Riyaziyyatin ibtidai kursunun nezeri esaslari gence

Müəllimin ixtisası: Bakı Dövlət Universitetinin Riyaziyyat müəllimliyi. Dərslər həm individual, həm qrup şəklində keçirilir. Tam qəbul proqramını təşkil edir.həftə sonu quizlər, ay sonu sınaq imtahanları. Hər mövzuya

Riyaziyyat

Riyaziyyat — real həyatın miqdar və fəza münasibətlərinə dair məsələlərin həllinin bu obyektlərin xassələrini zərurət üzündən ideallaşdırma yolu ilə tapılmasına əsaslanan elm, təbiət elmlərinin bazisi.

Əsas məlumatlar

Adətən tədqiq olunan obyekt və proseslərin ideallaşdırılmış xüsusiyyətləri aksiomlar şəklində formalaşdırılır. Bundan sonra isə bu aksiomlar əsasında dəqiq yollarla digər məntiqi cəhətcə doğru xassələr (teoremlər) əldə edilir. Bu nəzəriyyə ümumilikdə tədqiq olunan obyektin riyazi modelini əmələ gətirir.

Riyaziyyatda ilkin fəza və miqdar münasibətlərindən çıxış edərək daha abstrakt münasibətlər alınır ki, bu da müasir riyaziyyatın predmetidir.

Ənənəvi olaraq riyaziyyat 2 hissəyə – nəzəri və tətbiqi riyaziyyata bölünür. Nəzəri riyaziyyat riyaziyyatın strukturu daxilində ciddi analiz aparılmasını həyata keçirir. Tətbiqi riyaziyyatisə riyaziyyatla əlaqəli digər elm və mühəndis sahələri üçün öz modellərini təqdim edir.

Riyaziyyatın sahələri

Riyaziyyat elmi aşağıdakı sahələrə bölünür:

• Riyazi analiz
• Diferensial tənliklər
• Riyazi fizika
• Həndəsə və topologiya
• Ehtimal nəzəriyyəsi və riyazi statistika
• Riyazi məntiq, cəbr və ədədlər nəzəriyyəsi
• Tətbiqi riyaziyyat
• Diskret riyaziyyat və riyazi kibernetika

Orta məktəblərdə əsasən elementar riyaziyyat öyrədilir. Onun tərkibinə aşağıdakılar daxildir:

• hesab
• elementar cəbr
• elementar həndəsə: planimetriya və stereometriya
• elementar funksiyalar nəzəriyyəsi və analizin elementləri.

Ali məktəblərdə ixtisasdan asılı olaraq aşağıdakılar tədris olunur :

• Riyazi analiz
• Cəbr
• Analitik həndəsə
• Xətti cəbr və həndəsə
• Diskret riyaziyyat
• Riyazi məntiq
• Diferensial tənliklər
• Diferensial həndəsə
• Topologiya
• Funksional analiz və inteqral tənliklər
• Kompleks dəyişənli funksiyalar nəzəriyyəsi
• Xüsusi törəməli tənliklər
• Ehtimal nəzəriyyəsi
• Riyazi statistika
• Təsadüfi proseslər nəzəriyyəsi
• Variasiya hesabı və optimallaşdırma üsulları
• Ədədi üsullar
• Ədədlər nəzəriyyəsi

İnkişaf tarixi

İlk rəqəmlərin və say sistemlərinin meydana gəlməsi

Ədəd və ölçüyə aid anlayışların meydana gəlməsi Daş Dövrünə qədər uzanır. Yüz min illərlə insanlar heyvanların yaşadığı vəziyyətdən fəqli olmayan bir şəkildə mağaralarda yaşamışlar. Öz enerjilərinin çoxunu yemək tapmağa sərf edirdilər. Ov etmək və balıq tutmaq üçün silahları, bir-biriləri ilə əlaqə qurmaq üçün isə danışıq dilini inkişaf etdirdilər. Daş Dövrünün sonlarına doğru yaradıcı sənətlərlə heykəllər və rəsmlər yaradaraq öz yaşayışlarını rəngləndirdilər. Tunc dövründə isə ticarət elə inkişaf etdi ki, yüzlərcə kilometr uzaqlıqdakı kəndlər belə ticarət əlaqələrinə girirdilər. Tuncun əridilməsi ilə bu metallardan alətlər və silahlar düzəldilirdi. Bu da ticarətin və yeni dillərin daha da inkişaf etməsinə şərait yaradırdı. Şəraitdən asılı olaraq əllə tutula və gözlə görülə bilən əşyaları təyin etmək üçün bəzi rəqəmsal terminlər ortaya gəlirdi. Riyaziyyatın da ilk dəfə ortaya çıxdığı vaxt Tunc Dövrüdür. Məşhur bir riyaziyyatçı olan Adam Smitin “insan ağlının məhsulu ən dəqiq düşüncələrdir” deyə izah etdiyi rəqəmsal terminlərdən istifadə çox yavaş-yavaş inkişaf edirdi. Rəqəm köklərinin izlərinə qədin Yunan və Kelt dillərində rast gəlinir. Rəqəm anlayışı inkişaf etdirildikcə toplama üsulu ilə daha da böyük rəqəmlər meydana gəlməyə başladı. Məsələn, 2 ilə 1 toplanaraq 3, 2 ilə 2 toplanaraq 4, 2 ilə 3 toplanaraq 5 əldə edildi. Bəzi Avstraliya qəbilələrindən örnəklər:

Murray qəbiləsi: 1=enea,2=petçeval,3=petçeval-enea,4=petçeval-petçeval.

Kamilaraoi qəbiləsi: 1=ma,2=bulan,3=quliba,4=bulan-bulan,5=bulan-quliba.

Sənətlərin və ticarətin sürətlə inkişafı rəqəm və ədəd anlayışının dəqiqləşməsinə yardım etdi. Rəqəmlər iki əlin barmaqları vasitəsi ilə təsvir edilirdi. Beləliklə say sistemləri yarandı. Məsələn, Amerika hinduları 307-lik say sistemindən istifadə etmişlər. 20-lik say sistemindən isə Meksikada Maya qəbiləsi və Avropada Keltlər istifadə edirdilər. Rəqəmləri hesablamaq üçün onlar hissələrə bölündülər. Sayma üçün üstü düyünlü ipdən, taxta üzərində düymələrdən istifadə edilirdi.Bu alətlərin köməyi ilə rəqəmsal qeydlər tutulurdu. Bu metodlardan istifadə tədricən rəqəmlər üçün müəyyən işarələrin meydana gəlməsi prosesini sürətləndirdi. Daş Dövrünə aid ən qə hesablama çubuğu 1937-ci ildə Vestonikada qazıntı zamanı aşkar edilmişdir. Hesablama çubuqlarının və daha sonralar isə abakın meydana gəlməsi tez-tez söylənilən “qədim zamanlarda saymaq üçün barmaqlardan istifadə edilirdi” cümləsi keçərliliyini itirmiş oldu. Bu dövrdən sonra rəqəmlər mərtəbələrə görə ifadə edilməyə başlanıldı. Bu isə daha böyük rəqəmlərin meydana gəlməsinə şərait yaratdı. Beləcə, qədim riyaziyyat meydana çıxdı. 14 rəqəmi bəzən 10+4, bəzən 15-1 olaraq göstərilirdi. Ancaq 20-nin 10+10 deyil 2×10 deyə ifadə edilməsi ilə vurma əməli də meydana gəlmiş oldu. Vurma əməlindən sonra isə bölmə əməlinin də yaranması Şimali Amerika qəbilələrində ilk kəsrlərin meydana gəlməsini sürətləndirdi.

Riyaziyyat bizim eradan əvvəl

Eradan əvvəl cisim anlayışı yarandı. İnsanlar cisimlərin uzunluqlarının və içindəkilərin ölçülməsinin lazım olduğunu bildikdə ümumilikdə insan vücudunun hissələrindən istifadə edirdilər; barmaq, ayaq və qarış kimi sadə ölçülərdən istifadə edilirdi. Yavaş-yavaş arşın, qulac kimi ölçü sistemləri meydana gəlirdi. Ev inşa edərkən qədim Hind kəndliləri də, Orta Avropada qütb evi inşa edənlər də ölçüləri düz xətlər boyunca və yerə görə düz bucaq altında qurmaq üçün bəzi qaydalar yaratdılar. Beləliklə, qədim həndəsə elmi və simmetriya kəlməsi yaranmağa başladı. Bəzi tarix öncəsi rəsmlərdə üçbucaq rəqəmlər, bəzilərində isə “müqəddəs” ədədlər yer almağa başladı. Bunların çox gözəl nümunələrinə Minos və Qədim Yunan vazalarında, daha sonra isə Bizans və Ərəb mozaikalarında, Fars və Çin divar xalılarında rast gəlinir.

Şərq riyaziyyatı

Şərq riyaziyyatı elmi əsaslı idi. Təqvimin hesablanması, tarlaların ölçülməsi, vergilərin toplanması artıq daha mükəmməl riyazi biliklər tələb edirdi. Odur ki, ilk dəfə Qədim Şərqdə arifmetika cəbrə çevrilməyə başladı. Qədim Misir riyaziyyatı ilə əlaqədar bilgilərin çox hissəsi iki qaynağa dayanır. Bunlar 85 məsələni əhatə edən Rhind papirusu və 25 məsələni əhatə edən Moskva riyazi papirusudur. Buradakı əlyazmalar yazılarkən içindəki məsələlər bəlkə də lap qədimlərdən bəri bilinirdi. Amma bu papiruslarda istifadə edilən say sistemi 10-luq say sistemi idi. Papiruslarda hər rəqəmin öz simvolu var idi. 10 rəqəmindən böyük rəqəmlər üçün isə ayrıca simvollardan istifadə edilirdi. Bu cür sistemləri Roma rəqəmlərisistemindən bilirik: MDCCCXXVII=1878. Bu sistemdən istifadə edən misirlilər vurmanı toplamalarla əvəz edən və əsasən toplamadan ibarət olan arifmetika yaratdılar. Məsələn, misirlilər 3-ü 13-ə vurmaq üçün 3×4=12, 3×8=24, 24+12=36, 36+3=39 kimi bir metoddan istifadə edirdilər. Göründüyü kimi cavab eynidir. Qədim Misir riyaziyyatının ən önəmli kəşfi kəsrlərlə edilən hesablamalardır. Bütün kəsrlər payı bir olan başqa kəsrlərin toplamı şəklində yazılırdı. Qədim Misirlilər ilk dəfə olaraq silsilə anlayışını və həndəsi olaraq artan bir ardıcıllığın düsturunu kəşf etmişdilər.

Mesopotamiya riyaziyyatı

Mesopotamiya riyaziyyatı Misir riyaziyyatının heç bir vaxtda gəlib-çatmadığı bir səviyyəyə çatdı. Burada yüzillər içində belə irəliləmələr aşkar bilinir. Eradan əvvəl 2100-cü illərə aid qədim mətnlərdə belə hesab izləri açıq-aydın görünür. Bu mətnlərdə 10-luq sistemin üzərinə 60-lıq sistemin əlavə edildiyi vurma cədvəlləri var idi. Hətta qüvvət üstü anlayışı belə mixi yazılarla təsvir edilmişdi. Amma bu onların riyaziyyatının tipik xüsusiyyəti deyildi. Qədim Misirlilər daha böyük hər rəqəmi yeni bir simvol ilə işarə edərkən, Şumerlilər eyni işarədən istifadə edərək qiymətini tapdıqları yerə görə təyin edirdilər. Ayrıca 60-lıq say sistemi insanlığın əldə etdiyi qalıcı bir mənfəət oldu. Günümüzdə istifadə etdiyimiz saatın 60 dəqiqə və 3600 saniyəyə bölünməsinin də, dairənin 360 dərəcəyə, hər dərəcənin 60 dəqiqəyə, hər dəqiqənin də 60 saniyəyə bölünməsinin də kəşfləri qədim Şumerlilərə məxsusdur.

Cəbr haqqında

Cəbrin əsaslarını əl-Xarəzmi təşkil etmişdir. Cəbr sözü də Xarəzminin “Əl-kitabüll-Muhtasar fi Hisabil Cəbri vəl-Mükabelə” (Cəbr və Tənliklərə aid kitab) adlı əsərindən gəlməkdədir. Bu əsər eyni zamanda şərq və qərbin ilk müstəqil cəbr kitabı olmuşdur. Əl-Xarəzmidən başlayaraq cəbr çox dəyişmiş və inkişaf etmişdir. Ayrıca Cəzərinin Kitabül-Hiyal adlı kitabında da cəbrlə əlaqədar məlumatlar vardır.

Cəbr quruluş və əlaqə ilə əməliyyat aparan bir riyaziyyat budağıdır. Bilinməyən qiymətlərin, simvol və hərflərlə işarələnərək qurulan tənliklərlə tapılması ya da bilinməyənlərin arasındakı əlaqənin tapılması əsasına dayanır. Tənlik qurma və həll etmə, həll metodlarını axtarma və tənliklərlə və oradan hərəkət funksiyaları ilə üç əsas müddəa ilə xarakterizə edilir.

Həndəsə haqqında

Həndəsə (geometriya) – fiqurlar arasındakı əlaqələrlə məşğul olan bir elm olmaqla yanaşı riyaziyyatın bir alt növüdür. Geometriya sözü yunanca geo-yer və metro-ölçmə sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Yunan tarixçisi Herodota görə Həndəsənin başlanğıc yeri Qədim Misir olmuşdur. Ona görə də həndəsə sözü Misir mənşəlidir. Bu sözdən istifadə Əflatun, Aristotel ve Salesə qədər gedib çıxır. Yalnız Evklid geometriya sözünün yerinə Elements sözünü də əlavə etmişdir. Elements sözünün yunancası stoicheia sözüdür.

Riyaziyyatda istifadə olunan ədədlər

		>,1.21,!>	>,3,pi ,!>	>>,!>
Natural ədədlər	Tam ədədlər	Rasional ədədlər	Həqiqi ədədlər	Kompleks ədədlər

Riyaziyyat

5-9 ci sinif şagirdləri üçün riyaziyyat hazırlığı. Dərslər illərlə sınanmış, şagirdlər tərəfindən daha rahat başa düşülən xüsusi qayda və metod ilə keçirilir. Hər mövzu sonu və ay sonu sınaqlar işlədilir,sınağın

☆QRUP DƏRSLƏRİ☆ ●5-8ci siniflər həftədə 2 dəfə 2 saat 50 azn. ●9-11ci siniflər həftədə 3 dəfə 2 saat 60 azn. ☆FƏRDİ DƏRSLƏR☆ ●5-8ci siniflər həftədə 2 dəfə 2 saat 60-70azn ●9-11ci siniflər həftədə 3 dəfə 2 saat

İbtidai sinif və riyaziyyat müəllimləri üçün riyaziyyat fənnindən sertifikasiya hazırlığı Abituriyent hazırlığı

RİYAZİYYAT dərsləri: • Müəllimin təhsili: Bakı Dövlət Universiteti, Mexanika Riyaziyyat fakültəsi, Riyaziyyat müəllimi ixtisası • 11-ci siniflər üçün YENİ 0-DAN BLOK QRUPU açılır. Dərslər həftədə 3 dəfə, hər dəfə 2

Riyaziyyat hazirliq qruplari yigilir.Endirimlerimizden yararlanin.Qrup heftede 2 gun 20 manat Heftede 3 defe 30 manat

Riyaziyyat fənni üzrə hazırlıq 5-9 -cu siniflər üçün onlayn riyaziyyat dərsləri

Azərbaycan dili Riyaziyyat ingilis dili fənlər üzrə paket olaraq Abituriyent hazırlığına start verdik. Bizimlə hədəfimiz çatmaq istəyirsinizsə vaxt itirmədən onlayn dərslərimizə qatılın sizdə zirvəyə iri addımla

Riyaziyyat qruplari yigilir.Kursu bitirenler sertifikatla temin olunur.Dersler whatsapp ve ya zoomla kecirilir. İSKRA KURSU Heftede 2 defe 20 man qrup Heftede 2 defe 55 man ferdi

Riyaziyyat qruplari yigilir.Qrupda maksimum 6 usaq olur.Dersler zoom ve ya whatsappla kecirilir.whatsappda yazin. Ferdi : Həftədə 2 dəfə 35 manat Həftədə 3 dəfə 45 manat Qrup: Həftədə 2 dəfə 20 manat Həftədə 3

Azerbaycan dili ,Riyaziyyat hazirligi onlinen Dersler zoom ve whatsapp uzerinde canli kecilir,hem serfeli hem keyfiyyetli sizinde ovladiniz Riyaziyyat ve Azerbaycan dili fennini sevmirsen onda bizimle derslere qowulun

Dərslər Whatsapp və ya Microsoft Team’s proqramında, həftədə 2 dəfə, 1 saat keçirilir. 5,6,7,8 ci siniflər

Eziz valideyinler övladınızın tedris bünövresini düzgün qurmaq isteyirsiniz? O zaman men pedaqoq Lamiyyə müəllimə İbtidai sinif, 5-6-cı sinif riyaziyyat və məntiq fənlərini şagirdlere eyani ve online dersleri tedris

Riyaziyyat hazırlığı Tərəqqi-1 Tədris Mərkəzi sizləri riyaziyyat kursuna dəvət edir. • Buraxılış imtahanlarına hazırlıq • Qəbul imtahanlarına hazırlıq • Fənn hazirliği • MİQ hazırlığı • İngilis dilində riyaziyyat

☆QRUP DƏRSLƏRİ☆ ●5-8ci siniflər həftədə 2 dəfə 2 saat 50 azn. ●9-11ci siniflər həftədə 3 dəfə 2 saat 60 azn. ☆FƏRDİ DƏRSLƏR☆ ●5-8ci siniflər həftədə 2 dəfə 2 saat 60-70azn ●9-11ci siniflər həftədə 3 dəfə 2 saat

“ZE ACADEMY” Tədris Mərkəzi IX,X, XI sinif şagirdlər və məzunlar üçün 1 və 2 illik proqramlar əsasında riyaziyyat üzrə hazırlıq kurslarına qəbul elan edir. ● Həftədə 3 dəfə 1 saat və ya həftədə 2 dəfə 1.5

Imtahana az bir muddet qalib. Bu muddet erzinde tekrar test islemek isteyenler muraciet etsinler. 9-cu sinif buraxiliw Abituriyentler. Yalniz xanimlar muraciet etsin zehmet olmasa. Onlayn olaraq heftede 2defe Qrup

Dərslərimiz ZOOM proqramı vasitəsillə keçirilir. Biz sizə tam zamanət veririk. Dərslərin ən effektli yolla izahı. Aylıq ödənişsiz online mövzü sınaqlarının keçirilməsi.Hər mövzünün qaydalarının yazılıb göndərilməsi

Online, öz evimdə və şagirdin evində riyaziyyat fənnindən bütün siniflər hazırlıq.

Riyaziyyat Hazırlığı-5-11 siniflər üçün riyaziyyat hazırlığı.İlk dərsdən uşağınızda fərqi hiss edəcəksiniz. Bir çox uşaqların çəkindiyi bu riyaziyyat fənnini onlara tez bir zamanda sevdiririk. Əlavə məlumat üçün

Əziz valideynlər.Əgər övladınızın Riyazi biliklərini yoxlamaq istəyirsinizsə və hər həftə sınağa aparmağa imkanınız yoxdursa bu fürsəti qaçırmayın) Necə? Ayda sadəcə 12 azn ödəməklə telegram kanalımıza qowulursunuz

Riyaziyyat müəlliməsi,Sumqayıt şəhərində,5-11 ci siniflər üçün,ilk dərs ödənişsizdir,ilk dərsdən fərqi görməyi vəd edirik.

Bütün qruplar üzrə Riyaziyyat (fərdi və qrup) hazırlığı keçirilir. Dərslər həm ingilis dilində. həm də azərbaycan dilində keçirilir, SAT və DİM proqramları üzrə. Ünvan: Heydər Əliyev prospekti 112, Xırdalan dairəsinin

☆QRUP DƏRSLƏRİ☆ ●5-8ci siniflər həftədə 2 dəfə 2 saat 50 azn. ●9-11ci siniflər həftədə 3 dəfə 2 saat 60 azn. ☆FƏRDİ DƏRSLƏR☆ ●5-8ci siniflər həftədə 2 dəfə 2 saat 60-70azn ●9-11ci siniflər həftədə 3 dəfə 2 saat

Müəllimin ixtisası: Bakı Dövlət Universitetinin Riyaziyyat müəllimliyi. Dərslər həm individual, həm qrup şəklində keçirilir. Tam qəbul proqramını təşkil edir.həftə sonu quizlər, ay sonu sınaq imtahanları. Hər mövzuya

Dərslər həftədə 3 dəfə olmaqla keçirilir.Sıfırdan tam şəkildə öyrədilir.Ünvan Elmler metrosu yaxınlığı.

Qrup üzrə max 5 nəfər olur, hər uşağa fərdi şəkildə yanaşılır, hər həftə sonu ümumi keçirilənlərin təkrarı edilir və valideynə məlumat verilir, həftədə 3 dəfə 2 saat keçirilir. Ev Qarayevdə yerləşir, əlavə məlumat üçün

Riyaziyyat hazırlığı keçirilir. Qrupla: Həftədə 2 dəfə 25 manat Həftədə 3 dəfə 35 manat Fərdi: Həftədə 2 dəfə 30 manat Həftədə 3 dəfə 40 manat Whatsappla elaqe saxlayin

Digər elanlar

riyaziyyat

riyaziyyat kurslari 2023 , Bakida riyaziyyat kurslar, riyaziyyat dərsləri ucuz qiymete riyaziyyat kurslar keçirilir . riyaziyyat xidmeti. Azerbaycanda ucuz qiymete riyaziyyat . Online hazirliq kurslari.

Kurslar.az Bakida kurslar və Azərbaycanda kurslari bir yerə toplayan onlayn platformadır. Saytda müxtəlif kurslar ve təlimlər tapa bilərsiz. Kurslari saytda yerləşdirmək pulsuzdur. Onlayn Kursu sayta elavə edəndə kurs haqqında ətraflı məlumat və kursun qiymətini yazın. Müxtəlif kateqoriyada olan kursları sayta yerləşdirmək mümkündür. Rus dili, İngilis dili , Xarici dil kursları, Sürücülük kursları, Biznes təlimlər, Seminarlar, Onlayn kurslar, suruculuk kurslari, imtahana hazirliq ve abituriyent kurslari, komputer kurslari, proqramlasdirma ve dizayn kurslari.
© 2016 KURSLAR.AZ | info [@] kurslar.az | Bizimlə əlaqə

Riyaziyyatin ibtidai kursunun nezeri esaslari gence

Bu gün respublikamızda təhsil islahatı müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməkdədir. İslahatda əsas məqsəd cəmiyyətin maraq və tələbini nəzərə almaqla müstəqil düşünməyi və fəaliyyət göstərməyi bacaran, yaradıcı qabiliyyətə malik şəxsiyyətlər yetişdirməkdir.

Müasir dövrdə uşaqlar hər gün müxtəlif dəyişikliklərlə üzləşirlər. Təbiət və cəmiyyətdə baş verən dəyişikliklər onlarda daim öyrənmək həvəsini artırır. Müəllimlər bunu nəzərə alaraq dərslərində yeni texnologiya və metodlardan daim istifadə etməlidirlər.

Müəllimin dərsdə rolu uşaqlara sərbəst şəkildə tədqiqat aparmaq, dərslərin fəal iştirakçısı olmaq və dərslərdə tək, yaxud digər şagirdlərlə birgə işləmək imkanları verməkdir.

Müəllimin istiqamət verdiyi dərslər uşaqların xüsusi bir vərdiş və metodları sınaqdan çıxarmaları üçün böyük və ya kiçik qruplar şəklində,yaxud da fərdi qaydada məşğul olduqları dərslərdir.

Müəllimlər uşaqlar üçün maraqlı olan və bir çox riyazi prosesləri (ölçmə, həndəsə, statistika və ehtimal da daxil olmaqla) əhatə edən dərsləri əvvəlcədən planlaşdırmalıdır. Axı şagirdlər müxtəlif obyektləri tədqiq və müqayisə etmək, ölçmək və ya quraşdırmaq imkanlarına malikdirlər.

İbtidai siniflərdə riyaziyyatın tədrisi prosesində məsələ həlli mühüm yer tutur. Məsələ anlayışının formalaşdırılması, məsələnin məzmunu və quruluşunun şüurlu mənimsənilməsi riyaziyyat dərsinin vacib şərtlərindən biridir. Məsələ həlli zamanı bir sıra anlayışların mahiyyəti açılır və onlar şagirdlər tərəfindən mənimsənilir.

Məsələ həlli müstəqil təfəkkürün növlərindən biridir. Onun məqsədi ədədlər üzərində əməllərə aid hesablama vərdişlərinin inkişaf etdirilməsi, gündəlik həyatda işlənən kəmiyyətlərlə, onlar arasındakı münasibətlərlə tanışlıq, sadə həndəsi təsəvvürlər formalaşdırmaq, bu bilikləri məsələ həlli və hesablamalarda tətbiq etməyi öyrətməkdir.

Məsələlərin həllində elə metodlar tətbiq edilməlidir ki, şagirdləri müstəqil mühakimə yürütməyə, oxşar və fərqli cəhətləri araşdırmağa, ümumiləşdirmə aparmağa, nəticə çıxarmağa yönəltsin, onlarda çox da çətin olmayan məsələlərin həlli ilə əlaqədar qismən axtarıcılıq və tədqiqatçılıq qabiliyyətini inkişaf etdirsin.

Nəzərə almaq lazımdır ki, şagirdlərin ibtidai siniflərdə hesab məsələlərinin həllinə və tətbiqinə aid əldə etdikləri bilik və bacarıqlar yuxarı siniflərdə riyaziyyatın, o cümlədən bir sıra digər fənlərin mənimsənilməsində əhəmiyyətli rol oynayır.

I sinifdə həyatdan götürülmüş məsələləri həll etdirmək həm də şagirdlərdə şüurlu və möhkəm hesablama vərdişlərinin formalaşmasını inkişaf etdirir. Şagirdlər riyaziyyat məsələləri vasitəsilə həyati hadisələri öyrənir, istehsal sahələri ilə tanış olurlar.

Riyaziyyat dərslərinin daha səmərəli keçməsi, daha yaddaqalan olması üçün müəllim şagirdlərin maraq dairələrinə müvafiq olaraq əyləncəli və düşündürücü məsələlərdən, tapmacalardan, nağıllardan, əyləncəli riyazi krossvordlardan istifadə etməlidir.

Nağıl, şeir, musiqili tapmacalar vasitəsilə keçilən dərslər şagirdlərə güclü emosional təsir göstərir. Bunun nəticəsində onlarda daha möhkəm, dərin biliklər formalaşır. Dərslərimdə tətbiq etdiyim nağıl tapmacalardan birini nümunə göstərmək istəyirəm:

Ağacda on alma var.
Dördünü dərdi siçan,
Birini yerə saldı.
Neçəsi orda qaldı?

Məlumdur ki, məktəbə yenicə gəlmiş uşaqlar heç vaxt “məsələ, məsələ həlli, məsələnin şərti” kimi söz və ifadələr eşitməmişlər.

Bu ifadələr şagirdlərin nitqinə yaddır, ona görə də müəllim şagirdi buna tədricən alışdırmalıdır.

Məsələ uşaq üçün uydurma və kənardan gəlmə məcburi bir şey olmamalı, şagirdlərin nəzərində ətraf aləmdəki şəraitdən daha yaxşı uşağın öz tələbatından doğan bir tapşırıq kimi görünməlidir.

Şagirdlər ilk dəfə məsələ həllini ən həyati və praktik bir sualın həlli kimi qavramalıdırlar. Məsələyə bu cür yanaşmanı şagirdlərin şüurunda canlandırmaq lazımdır. Məsələn: Balaca dovşan oyuncaqlarla oynamağı çox xoşlayır, amma o, bərk acıb. Sizcə, dovşan hansı yolla getməlidir?

Bu və digər tipli məsələlərin həllində şagirdlər yaradıcı düşünməyi, mühakimə yürütməyi və öz fikirlərini əsaslandırmağı öyrənirlər ki, bu da onların məntiqi təfəkkürünün formalaşmasını təmin edir.

Bu proses uşaqların təsəvvürünü, diqqətini, yaddaşını inkişaf etdirir, onlarda fəallıq, çətinlikdən çıxmaq üçün inadlılıq və təşəbbüskarlıq kimi keyfiyyətlərin formalaşmasına şərait yaradır.