Vergi bildirişi və vergilərin hesablanması
-Fiziki şəxslərin torpaq vergisi
Vergi bildirişi və vergilərin hesablanması
Normativ-hüquqi aktlar:
- VERGİ UÇOTU
- VERGİ SİSTEMİ
- Azərbaycan Respublikasında vergi sistemi
- Vergi qanunvericiliyinin strukturu
- Vergilərin müəyyən edilməsinin əsas şərtləri
- Vergilərin müəyyən edilməsinin və tutulmasının əsasları
- Vergitutmanın formaları
- Bazar qiyməti
- Transfer qiyməti
- Riskli vergi ödəyicisi
- ƏDV anlayışı
- Vergi ödəyiciləri
- Vergitutma obyekti
- Vergitutma bazası
- Vergi tutulan əməliyyatların və idxalın: vaxtı və yeri
- ƏDV-nin dərəcələri
- Qeyri-rezidentlərin vergiyə cəlb edilməsi
- Agentin həyata keçirdiyi əməliyyatlar
- Əvəzləşdirilən və büdcəyə ödənilməli olan ƏDV
- Elektron vergi hesab-fakturaları
- Bəyannamənin verilməsi və ƏDV-nin ödənilməsi
- Vergi ödəyiciləri
- Vergitutma obyekti
- Gəlir
- Gəlirlər
- Muzdlu işlə əlaqədar əldə edilən gəlir
- Muzdlu işə aid olmayan fəaliyyətdən əldə edilən gəlir
- Vergi ödəyiciləri
- Vergitutma obyekti
- Gəlirlər və Xərclər
- Gəlirlər
- Gəlirdən çıxılmayan xərclər
- Gəlirdən çıxılan xərclər
- Uçot qaydaları
- Kassa metodu
- Hesablama metodu
- Birgə fəaliyyətdən gəlir
- Uzunmüddətli müqavilələr üzrə gəlir
- Ümumi məlumat
- Azadolmalar
- İstehsal ehtiyacları üçün aksizlərin əvəzləşdirilməsi
- Verginin hesablanması. Elektron Vergi Hesab Faktura.
- Aksizin bəyan edilməsi və ödənilməsi
- Aksizli mallar üzərində vergi nəzarəti, maliyyə sanksiyaları və faizlər
- Vergi ödəyiciləri
- Vergitutma obyekti
- Vergi dərəcələri
- Vergi güzəştləri və azadolmalar
- Fiziki şəxslərdən əmlak vergisinin hesablanması və ödənilməsi
- Müəssisənin əmlak vergisinin hesablanması və ödənilməsi
- Torpaq vergisi
- Torpaq vergisini kimlər ödəyir
- Vergitutma obyekti
- Vergi dərəcələri
- Torpaq vergisinin hesablanması və ödənilməsi
- Vergi güzəştləri
- Vergi ödəyiciləri
- Vergitutma obyekti
- Vergi dərəcələri
- Yol vergisinin tutulması
- Vergi ödəyiciləri
- Vergitutma obyekti
- Vergi dərəcələri
- Verginin ödənilməsi və bəyannamənin verilməsi müddətləri
- Ümumi məlumat
- Ümumi fəaliyyətlər
- Nəqliyyat xidməti
- Bina tikintisi fəaliyyəti
- İdman mərc oyunları
- Sabit vergi
- Yaşayış və qeyri yaşayış sahələri və torpaq satışı
- Pul vəsaitlərinin nağd qaydada bank hesablarından çıxarılması
- Yerli vergilər və ödənişlər
- Fiziki şəxslərin torpaq vergisi
- Fiziki şəxslərin əmlak vergisi
- Yerli əhəmiyyətli tikinti materialları uzrə mədən vergisi
- Bələdiyyə mulkiyyətində olan hüquqi şəxslərin mənfəət vergisi
- Yerli ödənişlər
- Yerli vergi və odənişlər. Qanunvericiliyin pozulmasına gorə məsuliyyət
- Dövlət rüsumunun ödəyiciləri
- Dövlət rüsumunun tutulduğu hallar
- Dövlət rüsumunun hesablanması və ödənilməsi qaydaları
- Düzgün tutulmamış və artıq ödənilmiş dövlət rüsumunun büdcədən qaytarılması qaydaları
- Dövlət rüsumunun ödənilməsində azadolmalar
- Gömrük ödənişləri
- Malların gömrük dəyəri
- Gömrük ödənişlərinin hesablanması və ödənilməsi
- Gömrük qaydalarının pozulmasına görə məsuliyyət
- Sosial sığorta
- Ümumi müddəalar
- Məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödəyiciləri
- Məcburi dövlət sosial sığorta haqqının tutulma obyekti
- Məcburi dövlət sosial sığortasına cəlb olunmayan gəlirlər
- Məcburi dövlət sosial sığorta haqqının hesablanması
- Məcburi dövlət sosial sığorta haqları üzrə uçot və hesabat
- Məcburi dövlət sosial sığortası qaydalarını pozmağa görə məsuliyyət
MUHASIB.AZ saytının əsas məqsədi mühasibat uçotu və maliyyə sahələrində çalışan və gələcəkdə çalışmaq istəyən mütəxəssisləri lazımi məlumatlar ilə təmin etməkdir. Sayt həm tədris, həm də informativ-analitik formatda təşkil edilib.
Saytda istənilən şəxs mühasibat uçotu, IFRS, vergilər, maliyyə, audit və saytın əhatə etdiyi digər sahələr üzrə məqalələr yerləşdirə bilər. Bunun üçün məqaləni admin@muhasib.az ünvanına göndərmək kifayətdir. Ətraflı
VERGİLƏR
Vergi Məcəlləsinin 96.5-ci maddəsinə əsasən hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalındakı iştirak payı və ya səhmlər xalis aktivlərin iştirak payı və ya səhmlərə mütənasib dəyərindən yuxarı qiymətə təqdim edildikdə faktiki təqdimetmə qiyməti ilə nizamnamə kapitalındakı iştirak payının və ya səhmin nominal dəyəri arasındakı fərq, iştirak payı və ya səhmlər xalis aktivlərin iştirak payı və ya səhmlərə mütənasib dəyərindən aşağı qiymətə (güzəştli qiymətlə) təqdim edildikdə isə alğı-satqı müqaviləsinin bağlandığı tarixə xalis aktivlərin mütənasib dəyəri ilə nizamnamə kapitalındakı iştirak payının nominal dəyəri arasındakı fərq vergiyə cəlb edilən gəlirdir. İştirak payları və ya səhmlər nominal qiymətdən yuxarı qiymətə alınmışdırsa, həmin iştirak paylarının və ya səhmlərin təqdim edilməsi zamanı gəlirdən çıxılan xərclər bu aktivlərin faktiki satınalma qiyməti ilə nəzərə alınır. Mövzunu iqtisadçı ekspert İsmayıl Bağırov şərh edir.
Vergi Məcəlləsinin 96.5-ci maddəsinin tətbiqinin əsas məqsədi hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalındakı iştirak payı və ya səhmlər xalis aktivlərin iştirak payı və ya səhmlərə mütənasib dəyərindən həm yuxarı qiymətə, həm də aşağı qiymətə təqdim edildikdə gəlir vergisinin hesablanması qaydasını müəyyən etməkdir. Onu da qeyd edək ki, Vergi Məcəlləsinin 99.3.8.-ci maddəsinə əsasən, vergi ödəyicisinin aktivlərinin ilkin qiymətinin artdığını göstərən hər hansı digər gəlir (təqdim olunduğu təqdirdə) qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətindən gəlir sayıldığı üçün vergi ödəyicisi olan fiziki şəxs müəssisənin nizamnamə kapitalındakı iştirak payını və ya səhmlərini təqdim etdikdə əldə etdiyi gəlir 14 faiz dərəcə ilə vergiyə cəlb olunur.
Vergi Məcəlləsinin 96.5-ci -cı maddəsinə uyğun olaraq müəssisənin səhmlərinin təqdim olunması zamanı 2 məqama diqqət etmək lazımdır.
1. Müəssisənin səhmlərinin dəyəri xalis aktivlərin nizamnamə kapitalındakı səhmlərə mütənasib dəyərindən yuxarı olmaqla təqdim edildikdə həmin səhmlərin təqdim olunmasından əldə edilən gəlir səhmlərin faktiki təqdim olunma dəyəri ilə nominal dəyəri arasındakı fərq kimi hesablanır.
Misal. Tutaq ki, vergi ödəyicisi olan fiziki şəxsin müəssisənin nizamnamə kapitalında payı hər birinin nominal dəyəri 200 manat olan 3 ədəd səhmdən ibarət olmaqla 600 manatdır. Müəssisənin il ərzində bölüşdürülməmiş mənfəəti 1.800 manat olub ki, nəticədə xalis aktivlərin dəyəri 2.400 manat (600 + 1.800 = 2.400) təşkil edib. 2019-cu ildə müəssisənin səhmlərindən ikisi hər birinin qiyməti 1.100 manata təqdim edilib və həmin səhmlərin vergi ödəyicisinin mülkiyyətində olma müddəti 3 (üç) ildən azdır. Bu halda fiziki şəxsin səhmlərinin təqdim edilməsindən əldə edilən gəlirlər və bu gəlirlərdən gəlir vergisi aşağıdakı kimi hesablanacaq:
Nəzərdən keçirdiyimiz misalda xalis aktivlərin səhmlərə mütənasib dəyəri 800 manatdır ( 2.400 manat/ 3 = 800 manat).
Misaldan göürdüyü kimi, 2019-cu ildə müəssisənin səhmlərindən ikisi hər birinin qiyməti 1.100 manat, yəni hər biri xalis aktivlərin nizamnamə kapitalındakı səhmlərə mütənasib dəyərindən 300 manat (1.100 – 800 = 300 ) yuxarı olmaqla təqdim edilib. Bu halda həmin səhmlərin təqdim olunmasından əldə edilən gəlir səhmlərin faktiki təqdim olunma dəyəri 1.100 manat ilə nominal dəyəri olan 200 manat arasındakı fərqdən hesablanmaqla 1.800 manat ( 1.100 manat x 2 – 200 manat x 2 = 1800 manat) olduğunu müəyyən edirik və bu gəlirdən də 252 manat ( 1800 x 14% = 252 manat) gəlir vergisi hesablanır.
2. Müəssisənin səhmlərinin dəyəri xalis aktivlərin nizamnamə kapitalındakı səhmlərə mütənasib dəyərindən aşağı olmaqla təqdim edildikdə həmin səhmlərin təqdim olunmasından əldə edilən gəlir təqdim olunan səhmlər üzrə xalis aktivlərin nizamnamə kapitalındakı səhmlərə mütənasib dəyəri ilə qeyd edilən səhmlərin nominal dəyəri arasındakı fərq kimi hesablanır.
Misal. Tutaq ki, vergi ödəyicisi olan fiziki şəxsin müəssisənin nizamnamə kapitalında payı hər birinin nominal dəyəri 100 manat olan 7 ədəd səhmdən ibarət olmaqla 700 manatdır. Müəssisənin il ərzində bölüşdürülməmiş mənfəəti 2.800 manat olub ki, nəticədə xalis aktivlərin dəyəri 3.500 manat (2.800 + 700 = 3.500 ) olub. 2019-cu ildə müəssisənin səhmlərindən beşi hər birinin qiyməti 300 manata təqdim edilib və həmin səhmlərin vergi ödəyicisinin mülkiyyətində olma müddəti 3 (üç) ildən az olub. Bu hal üçün fiziki şəxsin səhmlərinin təqdim edilməsindən əldə edilən gəlirlər və bu gəlirlərdən gəlir vergisi aşağıdakı kimi hesablanacaq:
Nəzərdən keçirdiyimiz misalda xalis aktivlərin səhmlərə mütənasib dəyəri 500 manatdır (3.500 manat/ = 500 manat ).
Misaldan göründüyü kimi, 2019-cu ildə fiziki şəxsin səhmlərindən beşi hər birinin qiyməti 300 manat, yəni hər biri xalis aktivlərin nizamnamə kapitalındakı səhmlərə mütənasib dəyərindən 200 manat (500 – 300 = 200) aşağı olmaqla təqdim edilib. Bu halda həmin səhmlərin təqdim olunmasından əldə edilən gəlir təqdim olunan səhmlər üzrə xalis aktivlərin nizamnamə kapitalındakı səhmlərə mütənasib dəyəri 500 manat ilə qeyd edilən səhmlərin nominal dəyəri olan 100 manat arasındakı fərqdən hesablanmaqla 2.000 manat ( 500 manat x 5 – 100 manat x 5 = 2.000 manat) olduğunu müəyyən edirik və bu gəlirdən də 160 manat (2.000 x 14% = 280 manat) gəlir vergisi hesablanır.
Sonda onu da qeyd edək ki, fiziki şəxs iştirak paylarını və ya səhmləri nominal qiymətindən yuxarı qiymətə aldıqda həmin iştirak paylarını və ya səhmləri təqdim edən zaman gəlirdən çıxılan xərci bu aktivlərin faktiki satınalma qiyməti olacaqdır.
Misal 3. Fərz edək ki, fiziki şəxs nominal qiyməti 700 manat olan səhmi 800 manata alıb. Bu halda fiziki şəxs bu səhmi təqdim edən zaman gəlirdən çıxılan xərci səhmin faktiki satınalma qiyməti (800 manat) olacaqdır.
Hazırladı:
Fəxriyyə İKRAMQIZIAzərbaycanın vergi sistemi
Müasir Vergi sisteminin yaranma tarixi elə də qədim olmayan Azərbaycan Respublikasının vergi sisteminə nəzər salaq.
Azərbaycan Respublikasının vergi sistemi müstəqilliyimiz elan edildikdən son -ra,1991 ci ilin sonu 1992 ci ilin əvvəllərində təşəkkül tapmağa başlamışdır.
.Bu təşəkkül prosesini 3 mərhələyə ayırmaq olar:
1991-1992ci illəri əhatə edən 1 ci mərhələdə əsasən gəlirlərə və xərclərə qoyu-lan vergilər haqqında qanunlar qəbul edilmişdir.1991 ci ilin dekabrında “Əlavə də-yər vergisi” və ”Aksizlər”haqqında,1992 ci ilin iyununda “Hüquqi şəxslərin mən-fəətindən və gəlirlərin ayrı-ayrı növlərindən vergilər” və “Fiziki şəxslərdən gəlir vergisi” haqqında,1992 ci ilin ortalarından başlayaraq respublikanın müstəqil ver-gi xidməti orqanı formalaşmağa başladı.
1993-1996 ci illəri əhatə edən ikinci mərhələdə bazar iqtisdiyyatının tələblərinə uyğun olaraq bir sıra yeni vergi növləri haqqına qanunlar qəbul edilmiş,onların normativ-hüquqi bazası yaradılmışdır.Başqa sözlə 1993 ci ilin fevralında “Torpaq vergisi”,1995 ci ilin martında “Əmlak vergisi” və “Mədən vergisi”,1996 cı ilin de-kabrında “Dövlət yol fonduna vergilər” haqqında qanunlar qəbul edilmiş,vergi qa-nunlarının tədbiqi ilə bağlı təlimatlar,əsasnamələr işlənib hazırlanmışdır.
1996-cı ilin sonu 2000-ci il də daxil olmaqla son dövrü əhatə edən 2 ci mərhə-lədə cəmiyyətdə və iqtisadiyyatda baş verən keyfiyyət dəyişikliklərindən asılı ola-raq əvvəlki mərhələdə qəbuı edilmişqanunların təkmilləşdirilməsi istiqamətində iş-lər aparılmış,müvafiq vergi qanunlarında dəyişikliklər və düzəlişlər edilmiş,Resp-publika Prezidenti 1999 cu ilin yanvarında bilavasitə vergi orqanlarına da aidiyyatı olan “Dövlət nəzarəti sisteminin təkmilləşdirilməsi və sahibkarlığın inkişafı sahə-sində süni maneələrin aradan qaldırılması haqqında” fərmanı imzalanmışdı. Bu mərhələnin yekunu kimi 2000 ci ilin iyulunda “Vergi Məcəlləsi”nin qəbul edilməsini göstərmək olar.
Müasir şəraitdə respublikanın bazar iqtisadiyyatının tələblərinə əsaslanan ver-i sisteminin əsas vəzifələri aşağıdakılardır:
· gəlirlərin büdcəyə tam və vaxtında səfərdər edilməsini təmin etmək,əks halda dövlətin sosial-iqtisadi siyasətinin həyata keçirilməsi qeyri-mümkün olar;
· əhalinin müxtəlif təbəqələrinin gəlirlərinin yenidən bölüşdürülməsi və forma-laşması xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla istehsal və istehlakın həm xalq təsərrüfatı, həm də onun ayrı-ayrı sahələri üzrə tənzimlənməsi üçün şəraitin yaradılmasi.
Azərbaycan Respublikasında aşağıdakı vergilər müəyyən edilir və ödənilir:
-Muxtar respublika vergiləri
-Yerli vergilər(bələdiyyə vergiləri)
Dövlət vergiləri dedikdə,Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edilən və Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində ödənilməli olan vergilər nəzərdə tutulur.
Muxtar respublika vergiləri dedikdə,Naxçıvan Muxtar Respublikasının Vergi Məcəlləsinə uyğun olaraq Naxçıvan Muxtar Respublikasının qanunları ilə müəyyən edilən və Naxçıvan Muxtar Respublikasında ödənilən vergilər nəzərdə tutulur.
Yerli vergilər(bələdiyyə vergiləri) dedikdə,Vergi Məcəlləsində və müvafi qanunla müəyyən edilən,bələdiyyələrin qərarlarına əsasən tədbiq edilən və bələdiyyələrin ərazilərində ödənilən vergilər nəzərdə tutulur.
Azərbaycan respublikasının Vergi Məcəlləsinə əsasən xüsusi vergi rejimi tədbiq edilə bilər.Xüsusi vergi rejimi dedikdə,müəyyən dövr ərzində vergilərin hesablanması və ödənilməsinin xüsusi qaydası nəzərdə tutulur.
Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinə əsasən ölkənin vergi sistemi-nin əsasında aşagıdakı prinsiplər durur:
-vergilər haqqında qanunvericilik ergitutmanın ümumi,bərabər və ədalətli ol –
-vergilər iqtisadi cəhətdən əsaslandırılmalıdır;
-heç bir şəxs əldə etdiyi mənfəətdən(gəlirdən) eyni növ vergini bir dəfədən ar-tıq ödəməyə məcbu edilə bilməz;
-vergilər siyasi,ideoloji,etnik,konfessional və vergi ödəyiciləri arasında möv-cud olan digər xüsusiyyətlər əsas götürülməklə müəyyən edilə bilməz və diskrimi-nasiya xarakteri daşıya bilməz;
-mülkiyyət formasından və ya fiziki şəxslərin vətəndaşlıgından və ya kapitalın yerindən asılı olaraq vergilərin müxtəlif dərəcələrinin müəyyən edilməsi qadağan-dır;
-Azərbaycan Respublikasının vergiləri yalnız Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edi- lir,onların dəyişdirilməsi və ya ləğv edilməsi Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik edilməsi ilə həyata keçirilir;
Dövlət vergilərinə aşağıdakılar aiddir:
-Fiziki şəxslərin gəlir vergisi
-Hüquqi şəxslərin mənfəət vergisi
-Əlavə Dəyər Vergisi
-Hüquqi şəxslərin əmlak vergidsi
-Hüquqi şəxslərin torpaq vergisi
Muxtar Respublika vergilərinə Naxçıvan Muxtar Respublikasında tutulan və yuxarıda sadalanan dövlət vergiləri aiddir(yol vergisi istisna olmaqla).
Yerli vergilər aşağıdakılardır:
-Fiziki şəxslərin torpaq vergisi
-Fiziki şəxslərin əmlak vergisi
-Yerli əhəmiyyətli tikinti materialları üzrə mədən vergisi
-Bələdiyyə mülkiyyətində olan müəssə və təşkilatların mənfəət vergisi
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.