Valyuta nəzarəti

vəsaitlərini gömrük prosedurlarına əməl etməklə Azərbaycan

BEYNƏLXALQ VALYUTA MÜNASİBƏTLƏRİ VƏ VALYUTA SİSTEMİ

1. Valyuta münasibətləri və valyuta sist emi haqqmda anlayış.
Beynəlxalq valyuta münasibətlərinin inkişafı səbəblərinə aşağıdakıları aid etmək olar:
– məhsuldar qüvvələrin inkişafı;
– dünya bazarının yaranması;
– beynəlxalq əmək bölgüsünün dərinləşməsi;
– təsərrüfat əlaqələrinin beynəlmiləlləşməsi.
Valyuta münasibətləri və təkrar istehsal arasında qarşılıqlı əlaqə vardır. Göründüyü kimi, ictimai təkrar istehsal prosesi valyuta münasibətlərini formalaşdırırsa, beynəlxalq valyuta münasibətləri öz növbəsində ayrı-ayrı ölkələrdə istehsalın səmərəliliyinə təsir edir.
Valyuta sistemi iqtisadi nöqteyi-nəzərdən təsərrüfat əla¬qələrinin beynəlmiləlləşməsi əsasında münasibətlərin məcmusudur.
Valyuta sistemi milli, regional və dünya sistemləri kimi fərqləndirilir.
Tarixən əvvəlcə milli valyuta sistemi meydana gəlmişdir. Bu sistem ölkədə təkrar istehsal prosesi üçün zəruri olan valyuta resurslarının yaradılması və istifadəsinə, beynəlxalq tədiyə dövriyyəsinə xidmət edir.
Milli valyuta sistemi ölkənin pul sisteminin tərkib hissəsidir. Bununla belə, o nisbi müstəqildir və milli sərhədlərdən kənara çıxır. Onun xüsusiyyətləri ölkənin iqtisadiyyatının və xarici iqtisadi əlaqələrinin inkişaf səviyyəsi ilə müəyyən olunur. Milli valyuta sisteminin quruluş prinsipləri ölkənin qanunvericiliyi ilə təsbit edilir.
Milli valyuta sistemi dünya valyuta sistemilə ayrılmaz surətdə əlaqədardır. Dünya valyuta sistemi beynəlxalq valyuta münasibətlerinin təşkili forması olub, beynılxalq təsərrüfatın ikişafından irəli gəlir və dövlətlər arası razılaşmalarla tənzimlənir.
Milli və dünya valyuta sistemi arasında əlaqə valyuta münasibətlərinə xidmət edən və onu tənzimleyən milli banklar tərəfindən həyata keçirilir.
Əgər milli valyuta sistemi ölkənin pul vahidinə (milli valyutaya) əsaslanırsa, dünya valyuta sistemi bir və ya bir neçə ehtiyat valyutaya və ya beynəlxalq hesablaşma vahidlərinə əsaslanır.
Valyuta sisteminin elementlərindən biri valyuta paritetidir. Valyuta pariteti iki valyuta arasında, qanunvericilik əsasında müəyyən edilən nisbətdir.
Ehtiyat valyuta-aparıcı ökələrin dönərli milli valyutasının xüsusi kateqoriyası olub, beynəlxalq tədiyə və ehtiyat vəsaitləri funksiyasını yerinə yetirir; digər ölkələr üçün valyuta pariteti və valyuta məzənnəsi müəyyənləşdirilməsində baza rolunu oynayır; dünya valyuta sisteminin iştirakçıları olan ölkələrin valyuta kursunun tənzimlənməsi məqsədilə valyuta müdaxiləsini həyata keçirmək üçün geniş istifadə olunur.
Valyuta dönərliliyi dedikdə, milli valyutanın heç bir məhdudiyyət olmadan digər milli valyutalara sərbəst dəyiş¬dirilməsi qabiliyyəti başa düşülür.
Valyutanın dönərliliyinin ölkə üçün əhəmiyyəti aşağıdakılardan ibarətdir:
– valyutanın dönerliliyi sübüt edir ki, milli iqtisadiyyat dünya iqtisadiyyatına qoşulub və onunla birlikdə inkişaf edir;
– dövlətlərarası ödəmələri asanlaşdırır, dünya ticarətini inkişaf etdirir;
– beynəlxalq əmək bölgüsündə müqayisəli üstünlüklər prinsipindən istifadə etmək üçün geniş imkanlar yaradır. Belə ki, valyutanın dönərliliyi imkan verir ki, ölkə xarici bazarlarda öz milli valyutası ilə ticarət etsin. Başqa sözlə, bunun üçün xarici valyütanı yığmağa və xərcləməyə ehtiyac yoxdur;
– kapitalın beynəlxalq hərəkətinə, xüsusilə onun ölkə iqtisadiyyatına miqrasiyasına əlverişli iqtisadi zəmin yaradır. Belə ki, valyuta dönərliliyi ona olan inamın dərəcəsini və deməli həm də ölkənin iqtisadi imkanlarına olan inamın də¬rəcəsini ifadə edir.
Dönərlik baxımından valyutalar aşağıdakı kimi fərqləndirilir:
– sərbəst dönərli valyuta – bu valyuta istənilən xarici valyu¬taya məhdudiyyətsiz dəyişdirilir və əsasən inkişaf etmiş ölkələrə məxsusdur.
– qismən dönərli valyuta. Bu ölkələrdə valyuta mehdudiyyətləri mövcuddur.
– dönərli olmayan (qapalı) valyuta. Bu ölkələrdə valyuta mübadiləsi (dəyişdirilməsi) qadağan edilmişdir.
Ehtiyat valyuta statusunu əldə etməyin obyektiv ilkin şərtləri aşağıdakılardır:
– ölkənin istehsalda, mal və kapital ixracında, qızıl-valyuta ehtiyatlarında dünyada aparıcı mövqeyə malik olması;
– inkişaf etmiş kredit-bank sisteminə (həmçinin xaricdə) malik olması;
– təşkil edilmiş ve tutumlu borс kapitalı formasına malik olması;
– valyuta əməliyyatlarının liberallaşdırılması. İnstitusional aspektdə milli valyutanın ehtiyat valyuta statusu alması üçün zəruri şərt bu valyutanın beynəlxalq dövriyyəyə mərkəzi banklar və beynəlxalq valyuta-kredit təşkilatları tərəfindən buraxılmasıdır.
Ehtiyat valyuta statusu emitent ölkəyə aşağıdakı üstünlükləri verir:
– milli valyutada tədiyə balansının kəsirini faizsiz və müddətsiz kredit almaq (avtomatik olaraq) hesabına ləğv etmək;
– rəqiblərin ziyanına olaraq milli inhisarların xaricə iqtisadi müdaxiləsini stimullaşdırmaq.
Eyni zamanda emitent ölkə aşağıdakı işləri görmək məcburiyyetinde qalır:
– valyutanın nisbi sabitliyini təmin etmək;
– devalvasiya, valyuta və ticarət məhdudiyyətlərinə yol verməmək.
Qeyd edək ki, milli kredit pulları (banknotlar) çox uzun müddətə ehtiyat valyuta statusunu oynaya bilmir. Buna səbəb ölkələrin inkişaf surətlərinin müxtəlifliyi və dəyişkənliyidir. Digər tərəfdən ehtiyat valyuta tam mənada qızılın funksiyasını yerinə yetirə bilmir.
Qızılın pul funksiyalarını itirməsi prosesi beynəlxalq hesab¬laşma vahidlərinin meydana gəlməsi üçün şərait yaratdı. Beynəlxalq hesablaşma vahidləri dünya kredit pulları kimi çıxış edir və beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin tənzimlənməsinə xidmət edir.
Beynəlxalq hesablaşma vahidi, valyuta vahidi olub, beynəlxalq tələb və öhdəliklərin nisbi miqyasının ölçülməsi, valyuta pariteti və valyuta kurslarının müəyyən edilməsi üçün istifadə olunur.
Beynəlxalq hesablaşma vahidlərinə aşağıdakılar aid edilir:
1. SDR (borc almaq üçün xüsusi hüquq);
2. AVRO (Avropa valyuta vahidi).
SDR BVF-da, (beynəlxalq nağdsız hesablaşmalar) AVRO isə Avropa iqtisadi Birliyinin Avropa emekdaşlığı Fondunda hesablaşmalar üçün istifadə olunur. Bu beynəlxalq aktivlərin şərti dəyəri valyuta səbətinə daxil olan valyutaların dəyəri və məzənnəsinin dəyişməsinin orta çəkili kəmiyyəti bazasında hesablanır.
Beynəlxalq valyuta likvidi valyuta sisteminin elementidir. Valyuta likvidinə aşağıdakılar daxildir:
– qızıl-valyuta ehtiyatları;
– BVF ehtiyat kreditləri;
– SDR və AVRO ilə hesablar.
2. Valyuta məzənnəsi: təsir edən amillər və tənzimləmə.
Valyutanın qızıl mezmununun ləğv edilməsi ilə (1978-ci il) əlaqədar Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) nizamnaməsinə görə valyuta pariteti beynəlxalq hesablaşma vahidi olan SDR bazasında müəyyənləşdirilir. Faktiki olaraq bir-sıra ökələrin valyutaları aparıcı ökələrin birinin valyutasına və ya valyuta səbətinə«bağlanmış»olur.
Valyuta pariteti valyuta məzənnəsinin əsasını təşkil edir. Valyuta məzənnələri aşağıdakı kimi fərqləndirilir:
– qəti müəyyən edilmiş valyuta məzənnələri. Onlar dar çərçivədə dəyişilir;
– tərəddüd edən valyuta məzənnələri. Onlar valyutanın bazar tələb və təklifindən asılı olaraq dəyişir.
Çox amilli proses kimi valyuta məzənnəsi digər iqtisadi kateqoriyalarla (dəyər, qiymət, pul, faiz, tədiyə balansı və s.) əlaqədardır.
Valyuta məzənnəsinə təsir edən amillər sırasına aşağıdakıları aid etmək olar:
– pul vahidinin alıcılıq qabiliyyəti və inflyasiya. Valyuta məzənnəsi onun obyektiv əsasını təşkil edən milli pul va¬hidlərinin əmtəələrə (xüsusi əmtəə olan-qızıla) münasibətdə alıcılıq qabiliyyəti bazasında dəqiqləşdirilir.
– tədiyə balansının vəziyyəti. Valyuta məzənnəsi, bey¬nəlxalq ödənişlərin vəziyyətini və müxtəlif bazarlarda faiz dərəcələrini ifadə edir. Bu, ilk növbədə beynəlxalq hesab¬laşmaların xarici iqtisadi əlaqələrin iştirakçıları tərəfindən lazımi xarici valyutaların alınıb-satılması yolu ilə həyata keçirilməsi ilə əlaqədardır. Aktiv tədiyə balansı milli valyutanın məzənnəsinin yüksəlməsinə kömək edir. Passiv tədiyə balansı isə milli valyutanın məzənnəsinin aşağı düşməsinə imkan verir. Balansın aktivliyi halında milli valyutaya tələbat artır, passivliyi halında isə borclular milli valyutanı xarici valyutaya dəyişməyə can atırlar. Bir sözlə, tədiyə balansının vəziyyəti valyutaların tələb və təkliflərinə bilavasitə təsir etməklə, valyuta məzənnəsinin səviyyəsini sərtləndirən amil kimi çıxış edir.
– müxtəlif ölkələrdə fərqli faiz dərəcələrinin mövcudluğu. Faiz dərəcələrinin yüksəldilməsi ölkəyə xarici kapitalın (xüsusile qısamüddətli kapitalın) axınını stimullaşdırırsa, bu dərəcələrin aşağı düşməsi kapitalın ölkədən getməsinə səbəb olur. Valyuta və borc kapitalə bazarlarında əməliyyatlar zamanı bankların mənfəətinin maksimumlaşdırılması milli və beynəlxalq kapital bazarlarındakı faiz dərəcəsi fərqləri ilə manevr hesabına əldə edilir. Təbii ki, banklar kreditin daha ucuz olduğu bazarlara üz tuturlar.
– valyuta bazarlarının vəziyyəti və valyuta ilə möhtəkirlik. Valyuta bazarlarının daimi iştirakçıları olan banklar, müəssisə və şirkətlər üçün valyuta məzənnələrinin səviyyəsi olduqca vacib parametrdir. Məzənnələrin vəziyyətindən istifadə edərək möhtəkirlik edən subyektlər demək olar ki, bütün səviyyələrdə fəaliyyət göstərirlər. Odur ki, möhtekirlik əməliyyatları valyuta məzənnələrini sərtləndirən mühüm əhəmiyyətli amil kimi böyük təsir dairəsinə malikdir.
Əlbəttə, sadalananlar valyuta məzənnələrinə təsir edən amillərin tam siyahısı deyildir. İqtisadi inkişafın müxtəlif səviyyələrində və inteqrasiya proseslərinin intensivliyinin müxtəlif dərəcələrində valyuta məzənnələrinə təsir amilləri dəyişə bilir.
Valyuta məzənnələrinin dəyişməsi prosesinin tənzimlənməsi demək olar ki, D.Yum və D.Rikardonun yaşadığı dövrdən başlayır. Belə ki, onların formalaşdırdığı nəziyyələrdə valyuta mə¬zənnələrinin müəyyənləşdirilməsi qaydaları, dəyişmələrin xarakteri və s. barədə mülahizələr öz əksini tapmışdır.
Valyuta bazarlarının vəziyyətini müəyyənləşdirən mühüm amillərdən biri «üzən» valyuta məsələsidir. C.Keyns tərəfindən tam hüquqlu termin kimi elmə gətirilmiş (1933-cü il) «üzən» valyuta məzənnələri anlayışı valyuta bazarlarında tələb və təklifin dəyişməsinin təzahür formasıdır.
1929-1933-cü illər dünya iqtisadi böhranı iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi zərurətini meydana çıxartdı. Bu baxımdan valyuta tənzimlənməsi məsələləri də ön plana çıxmışdır. Məhz bu dövrdə amerika iqtisadçıları İ.Fişer və C.Keyns tənzimlənən valyuta nəzəriyyəsini irəli sürdülər.
Məlumdur ki, böhranlar milli valyutalara ciddi təsir edir və inflyasiyalara səbəb olur. Milli valyutaların məzənnəsini tənzimləməklə dövlət böhranın nəticələrini yumşaltmağa çalışmalıdır. Muvafiq tenzimleme mexanizmi aşağıdakı tərkib elementlərini əhatə edir.
İlk növbədə, valyuta ehtiyatlarının tərkibini müxtəlif valyutalar cəlb etməklə formalaşdırmaq tədbirləri qeyd edilməlidir. Ehtiyatların müxtəlifliyi beynəlxalq hesablaşmalarda valyuta it¬kilərini minimumlaşdırmaq imkanı verir. Muxtəlif valyutalarda ifadə olunmuş ehtiyat valyuta bazarlarda baş verən dəyişiklərə adekvat reaksiya vermək üçün əlverişli şərait yaradır.
Valyuta tənzimlənməsi tədbirləri sırasına həmçinin aşağıdakıları aid etmək olar:
-devalvasiya və revalvasiya siyasəti;
– valyuta məhdudiyyətləri;
– valyuta məzənnələri rejiminin tətbiqi və s.
Valyuta tənzimlənməsi metodlarını müəyyən şərtilik də¬rəcəsi ilə tam liberal, natamam liberal və qeyri-liberal valyuta tənzimləmələri kimi fərqləndirmək olar.

3. Azarbaycamn valyuta sistemi.
Azərbaycan Respublikasında valyuta sisteminin esasını 1992-ci ildə tədavülə buraxılmış manat təşkil edir. Valyuta münasibətləri sahəsində əsas qanunverici akt «Valyuta tənzimi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu hesab olunur. Bu qanun ölkədə valyuta əməliyyatlarının həyata keçirilməsi prinsiplərini, valyuta tənzimi və valyuta nəzarəti orqanlarının səlahiyyətlərini, funksiyalarını, hüquqi və fiziki şəxslərin valyuta sərvətlərinə sahib olmaq və bunlardan istifadə etmək, onlar barəsində sərəncam vermək sahəsində hüquqlarını, vəzifələrini və valyuta qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyəti müəyyən edir.
Hal-hazırda Azərbaycanda valyuta birjalarında tələb və təklifdən asılı olan «üzən» valyuta məzənnəsi fəaliyyət göstərir. Dolların manata olan rəsmi məzənnəsini Mərkəzi Bank Bakı Banklararası Valyuta birjasının (BBVB) nəticələri əsasında müəyyənləşdirir.
Azərbaycanda valyuta əməliyyatlarını Mərkəzi Bankın müvafiq lisenziyasını alan banklar və digər kredit idarələri apara bilər.
Xarici valyutaların alqı-satqısı səlahiyyətli kommersiya bankları tərəfindən həyata keçirilir. Xarici valyutaların alqı-satqısı üzrə sövdələşmələri birbaşa olaraq səlahiyyətli banklar öz aralarında, həmçinin Azərbaycan Mərkəzi Bankının müəyyənləşdirdiyi qaydalar və şərtlər çərçivəsində fəaliyyətt göstərən valyuta birjaları ilə həyata keçirə bilərlər. Xarici valyutaların alqı-satqısına səlahiyyəti olmayan banklar müdaxilə ede bilməz.
Azərbaycanda valyuta tənzimini Mərkəzi Bank həyata keçirir. O rezidentlərə məxsus olan xarici valyutaların və xarici valyutada ifadə olunan qiymətli kağızların dəyişdirilməsi, göndərilməsi qaydasını müəyyənləşdirir, valyuta lisenziyalarının verilməsi və valyuta birjalarında valyuta əməliyyatlarına müdaxilə edə bilir.
Azərbaycan Respublikasında valyuta nəzarətini valyuta nəzarəti orqanları və onların agentləri həyata keçirir.
Valyuta nəzarəti orqanları Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı və Dövlət Gömrük Komitəsidir.
Valyuta nəzarəti agentləri Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı qarşısında hesabat verən müvəkkil banklardır.
Valyuta nəzarəti orqanları və onun agentləri ölkədə heyata keçirilən valyuta emeliyyatlarının mövcud qanunvericiliyə, lisenziya və icazələrin şərtlərinə nə dərəcədə uyğun gəlməsini və bu əməliyyatlar üzrə uçotun, hesabatın və sənədləşmələrin forma və qaydalarını müəyyən edir.

1.2.2.Valyuta sistemi: anlayışı, strukturu və təkamülü

Dünya birliyində valyuta münasibətlərinin nizam­lanması dünya valyuta sisteminin genezisi çərçivəsində hə­yata keçirilirdi. Dünya valyuta sistemi beynəlxalq val­yuta-iqtisadi münasibətlərinin dövlətlərarası razılaşmalarla bərki­dilmiş təşkilat formasıdır. Istənilən başqa sistem kimi valyuta sistemi də özündə bir sıra elementləri birləşdirir:

• valyutanı;
• konversiya edilmə şərtlərini;
• valyuta paritetini;
• dəyişmə kursunun rejimini;
• valyuta məhdudiyyətlərini, valyuta nəzarətini;
• beynəlxalq valyuta likvidliyinin tənzimlənməsini;
• dövriyyədə beynəlxalq kredit vasitələrinin istifadə olun­ma qaydasını;
• beynəlxalq hesablaşma qaydasını;
• valyuta bazarının və qızıl bazarının rejimini;
• valyuta münasibətlərini idarə edən və tənzimləyən or­qan­­ları.

Valyuta dövlətin və ya dövlətlər qrupunun sərhəd­ləri xaricində və daxili bazarında dövr edən pul vahididir. Bu nöqteyi – nəzərə görə, valyuta aşağıdakı mənala malikdir:

• ölkənin pul vahidi və onun tipi (kağız, qızıl, gümüş);
• xarici ölkələrin pul nişanları;
• xarici pul vahidləri ilə ifadə olunmuş və beynəlxalq he­sablaşmalarda istifadə olunan kredit və ödəniş va­sitələri;
• regional pul vahidi və ödəniş vasitəsi.

Valyutaların müxtəlif əlamətlərə və meyarlara görə təsnifatı cədvəldə göstərilmişdir.
Cədvəl 1.1
Valyutaların təsnifatı

Dünya valyuta bazarında dövretmə dərəcəsi

Tətbiq edilmə rejimi

Sərbəst konversiya edilən
Qismən konversiya edilən
Xaricdən konversiya edilən
Daxildən konversiya edilən
Konversiya edilməyən

Digər valyutaların kurslarına münasibət

Güclü (möhkəm)
Zəif (yumşaq)

Maddi – cismani forma

Ölkənin valyuta ehtiyatlarına olan münasibət

Valyuta əməliyyatlarının növü

Müqavilə qiymətinin valyutası
Ödəniş valyutası
Kredit valyutası
Klirinq valyutası
Veksel valyutası

Valyuta sisteminin növbəti elementi konversiya edilmə şərtləridir. Konversiya edilmə – rezidentlərin və qeyri-rezi­dentl­ə­rin sərbəst şəkildə, heç bir məhdudiyyət olmadan milli valyutanı xarici valyutaya mübadilə etmək və real, maliyyə aktivləri ilə sövdələşmələrdə xarici val­yutadan istifadə etmək qabiliyyətidir. Konversiya edilmə əla­mətinə görə aşağı­da­kı­ları fərqləndirirlər:

• sərbəst konversiya edilən valyutalar – digər val­yuta­lara sərbəst və qeyri-məhdud şəkildə mübadilə edilən valyu­talardır (Amerika dolları, ingilis funt sterlinqi, yapon ienası, avro, Kanada dolları və s.);
• qismən konversiya olunan valyutalar – rezidentlər üçün valyuta məhdudiyyətlərinin tətbiq olunduğu və mü­badilə əməliyyatlarının ayrı-ayrı növləri üzrə məh­du­diyyətlərin tətbiq olunduğu ölkələrin valyutalarıdır. Qismən konversiya olunun valyutalar yalnız bəzi xarici valyutalara mübadilə olunur və bu, beynəlxalq ödəniş dövriyyəsinin bütün növləri üzrə baş vermir;
• qapalı (konversiya edilməyən) valyutalar – milli val­yutaların xarici valyutalara mübadiləsinin qadağan olun­duğu, milli və xarici valyutaların gətirilməsinə və çıxar­dılmasına, alqı-sat­qısına və mübadiləsinə məhdu­diy­yət­lə­rin və qadağa­la­rın tət­biq olunduğu, valyuta tənzim­lən­məsinin digər üsulla­rı­nın tətbiq olunduğu ölkə valyu­talarıdır.

Milli valyutanın konversiya olunma dərəcəsi ölkə tərə­fin­dən BVF Nizamnaməsinin VIII maddəsindəki şərt­lərin yerinə yeti­rilməsi ilə nizamlanır. Bu maddə ödəniş ba­lansının cari hesa­bı üzrə məhdudiyyətlərin ləğvini, val­yuta kurslarının çoxsay­lılı­ğı­nın ləğvini, diskriminasiyalı valyuta tədbirlərinin həyata keçiril­mə təcrübəsinin ləğvini nəzərdə tutur. Monetar hakimiyyət cari əmə­liy­yatlar üzrə valyutanın daxili (rezi­dentlər üçün) və xa­ri­ci (qeyri-re­zidentlər üçün) konversiyasını təmin edəndən sonra kapi­talın hərəkət hesabı üzrə məhdu­diyyətlərin aradan qaldı­rıl­ma­sı yolu ilə milli valyutanın bütünlüklə konversiya edilməsinə nail olur.
Valyuta pariteti milli valyutanın digər valyutaya və ya digər mala (əvvəllər qızıla) nəzərən qanunvericiliklə müəy­yənl­əş­dirilmiş münasibətini təmsil edir. Əgər valyuta kursu valyuta bazarında müəyyənləşirsə, paritet qanun­vericiliklə müəy­yənləşir.
Nominal dəyişmə kursunun valyuta bazarında döv­lə­tin nizamlanmış iştirak payı ilə müəyyənləşdirilmə me­xanizmi dəyiş­mə kursunun rejimi və ya valyuta rejimi adını almışdır.
Dörd əsas valyuta kursunu fərqləndirirlər: qeyd edil­miş, məhdudiyytləri olan və üzən (aralıq), sərbəst üzən və sa­bit.

• Qeyd olunmuş valyuta kursu – milli valyutalar ara­sında rəsmən müəyyənləşdirilmiş elə münasibətdir ki, ondan bu və ya digər tərəfə 2,25%-dən çox olmayaraq müvəqqəti kənara çıxmanı nəzərdə tutur.
• Məhdudiyyətləri olan üzən (aralıq) kurs – milli val­yu­talar arasında rəsmən müəyyənləşdirilmiş elə müna­si­bətdir ki, valyuta kursunun müəyyənləşdirilmiş qaydalara uyğun şəkildə kiçik dəyişmələrini nəzərdə tutur.
• Sərbəst şəkildə üzən valyuta kursu – belə kurs tələb və təklifin təsiri ilə sərbəst şəkildə dəyişilir və dövlət müəyyən şərtlər daxilində valyuta intervensiyaları yolu ilə onlara təsir göstərə bilir. Adətən, istənilən hüdudlarda də­yişə bilən valyuta kursunu üzən valyuta kursu hesab edirlər. Həm də bu hüdudlar qanunvericiliklə müəyyən­ləş­dirilmir.
• Sabit valyuta kursu – stabil iqtisadiyyat şəraitində dar hüdudlarda müstəqil şəkildə dəyişən kursdur.

Nəzərdən keçirilən valyuta kursları cədvəl 1.2-də göstəril­miş­dir
Cədvəl 1.2
Valyuta kursunun rejimi

Rəsmi dollarlaşma
Valyuta komitəsi
Bir valyutaya bağlanma
Zənbil kompozitinə bağlanma

Təshih edilən valyuta kursu
Sürünən (sürüşən) qeydiyyat
Sürünən dəhliz
Sürüşən dəhliz
Məqsədli zonalar

Idarə olunan («çirkli»)
Müstəqil («təmiz»)

Dəyişmə kurslarının çoxsaylılığı

Valyuta nəzarət sistemi ölkələr arasında valyuta dəyər­lərinin müxtəlif formalarının yerdəyişməsinin tən­zimlənməsi üzrə tədbirlər toplusunu təmsil edir. Valyuta məhdudiyyətləri valyuta dəyərləri ilə bağlı əməliyyatlarda qadağalar, limitləş­mə, nizama salma, ləngimə və ya onların sərəncamları şəklində istifadə olunur. Valyuta nəza­rətinin və valyuta məhdudiy­yətlərinin əsas məq­sədləri kimi aşağı­dakıları göstərmək olar:

• iqtisadi təhlükəsizliyin təmin edilməsi;
• xarici iqtisadi əlaqələrdə inkişafın stimul­laş­dı­rıl­ma­sı;
• ölkənin valyuta ehtiyatlarının formalaşması;
• ölkənin beynəlxalq öhdəliklərinin yerinə yeti­rilməsi.

Valyuta məhdudiyyətləri aşağıdakı faktorların nə­zərə alınması ilə tətbiq olunur:

• ölkənin iqtisadi inkişaf səviyyəsinin və onun valyuta bazarının nəzərə alınması;
• ödəniş balansının vəziyyəti;
• rəsmi qızıl-valyuta ehtiyatlarının səviyyəsi və dina­mi­kası;
• milli pul vahidinin dönmə rejimi;
• idxalın həcmi və ona olan tələb;
• Iqtisadi üstünlüklər;
• milli istehsalın qiymət və həcmlərinin səviyyəsi.

Valyuta nəzarətinin əsas tələbi valyuta qanun­veri­ci­liyi­nə riayət olunmasıdır. Bu qanunvericilik, bir qayda olaraq, kapi­talın hərəkəti ilə əlaqədar olan (ödəniş balan­sının struk­turu üzrə) əməliyyatların və cari əməliyyatların yerinə yetiril­mə­sinə nəzarət üzrə tədbirlər kompleksini nəzərdə tutur. Val­yu­ta nəzarətinin və valyuta məhdu­diy­yətlərinin forma­ları uy­ğun olaraq bu əlamətə görə cari (mal sövdə­ləşmələri və «görünməz» sövdələşmələr) və maliyyə (kapitalın ixracı, idxalı və neytral sövdələşmələr) forma­larına bölü­nürlər.
Beynəlxalq valyuta likvidliyi dedikdə dövlətin müəy­yən­ləşdirilmiş müddət ərzində özünün xarici öhdəlikləri üzrə cavab verə bilmək qabiliyyəti başa düşülür. Likvid­liyin hesablanması üçün dövlətin qızıl –valyuta ehtiyatlarını illik idxalın və xarici borcun cəminə bölmək lazımdır.
Dövriyyənin beynəlxalq kredit vəsaitlərinə gə­lincə, onlar uni­fi­ka­siya edilmiş beynəlxalq normalara uyğun şəkil­də nizama salınır. Cenevrə konvensiyaları (veksel və çek) bu qəbil­dəndir. Beynəlxalq hesablaş­ma­ların nizama salınması sənədli akkreditivlər və inkasso üçün Unifikasiya edilmiş qay­da­lara uyğun şəkildə milli və dünya valyuta sistemləri səviy­yəsində həyata keçirilir.
Valyuta bazarı və qızıl bazarı rejimi milli və bey­nəl­xalq tənzimlənmə obyektidir. Valyuta münasi­bət­lə­rinin ida­rə­etmə və tənzimlənməsi ilə bağlı milli orqan­la­rın fəaliyyəti milli və bəzi hallarda beynəlxalq qanun­ve­riciliklə nizama salınır. Mərkəzi banklar, maliyyə nazir­lik­ləri və başqaları bu institutlara aid edilir.
Valyuta sistemləri ehtiyat aktivlərin növlərinə görə təs­ni­fatlanırlar. Beynəlxalq hesablaşmalardakı disba­lans­lar məhz onların köməyi ilə aradan qaldırılır. Birinci val­yuta kon­fran­sına qədər dünya birliyindəki hakim rol Böyük Britaniyaya məxsus idi. O, bu hakim rolunu öz müs­təmləkə regionlarına qoyduğu investisiyaları sayəsində və hazır məhsulların ixracat­çısı, xammalın idxalatçısı kimi müstəsna vəziyyətinə görə sax­laya bilirdi.
Birinci dünya valyuta sistemi dedikdə, hüquqi cəhət­dən 1867-ci ildə Paris konfransındakı dövlət­lər­arası razılaş­ma ilə qeydiyyata alınmış və 1914-cü ilə qədər mövcud olmuş qızıl-pul standartı başa düşülür. Valyuta rejiminin fəaliyyət mexa­niz­mi qızıl nöqtələr hü­dudunda kurs dəyiş­mə­ləri formasını alırdı. Bazar kur­sunun paritetdən–qızıl tərkibinə əsaslanan paritetdən aşağı düşmə halında borc­lu­lar beynəlxalq öhdə­lik­lər üzrə xarici valyuta ilə deyil, qızılla hesablaşmağa üstünlük verir­dilər. Birinci Dünya müharibə­sindən başlayaraq, hərbi kompaniyaların iştirakçıları banknotların qızıla müba­diləsini dayandırmış, mövcud valyuta sisteminin böhranı üçün təkan yaratmışlar.
Qızıldeviz standartının deklarasiyası 1922-ci ildə Genuya konfransında baş verdi. Bu konfransdan sonra qızıl­la yanaşı həm də sərbəst şəkildə metala konversiya edilə bilən xarici valyutalar (devizlər) istifadə olunmağa başladı. Müharibələrarası dövrdə (1930-cu illər) qızılın dövriyyədən çıxarılması və qızıl standartının dağılması baş verdi. Bu isə valyuta rejiminin əvəzlənməsinə gətirib çı­xardı. Empirik təd­qi­qatlar göstərir ki, 1919-cu ildən baş­la­yaraq dünya bir­li­yində «idarə olunan qızıl standartı» rejimi üstünlük təşkil etməyə başladı. Bu rejimdə mərkəzi bank­lar valyuta şok­la­rından qaçmaq üçün və ödəniş balans­la­rının balanslaş­dırılması üçün monetar siyasətin alət­lərin­dən istifadə edir­di­lər. 1929-1933-cü illərin depres­siya­la­rının qızğın çağında bir çox ölkələr qızıla qarşı qey­diy­yatdan imtina etməli və milli valyutaları deval­vasiya etməli oldular. Bununla belə üzən kurslar sistemininə keçid ten­densiyası da müşahidə olu­nur­du.
Beynəlxalq valyuta sisteminin növbəti tarixi forması «dollar standartı» sistemi idi. Bu, qızıl-deviz standartının fak­tiki davamı idi. Bu zaman rəsmən müəyyənləşdirilmiş pari­tet­lərdə valyuta kursu ABŞ dollarına nəzərən qeyd olunurdu (BVF nizamnaməsinə görə +-1% və Avropa val­yuta razılaş­masına görə +-0,75%). ABŞ dolları isə qeyd olunmuş kurs üzrə qızıla konversiya olunurdu (troya unsiyasına 35 dollar). 1944-cü ildə keçirilmiş Bretton -Vud konfransında Amerika dolları ilə yanaşı ingilis funt sterlinqi də ehtiyat valyuta statusunu əldə etmişdir. Lakin artıq 1950-ci illərdə ingilis funt sterlinqi dünya pulları rolunu oynamırdı. Konfransın əhəmiy­yət kəsb edən hadisəsi Bey­nəlxalq Valyuta Fondunun və Beynəlxalq Yenidənqurma və Inkişaf Bankının yaradılması idi. Sistem özünün daha yüksək inkişafına 1959-cu ildə nail olmuş, 1971-ci ildə fəaliyyətini dayandırmışdır. ABŞ dollarına qarşı qeydiyyat rejimini dərhal tətbiq etmək bütün ölkələrə müyəssər ol­ma­mışdır. Belə ki, Fransa 1948-ci ilin yanvarında milli valyutanı devalvasiya etmək və inzibati rejimi (valyuta kurs­larının çoxsaylılığı) tətbiq etmək məcburiyyətində qal­mışdır. 1946-cı ildə BVF-nin 40 üzvündən 13-ü, 1962-ci ildə isə 82 üzvündən 15-i inzibati rejimdən istifadə edir­dilər. 1970-ci illərin əvvəllərində beynəlxalq əməliy­yat­larda dolların rolu azalmışdır. Dövlətlərin mərkəzi bankları isə ABŞ dollarına qarşı müəyyənləşdirilmiş pariteti mü­dafiə etmək iqtidarında deyildilər. 1971-ci ilin mayından başlayaraq, Almaniya üzən dəyişmə kurslu rejimə keçdi. Fransa 1971-ci ilin avqustunda yenə də inzibati rejim tətbiq etdi. Britaniya isə elə həmin ayda bağlılığı dayan­dı­raraq 1972-ci ilin iyun ayından funta sərbəst üzmək imkanı verdi. Vəziyyətdən çıxış yolu axtaran BVF üzvləri 1971-ci ilin dekabrında kurs dəyişmələri hüdud­larının pari­tetdən hər bir tərəfə 2,25%-ə qədər geniş­lənməsi ba­rədə razı­laşdılar. Bretton-Vud sisteminin iflası elə həmin ilin sonunda ABŞ dollarının 1934-cü ildən bəri birinci deval­va­siyası oldu. Dünya birliyinin yeni razılaşmaya eh­tiyacı var idi. Bu razılaşma ayrı – ayrı ölkələrdəki böhranın qlobal əhə­miyyət kəsb etməsinə mane olmalı idi.
Maliyyə arxitekturasının islahatlarla dəyişdirilməsi Yamaya valyuta sisteminin (1976) deklarasiyasında əks olundu. Bu deklarasiya hər bir dövlət üçün valyuta reji­minin sərbəst seçimini rəsmi şəkildə müəyyənləşdirdi. Elan olundu ki, qızıl valyuta kurslarının hesablama nöqtəsi və dəyər ölçüsü olmaq qabiliyyətini de-yure itirir. 1970-ci illərin axırlarında, xüsusilə əsrlərin qovuşuğunda Avropa ölkələrinin iştirakı ilə regional valyuta sistemi, həmçinin vahid regional valyutanın – avronun tətbiqi mühüm əhəmiyyət kəsb etdi.
Dünya iqtisadiyyatının müasir vəziyyəti hər bir dövlət üçün optimal valyuta sisteminin yoxluğunu təsdiq edir. 70-ci illərin neft şoku, 80-ci illərin borc böhranı, 90-cı illərdəki valyuta-maliyyə sarsıntıları, BVF-nin dayanıqsız siyasəti – bütün bunlar mövcud dünya valyuta sisteminin gə­lə­cək fəaliyyətini və dəyişikliklərin təkmilləşdirilmə im­kanını sual altına qoydu.

• Teqlər:
• valyuta
• , valyuta sistemi
• , konversiya
• , valyuta pariteti
• , valyuta bazarı
• , dollar standartı

Valyuta tənzimi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu 7 noyabr 2001-ci IL, 30 aprel 2002-ci IL, mart 2006-cı IL, 17 aprel

qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyəti müəyyən edir.

I fəsil. Ümumi Müddəalar

Maddə 1. Əsas anlayışlar

Bu qanunda aşağıdakı anlayışlardan istifadə edilib:

1. «Azərbaycan Respublikasının milli valyutası» (bundan sonra «milli

a) tədavüldə olan, eləcə də tədavüldən çıxarılan, lakin tədavüldə olan

pul nişanlarına dəyişdirilə bilən Azərbaycan Respublikası Milli

Bankının buraxdığı kağız və metal pul nişanları;

b) Azərbaycan Respublikasında banklarda və digər kredit

təşkilatlarında hesablarda olan manat vəsaiti;

v) Azərbaycan Respublikasından kənarda yerləşən banklarda və digər

kredit təşkilatlarında hesablarda olan manat vəsaiti.

2. «Milli valyutada qiymətli kağızlar» — manatla ifadə edilmiş ödəniş

sənədləri (çeklər, veksellər, akkreditivlər və s.), fond sərvətləri (səhmlər,

istiqrazlar) və digər borc öhdəlikləri.

3. «Xarici valyuta»:

a) müvafiq xarici dövlətin və ya dövlətlər qrupunun ərazisində

tədavüldə olan və qanuni ödəniş vasitəsi sayılan, eləcə də tədavüldən

çıxarılmış və ya çıxarılan, lakin həmin ərazidə tədavüldə olan pul

nişanlarına dəyişdirilə bilən banknotlar, xəzinə biletləri və sikkələr

şəklində pul nişanları;

b) xarici dövlətlərin pul vahidlərində, beynəlxalq pul və ya

hesablaşma vahidlərində hesablarda olan vəsaitlər.

4. «Valyuta sərvətləri»:

a) xarici valyuta;

b) xarici valyutada qiymətli kağızlar — xarici valyutada ifadə edilmiş

ödəniş sənədləri ( çeklər, veksellər, akreditivlər və s.), fond

sərvətləri(səhmlər, istiqrazlar) və digər borc öhdəlikləri;

v) qiymətli metallar — istənilən şəkildə, vəziyyətdə, o cümlədən külçə

və affinaj olunmuş (saflaşdırılmış, təmizlənmiş halda), habelə

xammalda, xəlitələrdə, yarımfabrikatlarda, sənaye məhsullarında,

kimyəvi birləşmələrdə, zərgərlik və digər məişət məmulatlarında,

sikkələrdə, qırıntılarda, istehsal və məişət tullantılarında olan qızıl,

gümüş, platin və platin qrupu metalları (palladium, iridium, osmium,

rodium və rutenium);

q) qiymətli daşlar — işlənilmiş və işlənilməmiş şəkildə olan təbii

almazlar, zümrüdlər, yaqutlar, sapfirlər, aleksandritlər..

Qiymətli metallardan və qiymətli təbii daş-qaşdan hazırlanmış məmulatın,

zərgərlik və digər məişət məmulatına, yaxud onların qırıntılarına aid

edilməsi qaydası və şərtlərini Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti

a) Azərbaycan Respublikasında daimi yaşayış yeri olan, o cümlədən

Azərbaycan Respublikası hüdudlarından kənarda müvəqqəti qalan

b) Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinə müvafiq surətdə

yaradılmış hüquqi şəxslər;

v) Azərbaycan Respublikasında yerləşən və Azərbaycan

Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq surətdə yaradılmış, lakin

hüquqi şəxs olmayan müəssisə və təşkilatlar;

q) Azərbaycan Respublikası hüdudlarından kənarda yerləşən

Azərbaycan Respublikasının diplomatik və digər rəsmi

ğ) bu bəndin «b» və «c» yarımbəndlərində göstərilmiş rezidentlərin

Azərbaycan Respublikası hüdudlarından kənarda yerləşən filialları və

a) Azərbaycan Respublikası hüdudlarından kənarda daimi yaşayış yeri

olan, o cümlədən Azərbaycan Respublikasında müvəqqəti qalan fiziki

b) xarici dövlətlərin qanunvericiliyinə müvafiq surətdə yaradılmış

Azərbaycan Respublikası hüdudlarından kənarda yerləşən hüquqi

şəxslər və hüquqi şəxs olmayan müəssisə və təşkilatlar;

v) Azərbaycan Respublikasında yerləşən xarici diplomatik və digər

rəsmi nümayəndəliklər, habelə beynəlxalq təşkilatlar, onların

nümayəndəlikləri və filialları;

q) bu bəndin «b» yarımbəndində göstərilmiş qeyri-rezidentlərin

Azərbaycan Respublikasında yerləşən filialları və nümayəndəlikləri

(büro və agentlikləri).

7. «Valyuta əməliyyatları»:

a) valyuta sərvətlərinə mülkiyyət hüququnun və digər hüquqların

keçməsi ilə əlaqədar əməliyyatlar, o cümlədən ödəniş vasitəsi kimi

xarici valyutadan və xarici valyutada ödəniş sənədlərindən istifadə

b) valyuta sərvətlərinin Azərbaycan Respublikasına gətirilməsi və

göndərilməsi, eləcə də Azərbaycan Respublikasından çıxarılması və göndərilməsi;

v) beynəlxalq pul köçürmələrinin həyata keçirilməsi.

8. Xarici valyuta ilə və xarici valyutada qiymətli kağızlarla əməliyyatlar cari

və kapitalın hərəkəti ilə bağlı valyuta əməliyyatlarına bölünürlər.

9. «Cari valyuta əməliyyatları»:

a) malların, işlərin və xidmətlərin ixracı və idxalı üzrə

hesablaşmaların, eləcə də ixrac-idxal əməliyyatlarının 180 gündən

artıq olmayan müddətə kreditləşdirilməsi ilə əlaqədar hesablaşmaların

həyata keçirilməsi üçün xarici valyutanın Azərbaycan Respublikasına

və Azərbaycan Respublikasından köçürülməsi;

b) 180 gündən artıq olmayan müddətə maliyyə kreditlərinin alınması

v) əmanətlər, investisiyalar, kreditlər və kapitalın hərəkəti ilə bağlı

başqa əməliyyatlar üzrə faizlərin, dividentlərin və digər gəlirlərin

Azərbaycan Respublikasına və Azərbaycan Respublikasından

q) Azərbaycan Respublikasına və Azərbaycan Respublikasından

qeyri-ticarət xarakterli köçürmələr, o cümlədən, əmək haqqı, təqaüd,

aliment və miras üzrə məbləğlərin köçürülməsi, eləcə də digər bu kimi

10. «Kapitalın hərəkəti ilə bağlı valyuta əməliyyatları»:

a) birbaşa investisiyalar, yəni gəlir əldə etmək və müəssisənin idarə

edilməsində iştirak etmək hüququna malik olmaq məqsədi ilə

müəssisənin nizamnamə kapitalına qoyulan sərmayə;

b) qiymətli kağızların əldə edilməsi;

v) torpaq və yerin təki də daxil olmaqla binalar, qurğular, eləcə də

yerləşdiyi ölkənin qanunvericiliyi ilə daşınmaz əmlaka aid edilən

digər əmlak üzərində mülkiyyət hüququnun, habelə daşınmaz əmlak

üzərində başqa hüquqların ödənilməsi üzrə köçürmələr;

q) malların, işlərin və xidmətlərin ixracı və idxalı üzrə 180 gündən

artıq müddətə ödəniş möhlətinin verilməsi və alınması;

ğ) müvəkkil banklar tərəfindən valyuta vəsaitlərinin 180 gündən artıq

müddətə depozitə cəlb edilməsi;

d) cari valyuta əməliyyatları olmayan bütün digər valyuta

11. «Müvəkkil banklar» — valyuta əməliyyatlarının aparılması üçün

Azərbaycan Respublikasının Milli Bankının lisenziyasını almış banklar və

digər kredit təşkilatlarıdır.

II fəsil. Valyuta Tənzimi

Maddə 2. Milli valyuta ilə əməliyyatlar

1. Rezidentlər arasında milli valyuta ilə hesablaşmalar heç bir məhdudiyyət

2. Azərbaycan Respublikasında qeyri-rezidentlər tərəfindən milli valyutanın

əldə edilməsi və ondan istifadə edilməsi gaydası Azərbaycan Respublikası

Milli Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

3. Rezidentlər və qeyri-rezidentlər tərəfindən milli valyutanın və milli

valyutada ifadə edilmiş qiymətli kağızların Azərbaycan Respublikasından

çıxarılması və göndərilməsi eləcə də Azərbaycan Respublikasına gətirilməsi

və göndərilməsi Azərbaycan Respublikasi Milli Bankının və Azərbaycan

Respublikası Nazirlər Kabinetinin birgə müəyyən etdikləri qaydada həyata

Maddə 3. Azərbaycan Respublikasının daxili valyuta bazarı

1. Azərbaycan Respublikasının MilliuBankının müəyyən etdiyi qaydada və

məgsədlər ücün Azərbaycan Respublikasının daxili valyuta bazarında xarici

valyutanı satmag və almag hüguguna malikdirlər.

2. Azərbaycan Respublikasında xarici valyutanın alınması və satılması

Azərbaycan Respublikası Milli Bankının müəyyən etdiyi qaydada müvəkkil

banklar vasitəsilə həyata keçirilir. Xarici valyutanın alqı- satqısı əqdləri

bilavasitə müvəkkil banklar arasında, eləcə də Azərbaycan Respublikası

Milli Bankının müəyyən etdiyi gayda və şərtlər daxilində fəaliyyət göstərən

valyuta birjaları vasitəsilə həyata keçirilə bilər.

Müvəkkil bankların iştirakı olmadan xarici valyutanın alınması və

satılmasına icazə verilmir.

3. Bu maddənin 1-ci və 2-ci bəndlərinin müddəalarını pozmaqla bağlanan

xarici valyutanın alqı-satqısı əqdləri etibarsız sayılır.

4. Azərbaycan Respublikası Milli Bankı manatın sabitliyini təmin etmək

məqsədi ilə xarici valyutanın alqı-satqısı üzrə əməliyyatlar aparmaqla

valyuta bazarına müdaxilə edə və satış məzənnəsinin alış məzənnəsindən

kənarlaşmasına hədd qoya bilər.

Maddə 4. Valyuta sərvətləri üzərində mülkiyyət hüququ

1. Azərbaycan Respublikasında valyuta sərvətləri həm rezidentlərin, həm də

qeyri-rezidentlərin mülkiyyətində ola bilər.

Onlar, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş

hallar istisna olmaqla, valyuta sərvətləri ilə hər hansı əqdlər bağlamaq və

əməliyyatlar aparmaq hüququna malikdirlər.

Azərbaycan Respublikasında valyuta sərvətləri üzərində mülkiyyət hüququ

digər mülkiyyət obyektləri üzərində mülkiyyət hüququ ilə yanaşı dövlət

tərəfindən müdafiə olunur.

2. Azərbaycan Respublikasında qiymətli metallar və təbii daş-qaşla əqdlərin

bağlanması qaydası Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti və

Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı tərəfindən birgə müəyyən edilir.

Maddə 5. Azərbaycan Respublikasının valyuta ehtiyatlarının formalaşması və

ondan istifadə edilməsi

1. Azərbaycan Respublikasının ərazisi vahid valyuta ərazisidir və bu ərazidə

milli valyuta kimi manatın alıcılıq qabiliyyətinin möhkəmləndirilməsini

təmin edən pul-kredit və valyuta siyasəti yeridilir.

2. Azərbaycan Respublikasının valyuta ehtiyatları milli valyutanın alıcılıq

qabiliyyətini qorumaq, dövlətin iqtisadi tələbatı və sosial inkişafı ilə bağlı

ehtiyacları ödəmək, xarici borcun ödənilməsi sahəsində öhdəlikləri yerinə

yetirmək məqsədi ilə mərkəzləşdirilmiş xarici valyuta və digər valyuta

3. Azərbaycan Respublikasının valyuta ehtiyatları respublika büdcəsinin

valyuta gəlirlərindən və sabitləşdirmə fondundan ibarətdir.

Azərbaycan Respublikasının valyuta ehtiyatlarının formalaşması qaydası

Azərbaycan Respublikasının prezidenti tərəfindən müəyyən edilir.

4. Sabitləşdirmə fondu manatın məzənnəsinin sabitləşdirilməsini təmin

etmək məqsədi ilə yaradılır və ondan istifadə edilməsi barədə sərəncamı

Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı verir.

Maddə 6. Müəssisə və təşkilatların valyuta vəsaitinin formalaşması

Həm rezident, həm də qeyri-rezident olan hüquqi şəxslərin valyuta vəsaiti

xarici iqtisadi fəaliyyətdən, daxili valyuta bazarında valyuta alınmasından,

valyuta kreditləri formasında, habelə Azərbaycan Respublikasının

qanunvericiliyinə zidd olmayan digər formalarda əldə edilən valyuta hasilatı

Maddə 7. Rezidentlərin xarici valyutada hesabları

1. Rezidentlər Azərbaycan Respublikasında müvəkkil banklarda xarici

valyuta hesablarına malik ola bilərlər.

2. Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı tərəfindən başqa hal müəyyən

edilmədikdə rezident müəssisə və təşkilatlar əldə etdikləri xarici valyutanı

məcburi şəkildə müvəkkil banklardakı öz hesablarına köçürməlidirlər.

3. Rezidentlər Azərbaycan Respublikası Milli Bankının müəyyən etdiyi hal

və şərtlər daxilində Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda

xarici valyuta hesabı aça bilərlər.

4. Müvəkkil banklar tərəfindən rezidentlərin xarici valyuta hesablarının

açılması və bu hesablar üzrə əməliyyatların aparılması qaydasını

Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı müəyyən edir.

Maddə 8. Hüquqi şəxs olan rezidentlərin Azərbaycan Respublikasında valyuta

əməliyyatları

1. Hüquqi şəxs olan rezidentlər tərəfindən cari valyuta əməliyyatlarının

həyata keçirilməsi üçün heç bir məhdudiyyət qoyulmur.

2. Kapitalın hərəkəti ilə bağlı valyuta əməliyyatları hüquqi şəxs olan

rezidentlər tərəfindən Azərbaycan Respublikası Milli Bankının müəyyən

etdiyi qaydada aparılır.

3. Hüquqi şəxs olan rezidentlər valyuta sərvətlərini köçürmə yolu ilə

Azərbaycan Respublikasına gətirmək və Azərbaycan Respublikasından

çıxarmaq, habelə gömrük prosedurlarına əməl etməklə nağd şəkildə ölkəyə

gətirmək və ölkədən çıxarmaq hüququna malikdirlər.

Hüquqi şəxs olan rezidentlər tərəfindən valyuta sərvətlərinin Azərbaycan

Respublikasına köçürülməsi və nağd şəkildə gətirilməsi, habelə Azərbaycan

Respublikasından köçürülməsi və nağd şəkildə çıxarılması qaydalarını

Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı müəyyən edir.

Qiymətli metallarla və qiymətli daşlarla əməliyyatların aparılması ilə bağlı

münasibətlər «Qiymətli metallar və qiymətli daşlar haqqında» Azərbaycan

Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir.

4. Azərbaycan Respublikası ərazisində xarici investisiyaların iştirakı ilə hüquqi

şəxslərin öz məhsulunun ixracından əldə etdikləri valyuta hasilatından istifadə

etməsi qaydası «Xarici investisiyanın qorunması

haqqında» Azərbaycan Respublikasının qanunu ilə müəyyən edilir.

Maddə 9. Fiziki şəxs olan rezidentlərin Azərbaycan Respublikasında valyuta

əməliyyatı

1. Fiziki şəxs olan rezidentlər əvvəllər Azərbaycan Respublikasına

köçürülmüş valyuta sərvətlərini Azərbaycan Respublikasından maneəsiz

köçürmək hüququna malikdirlər.

2. Fiziki şəxs olan rezidentlər əvvəllər Azərbaycan Respublikasına

köçürülmüş valyuta sərvətlərini Azərbaycan Respublikası Milli Bankının

müəyyən etdiyi qaydalara uyğun olaraq müvəkkil banklar tərəfindən

verilmiş arayışlar əsasında gömrük prosedurlarına əməl etməklə nağd

şəkildə Azərbaycan Respublikasından çıxara bilərlər.

3. Fiziki şəxs olan rezidentlər valyuta sərvətlərini gömrük prosedurlarına

riayət etməklə Azərbaycan Respublikasına nağd şəkildə gətirə bilərlər.

Fiziki şəxs olan rezidentlər tərəfindən Azərbaycan Respublikasının ərazisinə

gətirilən valyuta sərvətlərinin məbləği 50 (əlli) min ABŞ dolları

ekvivalentindən artıq olduqda, gömrük orqanları vəsaitlərin məbləği,

gətirilmə tarixi, gətirmiş şəxs və onların gətirildiyi ölkə barəsində məlumatı

7 (yeddi) gün müddətində Azərbaycan Respublikasının Milli Bankına

monitorinqi orqanına və müvafiq icra hakimiyyəti orqanına təqdim edir.

4. Fiziki şəxs olan rezidentlər Azərbaycan Respublikasına əvvəllər nağd

şəkildə gətirilmiş 50 (əlli) min ABŞ dolları ekvivalentinədək valyuta

sərvətlərini onların gətirilməsini təsdiqləyən gömrük sənədləri əsasında

Azərbaycan Respublikasından kənara köçürə bilərlər. Fiziki şəxs olan

rezidentlər Azərbaycan Respublikasına əvvəllər nağd şəkildə gətirilmiş

valyuta sərvətlərindən 50 (əlli) min ABŞ dolları ekvivalentindən artıq

məbləğdə valyuta sərvətlərini Azərbaycan Respublikasından kənara

köçürdükdə, valyuta gətirilən ölkənin müvafiq bank və ya digər kredit

təşkilatı tərəfindən bu vəsaitin ona nağd şəkildə verilməsini təsdiq edən

arayış təqdim etməlidirlər.

5. Fiziki şəxs olan rezidentlər Azərbaycan Respublikasına əvvəllər nağd

şəkildə gətirilmiş 50 (əlli) min ABŞ dolları ekvivalentinədək valyuta

sərvətlərini gömrük prosedurlarına əməl etməklə Azərbaycan

Respublikasından nağd şəkildə çıxara bilərlər.

6. Bu maddənin 1-5-ci bəndlərinə müvafiq qaydada Azərbaycan

Respublikasına köçürülmüş və ya nağd gətirilmiş valyuta sərvətləri istisna

olmaqla fiziki şəxs olan rezidentlərin digər valyuta sərvətlərinin Azərbaycan

Respublikasından köçürülməsi və gömrük prosedurlarına əməl etməklə nağd

çıxarılması qaydalarını Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı, valyuta

sərvətlərinin nağd çıxarılması zamanı ödənilməli olan rüsumların dərəcəsini

isə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.

7. Fiziki şəxs olan rezidentlər özlərinin valyuta vəsaitlərini, o cümlədən

Azərbaycan Respublikasında əldə etdikləri vəsaiti müvəkkil banklarda olan

valyuta hesablarına sərbəst daxil edə bilərlər.

Maddə 10. Qeyri-rezidentlərin xarici valyutada və milli valyutada hesabları.

Qeyri-rezidentlər müvəkkil banklarda xarici valyutada və milli valyutada

hesablarını aça bilərlər. Bu hesabların açılması və onlardan istifadə edilməsi

qaydasını Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı müəyyən edir.

Maddə 11. Qeyri-rezidentlərin Azərbaycan Respublikasında valyuta

əməliyyatları

1. Qeyri-rezidentlər valyuta sərvətlərini köçürmə yolu ilə Azərbaycan

Respublikasına gətirmək və Azərbaycan Respublikasından çıxarmaq, habelə

gömrük prosedurlarına əməl etməklə nağd şəkildə ölkəyə gətirmək və

çıxarmaq hüququna malikdirlər.

2. Qeyri-rezidentlər Azərbaycan Respublikasına əvvəllər köçürülmüş valyuta

sərvətlərini Azərbaycan Respublikasından maneəsiz köçürmək hüququna

3. Qeyri-rezidentlər əvvəllər Azərbaycan Respublikasına köçürülmüş valyuta

sərvətlərini Azərbaycan Respublikası Milli Bankının müəyyən etdiyi

qaydalara uyğun olaraq müvəkkil banklar tərəfindən verilmiş arayışlar

əsasında gömrük prosedurlarına əməl etməklə nağd şəkildə Azərbaycan

Respublikasından çıxara bilərlər.

4. Qeyri-rezidentlər valyuta sərvətlərini gömrük prosedurlarına riayət

etməklə Azərbaycan Respublikasına nağd şəkildə gətirə bilərlər. Qeyrirezidentlər

tərəfindən Azərbaycan Respublikası ərazisinə gətirilən valyuta

sərvətlərinin məbləği 50 (əlli) min ABŞ dolları ekvivalentindən artıq

olduqda, gömrük orqanları vəsaitlərin məbləği gətirilmə tarixi, gətirmiş şəxs

və onların gətirildiyi ölkə barəsində məlumatları 7 (yeddi) gün müddətində

Azərbaycan Respublikasının Milli Bankına

maliyyə monitorinqi orqanına və

müvafiq icra hakimiyyəti orqanına təqdim edirlər.

5. Qeyri-rezidentlər Azərbaycan Respublikasına əvvəllər nağd şəkildə

gətirilmiş 50 (əlli) min ABŞ dolları ekvivalentinədək valyuta sərvətlərini

onların gətirilməsini təsdiqləyən gömrük sənədləri əsasında Azərbaycan

Respubliksından kənara köçürə bilərlər. Qeyri-rezidentlər Azərbaycan

Respublikasına əvvəllər nağd şəkildə gətirilmiş valyuta sərvətlərindən 50

(əlli) min ABŞ dolları ekvivalentindən artıq məbləğdə valyuta sərvətlərini

Azərbaycan Respublikasından kənara köçürdükdə, valyuta gətirilən ölkənin

müvafiq bank və ya diger kredit təşkilatı tərəfindən bu vəsaitin ona nağd

şəkildə verilməsini təsdiq edən arayış təqdim etməlidirlər.

6. Fiziki şəxs olan qeyri-rezidentlər Azərbaycan Respublikasına əvvəllər

nağd şəkildə gətirilmiş 50 (əlli) min ABŞ dolları ekvivalentinədək valyuta

vəsaitlərini gömrük prosedurlarına əməl etməklə Azərbaycan

Respublikasından nağd şəkildə çıxara bilərlər.

Respublikasına köçürülmüş və ya nağd gətirilmiş valyuta sərvətləri istisna

olmaqla fiziki şəxs olan qeyri-rezidentlərin digər valyuta sərvətlərinin

Azərbaycan Respublikasından köçürülməsi və gömrük prosedurlarına əməl

etməklə nağd çıxarılması qaydalarını Azərbaycan Respublikası Milli Bankı

müəyyən edir.

8. Qeyri-rezidentlər Azərbaycan Respublikası Milli Bankının müəyyən etdiyi

qaydada valyuta sərvətlərini manatla almaq və satmaq hüququna

Maddə 12. Valyuta tənzimi sahəsində Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin

funksiyaları:

Azərbaycan Respublikasının Ali Soveti valyuta siyasətinin ümumi

prinsiplərini, xarici dövlət borcunun limitini, xarici ölkələrə verilən

kreditlərin həcmini, Azərbaycan Respublikası büdcəsinin tərkib hissəsi kimi

valyuta planını müəyyən edir, valyuta tənzimi və nəzarəti məsələlərinə dair

qanunvericilik aktları qəbul edir.

Maddə 13. Azərbaycan Respublikası Milli Bankı valyuta tənzimlənməsinin əsas

orqanı kimi.

1. Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı Azərbaycan Respublikasında

valyuta tənzimini həyata keçirən əsas orqandır.

2. Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı bu qanuna müvafiq olaraq:

a) Azərbaycan Respublikasında xarici valyutanın və xarici valyutada

qiymətli kağızların tədavülü sahəsini və qaydasını müəyyən edir;

b) valyuta əməliyyatlarının tənzimlənməsinə dair normativ aktlar

v) rezidentlərin və qeyri-rezidentlərin Azərbaycan Respublikasında

xarici valyuta ilə və xarici valyutada olan qiymətli kağızlarla

əməliyyatlar aparması qaydalarını, habelə Azərbaycan

Respublikasında qeyri-rezidentlərin milli valyuta ilə və milli

valyutada qiymətli kağızlarla əməliyyatlar aparması qaydalarını

q) rezidentlərə məxsus xarici valyutanın və xarici valyutada olan

qiymətli kağızların Azərbaycan Respublikasına məcburi köçürülməsi,

gətirilməsi və göndərilməsi qaydasını, habelə Azərbaycan

Respublikasının hüdudlarından kənarda rezidentlər tərəfindən xarici

valyuta hesablarının açılmasının hal və şərtlərini müəyyən edir;

ğ) valyuta əməliyyatları aparmaq üçün banklara və digər kredit

təşkilatlarına lisenziya verilməsinin ümumi qaydalarını müəyyən edir

və onlara bu məqsədlə lisenziyalar verir;

d) valyuta əməliyyatları üzrə uçotun, hesabatın, sənədləşmənin və

statistikanın vahid formalarını, habelə onların təqdim olunması

qaydasını və müddətlərini müəyyən edir;

e) qəbul edilmiş beynəlxalq standartlar əsasında Azərbaycan

Respublikası üzrə valyuta əməliyyatlarının statistikasını hazırlayır və

ə) bu qanunda və «Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı

haqqında» Azərbaycan Respublikasının qanununda nəzərdə tutulmuş

digər funksiyaları yerinə yetirir.

III fəsil. Valyuta Nəzarəti

Maddə 14. Valyuta nəzarətinin məqsəd və istiqamətləri.

1. Valyuta nəzarətinin məqsədi valyuta əməliyyatları aparılarkən valyuta

qanunveriliciyinə əməl olunmasını təmin etməkdir.

2. Valyuta nəzarətinin əsas istiqamətləri aşağıdakılardır:

a) aparılan valyuta əməliyyatlarının qüvvədə olan qanunveriliciyə

uyğunluğunu və bunun üçün lisenziya və icazələrin olmasını müəyyən

b) dövlət qarşısında xarici valyuta üzrə və Azərbaycan

Respublikasının valyuta bazarında valyutanın satışı üzrə öhdəliklərin

rezidentlər tərəfindən yerinə yetirilməsi vəziyyətini yoxlamaq;

v) xarici valyuta ilə ödənişlərin əsaslandırılmış olduğunu yoxlamaq;

q) valyuta əməliyyatları, o cümlədən qeyri-rezidentlərin milli valyuta

ilə əməliyyatları üzrə uçot və hesabatın tamlığı, və obyektivliyini

Maddə 14-1. Cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın

leqallaşdırılmasının və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinin qarşısının alınması

14-1.1. Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı aşağıdakı

əməliyyatlar barədə məlumatları dərhal maliyyə monitorinqi orqanına təqdim

14-1.1.1. cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın

leqallaşdırılmasında, terrorçuluğun maliyyələşdirilməsində, transmilli mütəşəkkil

cinayətkarlığı, habelə silahlı separatizmi, ekstremizmi və muzdluluğu

dəstəkləməsində, narkotik vasitələrin və ya psixotrop maddələrin qanunsuz

dövriyyəsində iştirakı ehtimal olunan, maliyyə əməliyyatlarının aparılması zamanı

eyniləşdirmə məlumatlarının açıqlanması tələb olunmayan dövlətlərin (ərazilərin)

vətəndaşları, qeydiyyat, yaşayış və ya əsas fəaliyyət yeri həmin dövlətdə (ərazidə)

olan şəxslər, eləcə də göstərilən dövlətlərdə (ərazilərdə) qeydiyyatdan keçmiş

bankda hesaba malik olan şəxslər tərəfindən valyuta sərvətlərinin Azərbaycan

Respublikasına gətirilməsi və ya Azərbaycan Respublikasından çıxarılması;

14-1.1.2. ilkin çıxış məntəqəsi bu qanunun 14-1.1.1-ci maddəsində göstərilən

dövlət (ərazi) olan valyuta sərvətlərinin hər hansı şəxs tərəfindən Azərbaycan

Respublikasına gətirilməsi və ya Azərbaycan Respublikasından çıxarılması.

Maddə 15. Valyuta nəzarəti orqanlapı və agentləri.

1. Azərbaycan Respublikasında valyuta nəzarəti orqanları və onların

agentləri tərəfindən həyata keçirilir.

2. Azərbaycan Respublikasının əsas valyuta nəzarəti orqanı Azərbaycan

Respublikasının Milli Bankı və müvafiq icra hakimiyyəti orqanıdır, valyuta

nəzarəti agentləri isə müvəkkil banklardır.

3. Azərbaycan Respublikasının gömrük siyasətini həyata keçirən icra

hakimiyyəti orqanı rezident və qeyri-rezident tərəfindən milli və xarici

valyutanın, eləcə də digər valyuta sərvətlərinin müvafiq qanunvericiliyə

uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının gömrük sərhəddindən

keçirilməsinə, habelə Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsi ilə

nəzərdə tutulmuş digər hallarda valyuta nəzarətini həyata keçirir.

Maddə 16. Valyuta nəzarəti orqanları və agentlərin səlahiyyətləri.

1. Valyuta nəzarəti orqanları öz səlahiyyətləri daxilində bütün rezident və

qeyri-rezidentlər tərəfindən Azərbaycan Respublikasında icrası məcburi

hesab edilən normativ aktlar qəbul edirlər.

2. Valyuta nəzarəti orqanları və agentləri öz səlahiyyətləri daxilində:

a) Azərbaycan Respublikasında rezident və qeyri-rezidentlər

tərəfindən həyata keçirilən valyuta əməliyyatlarının mövcud

qanunvericiliyə, lisenziya və icazələrin şərtlərinə nə dərəcədə uyğun

gəlməsinə, həmçinin valyuta nəzarəti orqanlarının aktlarının yerinə

yetirlməsinə nəzarət edirlər;

b) rezidentlərin və qeyri-rezidentlərin valyuta əməliyyətlarını

v) rezidentlərin və qeyri-rezidentlərin valyuta əməliyyatları üzrə

uçotun, hesabatın və sənədləşmələrin formsı və qaydalarını müəyyən

Maddə 17. Rezident və qeyri-rezidentlərin hüquq və vəzifələri.

1. Azərbaycan Respublikasında valyuta əməliyyatları həyata keçirən

rezident və qeyri-rezidentlər, həmçinin milli valyuta ilə və bu valyutada

qiymətli kağızlarla əməliyyatlar aparan qeyri-rezidentlər aşağıdakı

a) valyuta nəzarəti orqanları və agentləri tərəfindən aparılmış

yoxlamaların nəticələri ilə tanış olmaq;

b) valyuta nəzarəti agentlərinin fəaliyyəti barədə müvafiq valyuta

nəzarəti orqanlarına, valyuta nəzarəti orqanlarının fəaliyyəti barədə isə

Azərbaycan Respublikasının ganunvericiliyinə müvafiq qaydada

v) bu qanunla və Azərbaycan Respublikasının başqa qanunvericilik

aktları ilə müəyyən edilmiş digər hüquqları həyata keçirmək.

2. Azərbaycan Respublikasında valyuta əməliyyatları həyata keçirən

rezidentlər və qeyri-rezidentlər, həmçinin milli valyuta ilə əməliyyatlar

aparan qeyri-rezidentlər aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirməyə borcludurlar:

a) valyuta nəzarəti orqanları və agentlərinə valyuta nəzarəti

funksiyalarının yerinə yetirlməsi üçün zəruri olan informasiya və

sənədləri təqdim etmək;

b) valyuta nəzarəti orqanları və agentlərinə onlar tərəfindən

yoxlamaların aparılması zamanı, eləcə də yoxlamaların nəticələri üzrə

izahatlar təqdim etmək;

v) valyuta nəzarəti orqanları və agentləri tərəfindən aparılan yoxlama

aktlarında göstərilmiş faktlarla razılaşmadıqda aktın imzalanmasından

imtina edilməsinin səbəbləri barədə yazılı izahat təqdim etmək;

q) onlar tərəfindən həyata keçirilən valyuta əməliyyatları üzrə uçot

aparmaq və hesabat hazırlamaq, onları 5 ildən az olmayan müddətə

ğ) aşkara çıxarılmış pozuntuların aradan qaldırılmasına dair valyuta

nəzarəti orqanlarının tələblərini (göstərişlərini) yerinə yetirmək;

d) Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş digər

vəzifələri yerinə yetirmək.

Maddə 18. Valyuta qanunveirciliyinin pozulmasına görə məsuliyyət.

1. Müvəkkil banklar da daxil olmaqla, bu qanunun müddəalarını pozmuş

rezidentlər və qeyri-rezidentlər aşağıdakı şəkildə məsuliyyət daşıyırlar:

a) bu qanuna görə etibarsız hesab edilən əqdlər üzrə, habelə əqdlər

üzrə deyil, qeyri-qanuni fəaliyyətlər nəticəsində əldə edilən gəlirlərin

dövlətin mədaxilinə silinməsi;

b) müvəkkil banklar da daxil olmaqla rezidentlər və qeyri-rezidentlər

valyuta əməliyyatları uçotunu aparmadıqlarına və onu müəyyən

edilmiş qaydaların pozulması ilə həyata keçirdiklərinə, bu qanunun

17-ci maddəsinin 2-ci bəndinə müvafiq olaraq valyuta nəzarəti

orqanlarına və agentlərinə sənədləri və məlumatları təqdim

etmədiklərinə və ya vaxtında təqdim etmədiklərinə görə Azərbaycan

Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada

2. Bu maddədə göstərilən sanksiyaların tətbiq edilməsi valyuta nəzarəti

orqanları tərəfindən, o cümlədən valyuta nəzarəti agentlərinin təqdimatı ilə

hüquqi şəxslər üzrə mübahisəsiz qaydada, fiziki şəxslər üzrə isə məhkəmə

qaydasında həyata keçirilir.

3. Valyuta qanunvericiliyinin pozulmasına görə rezident və qeyri-rezident

olan müəssisə və təşkilatların, o cümlədən müvəkkil bankların vəzifəli

şəxsləri, eləcə də fiziki şəxslər Azərbaycan Respublikasının

qanunvericiliyinə müvafiq surətdə inzibati, mülki-hüquqi və cinayət

Maddə 19. Valyuta nəzarəti orqanları və agentlərinin vəzifəli şəxslərinin hüquq

və vəzifələri.

1. Valyuta nəzarəti orqanlarının və agentlərinin vəzifəli şəxsləri bu

orqanların səlahiyyətləri daxilinda aşağıdakı hüquqlara malikdir:

a) onlar tərəfindən həyata keçirilən valyuta nəzarəti funksiyaları ilə

əlaqədar bütün sənədləri yoxlamaq, yoxlamalar zamanı meydana

çıxan məsələlər üzrə zəruri izahatlar və məlumatlar almaq, eləcə də

valyuta qanunvericiliyi sahəsində pozuntuları əks etdirən sənədləri

b) bu maddədə göstərilən sənədlərin və məlumatların təqdim

edilmədiyi təgdirdə müvəkkil banklarda hesablar üzrə əməliyyatları

v) müvəkkil banklar da daxil olmaqla rezidentlərə, eləcə də qeyrirezidentlərə

valyuta əməliyatlarını həyata keçirmək hüququ verən

lisenziya və icəzələrin qüvvəsini dayandırmaq və ya onları ləğv

q) Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş

2. Valyuta nəzarəti orqanları və agentləri, onların vəzifəli şəxsləri valyuta

nəzarəti funksiyasını yerinə yetirərkən rezident və qeyri-rezidentlərin onlara

məlum olmuş kommersiya sirlərini qorumalıdırlar.

3. Valyuta nəzarəti orqanları və onların vəzifəli şəxsləri onlara həvalə

edilmiş vəzifələri lazımınca yerinə yetirmədikdə Azərbaycan Respublikası

qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş qaydada məsuliyyətə cəlb oluna

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Heydər ƏLİYEV

Bakı şəhəri, 21 oktyabr 1994-cü il

Dostları ilə paylaş:

Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2023
rəhbərliyinə müraciət