Rusiyaya qarşı sanksiyalar “qızıl suyu”na salınır – TƏHLİL

etmək.
ЗНАМЕНОВАТЬСЯ
несов.
köhn.

Rusca-azərbaycanca lüĞƏT

ж
dan.
bax
знакомая.
ЗНАКОМСТВО
ср

1.
tanışlıq;
bələdlik;
2.

köhn.
мн.
ч.

tanışlar; 0
ша
­
почное
знакомство
bax
шапочный.
ЗНАКОМЫЙ

прил.
в знач.
сущ.

tanış;
2.
bələd.
ЗНАМЕНАТЕЛЬ

ЗНАМЕНАТЕЛЬНОСТЬ
ж
мн.
нет
əla-

mənalılıq.
ЗНАМЕНАТЕЛЬНЫЙ
прил. 1.

2.
dilç. müs­
təqil
mənası olan,
müstəqil
mənalı; знаме
­
нательные
слова
müstəqil
mənalı
sözlər.
ЗНАМЕНИЕ

cp

köhn.
əlamət,
işara,
rəmz,

0
знамение времени

əlamətdar
hadisə.
ЗНАМЕНИТОСТЬ ж
1.

знамя söz.

sif
ЗНАМЕНОВАТЬ

несов.
göstərmək,
ifadə

etmək.
ЗНАМЕНОВАТЬСЯ
несов.
köhn.

ifadə
olun­
maq;
əlamətdar

M
köhn. bax

знамено­
сец.
ЗНАМЕНОСЕЦ
.и

м
köhn. hərbi
bayraqdar.
ЗНАМЯ
ср

(мн. знамёна)
1,

2.
məc.
şüar.
3HA
ЗНАНИЕ

l.fəls.
idrak;

2.

только
мн.
знания

bilmə.
ЗНАТНОСТЬ ж

mn.
нет

əsillik.
ЗНАТНЫЙ
прил.

1.
adlı-sanlı,
tanınmış,
məşhur;

əsil,
əsilzadə, əsil-nəcabətli,

yaxşı
bilən,
yaxşı

sərraf;
знаток музыки
musiqim

adam.
ЗНАТОЧЕСТВО
cp

bilicilik, sərraflıq.
ЗНАТЬ
I несов.
1.
bilmək;
2.
tanımaq; 3.

кому-
чему

qədrini
bilmək, qiymətini
bilmək;
знать

köhn. yazı-pozu
bilmək,
savadı

(износу)
çox davamlı

özüm
bilərəm;
только

(özü
bilər,
özünüz
bilərsiniz,
özləri
bilərlər);
как

знать
nə
biləsən, nədən
biləsən,
haradan

biləsən; кто его
знает
məlum
deyil,

II
ж
мн.
нет

собир.

вв.
сл. mah.

ki.
ЗНАТЬСЯ несов. dan

tanışlıq
etmək, dost
­
luq

(işlətmək),
qoşulmaq.
ЗНАХАРИТЬ несов.
məh.
ara

hakimliyi
ilə
məşğul
olmaq, türkəçarəçilik

etmək.
3HÄXAPKA ж

həkimi,
türkəçarəçi,
ca-

qadın
(qız).
ЗНАХАРСКИЙ

söz.
sif.
ЗНАХАРСТВО

мн.

нет
ara hakimliyi,

falçılıq,
cadugərlik.
ЗНАХАРЬ

türkəçarəçi;
cadu­
gər.
3HA
ЗНАЧАЩИЙ

прил.
əhəmiyyəti

mənası
olan, məzmunu

olan; mə
­
nalı,
məzmunlu; bir
şey ifadə

слова
sözün
mənası;

riyaz
qiymət.
ЗНАЧИМОСТЬ
ср

məna,
əhə­
miyyət.
ЗНАЧИМЫЙ

ЗНАЧИТЕЛЬНО
нареч.
1. xeyli;
значи­
тельно много
xeyli

xeyli
sərin
­
ləşmişdir;

2.
mənalı-mənalı,
məna ilə;
значительно
посмотреть

mənalı-mənalı
baxmaq;
3.
əhəmiyyətli

dərəcədə,
mühüm
dərəcədə.
ЗНАЧИТЕЛЬНОСТЬ

xeyli;
значительный урон

görkəmli; значи­
тельная
личность

görkəmli şəxsiyyət.
ЗНАЧИТЬ
несов.
1.

mə
­
nası
olmaq,
qiyməti
olmaq; это
ничего

значит
bunun heç

deməkdir?
ЗНАЧИТЬСЯ
несов.
qeyd
olunmaq,

siyahıda
­
dır;
значиться
в отпуске

olunmaq.
ЗНАЧКИСТ м
dan.
nişanı

ж
nişanı
olan
qadın

ЗНАЧОК
M
nişan.
ЗНАЮЩИЙ прил.
bilən, bilikli, bələd.
ЗНОБИТЬ несов.

üşümək,
titrətmək;
2.
məli,

vermək.
ЗНОБИТЬСЯ
несов.

dan.
titrətmək,
üşümək,
əsmək.
ЗНОЙ
.«
.ин.
нет

bərk
isti,
bürkü.
ЗНОЙНО

isti,
bürkü; 2.безл. s
знач.

сказ,
istidir,
bürküdür.
ЗНОЙНЫЙ прил.
I.
bərk isti,
bürkülü.

2.
məc.
atəşin,
ehtiraslı.
qız­
ğın. hərarətli,
coşqun.
ЗОБ

strumalı.
ЗОБНЫЙ tib
зоб

söz.
sif

zodiak
(planedənr.
harəkət

etdiyi
dairə):

r
J
знаки Зодиака

Zodiak
bürcləri.
ЗОДИАКАЛЬНЫЙ

зодиак
‘
зодиакальные
созвездия

bürc­
ləri.
ЗОДЧЕСКИЙ

ЗОДЧЕСТВО
ср
мн. нет

köhn.
memar.
ЗОНТ

köhn.
tənqidçi,

kül.
ЗОЛЕНИЕ
ср

мн.
нет

xüs.
1.

külləmə
(də­
ridən

yunu

çıxartmaq

üçün

onu
əhəng
qa­
rışdırılmış
küllə
işləmə).
ЗОЛЁНЫЙ

suda qayna­
dılmış;
2.

küllənmiş,
əhəngli küllə

işlən
­
miş
(bax
золенне).
ЗОЛИЛЬНЫЙ

xüs.
küllülük.

vermə.
ЗОЛИСТЫЙ
прил.
küllü.
ЗОЛИТЬ
несов. xüs.

küllü
suda
qaynat­
maq
(paltarı):
2.

külləmək.
əhəngli
küllə

işləmək
(bax
золенне
>
ЗОЛИТЬСЯ

несов.
xüs.

əhəngli
küllə
iş­
lənmək
(bax

золение).
ЗОЛКА ж

ж
baldız (ərin
bacısı).
ЗОЛОТАРНИК
.и
bot.

u
təmizləyən.
ЗОЛОТЕТЬ

несов.
dan

2.
saralmaq,
qızıla

olmaq
ЗОЛОТИЛЬНЫЙ
прил.

-i[-l);
золотильный
аппарат
zənurar.

зал
ЗОЛОТИЛЬЩИК
jM

zərgər).
ЗОЛОТИСТОСТЬ
ж

прил. qızılı,

ЗОЛОТИТЬ
несов.
qızıl
suyuna

ПИ.1Ю.И.
ЗОЛОТИТЬСЯ

panldamaq
(qızıl
kimi);

suyuna
salınmaq,
qızıl
suyu

verilmək;
zorlənmək,
zər
vurulmaq.
3ÖJIOTKO
ср мн. нет

xüs.
əzizim!
gülüm!
(nəvazişli müraciət).
ЗОЛОТНИК
I м misqal;

ağır(dır).
ЗОЛОТНИК
II

(buxar
ma
­
şınlarında

buxarpaylayıcı

mexanizm).
ЗОЛОТНИКОВЫЙ

söz.
sif..

золотнико
­
вая
гирька
misqallıq
daş.
ЗОЛОТНИКОВЫЙ
II

золотник
И

söz.

sif.
ЗОЛОТО
ср
мн.

нет
1. qızıl;
2.

этот
работ
­
ник
–
настоящее
золото

məc. əzizim!
gülüm!

(nəvazişli
müraciət);
0
сусальное

qızıl,
yüksək
əyarlı
qızıl;
черное

qara
qızıl
(neft);
на

вес
золота
bax
вес.
ЗОЛОТОВОЛОСЫЙ
прил.
qızılsaç.

saçlan
olan.
ЗОЛОТОДОБЫВАЮЩИЙ
прил.
qızılçı-
xaran.
qızılçıxarma

золотодобы
­
вающая промышленность

sənayesi.
ЗОЛОТОИСКАТЕЛЬ
м

-i[-ı];
золотоискатель
­
ная
партия
qızılaxtaranlar dəstəsi.
ЗОЛОТОЙ

-i[-ı];
золотые
россыпи
qızıl

qızıldan qay-
nlmış:

qızıl üzük;
3. qızılı,
qızıl
rəngli;

xoşbəxt;
золотая
пора
ən

qiymətli
(ən
xoşbəxt)

5.
məc.

dan.
_________

золотая
осень
xəzan;
золотой

(lıər
hansı

bir

xalqın

tarixində

yüksək tərəqqi

və

inkişaf
dövrü);

золотой ме
­
шок

золотая
молодежь
kölın.

köhn.
səfillər,

кого
əlləri

руно;
золотая
свадьба
evlilik

həyatının
əlli
illiyi;
зо­
лотая

yansın,
nə
kabab;
золотой

телец.
ЗОЛОЗОНОСНОСТЬ
ж

olan,
qızıllı,
tərkibində

olan
filiz.
ЗОЛОТОПОГОННИК
M

inq.

əv.

(çar
zabitlərinə

nifrətlə

verilən
lə­
qəb).
ЗОЛОТОПРОМЫШЛЕННИК

M
köhn.
qı­
zıl
mədənçisi.
ЗОЛОТОПРОМЫШЛЕННОСТЬ

золотопро
­
мышленность
söz.

sif.
ЗОЛОТОСОДЕРЖАЩИЙ
прил.

qızıl
çətir (ot

bitki).
ЗОЛОТОШВЕЙКА

güləbə-
tin
tikən

qadın
(qız).
ЗОЛОТОШВЕЙНЫЙ
прил. güləbətinçi.
güləbətin

мн.

нет
tib.
xənazir.

sıraca
xəstəliyi.
ЗОЛОТУШНЫЙ
tib.
золотуха
söz.
sif.

racalı, xənazirli.
ЗОЛОТЦЕ

ср

мн.
нет
dan.

bax золотильщик.
ЗОЛОУДАЛЕНИЕ cp
tex.

və
posasını
təmizləmə.
ЗОЛОУЛАВЛИВАНИЕ

külü təmizləmə.
ЗОЛОУЛОВИТЕЛЬ

m

tex.
kültutan

(havanı
küldən

təmizləyən

qurğu).
ЗОЛ
ЗОЛОЧЕНИЕ
ср

мн.

нет
qızıl suyuna
sa-
l(ın)ma,
qızıl

suyu
ver(il)mə;
zərlə(n)mə.
ЗОЛОЧЁННЫЙ
прич. qızıl
suyu

zərlənmiş.
ЗОЛОЧЁНЫЙ
прил.

suyu verilmiş,
zərli.
ЗОЛУШКА

ata-anasınm
gözündən
düşmüş

(“Zoluşka”
adlı
nağdın

qəhrəmanının

adından).
ЗОЛЬ

m

xüs.
zərrəciklər (maye,

bərk
və
ya
qazaoxşar
mühitdə
yayılan
hər

hansı
bir
maddənin
ən
xırda

zərrəcikləri).
ЗОЛЬНИК,и

əhəng
məhlulu; 3.
xüs.
çən
(dabbaqlıqda).
ЗОЛЬНОСТЬ

tərkibində külün
miqdarı).
ЗОЛЬНЫЙ прил.
kül

zona
(1.
qurşaq;
2.

məntəqə:
5.
paleon..

zool.
lay,
qat).
ЗОНАЛЬНОСТЬ ж
xüs. zonallıq, qurşaqlar

olma.
ЗОНАЛЬНЫЙ
зона.
söz.

sif;

zond
(1.
orqanizmin
daxilini,
tor­
pağın
altını

və

s.

tədqiq

etmək

üçün
boru,

cihaz;

2.

meteorologiyada

işlədilən
kiçik

aerostat).
ЗОНДАЖ

bax зондирование.
ЗОНДИРОВАНИЕ

ср
мн.

нет
l.xüs

yoxlanma.
ЗОНДИРОВАТЬ несов.
l.xüs.

qabaqcadan
öyrənmək,
yoxlamaq,

мн.

нет
xüs.
zondla

(edilmə).
ЗОННЫЙ
зона
söz. sif:
зонный
поезд
zona

Rusiyaya qarşı sanksiyalar “qızıl suyu”na salınır – TƏHLİL

“Böyük yeddilik” ölkələri (ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, İtaliya, Almaniya, Kanada, Yaponiya) Rusiyanın müdafiə sənayesinə və qızıl ixracına qarşı yeni sanksiyalar paketini hazırlayırlar.

Bu zamana qədər tətbiq edilən embarqolar Rusiyanı Ukraynaya hərbi müdaxiləsindən çəkindirməyib və sanksiyalar bumeranq effekti verərək Qərbin özündə bahalaşma və inflyasiya dalğası yaradır.

İndi “Yeddi qardaş” əllərindəki barıtı Rusiyanın qızıl mədənlərinə və müdafiə sənayesinə “qoyaraq oranı partlatmaq” niyyətindədir. Bu, Moskvanın Ukraynada aylarca davam etdirdiyi işğal planına ən ağır cəza kimi qiymətləndirilir.

Qərbdə hesab edirlər ki, Rusiyanın müdafiə sənayesinə sanksiya tətbiq edilməsi Moskvanın öz ordusu üçün lazım olan texnologiyaya çıxışını bloklayacaq. Bununla da hədəflənir ki, Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi əngəllənsin və onun Ukraynadakı imkanları minimallaşdırılsın.

Rusiya özü üçün yaranan qlobal məhdudiyyətlərin və iqtisadi cəzaların təsirini azaltmaq üçün qızıl hasilatını artırmaq imkanlarına sahibdir, lakin yeni sanksiyaların Ukraynadakı müharibəyə hansı səviyyədə təsir edəcəyi bəlli deyil.

Rusiyanın enerji resurslarından sonra ən böyük ixracı qızıldır, hazırda Moskvanın bu ixracatdan əldə etdiyi gəlir 20 milyard dollar səviyyəsində dəyərləndirilir ki, bu da qlobal qızıl ixracının 5%-i deməkdir.

Rusiya qızılın 90%-ni G7 ölkələrinə göndərir. Bu ixracda əsas pay Böyük Britaniyanın hesabına düşür, belə ki, Birləşmiş Krallıq Rusiyadan il ərzində 17 milyard dollarlıq qızıl idxal edir.

Ancaq Rusiyanın Türkiyə, Qazaxıstan, Hindistan kimi bazarları da var ki, sanksiyalardan sonra həmin zonalara ixrac həcmini artırmaqla itkiləri kompensasiya edəcəyini söyləmək olar. Rusiya üçün digər cəlbedici alternativ bazar Çindir.

G7 ölkələri arasında fikir ayrılıqları da mövcuddur, çünki sanksiyaların “qızıl suyuna” salınması dünya bazarlarındakı qiymətlər üçün risk yarada biləcəyi ehtimallarını artırır.

Bəs Rusiyanın qızıl ixracına sanksiya tətbiq edilsə, o hansı həddə qədər saat kimi işləyəcək və hansı sərhəddən sonra onun effekti olmayacaq?

Ümumiyyətlə, sanksiya təzyiqlərinin tam gücü ilə işləməmək səbəblərindən biri böyük şirkətlərin ticari maraqları hər şeydən üstün tutmaları ilə əlaqədardır.

Qeyd etdiyimiz kimi, Rusiya daha çox “Böyük yeddilik” ölkələrinə qızıl satsa da, həmin yeddiliyin yurisdiksiyasından kənar dövlətlərə də qızıl ixrac etmək gücünə sahibdir. Amma qısa müddətdə Rusiya alternativ bazarlardakı qızılla iştirakını artırsa belə, əldə etdiyi gəlir əvvəlki səviyyədən aşağı olacaq.

Qızıl ixracına qadağa qoyulması planı Rusiyanı iqtisadi cəhətdən təcrid etmək, onun maliyyələşdirmə qollarını sındırmaq, çirkli pulların yuyulmasının qarşısını almaq məqsədi daşıyır.

Bununla belə, qara bazarlarda həmişə maliyyələşmə qolları regenerasiya edilərək alternativ gəlir mənbələrinə çevrilir.

Proqnoz kimi deyəcəyimiz budur ki, qızıl qadağası onun qiymətlərinin uzunmüddətli perspektivinə və Ukraynadakı müharibənin miqyasına əhəmiyyətli təsir etməyəcək.

Bu, Rusiyanın əsasən Çin, Hindistan bazarlarında var-gəl etməsini sürətləndirəcək. Rusiyanın qızılına qadağa qoyulmasından sonra Çin və Hindistan qızılı daha ucuz qiymətə almağa çalışacaqlar.

Bununla da: Rusiya itkiləri kompensasiya etmək üçün həmin bazarlar üçün hasilatı çoxaltmalı olacaq.

Aqşin Kərimov

Qızıl

İnsanlar metal üçün məhv olurlar – Mefistofel “Faust” opersaındakı öz ariyasını məhz bu sözlərlə sonlandırmışdı və həqiqətən də yerin qızıl, gümüş, platin kimi zənginlikləri üçün nə qədər fəlakətlər törədilmişdir. İnsan zənnində əlbəttə ki, bu metallar çiçəklənən həyat ekvivalenti hesab edilirdi.

Qızıl “pul” olana qədər ondan bəzək əşyaları kimi istifadə olunurdu. Misir xadimləri belə bilikləndirirdilər ki, günəşdən əmələ gəlmişdir, hansı ki, vaxtilə yerə qızıl yağışı kimi yağmışdır. İlk qızıl qəpikləri kəsən bizim eradan əvvəl 605-502-ci illərdə yaşayan Aliat olmuşdur. .

Bizim eradan əvvəl 334-cü ildə makedoniya çarı İsgəndər Böyük fars hökmdarları ilə qızıl üstündə müharibə başlatmışdı. 168-ci ildə roma sərkərdəsi Emiliy Paul Makedoniyanı zəbt etdi və əldə olunan qənimətlərə görə dövrün adamları izah ediləbilməyəcək qədər həvəsdə idilər. Plutarx parad haqqında belə rəvayət edir: “Ardıyca ərlər gəldilər, hansı ki, 3 talan (78,6 kq) çəkisində olan 77 səhəngə doldurulmuş qızıl qəpiklər gətirirdilər.”

Pliniy Qay yazırdı ki, “Pullar qızılları paklıqdan məhrum etdilər, onlar veyilliliyə ötürülərək- tamahkarlığın, varlanmaq istəyinin ilk mənbəyi idilər. Amma, bu qüsurlar daha da gücləndi və əsl dəlilik baş verdi.”

Elə bu tip istəklərlə də Xristofor Kolumb da İspaniyadan Hindistana doğru yola düşdü, amma, var-dövlət ona yox, onun dalıyca gələn konkistadorlara nəsib oldu. Elə bu vaxtlarda da yerli əhali – hindullar qızılda Allahı görürdülər və ona baş əyirdilər.

Amerikanın əsl əhalisi çoxlu sayda rəvayətlər qoruyub saxlayırlar. Bu rəvayətlərdən biri də Eldorado-dur. İspan dilidən tərcümədə “qızıllanmış” (qızıl suyuna salınmış) mənasını verir, bu sözlə istilaçılar hindu tayfasının rəhbəri olan Muiskanı xristian etmişdilər. Adətə üzrə hakimiyyətə gələn gün o bədənin bütün hissəsini qızıl tozlarla örtmüşdü və vulkan kraterində əmələ gəlmiş müqəddəs gölün salında üzə çıxmışdı. Burda Allaha minnətdarlıq olaraq başçı suya qızıl külçələr, qızıldan və zümrüddən olan sitayiş predmetləri tullayırdı və beləcə düz illərlə davam etmişdi. Bir çox illər ərzində müqəddəs gölə ekspedisiyalaryollanırdılar, amma, o əfsanəvi Eldorado haqqında tam sükutu, səssizliyi qoruyub saxlayırdı.

Nə olur-olsun, amma, yemə də qızıl təzim kultu olaraq qalır və özündə böyük fövqi-təbii gücü daşıyır. Talisman kimi o qoruyucu-döyüşçü rolunu oynayır və zəif və köməksizləri qorumağa hazırdır. Amma, baxmayaraq ki, qızıl alovlu bir metaldır, o zəif şəxsiyyətin ucalması üçün imkan yaratmır, əksinə onun inkişafını, irəliləməsini ləngidir və bu məntiqə uyğundur: axı qoruyucunun qoruduğu obyekt ondan yüksək olarsa, qoruyucu da öz dəyərini itirmiş olur. Qızıl şən insanları xüsusi sevgi ilə sevir, onlar üçün bu metal – impuls, həvəslənmə, arzu və can atmadır. Bədbin və “orta yararlı” insanları isə sadəcə gücün israf edilməsindən qorumuş olur.

Qızıl parlaq ifadə edilmiş kişi mənşəyinə sahibdir və kişi ilə müqaisədə qadınlara doğru can atır, amma, bu o vaxt baş verir ki, nə vaxt ki, kişi öz sayıqlığını itirə: öz sözlərinə, davranışlarına və görünüşünə fikir vermir. O qısqanmır, amma elə bil ki belə deyir: “Əgər sən gözəl xanımla ünsiyyət saxlamaq istəyirsənsə, demək ki, sən məndən yaxşı olmalısan”