FTTX – tezkor internet texnologiyasi haqida bilib qo‘ying

C.Həsənlinin İTV-dəki debatı vaxtın əvvəl tərk etməsi onun opponentlərinin əsaslı arqumentləri qarşısında tab gətirə bilməyəcəyinin göstiricisidir. Belə ki, arqumentsiz və əsassız hədyanlar yağdıran birisinin başqa yolu seçəcəyi də inandırıcı deyil.

Cəmil Həsənlinin platforması: yalan, şər, böhtan, iftira

Day.Az представляет новость на азербайджанском языке.

Böhtanı tirajlamaq, iftira atmaq və anti-milli mövqedə dayanmaq müxalifətin ənənəvi seçki “texnologiyası”dır

Təbliğat-təşviqat kampaniyasına əsaslandırılmış strategiya olmadan başlayan Milli Şuranın vahid namizədi İctimai televiziyanın efirindən özünün məntiqsiz, reallığı əks etdirməyən, şər-böhtan xarakterli çıxışı ilə yadda qaldı. Təşviqat kampaniyasının ilk günlərindən özünün və təmsil etdiyi düşərgənin hazırlıqsızlığını nümayiş etdirən Cəmil Həsənli qaragüruhçu müxalifətçi xislətinə sadiq qalaraq qarayaxma, şərləmə kampaniyasına start verdi. Bununla o, sübut etdi ki, müxalif düşərgə hazıkı iqtidara qarşı mübarizədə alternativ proqrama, platformaya malik deyildir. Onlar yalnız iqtidarın fəaliyyətini ucdantutma qaralama taktikası seçdiklərini ortaya qoydular.
Bu isə gözüaçıq Azərbaycan seçicisinin diqqətindən yayına bilməz. Siyasi şüur səviyyəsi kifayət qədər yüksək olan Azərbaycan seçicisi doğru ilə yalanı, utopiya ilə reallığı bir-birindən ayıra bilir.

Normalda müxalifət iqtidarın çatışmazlıqlarını, səhvlərini göstərməklə yanaşı, təklif etdiyi alternativləri də açıqlamalıdır. Yoxsa C.Həsənli gözünü yumaraq ağzını açmaqla bir ucdan hansısa qeyri-ciddi mənbələrdən əldə etdiyi yalan informasiyalarla xalqı çaşdırmağa cəhd edir. Özünü ciddi siyasi qüvvənin təmsilçisi, prezidentliyə real namizəd hesab edən birisi üçün isə bu cür taktika qəbuledilməzdir.

O da nəzərə alınmalıdır ki, müxalifət təmsilçiləri öz aralarından ən layiqli şəxs, ziyalı insan kimi C.Həsənlinin namizədliyini irəli sürüblər. O isə efirdən nə prezidentliyə namizəd kimi, nə də ziyalı kimi özünü seçiciyə təqdim edə bilmədi.

C.Həsənli televiziya ilə çıxışında bildirdi ki, seçki günü yalnız vəd vermə deyil, həm də hesabat günüdür. Bu mənada o, hazırkı iqtidarı xalqa hesabat verməməkdə ittiham edib. Onun bu ittihamının nə qədər gülünc olduğu isə ortadadır.

Belə ki, Azərbaycanın iqtidarının, Prezident İlham Əliyevin təkcə seçki dövründə deyil, bütün zamanlarda verdiyi vədlərlə bağlı hesabatlarını gözü kor olan və yaxud özünü korluğa vuranlardan başqa hər kəs görür, müşahidə edir. Prezident İlham Əliyev həm paytaxt Bakıda, həm də ölkənin ayrı-ayrı bölgələrində insanlarla mütəmadi olaraq görüşür, gördüyü işlərin hesabatını verir, əldə olunan uğurları bölüşür, qarşıda duran vəzifələrdən danışır. Bəs bunlar nədir? Xalqa hesabat deyilmi?

C.Həsənli əgər haqlı idisə, konkret misal çəkərək İlham Əliyevin seçkidən əvvəl verdiyi hansısa vədi yerinə yetirməməsini göstərərdi. Göründüyü kimi, o, bunu edə bilmədi. Çünki belə bir fakt tapmaq mümkün deyil. Sadəcə olaraq C.Həsənli ümumi fikirlər səsləndirməklə siyasi xal qazanmağa çalışdı.

Bundan başqa, ayrı-ayrı nazirlərin, digər dövlət qurumlarının rəhbərlərinin ölkənin müxtəlif bölgələrinə səfərlər edərək qəbullar keçirməsi, insanların problemlərini həlli etməsi də iqtidarın, Prezident İlham Əliyevin xalqa, seçiciyə hesabatının bir formasıdır. Bununla da seçici, vətəndaş görür ki, dövlət, prezident vətəndaşla, onun sosial qayğıları ilə maraqlanır və köməklik göstərir.
Müxalifətin bütün bunları görməzdən gəlməsi isə sadəcə köhnə xəstəlikdir. Seçki gününün vəd vermək deyil, həm də hesabat vaxtı olduğunu bildirən müxaliflər bu sualı özlərinə də verirlərmi?

Onlar bu vaxtadək seçki dövründən başqa, insanlarla görüşdüklərini xatırlayırlarmı? Xalqın, vətəndaşların problemləri ilə maraqlanıblarmı, onların həlli istiqamətində təşəbbüs göstəriblərmi? Əlbəttə ki, yox. Onlar yalnız seçki dövründə xalqla ünsiyyətə girməyi üstün tuturlar. Bu zaman isə seçici onları qəbul etmir və səsini də onlardan əsirgəyir.

C.Həsənlinin İTV-dəki debatı vaxtın əvvəl tərk etməsi onun opponentlərinin əsaslı arqumentləri qarşısında tab gətirə bilməyəcəyinin göstiricisidir. Belə ki, arqumentsiz və əsassız hədyanlar yağdıran birisinin başqa yolu seçəcəyi də inandırıcı deyil.

YAP-ın sədr müavini Əli Əhmədovun onun fırıldaqlarını faktlarla, sənədlərlə sübut etməsi, bununla da onun dövlət qurumlarını aldadaraq vaxtından əvvəl təqaüdə çıxaraq hər ay 2000 manat məbləğində büdcəyə ziyan vurması faktı qarşısında susması da çox mətləbdən xəbər verir. Digər tərəfdən C.Həsənlinin tədbiri vaxtından əvvəl nümayişkəranə şəkildə tərk etməsi onun digər namizədlərə və seçicilərə olan “hörmətini” də nümayiş etdirir.

C.Həsənli Azərbaycandan 48 milyard dollar pul çıxarıldığını və bunun sənədli-sübutlu olduğunu iddia edir. Hanı o sənədlər? Nə qədər qərəzli olmaq lazımdır ki, 48 milyardın izsiz-filansız çıxarıldığını və səssiz-soraqsız uzun müddət haradasa saxlandığını iddia edəsən. Bir qəzet məqaləsinə istinad edərək bu cür iddia irəli sürmək böhtandan başqa bir şey deyil. Həmin böhtanı tirajlayan qəzetin hansı antimilli qüvvələrin sifarişi ilə bu iddianı ortalığa qoyduğu isə insanlara gün kimi aydındır. Məlumdur ki, həmin iftira 2012-ci ildə “Eurovizion” yarışması öncəsi ortaya atılmışdı. O dövrdə erməni lobbisinin, onların havadarlarının Azərbaycan dövlətinə qarşı necə aktivləşdiyi hər kəsin xatirindədir.

C.Həsənlinin seçki təşviqatı zamanı mənbəyi məlum bu cür iftiralara istinad etməsi sağlam düşüncəli seçicidə müəyyən suallar doğurmaya bilməz.

Yəqin ki, C.Həsənli növbəti çıxışlarında BP-dən 30 milyon funt rüşvət alaraq neft kontraktlarını pay-pülüş edən AXC-Müsavat hakimiyyəti dövründə baş verən talançılıq faktları barədə də danışacaq. Həm də İ.Qəmbərin, Ə.Kərimlinin və digər partiya “liderlərinin” uzun müddətdir xarici fondlardan vəsait aldıqlarını, xarici dairələr qarşısında öhdəliklər götürdüklərini ifşa edəcək.

Özünü seçici qarşısında “xalqın halına yanan namizəd” kimi göstərməyə çalışan birisi bu məqamların üzərindən sükutla keçməməlidir. Debatdakı çıxışında C.Həsənli ümummilli lider Heydər Əliyev haqqında yazdığı kitabda əks etdirdiyi müsbət fikirlərin üzərində dayandığını da bildirdi. Digər tərəfdən isə onun əsasını qoyduğu bugünkü siyasəti tənqid edir. Gündə bir mövqe dəyişən, bu gün təriflədiyini sabah tənqid edən birisinin səmimiliyi isə şübhə doğurmaya bilməz.

FTTX – tezkor internet texnologiyasi haqida bilib qo‘ying

Tezlik – internet tarmog‘ida eng muhim jihat. Internet qancha tez bo‘lsa, ishlarimiz shuncha tez bitadi. Yaqin-yaqingacha ommaviy tarzda foydalanilgan Dial-up (dayl ap) modemi yordamida telefon tarmog‘i orqali internetga ulanish o‘z vaqtida bir qator qulayliklarga ega bo‘lgan. Shaxsiy kompyuter egalari mazkur Dial-up (dayl ap) modemi orqali uy telefonlarini global tarmoqqa ulaganlar. Uning qulayligi ham shunda bo‘lgan, ya’ni telefon tarmog‘i kirib borgan, olis hududlarda ham internetdan foydalanish imkoniyati bo‘lgan va nisbatan arzon bo‘lgan. Ammo ushbu modem yordamida ulanish telefonni band qilib qo‘ygan, aloqa uzilishi kuzatilgan va internet tezligi soniyasiga 4 kb(kilobayt)ni tashkil qilgan.

2000 yillardan boshlab internet tarmog‘iga ulanishning keyingi qulay texnologiyasi ADSL ingliz tilidan mutanosib abonent liniyasi ma’nosini beradi. Ya’ni uy telefonini ADSL modem orqali internet tarmog‘iga ulash telefonimizni band qilmaydi, ham internet, ham telefondan bir vaqtning o‘zida foydalanish imkoniyati tug‘iladi. Bu texnologiya yordamida soniyasiga 6 mbit. gacha ma’lumot olish imkoniyati tug‘ildi. Dial-up ga nisbatan qimmatroq bo‘lsa ham, odamlar sifatli internetni ma’qul ko‘rishdi. ADSL modemi soniyasiga 8 mbit (megabit) gacha ma’lumotlar qabul qila olgan.

Ammo tezkor zamonning fuqarolarini bu tezlik qanoatlantirmas edi. Internetga ulanishning yangi texnologiyasi – FTTX (fiber to the x – x manzilga qadar optik aloqa tarmog‘i) yaratildi.

FTTX texnologiyasi yoki optik aloqa tarmog‘i orqali soniyasiga 100 yoki undan ortiq megabit ma’lumotni olish imkoni mavjud. Bugun ko‘p qavatli uylarda o‘rnatilayotgan, uyga kirish yo‘lida o‘rnatilgan keng polosali telekommunikatsiya xizmatlarini ko‘rsatuvchi portlarga ko‘pchiligimiz e’tibor bermagan bo‘lishimiz mumkin. Ammo unutmang, ular yordamida siz tezkor axborot uzatish, internet telekanallarni tomosha qilish, masofaviy ta’lim olish, uzoqdagi qadrdonlar bilan yoningizdagidek suhbatlashish imkoniga ega bo‘lasiz.

Yaqin-aqingacha telekommunikatsiya tarmog‘ida misli kabellardan aloqa liniyalari yaratilar, bu telekommunikatsiya tarmog‘ining asosiy infratuzilmasini tashkil etar edi. 80-yillar oxiridan boshlab raqamli uzatish qurilmalari joriy etilishi natijasida tarmoqda FTTX – ingliz tilidan fiber to the x, ya’ni muayyan joygacha optik tolali aloqa tarmqolari keng joriy etila boshlandi. Agar optik aloqa tarmog‘i binogacha kirib borgan bo‘lsa, bu – FTTB (building), agar xonadongacha kirib borgan bo‘lsa, bu – FTTH (home) texnologiyasi deyiladi.

Hozirgi kunda mamlakatimizda deyarli barcha magistral, zonaichi va stansiyalararo aloqada optik tolali aloqa liniyalari qo‘llanilmoqda. Optik aloqa tarmoqlarini joriy qilish rejasiga ko‘ra, hozircha shahar hududidagi ko‘p qavatli binolarda mazkur texnologiya joriy qilinmoqda. Keyinchalik hovli, mahalla hududlarida ham optik aloqa tarmoqlarini yotqizish rejalashtirilgan.

Tarkibida metall va shisha komponenti mavjud optik tolali aloqa liniyalarining asosiy ustunligi — kengpolosali, yuqori tezlikdagi trafik (ma’lumot) uzatish imkoniyati, tashqi elektromagnit ta’sirlarga kam ta’sirchanligi, yuqori sifatida, ya’ni uzoq vaqt xizmat qilishida.

Misol uchun, mis aloqa kabeli bir soniyada 2.5 megabit ma’lumot uzatsa, optik tolali aloqa bir soniyada bir terrabit yoki bir million megabit ma’lumotni uzatadi. Ya’ni samaradorlik 500 ming marotabaga oshadi. Optik tolali aloqa liniyalari ma’lumotni yorug‘lik tezligida yetkazadi. Ya’ni, suratdagi bir bog‘lam mis kabel qila oladigan ishni undan bir necha marta kam bo‘lgan optik tarmoqlar bajara oladi.

FTTX (ef ti ti iks) texnologiyasi, ya’ni keng polosali telekommunikatsiya xizmatlarini ko‘rsatish axborot almashinishda tezkorlikka erishishning oxirgi yutuqlari sirasiga kiradi. Endi nafaqat internetdan foydalanish, balki internet kanallarni ko‘rish, videotelefoniya xizmatidan foydalanish mumkin. Unga qanlay ulanish mumkinligi haqida esa quyida ma’lumot beramiz.

Kompyuter yoki mobil aloqa vositalaringizni ushbu texnologiya asosida ishlaydigan internetga ulash maqsadida bo‘lsangiz, siz yashayotgan ko‘p qavatli xonadonga optik aloqa liniyalarini olib kelgan internet provayderini aniqlang va ulanish shartlari, internet ta’riflari, tezligi va hududiy qamrovi bilan tanishib chiqing.

Ko‘p qavatli xonadonlar kirish yo‘lagigacha yotqizilgan optik aloqa liniyasidan kompyuter yoki mobil uskunagacha qo‘shimcha aloqa liniyasi tortiladi. Shu orqali siz keng polosali internet xizmatlaridan bemalol foydalanishingiz mumkin. Yana bir ahamiyatli jihati, bu tezlik bilan xonadoningizdagi boshqa mobi aloqa vositalarini, misol uchun, planshet, smartfon, netbuk yoki noutbuklar yordamida internetdan foydalanish mumkin. Buning uchun Wi-Fi uskunasini o‘rnatsangiz kifoya.