqalarından öyrən;
• Nə qədər olduğunu öyrənin;
• Necə olduğunu öyrənin.

Qiymətləndirmənin ən sadə tərifi budur. Kəmiyyət və keyfiyyət puanlarını təyin edən təkcə bir rəqəm deyil. Eyni zamanda müqayisə edilə bilən hədəflər qoyur və ən yaxşı şirkətlərin ən yaxşı nəticələrini əldə etmələrini təmin edən əsas prosesləri anlamağa çalışır. Şirkətlərin ən yaxşı nəticələrini necə əldə etdiklərini anlamaq bir neçə ölçülü ölçmədən daha vacibdir.

Qiymətləndirmə üç əsas səbəbdən bu qədər geniş tətbiq olunur:

• İnkişaf etdirməyin ən səmərəli yoludur. Menecerlər köhnə öyrənmə müddətini sınaq və səhv əsasında ortadan qaldıra bilər. Menecerlər başqalarının effektiv olduğunu sübut etdikləri proseslərdən istifadə edə və düşüncələrini proseslərin yaxşılaşdırılmasına və ya şirkətlərinin ehtiyaclarına uyğunlaşdırmağa yönəldə bilərlər.
• Qiymətləndirmə təşkilati inkişafları daha sürətli təmin edir. Zaman bugünkü rəqabətdə o qədər vacib bir amil halına gəlmişdir ki, bir çox şirkətdəki menecerlər işləri daha yaxşı və daha sürətli yerinə yetirmək üçün yollar tapmaq məcburiyyətində qalırlar. Bir təşkilatda yetkin bir müqayisə etmə bacarığı, daha az vaxtda müqayisə prosesi üzərində işləyərək işlərin daha yaxşı və daha sürətli yerinə yetirilməsinə imkan verəcəkdir.
• Qiymətləndirmə ABŞ şirkətlərinin və onu inkişaf etdirən digər şəxslərin kollektiv performansını əhəmiyyətli dərəcədə yüksəltmə potensialına malikdir.

2 – Qiymətləndirmə prosesi: Əsas proses addımları

Qiymətləndirmə tətbiqetmələri sonsuzdur. Bununla yanaşı, müqayisə layihələrinə tətbiq oluna biləcəyi məhdud bir miqdarda qaynaq olduğunu düşünsək, əksər təşkilatlar öz qiymətləndirmə proqramının bir hissəsi olaraq hansı funksiyaların, fəaliyyətlərin və ya proseslərin öyrəniləcəyini müəyyənləşdirmək üçün bəzi təlimatlar verirlər.

Qiymətləndirmə ilə məşğul olmağın bir çox yolu var. Qiymətləndirməni həyata keçirən təşkilatların əksəriyyəti öz ehtiyaclarını ödəmək üçün əsas prosesi hədəf almışlar; yəni hər bir müqayisə prosesi hər şirkətin ehtiyaclarına uyğun olaraq dizayn edilməlidir.

Qiymətləndirmə tətbiq edərkən, məqsədlərə çatmaq və daima inkişaf etmək üçün bəzi qayda və prosedurlara hörmət etmək və riayət etmək lazımdır.

Robert C. Campa görə – Qiymətləndirmədə – Total Quality Path-da, müqayisə prosesi beş əsas mərhələdən ibarətdir. Bir planlaşdırma mərhələsindən başlayır və təhlil, inteqrasiya, hərəkət və nəhayət yetkinlik yolu ilə davam edir.

Planlaşdırma

1 – İstinad üçün nəyi qeyd edəcəyinizi müəyyənləşdirin
2 – Arayış kimi fəaliyyət göstərən şirkətləri müəyyənləşdirin
3 – Məlumat toplama metodunu təyin edin və toplamağı həyata keçirin

Təhlil edin

4 – Performansın mövcud “uğursuzluğunu” təyin edin
5 – Layihənin gələcək performans səviyyələri

İnteqrasiya

6 – Qiymətləndirmə tapıntılarını çatdırın və qəbul edin
7 – Funksional hədəflər qurun
8 – Fəaliyyət planları hazırlayın

Fəaliyyət

9 – Xüsusi tədbirləri həyata keçirin və irəliləməni izləyin
10 – Qiymətləndirmələri yenidən tənzimləyin (müqayisə)

Yetkinlik

11 – Liderlik mövqeyi əldə edildi
12 – Proseslərə tam inteqrasiya olunmuş praktika.

Mənbə: Camp, Robert C – Qiymətləndirmə – Ümumi keyfiyyətə aparan yol, s. 16.

Bu mərhələlər dinamik bir prosesi meydana gətirir ki, bu da davamlı olaraq analiz edilməli və lazım olduqda düzəldilməlidir.

BENCHMARKİNQ NÖVLƏRİ

Qiymətləndirmənin ən az dörd növü vardır: daxili müqayisə; rəqabətli müqayisə; funksional benchmarking və ümumi benchmarking.

1 – Daxili Qiymətləndirmə

Daxili müqayisə, təşkilatın ən yaxşı daxili təcrübələrini müəyyənləşdirməyi və bu təcrübələri təşkilatın digər sektorlarına yaymağı hədəfləyən şirkətlər tərəfindən tətbiq olunur.

Daxil olan məlumatlar asanlıqla əldə edilə bildiyindən və etibarlılıq problemi olmadığından, bu cür müqayisədə mənfi cəhətlər ola bilər, çünki daxili təcrübələr eyni paradiqmalarla zəbt edilə bilər.

Daxili etalon göstəricilərinin göstəriciləri ümumiyyətlə xaricə yönəlmiş bir araşdırmaya, yəni irəliləyişlər axtarışında xarici bir diqqətə və ya hətta xarici bir etalon tətbiqinə doğru bir addım təmin edir.

2 – Rəqabətli Qiymətləndirmə

Rəqabətli etalon tətbiqetmə ən çətin növdür, çünki hədəf şirkətlər eyni bazarda rəqabət aparan, yəni birbaşa rəqiblər olan şirkətlərdir və ümumiyyətlə rəqabətçi müqayisə prosesində iştirak edən komandaya kömək etmək istəmirlər və ya maraqlı deyillər.

Rəqabətli etalon göstəriciləri birbaşa rəqiblərinə qarşı funksiyaları, metodları və əsas istehsal xüsusiyyətlərini ölçməyə və şirkətin əvvəlcə rəqiblərinə yetişməsi və sonra onları üstələməsi üçün işdə ən yaxşı və ya ən azından daha yaxşı olması üçün inkişaf etdirilməsinə yönəlmişdir. rəqibləri.

Təşkilatınız

• nə edirsiniz
• necəsən
• nə qədər yaxşısan

Nəticə: Təşkilatınızın məlumatlarını genişləndirmək

Rəqibləriniz

• Onlar nə edirlər
• necədirlər
• nə qədər yaxşı edirlər

Nəticə: Rəqiblərinizin biliklərinin genişləndirilməsi.

3 – Funksional Qiymətləndirmə

Özünüzü birbaşa rəqiblə müqayisə etməyə ehtiyac olmadığı üçün funksional müqayisə ən çox istifadə olunan formadır. Araşdırılan şirkətlər ümumiyyətlə, qablaşdırma, faturalandırma və ya inventar nəzarəti kimi müstəntiq şirkətində tətbiq oluna bilən xüsusi fəaliyyətlərdə maraqlı texnikaları tətbiq edən fərqli şöbələrdəndir.

İştirak edən şirkətlər eyni bazarda rəqabət etmədiyi üçün məlumatların etibarlılığı ilə problem yaşamadan məlumat mübadiləsini asanlaşdırdığına görə funksional müqayisə prosesi yüksək məhsuldar ola bilər.

4 – Ümumi Qiymətləndirmə

Bu müqayisə prosesində iştirak edən şirkətlər, sahələr arasındakı fərqlərdən asılı olmayaraq oxşar iş funksiyalarına və ya proseslərinə sahibdirlər. Bu proseslərdən biri, məsələn, sənayedə bir sifarişin daxil olmasından məhsulun müştəriyə çatdırılmasına qədər analiz ola bilər.

Ümumi etalonlaşdırma təhlil olunan prosesin geniş və mürəkkəb konseptuallaşdırılmasını tələb edir və ən yaxşı təcrübələri aşkar etmək potensialına malikdir.

MÜRACİƏTLƏR VƏ AVANTAJLARI

1 – Qiymətləndirmə Tətbiqləri

Günümüzün qloballaşan dünyasındakı məlumatların sürəti və dəyişiklikləri ilə, heç bir təşkilat irəliləməsini və davamlı inkişafını təmin etməyi hədəfləyən bütün əməliyyat tətbiqetmələrini və proseslərini idarə edə və idarə edə bilməz. Beləliklə:

– Davamlı inkişaf proseslərində bir yardım aləti kimi etalon göstəricisinin istifadəsi təşkilatın bütün səviyyələrində və müxtəlif kontekstlərdə tətbiq oluna bilər. Ən əsası, təşkilatın başqalarının onsuz da ən yaxşısını kəşf etmək üçün vaxt itirməməsidir.

– Təşkilatda müqayisə tətbiq etmək üçün ən yaxşı vaxtın müəyyənləşdirilməsi çox vaxt təşkilatın çətin vaxtdan çıxmaq üçün yeni təcrübələr tapmaq ehtiyacından irəli gələn bir hərəkətdir.

– Bir iş aləti və son dərəcə çox yönlü müqayisə, təşkilatın bütün səviyyələrində və funksiyalarında tətbiq olunduğundan, şirkətin bazarda rəqabət qabiliyyətini bərpa etməsinə kömək edərək prosesləri ilə gəlir.

Və tətbiqi aşağıdakılara əsaslanır:

• Prosesin təkmilləşdirilməsi;
• Performansın yaxşılaşdırılması;
• İşlərində mükəmməl hesab edilən, öz sahələrində və ya olmayan şirkətlərdə ən yaxşı təcrübələrin axtarışı yolu ilə təşkilatın strategiyalarının təkmilləşdirilməsi.

– Proseslərin öyrənilməsi, əsas proseslərimizi yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə digər şirkətlərin effektiv əməliyyat təcrübələrini tanımaq və müəyyənləşdirməyə çalışır və bu tədqiqat vasitəsilə təşkilat daxilində miqyaslı inkişaflar yaradır. Misal olaraq, təşkilat üçün gəlirlilik və daha böyük rəqabət qabiliyyətinə səbəb ola biləcək xərclər sistemindəki inkişafdan bəhs edə bilərik.

– Performansı yaxşılaşdırmaq üçün müqayisə tətbiqetməsinin keyfiyyəti, qiymətləri və aqreqatları kimi məhsul və xidmətlərinin rəqabət səviyyələrini müqayisə etmək məqsədi daşıyır.

– Strateji müqayisə şirkətlərin bazarda necə rəqabət etdiyini anlamaq məqsədi daşıyır. Təşkilatlar ümumiyyətlə digər şirkətlərin fəaliyyətlərində uğur qazanmasına səbəb olan rəqabət strategiyalarını müəyyənləşdirməyə çalışırlar. Çox vaxt ən yaxşı strategiyalar həmişə təşkilatla eyni sənaye seqmentində olmur.

Uğurlu rəqabət strategiyalarının uyğunlaşdırılmasını tez-tez çətinləşdirən şey, təşkilatların proseslərini yaxşılaşdırmaq üçün qısamüddətli ehtiyaclarıdır və bu vəziyyətdə ən yaxşısı odur ki, bir çox strategiya yalnız orta uzunluqda nəticələr verə biləcəyi üçün proseslərin müqayisəsinə yönəlsin. son tarix.

Qiymətləndirmənin tətbiqi, təşkilatların fəaliyyətini, proseslərini və strategiyalarını yaxşılaşdırmaqla yanaşı, hər təşkilatda sürətli və davamlı öyrənmə mədəniyyəti yaradır. İnsanlara dəyişikliklərin vacibliyini başa düşmək, onları vacib və lazımlı kimi qəbul etmək və yalnız şirkətə deyil, işdə iştirak edən hər kəsə fayda gətirəcəklərini izah etmək.

2 – Qiymətləndirmə üstünlükləri

Qiymətləndirmə, tətbiqetmələrini müzakirə etmək, proseslərini təhlil etmək və dünyanın bir çox təşkilatının istifadəsi ilə əldə etdiyi müsbət nəticələri bilmək barədə bütün anlayışları bildikdən sonra, şübhəsiz ki, bunun birləşdirən və bir çox fayda yaradan bir vasitə olduğuna əmin ola bilərsiniz.

Bir çox kitabda iş dünyasında mükəmməl istinadlar sayılan təşkilatların bir neçə rəhbərinin ifadələri var; kimi iş qrupları: 3M Company, American Express Company, Toyota, General Electric, Jhonson & Johnson və Xerox Company, bəlkə də müqayisədən istifadə edərək qazandığım faydaları ən çox tanıdan təşkilatlardan biri idi.

Qiymətləndirmənin təşkilatlara verdiyi bütün üstünlükləri sadalamaq son dərəcə çətin bir işdir, çünki müqayisə etmək davamlı inkişaf üçün bir vasitədir və insanların daha yaxşı fikir axtarışının təşkilat daxilində sabit olması lazım olan sürətli öyrənməsini təmin etməyə çalışır; Qiymətləndirmənin ümumi keyfiyyət prosesinin idarə olunmasında əsas vasitələrdən biri halına gəldiyini deyə bilərik.

Ancaq bəlkə də müqayisə aparmanın təşkilatlara verdiyi ən böyük faydalardan biri, qloballaşma ilə birlikdə zamanın strategiyalarını dəyişdirməsi və qarşısında rəqabətçi və qazanclı qalması üçün son dərəcə əhəmiyyətli bir amil hesab edildiyi kimi dəyişikliklərə reaksiya vermək və dəyişikliklərə uyğunlaşma bacarığı idi. bu sərhədsiz bazarın.

Bu o deməkdir ki, hər yeniliklə yeni bir öyrənmə və inkişaf dövrü başlayır.

Bir şirkətin inkişafına və hədəflərinə üstünlük verən prosesin bu davamlı yenilənməsidir. Bogan və İngilis dili – Qiymətləndirmədə – Praktiki Tətbiqatlar və Davamlı Təkmilləşdirmə, onun nəzərdən keçirdiyi üstünlüklərin üstünlüklərindən bəhs edir:

• Təşkilati keyfiyyəti yaxşılaşdırır.
• Aşağı maliyyətli əməliyyatlara gətirib çıxarır.
• Dəyişiklik prosesini asanlaşdırır.
• İnsanları yeni fikirlərə məruz qoyur.
• Təşkilatın əməliyyat perspektivini genişləndirir.
• Yeni fikirlərə açıq bir mədəniyyət yaradır.
• Təlim prosesi üçün katalizator rolunu oynayır.
• İşə cəlb olunma, artan səlahiyyət və işlərinə sahiblik hissi ilə ön sıradakı işçilərin məmnuniyyətini artırır.
• Daxili əməliyyat məqsədlərinin ciddiliyini yoxlayır.
• Ön xətt işçilərinin performansın yaxşılaşdırılması ehtimalı ilə bağlı təbii inamsızlığı qalib gəlir.
• Şirkət üçün xarici görünüş yaradır.
• Maksimum təşkilati səviyyəni artırır.

Başına: Renan Bardin

Biblioqrafiya

• LEIBFRIED, H.J. KATHLEEN, P.A. 1994. Qiymətləndirmə – Davamlı inkişaf üçün vasitədir. 1-ci Ed.São Paulo: Redaktor Kampusu.
• Watson, H. Gregory, PA Strateji Qiymətləndirmə.Makron Kitabları Yayımcısı.
• Vieira, Carlos José – Quality Progress Magazine 10 Benchmarking Tuzaqları. Yanvar / 1995.

Qiymətləndirmə

Azərbaycana qiymətləndirmə xidməti

Hər bir şirkətin inkişafının istənilən mərhələsində aktivlərin, şirkətin dəyərinin, markanın bazarda olan mövqeyi dəqiq olaraq ekspert tərəfindən qiymətləndirilməsi vacibdir. Bu öz növbəsində şirkət rəhbərlərinə mövcud biznesin gələcəyi barədə, hətta ehtiyac olduqda prioritetlərin dəyişdirilməsində, strukturun yenidən nizamlanmasında operativ qərar qəbul etmələrinə imkan yaradacaqdır.

«SME» MMC ekspert qrupu qiymətləndirmə və konsaltinq xidmətləri sahəsində geniş praktik təcrübəyə malikdir. Müştərilərimizə investisiya qiymətləndirilməsi, daşınar və daşınmaz əmlakın qiymətləndirilməsi, şirkətin dəyərinin qiymətləndirilməsi, tərəfdaşlar, istehlakçılar və rəqiblər üçün real bazar mövqeyi və marka nüfuzu məsələlərində məsləhətlər veririk. İqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində olan zəngin portfoliomuz sayəsində ekspertlərimiz hər hansı bir layihədə çalışdıqları zaman şirkət rəhbərliyinə operativ şəkildə ən böyük risk sahələrinə diqqət yetirməyi məsləhət görürlər.

Azərbaycanda qiymətləndirmə xidməti

«SME» MMC şirkəti istənilən növ daşınmaz və daşınan əmlakın, nəqliyyat vasitələrinin, müəssisələrin, digər mülkiyyət növlərinin və sığorta hadisələri nəticəsində dəymiş zərərin Azərbaycan Respublikasının “Qiymətləndirmə fəaliyyəti” haqqında Qanununa və digər qanunvericilik aktlarına əsaslanaraq, beynəlxalq qiymətləndirmə standartlarına və prinsiplərinə uyğun şəkildə müxtəlif metodlarla qiymətləndirilməsi üzrə xidmətlərini təklif edir. Peşəkar mütəxəssislər, təcrübəli ekspert-qiymətləndiricilər tərəfindən operativ olaraq yüksək səviyyədə göstərilən qiymətləndirmə xidmətləri hüquqi və fiziki şəxslərin müraciətləri əsasında rəsmi qaydada həyata keçirilir.

Dəyərin qiymətləndirməsi seçilmiş qiymət standartlarına uyğun olaraq, qiymətləndirmə predmetinin müəyyən vaxtda dəyərinin müəyyənləşdirilməsi deməkdir. Bir qayda olaraq, əmlak qiymətləndirməsi 4 böyük qrupa bölünür:

• Müəssisənin dəyərinin qiymətləndirməsi (biznesin);
• Daşınmaz əmlakın qiymətləndirməsi;
• Avadanlıqlın qiymətləndirməsi (o cümlədən avtomobil və digər nəqliyyat vasitələrinin);
• Qeyri-maddi aktivlərin və əqli mülkiyyətin qiymətləndirməsi.

Qiymətləndirmə fəaliyyətinin reallaşmasında, qiymətləndirmənin məqsədindən asılı olaraq aşağıdakı dəyər növlərindən istifadə olunur:

• bazar dəyəri
• investisiya dəyəri
• likvid dəyəri
• kadastr dəyəri

Azərbaycan Respublikasında qiymətləndirmə fəaliyyətinin qanunvericilik əsasları aşağıdakılardır:

1. Azərbaycan Respublikasının 28 dekabr 1999-cu il tarixli 779IQ nömrəli qanunu ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi;
2. Azərbaycan Respublikasının 25 iyun 1998-ci il tarixli 510-IQ nömrəli “Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında” Qanunu (axırıncı redaktə qanun 20 aprel 2012-ci il, №336-IVQD);
3. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 27 iyun 2007-ci il tarixli 107 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Qiymətləndirmə standartları və normaları, peşəkar qiymətləndiricilərin hazırlanması Qaydaları”;
4. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 04 aprel 2009-cu il tarixli 54 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət ehtiyacları üçün alınan daşınmaz əmlakın satınalma qiymətinin hesablanması Qaydası”;
5. Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin 2006-cı il 09 fevral tarixli qərarı ilə (protokol № 3) təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bank nəzdində Azərbaycan İpoteka Fondunun yenidən maliyyələşdirdiyi ipoteka kreditlərinin müvəkkil kredit təşkilatları tərəfindən verilməsinə dair standart Tələblər”;
6. Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin 14 noyabr 2008-ci il tarixli İ-110 nömrəli əmri ilə təsdiq edilmiş “Sığorta bazarının peşəkar iştirakçılarının reyestrinin aparılması Qaydaları”.

Ümumilikdə Azərbaycan Respublikasının qüvvədə olan qanunvericiliyinə əsasən qiymətləndirmə həm könüllü, həm də məcburi hallarda həyata keçirilə bilər. Qiymətləndirmə fəaliyyəti zamanı 3 əsas yanaşmadan (metoddan) istifadə olunur:

Xərc yanaşması – əmlakın yaranması, dəyişməsi və istifadə olunması xərclərinin dəyərinin, bütün növ köhnəlmə nəzərə almaqla müəyyənləşməsi əsasında qurulan əmlak qiymətləndirmə üsulu. Xərc yanaşması əvəzetmə prinsipini reallaşdırır, bu onunla ifadə olunur ki, alıcı hazır obyektə eyni faydalı yeni obyektin yaradılmasından daha çox ödəmə etməsin. Maşın və avadanlıqların dəyərin qiymətləndirməsində xərc yanaşması bütün növ köhnəlmə, qiymətdən düşmə itki dəyərlərinin çıxması şərti ilə qiymətləndirmə obyektlərin tam təkraristehsalının (tam əvəzetmə) xərc tədiyəsindən ibarətdir. Təkraristehsalın və əvəzetmənin tam dəyərinin müəyyənləşməsi zamanı, daşınma, yük daşınması, quraşdırma, istismara verilmə və s. xərclər daxil olmaqla, bütün xərclər nəzərə alınır. Təkraristehsalın və əvəzetmənin tamdəyərinin müəyyənləşməsində əsas element qiymətləndirmə obyektinə identik və analoju olan obyektin istehsalının maya dəyəridir (istehsal xərcləri).

Gəlir yanaşmasının tətbiq əməliyyatı bir neçə il ərzində gələcək gəlir proqnozlaşdırılması nəticəsində həyata keçirilir. Əksər hallarda bu yanaşma maşın və avadanlıqların dəyərinin müəyyən edilməsi zamanı istifadə olunmur, çünki gəlir bütün kompleksin işi nəticəsində əldə olunur. Özləri gəlir gətirə bilən obyektlər istisna sayılır( çap və çoxaldan texnika, kiçik çörək sexi, yük maşınları və s.). Gəlir yanaşması vasitəsilə qiymətləndirilən maşın və avadanlıqların dəyəri bu qayda ilə müəyyən edilir: İstehsal kompleksinin xalis gəliri hesablanır; qalıq üsulu ilə maşın kompleksinə aid gəlirin bir hissəsi müəyyən edilir; kapitallaşdırma üsulu və ya pul gəlirlərinin endirimi ilə bütün maşın parkının dəyəri ölçülür; balans dəyəri ilə ayrıca obyektlərin dəyəri hesablanır.

Uyğun satışların müqayisəsi yanaşması – sövdələşmə qiymətləri məlum olan analoji obyektlə qiymətləndirmə obyektinin müqayisəsinə əsaslanaraq qiymətləndirmə obyektinin dəyərinin qiymətləndirilməsi məcmusudur. Bu yanaşmanın əsası ondan ibarətdir ki, qiymətləndirmə obyektinin dəyəri birbaşa olaraq analoji obyektlərin satış qiymətlərinə uyğun müəyyən edilir. Hər bir tutuşdurulan satış qiyməti qiymətləndirmə obyektinin satış qiyməti ilə müqayisə edilir. Qeyd edək ki, istənilən növ əmlakın qiymətləndirməsi onun girov qoyulması, alqı-satqısı, özəlləşdirilməsi, bölüşdürülməsi, icarəyə verilməsi, sığorta edilməsi, vergiyə cəlb edilməsi, zərərin müəyyən edilməsi, hərraca çıxarılması, hüquqi şəxsin ləğv edilməsi, dövlət ehtiyacları üçün əmlakın geri alınması və s. hallarda tələb olunur.

“SME” MMC şirkəti aşağıdakı qiymətləndirmə predmetlərinin rəsmi dəyərinin müəyyən olunması üzrə xidmətlərini təklif edir:

1. DAŞINMAZ ƏMLAK ÜZRƏ

• Mənzillər;
• Torpaq sahələri;
• Fərdi yaşayış evləri;
• Qeyri-yaşayış obyektlərinin və çoxmərtəbəli yaşayış binasının tikintisi üçün ayrılmış torpaq sahəsi;
• Qeyri-yaşayış sahələri;
• Kənd təsərrüfatı və sənaye xarakterli boş torpaq sahələri;
• Qarajlar;
• İstehsalat sahələri və anbarlar.

1. MAŞIN VƏ AVADANLIQLAR

• Seriyalı texnoloji avadanlıqlar;
• Xüsusi və ya qeyri-standart avadanlıqlar;
• Texnoloji xətlər;
• Tikinti və yol texnikası, qaldırıcı nəqliyyat vasitələri;
• Kompüter texnikaları və rabitə vasitələri.

1. NƏQLİYYAT VASİTƏLƏRİ

• Minik avtomobilləri;

1. MÜƏSSİSƏLƏR

• Kiçik həcmli müəssisələr;
• Orta həcmli müəssisələr;
• Böyük həcmli müəssisələr;

Biznesin qiymətləndirilməsi Azərbaycan Qiymətləndiricilər Cəmiyyətinin sertifikatına əsaslanaraq “SME” MMC tərəfindən həyata keçirilir.