Amfigenlər: elementlər, xassələr və birləşmələr

Bəziləri bunu metalloid, digərləri isə metal olmayan bir element hesab edir. Təəccüblüdür ki, canlı orqanizmlər üçün vacibdir, lakin çox aşağı konsentrasiyalarda.

Ət xalı olanlar bu məlumatı MÜTLƏQ OXUYUN!

Ət xallar haqda nə bilirik? Onları kəsdirmək doğrudanmı təhlükəlidir? Ailem.az çoxlarını maraqlandıran sualları bu yazıda cavablandırmağa çalışıb.

Xallar bədənin hər yerində rast gəlinən, daha çox qəhvəyi rəngdə olan, oval, ya da yumru şəkildə nöqtələrdir. Bu kiçik nöqtələr dərinin rəngini təmin edən melaninin yaradılmasına cavabdeh olan xüsusi növ hüceyrələrin – melanoçitlərin artması nəticəsində əmələ gəlir. Bir insanda olan xallar genetik olaraq müəyyənləşir, əmələ gəlir. Xalların bəziləri doğularkən olur, bəziləri isə sonradan yaranır. Xüsusilə gənclik dönəmində daha çox artır. Amma insanın bütün yaşadığı müddətcə xalların əmələ gəlməsi və yoxa çıxması normal haldır.

Bəs ət xal nədir?

Çox zaman ziyillərlə ət xallarını qarışıq salırlar. Ailem.az-a bildirir ki, ət xalları sıx rast gəlinən, dəridən çıxıntı əmələ gətirən, ziyansız, yumşaq dəri törəmələridir. Dəri rəngində olduqları kimi, tünd rəngli də ola bilirlər. Ölçüləri 1 mm-dən 5 sm-ə qədər dəyişə bilər. Ət xalları adətən boyun ətrafında, qoltuq altı və qasıq kimi büküş yerlərində əmələ gəlir, hətta getdikcə çoxala, sayı 50-60-a çata bilir. Əsasən də aşırı kilolu və 2-ci tip şəkəli diabet xəstələrində daha çox müşahidə olunur. Ət xallarının yaranma səbəbi məlum deyil. Bununla yanaşı, ət xalların yaranmasında aşağıdakı faktorlar rol oynayır:

– Obez insan popiloma virusu

E. Sadıqov deyir ki, ət xalların kəsilməsinə dair insanlar arasında bir qorxu var: “Belə bir mif dolaşır ki, guya ət xalı kəsdikdə xərçəngə dönüşə bilir. “Bıçaq dəyərsə, xərçəng olar”, – deyirlər. Bu, qətiyyən belə deyil. Ümumiyyətlə, ət xallarının insan səhhəti üçün heç bir qorxusu yoxdur. Onlar sadəcə qıcıqlanmaya qarşı dərinin verdiyi bir reaksiyadır. Ət xalı kəsdirmək qətiyyən təhlükəli deyil. Əksinə, bəzən estetik baxımdan xoş təsir bağışlamır, kompleks yaradır. Onu kəsdirməklə kompleksdən qurtulurlar. İstənilən xalı kəsdirmək olar. Sadəcə bəzi xallar vardır ki, onları sırf peşəkar cərrahlar kəsib götürməlidir, sıradan bir kosmetoloq və ya hansısa həkim yox”.
Dermatoloqun sözlərinə görə, xal kəsilməzdən öncə müayinə şərtdir: “Tünd rəngli xalları dermatoskop vasitəsilə müayinə etmək şərtdir. Dermatoskop böyüdücü bir cihazdır. Onunla xalın daxilinə rahat şəkildə baxmaq olur”.

Ümumiyyətlə, ət xallarından qurtulmaq üçün müasir tibdə xüsusi metodlardan istifadə olunur. Bura krioterapiya, cərrahi yolla koterizasiya (koaqulyator) və steril bir cərrahi sapla bağlama üsulları daxildir. Elçin Sadıqov bildirib ki, bu 3 üsuldan ən çox istifadə olunanı krioterapiyadır: “Krioterapiya daha rahat, qansız, ağrısız bir üsuldur. Maye azot qazndan istifadə olunur. Soyuq şəkildə olur, buz kimi. Bu qaz törəmənin üzərinə sıxılır və onu dondurur. Donan törəmə 2 həftə ərzində quruyub tökülür. Ağrısızdır, sadəcə cüzi göynəmə hissi olur, vəssalam. Odur ki, ət xalı olanlar onu kəsdirməkdən qorxmasınlar. Heç bir əks təsiri, narahatlığı yoxdur”.

Amfigenlər: elementlər, xassələr və birləşmələr

The amfogenlər və ya xalkogenlər Dövri sistemin oksigen qrupuna və ya ailəsinə aid olan kimyəvi elementlərdir. Sağ tərəfdə və ya blok p-də yerləşən VIA və ya 16 qrupundadırlar.

Qrupun rəhbəri, adından da göründüyü kimi, eyni qrupun elementlərindən fiziki və kimyəvi cəhətdən fərqlənən oksigen elementi ilə məşğuldur. ‘Xalkogen’ sözü yunan sözündəndir xalkosmis deməkdir.

Bir çox kimyaçı bu elementləri kül, təbaşir, bronz və zəncir əmələ gətirənlər adlandırmışdır. Bununla birlikdə, ən dəqiq şərh ‘mineral əmələ gətirənlərin’ şərhinə uyğundur.

Beləliklə, xalkogenlər saysız-hesabsız minerallarda olması ilə xarakterizə olunur; silikatlar, fosfatlar, oksidlər, sulfidlər, selenidlər və s.

Digər tərəfdən, ‘antigen’ sözü asidik və ya əsas birləşmələr meydana gətirmə qabiliyyətinə sahibdir. Bunun sadə bir nümunəsi asidik və əsas oksidlərin olmasıdır.

Oksigen yalnız nəfəs aldığınız havada tapıla bilməz, eyni zamanda yer qabığının% 49 hissəsidir. Bu səbəblə başın üstündə olmaq üçün buludlara baxmaq kifayət deyil; və xalkogenlərin maksimum fiziki təzahürü barədə düşünmək üçün bir dağı və ya bir filizi ziyarət etmək lazımdır.

Xalkogen elementlər

16 qrupu hansı elementlərdən ibarətdir? Yuxarıdakı şəkil oksigen başçılıq etdiyi bütün elementləri olan sütunu və ya qrupu göstərir. Onları azalan sırada adlandırırıq: oksigen, kükürd, selenyum, tellur və polonyum.

Göstərilməməsinə baxmayaraq, poloniumun altında sintetik, radioaktiv element və oganesondan sonra ən ağır ikinci yer var: livermorio (Lv).

Oksigen

Oksigen təbiətdə əsasən iki allotrop kimi rast gəlinir: O₂, molekulyar və ya diatomik oksigen və O₃, ozon. Quru şəraitində qazdır və havanın mayeləşdirilməsindən əldə edilir. Maye vəziyyətdə solğun mavimsi tonlara malikdir və ozon şəklində ozonid adlanan qırmızı-qəhvəyi duzlar yarada bilər.

Kükürd

Təbii olaraq iyirmi fərqli allotrop təqdim edir, bunların hamısı Sdir₈ “Kükürd tacı.” Kükürd özü ilə siklik molekulları və ya kovalent bağ S-S-S ilə sarmal zəncirləri meydana gətirə bilir…; Bu catenation kimi tanınır.

Normal şərtlərdə, qırmızı və yaşıl rəngli rəngləri molekulu təşkil edən kükürd atomlarının sayından asılı olan sarı bir qatıdır. Qaz fazasında yalnız S = S, S diatomik molekul olaraq tapılır₂; molekulyar oksigenə bənzəyir.

Selenyum və tellur

Selenyum kükürddən daha qısa zəncirlər əmələ gətirir; lakin qırmızı, boz kristal və amorf qara allotropları tapmaq üçün kifayət qədər struktur müxtəlifliyi ilə.

Bəziləri bunu metalloid, digərləri isə metal olmayan bir element hesab edir. Təəccüblüdür ki, canlı orqanizmlər üçün vacibdir, lakin çox aşağı konsentrasiyalarda.

Tellurium isə boz rəngli bir qatı maddə kimi kristallaşır və metalloidin xüsusiyyətlərinə və xüsusiyyətlərinə malikdir. Nadir minerallarda olduqca aşağı konsentrasiyada tapılan yer qabığında çox az bir elementdir.

Polonium

Bütün xalkogenlərdən yalnız metal elementdir; lakin 29 izotopu (və digərləri) kimi qeyri-sabit, olduqca zəhərli və radioaktivdir. Bəzi uran minerallarında və tütün tüstüsündə bir iz elementi olaraq tapılmışdır.

Xüsusiyyətlər

Elektron konfiqurasiya və valentlik vəziyyətləri

Bütün xalkogenlər eyni elektron konfiqurasiyaya malikdir: ns 2 np 4 . Bu səbəbdən altı valent elektrona sahibdirlər. Dövri cədvəlin sağ tərəfində p blokunda olduqları üçün elektronları itirməkdən daha çox qazanmağa meyllidirlər; bu səbəbdən valentlik səkkizliyini tamamlamaq üçün iki elektron qazanır və nəticədə -2-lik bir valentlik əldə edirlər.

Eynilə, altı valentlik elektronlarını da itirə bilər və onları +6 vəziyyətinə salırlar.

Xalkogenlər üçün mümkün olan valentlik vəziyyətləri -2 ilə +6 arasında dəyişir, bu ikisi ən çox yayılmışdır. Qrupdan aşağıya doğru irəlilədikdə (oksigendən polonyuma) elementlərin pozitiv valentlik vəziyyətini qəbul etmə meyli artır; bu metal xarakterindəki bir artıma bərabərdir.

Məsələn, oksigen, flor ilə əlaqələr meydana gətirdiyi hallar xaricində demək olar ki, bütün birləşmələrində -2 bir valentlik vəziyyəti qazanır və daha yüksək elektromənfiliyi səbəbindən elektronlarını itirməyə məcbur edir və +2 (OF) bir valentlik vəziyyətini qəbul edir.₂). Peroksidlər eyni zamanda oksigenin -2 deyil, valentliyi -1 olduğu birləşmələrin bir nümunəsidir.

Metal və qeyri-metal xarakter

Qrupdan enəndə atom radiusları artır və onlarla elementlərin kimyəvi xüsusiyyətləri dəyişdirilir. Məsələn, oksigen bir qazdır və termodinamik olaraq O-O-O-O “oksigen zənciri” dən daha çox bir atom atomlu O = O olaraq daha sabitdir .

Qrupun ən böyük qeyri-metal xarakterli elementidir və bu səbəbdən p blokunun bütün elementləri ilə və bəzi keçid metalları ilə kovalent birləşmələr əmələ gətirir.

Metal xarakter artdıqca metal olmayan xarakter azalır. Bu, kükürddən polonyuma qədər artan ərimə və qaynama nöqtələri kimi fiziki xüsusiyyətlərdə əks olunur.

Metal xarakterinin artmasının digər bir xüsusiyyəti, tellur və polonyum tərəfindən əmələ gələn birləşmələrin kristal konfiqurasiyalarında artımdır.

Qarışıqlar

Xalkogenlərin yaratdığı bəzi birləşmələr aşağıda ümumiyyətlə xatırlanır.

Hidridlər

IUPAC nomenklaturasına görə, kükürd hidrid deyil, hidrogen sulfid kimi adlandırılır; çünki H-nin bir valentliyi yoxdur.

Eynilə, hidridlərin qalan hissəsi kimi hidrogen selenid olaraq adlandırılır.

Oksigen hidridi sudur. Digərləri isə kokulu və zəhərlidir₂Hamıdan, hətta məşhur mədəniyyətdə də ən yaxşı bilinən şeydir.

Sülfidlər

Hamısının ümumi S anionu var 2- (ən sadə). Bunların arasında:

Eynilə, selenidlər var, Se 2- ; telenuros, sən 2- və polonuros, Po 2- .

Halidlər

Xalkogenlər halogenlərlə (F, Cl, Br, I) birləşmələr yarada bilər. Bəziləri bunlardır:

Oksidlər

Nəhayət oksidlər var. Onlarda oksigenin -2 valentliyi var və ion və ya kovalent ola bilər (və ya hər ikisinin xüsusiyyətlərinə sahibdir). Məsələn, aşağıdakı oksidlər var:

-H₂O (hidrogen oksidi)

Maraqlı möhkəm quruluşları əhatə edən yüz minlərlə başqa birləşmə var. Bundan əlavə, zəncirləri müsbət və ya mənfi yüklənə bilən və digər kimyəvi növlərlə qarşılıqlı təsir göstərə bilən kükürd və selenyum hallarında, polianionlar və ya polikasiyalar təqdim edə bilərlər.

İstinadlar

1. López A. (2019). Oksigen və qrupu (oksigen ailəsi). Akademiya. Akademiya.edu saytından bərpa edildi
2. Shiver & Atkins. (2008). Qeyri-üzvi kimya. Qrup 16. elementlərində. (Dördüncü nəşr). Mc Graw Hill.
3. Vikipediya. (2018). Xalkogen. Yenilənib: https://en.wikipedia.org/wiki/Chalcogen
4. Catherine H. Banks. (2019). Xalkogenlər. Advameg. Yenilənib: chemistryexplained.com
5. William B. Jensen. (1997). “Xalkogen” termininə dair bir qeyd. Kimya Təhsili Jurnalı, 74 (9), 1063. DOI: 10.1021 / ed074p1063.
6. Kimya Tərəziləri. (16 May 2017). 16 Qrupun Elementləri (Xalkogenlər). Yenilənib: chem.libretexts.org.

Xalis ion tənliyi necə yazılır

Xalis ion tənliyi kimyanın vacib bir hissəsidir, çünki yalnız kimyəvi reaksiyada dəyişən hissəcikləri təmsil edir. Bunlar ən çox oksidləşmə-azalma reaksiyalarında, metabolik reaksiyalarda və turşuların – bazların neytrallaşdırılması reaksiyalarında istifadə olunur. Xalis ion tənliyini yazmaq üçün üç əsas addım var: molekulyar tənliyi tarazlaşdırın, tam ion tənliyinə çevirin (hər maddənin məhlulda necə mövcud olduğunu) və nəhayət xalis ion tənliyini yazın.

Addımlar

2-nin 1-ci hissəsi: ion tənliyinin tərkib hissələrini anlamaq

1. Molekullar arasındakı fərqi və ion birləşmələri. Xalis ion tənliyini yazmaq üçün ilk addım reaksiya içindəki ion birləşmələrini təyin etməkdir. İonlu birləşmələr, ionları sulu bir məhlulda ayıran və elektrik yükünə sahib olanlardır. Molekulyar birləşmələr heç vaxt elektrik yükünə sahib olmayan birləşmələrdir. Bunlar iki qeyri-metal arasında əmələ gəlir və bəzən kovalent birləşmələr adlanır.
   • İyonik birləşmələr metallarla qeyri-metal, metal və çox atomlu ionlar və ya çoxlu atomlu ionlar arasında əmələ gələ bilər.
   • Qarışıqın nə olduğuna əmin deyilsinizsə, bu tərkibdəki elementləri dövri cədvəldə axtara bilərsiniz.

• Aşağıdakı qaydada aşağıdakı qaydalara əməl edin:
• Bütün Na, K və NH duzları₄ hamısı əridir.
• Hamısı duzsuzdur₃, C₂H₃O₂, ClO₃və ClO₄ hamısı əridir.
• Bütün Ag, Pb və Hg duzları₂ hamısı əridir.
• Bütün Cl, Br və I duzları həll olunur.
• Bütün CO duzları₃, O, S, OH, PO₄, CrO₄, Cr₂O₇, və sairə₃ həll olunur (bir neçə hal istisna olmaqla).
• Bütün SO duzları₄ həll olunur (bir neçə hal istisna olmaqla).

• Məsələn, NaCl-də Na metal olduğu üçün müsbət yüklü kation, qeyri metal olduğu üçün Cl mənfi yüklü aniondur.

• Ümumi kimya öyrənirsinizsə, tez-tez bəzi ümumi poliatomik ionları xatırlamaq tələb olunur.
• Bəzi ümumi poliatomik ionlar CO-dur₃, YOX₃, YOX₂, BELƏ Kİ₄, BELƏ Kİ₃, ClO₄ və ClO₃.
• Kimya kitablarında və ya internetdə bir çox başqa ion tapa bilərsiniz.

2-nin 2-ci hissəsi: Xalis ion tənliyi yazmaq

1. Balans molekulyar tənliklər. Xalis ion tənliyini yazmazdan əvvəl molekulyar tənliyinizin balanslı olduğundan əmin olmalısınız. Tənliyi tarazlaşdırmaq üçün birləşmənin qarşısına əmsallar əlavə edirsiniz ki, hər elementin atom sayı tənliyin hər iki tərəfində bərabər olsun.
   • Hər bir birləşməni təşkil edən atomların sayını tənliyin hər iki tərəfinə yazın.
   • Hər tərəfi tarazlaşdırmaq üçün oksigen və hidrogen xaricindəki elementlərin önünə bir əmsal əlavə edin.
   • Hidrogen atomu tarazlığı.
   • Oksigen atom tarazlığı.
   • Balanslı olduğundan əmin olmaq üçün tənliyin hər tərəfindəki atomların sayını yenidən qeyd edin.
   • Məsələn, Cr + NiCl₂ -> CrCl₃ + Ni 2Cr + 3NiCl-ə qədər balanslaşdırılmışdır₂ -> 2CrCl₃ + 3Ni.
2. Tənlikdəki birləşmənin vəziyyətini müəyyənləşdirin. Problemdə dəfələrlə hər bir birləşmənin vəziyyətini bilmək üçün açar sözlər var. Bir elementin və ya birləşmənin vəziyyətini təyin etməyə kömək edən bir neçə qayda var.
   • Bir elementin vəziyyəti təmin edilmirsə, dövri cədvəldə olan vəziyyətdən istifadə edin.
   • Mürəkkəb həll deyilirsə, onu sulu və ya (dd).
   • Tənlikdə su varsa, çözünürlük cədvəlindən istifadə edərək ion birləşməsinin suda həll olub olmadığını müəyyənləşdirməlisiniz. Çözünürlük yüksəkdirsə, birləşmə sulu olacaq (dd), çözünürlük azdırsa, birləşmə möhkəm olacaqdır (r).
   • Su olmadan, ion birləşməsi qatıdır (r).
   • Problem asidik və ya əsasdırsa, birləşmə sulu olur (dd).
   • Məsələn, 2Cr + 3NiCl₂ -> 2CrCl₃ + 3Ni. Cr və Ni-nin elementar formaları bərk vəziyyətdədir. NiCl₂ və CrCl₃ ion birləşmələri həll olunur, buna görə də sulu olurlar. Tənliyi aşağıdakı kimi yazın: 2Cr_(r) + 3NiCl_2(dd) -> 2CrCl_3(dd) + 3Ni_(r).
3. Hansı birləşmələrin məhlulda ayrılacağını (katyonlara və anionlara ayrılacaq) müəyyənləşdirin. Bir maddə və ya birləşmə ayrıldıqda, müsbət yüklü bir iona (kation) və mənfi bir yüklü iona (anion) ayrılır. Bunlar xalis ion tənliyinin sonunda tarazlaşdırılacaq komponentlərdir.
   • Qatılar, mayelər, qazlar, molekulyar birləşmələr, aşağı çözünürlüklü ion birləşmələri, çox atomlu ionlar və zəif turşular ayrılmaz.
   • İonlu birləşmələr yüksək çözünürlüğə malikdir (həll qabiliyyətindən istifadə edin) və güclü turşular 100% ionlaşdıracaq (HCl)_(dd), HBr_(dd), Salam_(dd), H₂BELƏ Kİ_4(dd), HClO_4(dd)və HNO_3(dd)).
   • Diqqət yetirin, çox atomlu ionlar artıq ayrılmazsa da, bu birləşmənin tərkib hissəsidirsə, birləşmədən ayrılırlar.
4. Mürəkkəbdən ayrılmış hər bir ionun yükünü hesablayın. Unutmayın ki, metallar müsbət ionlar, qeyri-metallar isə mənfi ionlar əmələ gətirəcəkdir. Bir elementin yükünü təyin etmək üçün dövri cədvəldən istifadə edin. Qarışıqdakı hər bir ionun yükünü də tarazlaşdırmalısınız.
   • Bu nümunədə NiCl₂ CrCl ikən Ni və Cl-ə ayrılır₃ Cr və Cl-ə bölündü.
   • Ni 2+ yükə malikdir, çünki Cl mənfi yükə malikdir, lakin 2 atoma malikdir. Buna görə 2 mənfi Cl ionunu tarazlaşdırmalıyıq. Cr 3+ yükə malikdir, buna görə 3 mənfi Cl ionunu tarazlaşdırmalıyıq.
   • Çox atomlu ionların xüsusi bir yükə sahib olduğunu unutmayın.
5. Tam ion tənliyini yazın. Ayrışan və ya ionlaşdıran hər şey (güclü turşular) iki ayrı iona ayrılır. Maddənin vəziyyəti hələ də (dd), lakin tənliyin tarazlı qaldığından əmin olun.
   • Qatılar, mayelər, qazlar, zəif turşular və az həll olan ion birləşmələri vəziyyətini dəyişmir və ionlara ayrılır. Onları bütöv saxlayırıq.
   • Molekulyar maddələr məhlulda dağılar, beləliklə vəziyyətləri (dd). Üç istisna deyil olmaq (olmaqdd): CH_4(k), C₃H_8(k)və C₈H_18(l).
   • Yuxarıdakı nümunə ilə davam etsək, tam ion tənliyi belə görünür: 2Cr_(r) + 3Ni_(dd) + 6Cl_(dd) -> 2Cr_(dd) + 6Cl_(dd) + 3Ni_(r). Cl birləşmədə olmadıqda, iki qütblü deyil, buna görə əmsalı qarışıqdakı atomların sayına vuraraq tənliyin hər iki tərəfində 6 Cl ionu əldə edirik.
6. Tənliyin hər tərəfindəki eyni ionları ləğv edərək tarazlıq ionlarını çıxarın. Yalnız hər iki tərəfdə eyni olduqda (yük, atom nömrəsi və s.) Ləğv edə bilərsiniz. Yıxılan maddələr olmadan tənliyi yenidən yazın.
   • Nümunəni tamamladıqdan sonra hər tərəfdə 6 ləğv edilə bilən Cl tarazlıq ionu var. Xalis ion tənliyi 2Cr-dir_(r) + 3Ni_(dd) -> 2Cr_(dd) + 3Ni_(r).
   • Düzgünsənsə, reaktiv tərəfindəki ümumi yük, net ion tənliyindəki məhsul tərəfindəki ümumi yükə bərabər olmalıdır.

   reklam

Məsləhət

• Bütün maddələrin vəziyyətlərini, yoxsa tənlikdə yazın olacaq xal itirmək.