Xəzərin coğrafiyası

Sabirabadda evdən 10 min dollar, 12 min manatlıq qızıl oğurlanıb

Coğrafiya

Xəzər dənizi Azərbaycan Respublikası tarixi-coğrafiyasına, təbiətinə və müasir iqtisadi həyatına önəmli təsir göstərir. Ona görə də bu unikal dəniz-gölün öyrənilməsi respublika xəzərşünaslarının daim diqqət mərkəzindəolmuşdur.

Xəzərin planlı və ardıcıl öyrənilməsinin əsasını professor Q.K.Gül qoymuşdur. Onun rəhbərliyi altında Xəzərəaid geniş tədqiqat işləri aparılmış və çoxsaylı elmi əsərlər yazılmışdır. 1972-ci ildə Xəzərin açıq hissəsində tərpənməz özül üzərində dünyada birinci olaraq dəniz observatoriyasıyaradıldı.Bu observatoriyanın təşkilində, ümumiyyətlə Xəzərin bir sıra yeni problemlərinin tədqiq olunmasında T.M.Tatarayevin əvəzsiz xidmətləri olmuşdur.

Müxtəlif adlar və tabeçiliklər altında fəaliyyət göstərən və nəhayət 1988-ci ildən yenidən Azərbaycan EA Coğrafiya İnstitutuna verilən «Xəzər dənizi problemləri mərkəzi» dənizin hərtərəfli öyrənilməsinin əsl qərargahı rolunu oynamağa başladı. Bu mərkəzdə: Xəzərin rejimi, axımları, temperaturu və duzluluğun şaquli və üfüqi istiqamətdə paylanması, səth və daxili dalğaları atmosferlə dənizin qarşılıqlı təması, bioloji aləmi, dənizdəki təsərrüfat fəaliyyətinin hidrometeoroloji və ekoloji şəraiti və s. müntəzəm olaraq öyrənilirdi.

Sinoptik iqlim baxımından Xəzərin rayonlaşdırılması, onun üzərində hava şəraitini yaradan atmosfer prosesləri, küləklərin qruplaşdırılması və s. Ə.A.Mədətzadə tərəfindən öyrənilmişdir.

Ölkə xəzərşünasları dəniz səviyyəsinin tərəddüdləri və onun başlıca amillərinin tədqiq olunmasında yaxından iştirak edirlər. Belə tədqiqatlar nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, Xəzərin səviyyə tərəddüdləri 80-90 faiz hidroklimatoloji 10-20 faizi isə geoloji və antropogen amillərlə bağlıdır. 79Xəzərin axınlarının daxili strukturunu, onda baş verən pulsasiyaların ölçülməsi işlərini ilk dəfəR.M.Məmmədov tədqiq etmişdir. Onun Xəzərlə bağlı son illər hazırladığı bir sıra beynəlxalq əhəmiyyətli layihələr həyata keçirilmişdir.

Xəzərin dibinin relyefi, Abşeron yarımadasının, cənubi Xəzərin Azərbaycan sahillərinin geomorfologiyası və dinamikası ətraflı öyrənilmiş və rayonlaşdırılması aparılmışdır. Ümumiyyətlə, Xəzər dənizinin sahillərinin formalaşmasında təbii amillərin rolu təhlil edilmiş və morfometriyası öyrənilmişdir. (N.Ş. Şirinov, A.İ.Xəlilov, N.M.Mehdiyev, X.Ə.Əliyev, R.X.Priyev). N.Ş.Şirinovun, X.Ə.Vəliyevin, Q.Q. Əliyevin, «Xəzərin, onun sahillərinin təbiəti və ekologiyası» (Bakı, 1998) kitabında Xəzərin mənşəyi, təbiəti, sahillərinin relyefi və onda baş verən dəyişikliklər, dəniz və sahillərinin ekologiyası ətraflı tədqiq edilmişdir.

Xəzər dənizinin ekoloji vəziyyətinin öyrənilməsi istiqamətində son illər aparılan tədqiqatların, hazırlanan layihələrin sayı xeyli artmışdır. Dənizin neft məhsulları, fenol və digərləri ilə çirklənməsinin paylanması təsnifatı verilmiş, Azərbaycanın sahil zonasına axıdılan çirkab sularının miqdarı və tərkibi haqqında ətraflı məlumat toplanıb təhlil edilmişdir (N.M.Ağalarova).

Xəzərin öyrənilməsində aerokosmik metodların tətbiqi xeyli genişləndirilib və dəqiq hesablamaların sayı artmışdır.

Sosial

Coğrafiya İnstitutu: Qazaxıstanda baş verən proses Xəzərin səviyyəsinin qalxması deyil – VİDEO

05 oktyabr 2022 13:13 (UTC +04:00)

Xəbər Lenti

Dünya bazarlarında neftin qiyməti cüzi artıb

24 mart 2023

Ayxan Hacızadə Ermənistan prezidenti tərəfindən Azərbaycana qarşı səsləndirilmiş əsassız iddialara cavab verib

24 mart 2023

Azərbaycan boksçusu dünya çempionatını bürünc medalla başa vurub

24 mart 2023

Nyu-York birjasında təbii qazın qiyməti cüzi bahalaşıb

24 mart 2023

Əmtəə bazarlarında qızıl və gümüşün qiyməti ucuzlaşıb

24 mart 2023

Bağanis-Ayrım soyqırımını törətməkdə cinayətləri sübuta yetirilmiş 18 nəfər beynəlxalq axtarışa verilib

24 mart 2023

Dünya fond bazarlarının əsas indeks göstəriciləri

24 mart 2023

Sabirabadda evdən 10 min dollar, 12 min manatlıq qızıl oğurlanıb

24 mart 2023

Qax sakini həmkəndlisini bıçaqlayıb

24 mart 2023

Azərbaycan neftinin qiyməti 79 dollara yaxınlaşıb

24 mart 2023

İsmayıllıda 67 yaşlı qadın intihar edib

24 mart 2023

Axtarışda olan 21 nəfər tutulub

24 mart 2023

Dünən yol qəzalarında 2 nəfər ölüb, 1 nəfər xəsarət alıb

24 mart 2023

Özbəkistan Prezidenti Azərbaycana səfər edəcək, Füzulidə inşa edilən məktəbin açılışına qatılacaq

24 mart 2023

Özbəkistan Prezidenti Novruz bayramı münasibətilə diasporumuzu təbrik edib – FOTO

24 mart 2023

Laçın-Xankəndi yolundan RSK-nın iki maşını keçib

24 mart 2023

Laçın-Xankəndi yolundan BQXK-nın avtomobilləri keçib – FOTO

24 mart 2023

Misir Prezidenti Əbdülfəttah Əs-Sisi Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə zəng edib

24 mart 2023

Ağsuda 59 yaşlı qadını maşın vurub

24 mart 2023

İranda baş verən zəlzələ Naxçıvanda hiss olunub – YENİLƏNİB-1

24 mart 2023

Aİ rəhbəri deportasiya edilmiş ukraynalı uşaqlarla bağlı konfrans təşkil etməyi planlaşdırır

24 mart 2023

ABŞ ATƏT-i Belarusda insan haqlarının vəziyyətini öyrənmək üçün missiya yaratmağa çağırıb

24 mart 2023

Laçın-Xankəndi yolundakı aksiya 103 gündür davam edir – VİDEO

24 mart 2023

CBOS: Polyakların 82%-i ruslara qarşı düşmən münasibət bildirib

24 mart 2023

Almaniyanın xarici işlər naziri Gürcüstana səfərə gəlib – FOTO

24 mart 2023

Kahramanmaraşda daha bir zəlzələ baş verib – YENİLƏNİB

24 mart 2023

Şimali Koreya nüvə silahına malik sualtı pilotsuz vasitələri sınaqdan keçirib

24 mart 2023

ABŞ Rusiya diplomatlarının hərəkətinə yeni məhdudiyyətlər tətbiq edib

24 mart 2023

Avropa Komissiyası: Rusiyaya qarşı sanksiyaların 11-ci paketi onlardan yayınma ilə mübarizəyə yönələcək

24 mart 2023

Bayden və Trüdo Ukraynaya yardımı müzakirə edəcəklər

24 mart 2023

Qazaxıstan Qərbin sanksiyalarından yayınma ilə mübarizə sistemi tətbiq edəcək

24 mart 2023

Netanyahu: Biz fikir ayrılıqlarının ümumi gələcəyimizi təhlükəyə atmasına icazə verə bilmərik

24 mart 2023

Aİ iranlı ayətullaha sanksiya tətbiq edib

24 mart 2023

Bakıda yük maşını minik avtomobilinin üzərinə aşıb – FOTO

24 mart 2023

Fransada etiraz aksiyalarında 150 polis xəsarət alıb – VİDEO – YENİLƏNİB

24 mart 2023

Zelenski Ukraynaya raket və təyyarə tədarükünü təxirə salmamağa çağırıb

24 mart 2023

Blinken: Türkiyə modernləşdirilmiş F-16 qırıcıları almalıdır

23 mart 2023

İsveç parlamenti Ukraynaya tank və artilleriya qurğularının verilməsini təsdiqləyib

23 mart 2023

Pentaqon: Rusiya Suriyadan dayaq nöqtəsi kimi istifadə edir

23 mart 2023

Qax sakini dərmandan zəhərlənib

23 mart 2023

Ukrayna SQ Baş Qərargahı: Slovakiya dörd MiQ-29-u təhvil verib

23 mart 2023

Aİ liderləri Ukraynaya sursat nəqlinin sürətləndirilməsi planını dəstəkləyib

23 mart 2023

İsmayıllıda qadın intihar edib

23 mart 2023

Litva NATO-dan ölkə ərazisində əlavə sursat ehtiyatı saxlamağı xahiş edib

23 mart 2023

DİN Şamaxıda ölümlə nəticələnən qəza ilə bağlı məlumat yayıb

23 mart 2023

Azərbaycanda son sutkada koronavirus əleyhinə vaksin vurulmayıb

23 mart 2023

Azərbaycanda daha 19 nəfər COVID-19-a yoluxub

23 mart 2023

Qərbi Azərbaycan icması Nikol Paşinyanın bəyanatına cavab verib

23 mart 2023

Ərdoğan: Türkiyə terrorla mübarizəni davam etdirəcək

23 mart 2023

DİQQƏT!

Hörmətli istifadəçi, ödənişli xəbərləri əldə etmək üçün qeydiyyatdan keçin

DİQQƏT!

Hörmətli istifadəçi, ödənişli videoları əldə etmək üçün qeydiyyatdan keçin.

DİQQƏT!

Hörmətli istifadəçi, ödənişli fotoları əldə etmək üçün qeydiyyatdan keçin.

Məlumatdan istifadə etdikdə istinad mütləqdir. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.

© 2004 – 2021 Bütün müəllif hüquqları qorunur.