Lçü vahidlərinin mənası

Müxtəlif ölçü vahidlərinin nə zaman meydana gəldiyi elmə məlum deyil. Lakin insanların həyat şəraiti müxtəlif ölçü işləri aparılmasını zəruri edirdi. Güman edilir ki, uzunluq ölçü vahidlərindən istifadə tarixi digərlərindən daha qədimdir. Uzunluq ölçülərini təyin etmək üçün insanlar hərəkətləri və ona kömək edən bədən üzvləri ilə bağlı məqamlardan istifadə ediblər. Ölçü vahidlərinin adları da bunu təsdiq edir. Misal üçün: addım, qarış, qulac (qolaç), dirsək, ayaq, barmaq, arşın və sair. Xalqımızın folkloru və etnoqrafiyası ilə yanaşı məişətdə bu gün də istifadə edilən milli ölçü vahidlərimiz haqqında məlumat vermək istəyirik.

Olcu anlayisi ve uzunluq olcu vahidleri

В настоящий момент дополнительные накопительные скидки (от 2% до 25%) предоставляются 56.398 образовательным учреждениям . Чтобы узнать, какая скидка действует для всех сотрудников Вашего образовательного учреждения, войдите в свой личный кабинет “Инфоурок”.

Курс повышения квалификации

Развитие предметных навыков при подготовке младших школьников к олимпиадам по математике

от 1500 руб. от 750 руб.
Базовая скидка для всех: 40%
Дополнительная скидка: 10% ( только до 26 марта )

К данной скидке мы можем добавить скидку Вашего образовательного учреждения (она зависит от того, сколько Ваших коллег прошло курсы “Инфоурок”)

Сейчас обучается 25 человек из 12 регионов

Курс повышения квалификации

Основы религиозных культур и светской этики: проблемы и перспективы преподавания в начальной школе

от 1900 руб. от 950 руб.
Базовая скидка для всех: 40%
Дополнительная скидка: 10% ( только до 26 марта )

аудиоформат

Сейчас обучается 138 человек из 41 региона

Ребенок с ОВЗ в семье и школе. Как выстроить единую систему поддержки

240 руб. 120 руб.

Краткое описание документа:

Günəbaxanın yüksək məhsulu payızlıqlardan sonra, qarğıdalı və taxıl-paxlalılardan sonra əldə edilir. Yazlıq buğda, vələmir və kartof qarğıdalı üçün pis sələflər deyil. Günəbaxanın məhsulun formalaşması üçün istifadə etdiyi qida elementlərinin ümumu miqdarı intensiv sortların məhsuldarlıq hektarda 40-60 sentnerə çatanda xeyli böyük olur. Qida maddələrinin çıxarılması konkret torpaq iqlim şəraitləri, sortun məhsuldarlığı, həyata keçirilmiş aqrotexniki və təşkilati tədbirlərlə müəyyən edilir. Digər tarla bitkilərinə nisbətən günəbaxan çoxlu miqdarda azot və fosfor çıxardır, kaliumun çıxarılmasına görə isə onun bərabəri yoxdur. 20 sen/ha miqdarında toxum əmələ gəlməsindən ötrü o, 120 kq/ha azot, 50-fosfor və 250-300 kq/ha kalium istifadə edir. Mühit amilləri və qidalanma şəraitindən asılı olaraq bu göstəricilər xeyli dəyişə bilər.

Лучшее для учеников, педагогов и родителей

Опытные
онлайн-репетиторы

По любым предметам 1-11 классов
Подготовка к ЕГЭ и ОГЭ

Выбрать репетитора

Рабочие листы и материалы для учителей и воспитателей

Более 7 500 дидактических материалов для школьного и домашнего обучения

Общероссийский конкурс Онлайн-формат

Разговоры о важном

Рекомендуем всем учителям 1-11 классов

Узнать подробнее

Подача заявок до 22 марта

Ölçü vahidlərinin mənası

Ölçü vahidi a fiziki böyüklüyü ölçmək üçün istifadə olunan şərti istinad müəyyən bir obyekt, maddə və ya fenomen.

Bu istinad, konvensiya ilə məsələnin ölçülərini hesablamağa imkan verən standart bir kəmiyyət təyin etməklə qurulur.

Ölçü vahidləri uzunluq, kütlə, tutum, sahə, həcm, temperatur, vaxt, elektrik intensivliyi və ya işıq intensivliyi kimi şeyləri hesablamağa və ya ölçməyə imkan verir.

Ölçü vahidləri qədim dövrlərdən bəri istifadə edilmişdir. Bu səbəblə zamanla təkcə insanın ehtiyaclarına deyil, həm də mövcud texnologiyaya görə dəyişiblər. Bu, müxtəlif ölçü vahidləri sistemlərinin mövcud olduğunu və mövcud olduğunu göstərir.

Beynəlxalq vahidlər sistemi

Hal-hazırda ölçmə sistemlərinin ən geniş yayılmışı metrik sistemə əsaslanan Beynəlxalq Vahidlər Sistemi (Sİ) adlanır.

Beynəlxalq Vahidlər Sistemində kəmiyyət göstərilən kəmiyyətlər bunlardır:

Böyüklüklər	Ölçü vahidi	Rəmz
Uzunluq	metr	m
Kütləvi	kiloqram	Kiloqram
Vaxt	ikinci	s
İstilik	Kelvin	K
Elektrik cərəyanının intensivliyi	amp	TO
Maddə miqdarı	köstəbək	köstəbək
Parlaq intensivliyi	şam	CD

Bu siyahıdan Beynəlxalq Vahidlər Sistemi bir sıra düşünür əldə edilmiş ölçü vahidi. Bunların arasında aşağıdakıları qeyd edə bilərik:

Alınan miqdar	ölçü vahidi	simvol
Səs	kubmetr / litr	m 2 və ya L
Sıxlıq	kubmetr üçün kiloqram	kq / m 2
Tezlik	Hertz və ya Hertz	Hz
Zorla	Newton	N
İş və enerji	İyul	J
Təzyiq	Paskal	Pa
Güc	Watt və ya watt	W
Elektrik enerjisi	Columbio	C
Elektrik potensialı	Volt	V
Elektrik müqaviməti	Ohm	Ω
Əməliyyat olunan radiasiya dozası	Sievert	Sv

SI-də uzunluq ölçmə vahidləri

Vahid	Rəmz	Ekvivalentlik
Kilometr	km	1000 m
Hektometr	hm	100 m
Ölçü	bənd	10 m
Metr	m	1 m
Decimetr	dm	0,1 m
Santimetr	santimetr	0,01 m
Milimetr	mm	0,001 m

SI-də səth ölçmə vahidləri

Vahid	Rəmz	Ekvivalentlik
Kvadrat kilometr	km 2	1 000 000 m 2
Kvadrat hektometr	hm 2	10.000 m 2
Kvadrat dekametr	bənd 2	100 m 2
Kvadrat metr	m 2	1 m 2
Kvadrat desimetr	dm 2	0,01 m 2
Kvadrat santimetr	santimetr 2	0.0001 m 2
Kvadrat millimetr	mm 2	0.000001 m 2

SI-də kütlə ölçmə vahidləri

Vahid	Rəmz	Ekvivalentlik
Kiloqram	Kiloqram	1000 qr
Hektogram	hg	100 qr
Decagram	dag	10 g
Qram	g	1 q
Decigram	dg	0,1 q
Santigram	cg	0,01 q
Milliqram	mq	0,001 q

SI-də tutumun ölçü vahidləri

Vahid	Rəmz	Ekvivalentlik
Kiloliter	kl	1000 l.
Hektolitr	hl	100 l.
Dekalitr	dal	10 l.
Litr	l	1 l.
Deciliter	dl	0,1 l.
Santilitr	cl	0,01 l.
Mililitr	ml	0.001 l.

SI-də həcm ölçmə vahidləri

Vahid	Rəmz	Ekvivalentlik
Kubik kilometr	km 3	1 000 000 000 m 3
Kubik hektametr	hc 3	1 000 000 m 3
Kub dekametr	dac 3	1000 m 3
Kub metr	m 3	1 m 3
Küp dekimetr	DC 3	0.0001 m 3
Kub santimetr	santimetr 3	0.000001 m 3
Kub millimetr	mm 3	0.000000001 m 3

Anglo-Saxon ölçü vahidləri sistemi

Bu günə qədər Beynəlxalq Birlik Sistemini qəbul etməyən tək ölkələr ABŞ, Birma və Liberiyadır.

Bu ölkələrdə sözdə Anglo-Sakson vahid modeli, kütlə, uzunluq, səth və həcm böyüklüklərinə aiddir.

Uzunluq: Bu modeldə aşağıdakı ölçü vahidləri istifadə olunur: mil, düym (in), ayaq (ft), həyət (yd), çubuq (rd), zəncir (ch), furlong (xəz), mil (mi) və liq.
Səth: kvadrat fut (kv ft və ya ft²); kvadrat həyət (kv yd və ya yd²); kvadrat çubuq (kvadrat rd və ya ’’ rd²); kök; akr (ac); ev evi; kvadrat mil (kv mi və ya mi²) və kvadrat liqası.
Kütlə: taxıl (qr), draxma; unsiyası (oz); funt (lb); daş (st); işarədə; qısa sentner (ABŞ ctw); uzun sentner (UK ctw); qısa rüb (ABŞ qtr); uzun rüb (Böyük Britaniya qtr); qısa ton (ABŞ ton); uzun ton (İngiltərə tonu).

Səs:

Qatı maddələrin həcmi: kub düym (in³ və ya cu in); kub fut (ft³ və ya cu ft); kub həyət (yd³ və ya cu yd); hektar ayaq; kub mil (mi³ və ya cu mi).
Quru üçün həcm: pint (pt); dördüncü (qt); galon (gal); pek (pk); buşel (bu).
Mayelər üçün həcm: minimum; maye draxma (fl dr); maye unsiyası (fl oz); solungaç; pint (pt); dördüncü (qt); galon (bar) və barel.

Anglo-Sakson modeli ilə SI arasındakı bərabərlik

Hər iki sistem arasındakı ekvivalentləri daha yaxşı başa düşmək üçün ən çox istifadə olunan vahidlərin ifadə olunduğu aşağıdakı sxemə əməl edək:

Kütləvi

1 unsiya (ons) = 28.35 g
1 funtfunt) = 453.6 g
1 daş (daş) = 6.35 kq

1 düym (düym) = 2.54 sm
1 ayaq (ayaq) = 30.48 sm
1 həyət (həyət) = 91.44 sm
1 milmil) = 1,609 km

1 pintpint) = 473.17 ml
1 galon (galon) = 3.78 l

Hesablamada ölçü vahidləri

İnformatika bu gün istehsalın və sosial ünsiyyətin bütün sahələrini əhatə edir. Buna görə kompüterlər (kompüterlər), smartfonlar və daha çox kimi hər cür hesablama cihazlarına tətbiq olunan mövcud ölçü vahidlərini bilmək rahatdır.

Hesablamada ölçü vahidləri üç kateqoriyaya görə təsnif edilir: saxlama, tezlik (prosessor, yaddaş və qrafika) və rabitə (məlumat ötürmə sürəti).

Saxlama ölçü birimi

Kompüterin saxlanması üçün ölçü vahidləri istinad kimi ikili koddan istifadə edirlər.

Vahidlər	Rəmz	Ekvivalentlik
Bit	1
Bayt	b	8 bit
Kilobayt	KB	1024 bayt
Meqabayt	MB	1024 KB
Gigabayt	GB	1024 MB
Terabayt	Vərəm	1024 GB
Petabayt	PB	1024 TB
Ekzabayt	EB	1024 PB
Zetabayt	ZB	1024 EB
Yottabyte	YB	1024 ZB
Brontobayt	BB	1024 YB

İkili koduna da baxın.

Kompüter tezlik ölçmə vahidləri

Digər elementlər arasında prosessor, qrafika və ya yaddaşa istinad edərək məlumatların kompüterdə işlənmə sürəti ölçülür. Hertz və ya herts (hz). Hal hazırda megahertz və ya megahertz (MHz) və gigahertz və ya gigahertz (GHz).

Məlumat ötürülməsinin ölçü vahidləri (kompüter rabitəsi)

Kompüter rabitəsində ölçü vahidləri ifadə edilir bps, yəni saniyədə bit. Əsas olanlar:

Vahidlər	Rəmz	Ekvivalentlik
Kilobit	Kbps	1000 bps
Meqabit	Mbps	1.000.000 bps və ya 1000 Kbps
Gigabit	Gbit / s	1.000.000.000 bps və ya 1.000 Mbps

Xalq arasında işlənən çəki və ölçü vahidləri

Müxtəlif ölçü vahidlərinin nə zaman meydana gəldiyi elmə məlum deyil. Lakin insanların həyat şəraiti müxtəlif ölçü işləri aparılmasını zəruri edirdi. Güman edilir ki, uzunluq ölçü vahidlərindən istifadə tarixi digərlərindən daha qədimdir. Uzunluq ölçülərini təyin etmək üçün insanlar hərəkətləri və ona kömək edən bədən üzvləri ilə bağlı məqamlardan istifadə ediblər. Ölçü vahidlərinin adları da bunu təsdiq edir. Misal üçün: addım, qarış, qulac (qolaç), dirsək, ayaq, barmaq, arşın və sair. Xalqımızın folkloru və etnoqrafiyası ilə yanaşı məişətdə bu gün də istifadə edilən milli ölçü vahidlərimiz haqqında məlumat vermək istəyirik.

Addım- bu gün də hər hansı məsafənin ölçülməsində addımdan istifadə edilir. Dilimizdə bu söz tez-tez eşidilir: “Nə var ki, iki addımlıq yoldur”.

Bəzi mənbələrdə addımın bir metrə olduğunu qeyd edirlər. Ancaq adətən normal yerişdə hər addım 70 sm-ə bərabər olur. Addıma qədəm də deyirlər. Gələn qonağı əzizləyəndə “qədəmlərin mübarək” ifadəsi işlədilir. Qədəm həm də sabit yerişə deyirlər. Xüsusən atlarda “yorğa”, “qədəm” yerişlər fərqləndirilir. Lönrəm yeriş isə sabit yeriş sayılmır.

Qulac– ölçü vahidindən də geniş istifadə edilib. Dialektimizdə bu gün də istifadə edilir. Bunun mənasının “qolaç” olduğunu söyləyirlər. Yanlara açılmış qolların barmaqlarının ucundan olan məsafə. Adətən 1.5 metrə bərabər hesab edilir. Həm də “uzun” mənasında işlədilir. Bədii ədəbiyyatda saçın uzunluğuna işarə edilir:- “Ucu əşrəfili bulud kimi saç, Dal gərdəndə hər hörüyü bir qulac”. M.P. Vaqif

Qarış- geniş yayılan, qədim olduğu qədər də müasir olan ölçü vahididir. Hər zaman insanın yanında olan əlin açılmış vəziyyətdə baş barmaqla kiçik barmağın ucuna qədər olan məsafədir. Leksionumuzda tez-tez işlədilən sözdür. Həm də məcazi mənada az miqdarı göstərmək üçün işlənir. “Bir qarış torpaq”, “Bir qarış boyu var” və sair. Adətən qarışın kəsirini barmaqla ölçürlər. Bir qarış iki barmaq. Yəni bir şeyi ölçəndə , qalıq hissə qarışdan az olduqda qalanını barmaqla ölçürlər.

Barmaq- Azərbaycan etnoqrafiyası kitabında (III cild) hələ qədim Şumerlərin yaratdıqları “Əkinçinin təqvimi” mətnində “qarış” və “barmağın” ölçü vahidi kimi göstərildiyini qeyd edirlər. Azərbaycan etnoqrafiyası kitabında bir barmaq-bir barmağın uzunluğuna bərabərdir yazılıb. Belə bir misal da çəkilir ki, əkinçi elə etməlidir ki, toxumlar torpağa iki barmaqdərinliyində düşsün.

Biz bu fikirlə razı deyilik. Bir “barmaq” barmağın uzunluğu yox, enidir. İki-üç barmağın uzunluğunu ölçmək bir barmağı “çıxarıb” o birinin ucuna qoymaq lazımdır ki, bu da mümkün deyil. Digər tərəfdən bir barmağın uzunluğu 6-8 sm-dir. 12-16 sm dərinliyə düşən toxum isə göyərməz. İki barmağın eni 4-5 sm-dir ki, bu da çəkilən misala uyğundur.

Arşın-türk sözüdür. Çox qədimdən işlənən ölçü vahididir. 0,71 metrə bərabərdir.Qatlanmış əl burunun ucunda tutulur.Buradan açılan qolun barmağına qədər olan məsafədir. Müxtəlif adamların qol uzunluğu bərabər olmadığı üçün, “sən öz arşınınla ölçmə” məsəli yaranmışdır.

Dirsək-yumulmuş əlin barmağın qatlanan yerindən dirsəyin bükülən yerinə qədər olan məsafədir. Adətən 0,5 m-ə bərabər götürülür. Müxtəlif ölkələrdə fərqlidir.

Ağac- orta əsrlərdə geniş işlənən uzunluq ölçü vahididir. 6-7 km-ə bərabər götürülür.

Fərsəng–(Fərsəx) 6 km-ə yaxın ölçü vahididir. Söylənənə görə dəvənin bir saatda getdiyi yoldur.

Mənzil-30 km-ə bərabər götürülür. Əslində mənzil çox mənalıdır. Yolun sonu da mənzil adlanır. “Gəlib çatdılar mənzilə”,“Bir güllə mənzili”. Yolun yarısında dincəlinən yer, yaşayış evi də mənzil adlanır.

Burada maraqlı bir məqamı qeyd etmək istərdik. Bütün dünyada 8 saatlıq iş normal iş saatı hesab edilir. İslam qaydalarına görə 6 ağaclıq yola çıxan adam orucunu yeməlidir. Bu isə təxminən 8-9 saatlıq yoldur. Görünür İslam dini 8 saatlıq iş vaxtını nəzərə alıb yolçunu həmin gün oruc tutmaq öhdəliyindən azad edir.

Gəz– 0,70-0,71 m bəzi mənbələrdə 85-86 sm-ə bərabər uzunluq ölçüsüdür.

Çərək-dörddən bir mənasında həm uzunluq, həm də çəki vahidi kimi işlədilir. Arşının dörddə biri 17,75 sm-ə bərabər uzunluq ölçüsü. Girvəngənin (400 qr) dörddə biri 100 qramdır. Bəzən “pud”un dörddə biri 4 kq-ın xalq arasındaçərək olduğu söylənilir. Sirabda “8 Çərəkli” tayfa adı var. Bu onların mənsub olduğu torpaq sahəsinə görə verilib.

Xalq arasında qədimdə uzunluq ölçü vahidləri ilə yanaşı təbii ki, çəki və həcm ölçü vahidlərindən də istifadə edilib. Bunların bəziləri müxtəlif tutuma malik əşyaların adı ilə bağlıdır.Xalq arasında işlənmiş bu cür ölçü vahidlərinin ekvivalentinin miqdarını öyrənə bilmirik.

Tas, çanaq, tənəkə, vedrə, ovuc, xışma (sıxma), kisə, çuval, tuluq və sairəni göstərmək olar.

Tas-dəyirmi dərin qabdır. Uzun illər ölçü qabı kimi istifadə edilib. Bir yanıltmacda bu haqda məlumat vardır: “Aşbaz Abbas dur mənə 5 basma tas aş ver”- deyilir.

Vedrə – əsasən şərab ölçüsü kimi istifadə edilib. Rusiyanın 19-cu əsrin əvvəlində torpaqlarımızıişğalından sonra bu ifadə yaranıb. Mixail Ballas Qafqaz Statistika İdarəsinin 1895-ci il məlumatına istinadən 1850-1874-cü illərdə 315 min vedrə şərab istehsal edildiyini qeyd edir.M.H. Baharlının “Azərbaycan” kitabında qeyd edilir ki,21 kiloqram üzümdən 1 vedrə çaxır alınır.1.5 kiloqram üzümdən orta hesabla 1 litr çaxır alındığını nəzərə alsaq,1 vedrənin 14-15 litrə bərabər olduğu qənaətinə gəlirik.

Çanaq–ağacdan və saxsıdan olan qab. Məişətdə işlədildiyi kimi, ölçü vahidi kimi də işlədilib. Çanağın 12 kiloqram tutumu olduğu söylənilir. Çanaqdan başqa, badya, satıl (uzun qulplu su qabı) sərnic kimi mis qablar son zamanlara qədər məişətimizdə işlədilirdi.

Ovuc – iki əlin qoşa tutulması zamanı tutduğu maye və quru əşyalar bir ovuc adlanır.

Xışma (sıxma) – Bir əlin götürdüyü tutum.

Kisə, çuvaltuluq,səbət,küpə,qucaq,ətək,qəlib,qaşıq,şələ,sənək,sürü,bölükkimi mücərrəd ölçü vahidləri də məişətimizdə işlədilib. Çuval – evlərdə yun və qəzildən toxunub yanları tikilmiş kisəyə deyilir.

Tuluq- maye halında olan məhsulları saxlamaq və daşımaq üçün istifadə olunub. Qədim zamanlardan su və şərab tuluqlarla daşınardı.

Hoqqa–Mayelərin ölçülməsində və ya ölçü vahidi kimi hoqqadan istifadə edilmişdir. Koroğlu dastanında “Yeddi hoqqa hazar peşə, məndən artıq içən gəlsin”-ifadəsi vardır.

1727-ci il “Naxçıvan sancağının müfəssəl dəftəri”ndə terminoloji lüğət var. Bu lüğətdə həmin dövrdə Naxçıvan ərazisində işlədilən bəzi ölçü vahidləri haqqında məlumat verilir.

Batman- 6 okkaya (7,7kq) bərabər çəki vahidi (Batmanın 8 kq olduğunu bir çox qaynaqlarda görürük.

Dönüm- 919,3 kvadrat metrə bərabər olan torpaq sahəsi. (Türkiyə Cumhuriyyətində əhali arasında bu gün də işlədilir).

Yük-burada çəki vahidi olan yükün ən geniş istifadə olunanı 32 batmana (mənbədə 236,4 kq yazılmışdır)246,4 kq bərabər olan divani yük idi.

Kile-25 kq. Kitabda verilən izahda 1 kilenin 20-25 kq olduğu yazılır. Taxıl bitkiləri buğda, arpa, noxud və s. kile ilə veilib.

Man (mən)- Naxçıvanda toplanan pambığın hesabı isə “man”la aparılmışdır. 1 Naxçıvan manının 13 kq olduğu göstərilib.

Pud- Həm çəki, həm də sahə ölçüsüdür. Çəkivahidiolaraq 16, 4kq-a bərabərdir. SahəölçüsüolaraqancaqNaxçıvanda işlədilir, ekvivalenti 1000 kvadrat metrdir. Ümumiyyətlə bir çox çəki vahidləri həm də sahə ölçü vahidləri kimi işlənir. Müxtəlif yerlərdə taxıl səpini norması müxtəlif olur. Naxçıvanda 1 hektar sahəyə 169 kq toxum səpirmişlər. 1000 kvm hektarın onda biri olduğu üçün 160-ın ondan biri 16 kq (1pud) taxıl səpilirdi.

Somar- təqribən 48 kq-a bərabər olan çəki və sahə ölçü vahididir.Türkiyədə sahə ölçü vahdii kimi bu gün də istifadə olunur.

Okka (qiyyə)- 1,282 kq-a bərabər çəki vahidi. Bizə elə gəlir ki, yuxarıda Koroğlu dastanından misal çəkdiyimiz hoqqa və okka eynidir.

Tağar- 150 okkaya (192 kq) bərabər çəki vahididir.

Azərbaycan etnoqrafiyasında ayrı-ayrı qaynaqlarda tağarın sabit olmadığı qeyd edilir. Tağarın Təbrizdə 295-kq-a, Şamaxı xanlığında 400 kq-a, digər xanlıqlarda 240-600 kq arasında dəyişdiyi aydın seçilir. Bəzi mənbələrdə isə tağarın konkret olaraq 83,2 kq-a bərabər olduğu haqqında bilgilər vardır.

“Azərbaycan etnoqrafiyası” kitabında qeyd edilir ki, xalqımızın yaddaşında “bir tağar darının yerində hərlənə bilmir” ifadəsi vardır. Bizcə bu nümunədə bir tağar toxum səpilən sahəni yox, biçiləndə bir tağar məhsul götürülən sahəni göstərir və sahə ölçüsü yox, yenə də çəki vahidi yerində işlədilir. Çünki tağarın sahə ölçüsü kimi işləndiyinə heç bir qaynaqda rast gəlinmir.

Biz yuxarıda qeyd etdik ki, tağar sahə ölçüsü kimi istifadə edilir. Müəyyən sahəyə səpilən toxum norması dünyanın hər yerində, az fərqlə eynidir, götürülən məhsul isə on dəfə fərqli ola bilər. Qaynaqlara gəldikdə isə İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” romanından Qoca kişinin adından deyilir: “Nə bilim, 5-6 tağarlıq yerimiz olsaydı, heç olmasa əkin-biçin eyləyərdik.”

Xalvar (Xəlvər) – “Azərbaycan etnoqrafiyası” kitabında və digər mənbələrdə xalvarın 25 pud, təxminən 400 kq olduğu göstərilir. “Azərbaycan etnoqrafiyası”nda (III cild) belə bir izah vardır:Məişətimizdə xalvar kimi işlənən bu söz əslində xərvardır və “bir uzunqulaq yükü” mənasını verir. (farsca xər- uzunqulaq deməkdir) Belə çıxır ki, bir eşşək yükü 400 kq-a bərabərdir.

Qədim zamanlardan ölçü vahidi kimi “diş” (sarımsaq), “boyun” (qoşqu heyvanı), “top” (parça, kağız və s.), “baş”(heyvan sayı işlənir. Bəzən ailə üzvləri də başla sayılır. (“Məşədi Əsgər Qanlıtəpədə bir arvadı 3 baş uşağı ilə..”S.Məcid qənizadə:Allah xohfu əsəri) istifadə edilib. Soğan və sarımsaq da baş sayı ilə hesablanılır.

Zaleh Novruzov

Mətndə səhv varsa, onu qeyd edib Ctrl+Enter düyməsini basaraq bizə göndərin.