Məliyyat sistemi əsas funksiyaları

Proqramlar üçün RAM yaddaşının əlçatanlığını idarə edin, hansı proqramların mənbələrə giriş imkanlarını müəyyənləşdirin. Hər zaman optimal işləmə üçün CPU-nun işləmə vəziyyətlərini həyata keçirir.

Əməliyyat sistemi 6-cı sinif

В настоящий момент дополнительные накопительные скидки (от 2% до 25%) предоставляются 56.399 образовательным учреждениям . Чтобы узнать, какая скидка действует для всех сотрудников Вашего образовательного учреждения, войдите в свой личный кабинет “Инфоурок”.

Курс профессиональной переподготовки

Теория и методика обучения информатике в начальной школе

Учитель информатики в начальной школе
от 6800 руб. от 3400 руб.
Базовая скидка для всех: 40%
Дополнительная скидка: 10% ( только до 26 марта )

К данной скидке мы можем добавить скидку Вашего образовательного учреждения (она зависит от того, сколько Ваших коллег прошло курсы “Инфоурок”)

Сейчас обучается 83 человека из 29 регионов

Курс профессиональной переподготовки

Педагогическая деятельность по проектированию и реализации образовательного процесса в общеобразовательных организациях (предмет “Информатика”)

Учитель информатики
от 6800 руб. от 3400 руб.
Базовая скидка для всех: 40%
Дополнительная скидка: 10% ( только до 26 марта )

Курс добавлен 19.01.2023

Основы работы с программой PowerPoint

240 руб. 120 руб.

Описание презентации по отдельным слайдам:

1 слайд İnformatika
VI sinif
2 слайд Motivasiya
İstifadə qaydaları
Əməliyyat sistemləri haqqında
Tapşırıqlar

3 слайд -Növbəti slayda keçid
-Tapşırlğa keçid
-Tapşırığa keçid
I qrup
II qrup
İstifadə qaydaları
-Tapşırığa keçd
-Tapşırığa keçd
-Səhifədən çıxış üçün

4 слайд KOMPÜTERLƏ İNSAN
ARASINDA DİALOQ
YARADIR
OPERATİV VƏ DAİMİ
YADDAŞ QURĞULARI
İŞƏ SALIR
KOMPÜTERİ İDARƏ
EDİR
ƏMƏLİYYAT
SİSTEMİ
İSTƏNİLƏN PROQRAMI
YERİNƏ YETİRİR
?

5 слайд ƏMƏLİYYAT SİSTEMİ
Əməliyyat sistemi-kompüter resurslarını idarə edən tətbiqi proqramların işə qoşulması,onların xarici qurğuları və digər proqramlarla qarşılıqlı əlaqəsini,həmçinin istifadəçi ilə kompüter arasındakı dialoqu təmin edən vasitələrin məcmusudur.

9 слайд Əməliyyat sistemləri

10 слайд Utilitlər
1.Interfeys proqramları
2.Antivirus proqramları
3.Arxivləşdirmə proqramları
4.Proqram örtükləri
5.Kompüter qurğularının iş qabiliyyətini yoxlayan proqramlar
6.Drayverlər

11 слайд Əməliyyat
sistemləri
haqqında
məlumat

12 слайд DOS
DOS-sözü ingiliscə Disk Operating Sistem olub Azərbaycan
dilinə tərcüməsi “Disk əməliyyat” sistemi deməkdir. DOS
kompüterlər üçün nəzərdə tutulmuş kiçik və sadə bir əməliyyat sistemi olub, əsas vəzifəsi disket və sabit disk kimi
saxlama mühitlərinin idarə edilməsidir. Kompüterlərin digər funksiyaları: qrafika, səs yazma, şəbəkədə gəzinmə, yaddaşa nəzarət, çoxlu isdifadəçi və çoxlu iş xüsusiyyətləri DOS tərəfindən yerinə yetirilə bilir. DOS sistemləri 90-cı
illərin ortalarına qədər demək olar ki,
hər persanol kompüterdə öz
vəzifəsini yerinə yetirmişdir.DOS-un
tarixi kompüterlərin tarixi ilə başlayır.

13 слайд Macintosh
Macintosh-qısaca Mac olaraq tanınır və adını Macintosh alma
növündən alır.Macintosh-un istehsalına 1984-cü ildə başlanılmışdır.Apple şirkəti siçan və qrafik interfeysdən ilk dəfə istifadə edən şirkətlərdəndir.Macintosh-danəvvəl Apple
şirkətinin Lisa, Apple II, Apple III kimi sistemləri olsada 1986-cı ildə onların fəaliyyəti dayandırılmışdır və bütün məhsullar
Macintosh adı altında toplanmışdır.Macintosh seriyalı komputerlə Apple şirkətinin öz məhsulu olan Mac OS əməliyyat
sistemindən istifadə edirlər. Mac OS əməliyyat sistemi iki qrupa
ayrlır: Mac Os Classic və Mac Os X.
Apple şirkətinin istehsalı olan personal komputerlərə Maykrosoft
və İntel şirkətinin istehsalı olan avadanlıqlar və ya proqram sistemləri yükləmək mümkün deyildir.

14 слайд Windows
Windows –Maykrosoft şirkətinin pesonol komputerlər və
serversistemləri üçün Windows NT-nin kernel sistemi üzərin-
də qurulmuş olan 6-cı əsas distributividir. Windows XP 25
Oktyabr 2001-ci il tarixindən satışa buraxılmış, 30 iyun 2008-ci
il tarixindən etibarən stışı dayandırılmışdır.
DOS-dan fərqli olaraq Windows-da komputerin əməli yaddaşı
tam həcmdə istifadə edilir.
Widows əməliyyat sistemlərini əsasən iki qrupa bölmək olar:
-Fərdi kompüterdə istifadə üçün(Windows-un 3.1, 95, 98,2000
və Millenium variantı);
-Lokal və qlobal şəbəkədə istifadə üçün(Windows 3.11, Windows NT Server and Workstation, Windows 2000 Professional),

15 слайд UNIX
UNİX- 1969-cu ildə Ken Tompson Denis Riçi tərəfindən Bell
Laboratoriyalarında yaradılmış olan şox istifadəçili və çox vəzifəli quruluşu dəstəkləyən bir əməliyyat sistemidir.Unix-in
əsası 1965-ci ildə MİT, AT&T Bell Labsbə Genin birlikdə yaratdıqları MULTİCS (Multiplexed Operating and Compting Sistem) layihəsi ilə atılmışdır.MULTİCS layihəsinin əsas hədəfi
Çox istfadəçili computer sistemlərinə icazə vermək eyni vaxtlı məlunat paylaşmasını təmin edə bilməkdir.1969-cu ildə layihə qarışıq bir şəkil almış,1973-cü ildə Ken Tompson C dilinin yaradıcısı olan Denis Riçi ilə birlikdə əməliyyat sisteminin kernel sistemini C dili ilə təkrar kodlayaraq UNİX 5.0 versiyasını yaratdılar.

16 слайд PALM OS
Palm Os-Garnet OS kimi də tanınan Palm mobil əməliyyat sistemi 1996-cı ildə PDA-lar üçün Palm Tnc şirkəti tərəfindən istehsal edilməyə başlanılmışdır.Palm əməliyyat sisteminin son versiyaları smartfonlarda istifadə üçün nəzərdə tutulmuşdur. 2007-ci ildə Palm əməliyyat sistemi ticarətmarkası aldıqdan sonra Garnet OS deyə adlandırıldı.
Garnet OSsisteminin varisi olan ACCESS 1009-cu ildən Access Linux Platform deyə tanımağa başladı.

17 слайд LINUX
LİNUX- UNİX-ə texniki mənada bənzəyən redaktə qabiliyyətli
müstəqil bir əməliyyat sistemidir. LİNUX hər hansı bir compu-
ter sistemində problemsiz işləmə qabiliyyətin malikdir.Çox
geniş bir təchizat dəstəyinə malik olan Linux netbuk, noutbuk,
server komputerləri, iş stansiyaları, ağıllı telefonlar, stolüstü komputerlər kimi hər bir platformada tam bir uyğunlaşma içərisində içləmə qabiliyyətinə malikdir.Linux adətən iş stansiyalarında istifadə olunsa da onu səxsi komputerdə də istifadə edənər də çoxluq təşkil edir.

18 слайд Tədqiqat sualı
I qrup
II qrup
Əməliyyat sistemləri və onun
funkiyaları hansılardır?

19 слайд Uşaqlar sualları düzgün cavablandırsanız
əlmdə hansı meyvənin olduğunu tapa
bilərsiniz!
I sual
IIsual

21 слайд Əməliyyat sistemləri hansılardır?
1. C++
2. Delphi
3. Pascal
4. DOS
5. Windows
6. Assemler
A) 1,2,3 B) 1 C) 2,3 D) hamısı E) 4,5

23 слайд Cavab düzdür
24 слайд Cavab səhvdir.
Fikirləşin.

25 слайд Səyahətə çıxan qoğal adaya çatmaq istəyir, lakin qarşısında manelər olduğundan gedə bilmir. Manelərin üzərində sol düyməni çıqqıldadaraq verilən tapşırıqları yerinə yetirək. O zaman qoğala kömək etmiş olarıq.

26 слайд Windows əməliyyat sisteminin üstün cəhətləri.

27 слайд Səyahətə çıxan qoğal adaya çatmaq istəyir, lakin qarşısında manelər olduğundan gedə bilmir. Manelərin üzərində sol düyməni çıqqıldadaraq verilən tapşırıqları yerinə yetirək. O zaman qoğala kömək etmiş olarıq.

28 слайд Düzgün cavabları söyləyin!
1. Proqram təminatına həm də . deyilir.
A. Aparat təminatı B. proqram C. alqotitm D. interfeys
2. Əməliyyat sistemləri yerinə yetirdikləri funksiyslarına görə neçə qrupa bölünür?
A. 1 B. 2 C. 3
3.Windows XP əməliyyat sisteminin buraxılş tarixi.
A. 2003, may B. 2001 oktyabr C. 2003, aprel
4. Əməliyyat sistemlərinin birinin adı meyvə növlərindən birinin adını bildirir.
A. MS-DOS B. Macintosh C. Windows D. Linux
5. İlk fərdi komputerlərdə hansı əməliyyat sistemi üstünlük təşkil edirdi?
A.MS- DOS B. Macintosh C. Windows D. Linux

29 слайд Səyahətə çıxan qoğal adaya çatmaq istəyir, lakin qarşısında manelər olduğundan gedə bilmir. Manelərin üzərində sol düyməni çıqqıldadaraq verilən tapşırıqları yerinə yetirək. O zaman qoğala kömək etmiş olarıq.

30 слайд Afərin!
31 слайд Cavab səhvdir.
Fikirləşin!
32 слайд SUALLARI CAVABLANDIRIN

33 слайд Əməliyyat sistemi lazımdır.

A)bütün cavablar doğrudur
B)diskdəki faylları idarə etmək ucün
C)tətbiqi proqramları icra etmək uçün
D)əsas yaddaşın idarə edilməsi uçün
E)xarici qurğuların idarə edilməsi uçün

34 слайд Əməliyyat sistemi.

A)istifadeçi ilə komputerin avadanlıqlarını qarsılıqlı əlaqələndirən proqramlar yığımıdır
B)komputerin xususi qurğusudur
C)muhasibat hesabatları avtomatlaşdırma proqramıdır
D)komputer oyun proqramıdır
E)mətn redaktorudur

35 слайд Komputerin işini idarə edən əsas
vasitə hansıdır?

A)əməliyyat sistemi
B)mətn redaktoru
C)proqram hazırlama sistemi
D)elektrpn cədvəl
E)butun cavablar doğrudur

36 слайд Windows əməliyyat sistemində pəncərəni bağlamaq üçün klaviaturada hansı düymələrdən istifadə edilir?

A) Alt+Esc
B) Ctrl+Alt
C) Alt+Tab
D) Alt+Enter
E) Alt+F4

37 слайд Aşağıdakılardan hansı birməsələli əməliyyat sistemidir?

A) MS DOS
B) UNIX
C) NORTON COMMANDER
D) WINDOWS
E) WINDOWS NT

38 слайд . MS DOS sistemində RD komandası hansı əməliyyatı yerinə yetirir?

A) boş olmayan qovluğu silir
B) yeni qovluq yaradır
C) qovluğun adını dəyişir
D) faylı silir
E) boş qovluğu silir

39 слайд SON

Лучшее для учеников, педагогов и родителей

Опытные
онлайн-репетиторы

По любым предметам 1-11 классов
Подготовка к ЕГЭ и ОГЭ

Əməliyyat sistemi əsas funksiyaları

Əməliyyat sistemi – onların qarşılıqlı təmin edilməsi, sizin kompüter və istifadəçi arasında bir vasitəçi və proqramların həyata keçirilməsi üçün məsuliyyət daşıyır. ən məşhur nümayəndələri: belə Linux, Microsoft, Mac OS, və. Bu yazıda tərkibi və funksiyaları baxmaq əməliyyat sistemi. Bu xüsusi əməliyyat sistemi bağlı olmadan ümumi parametrləri müzakirə olunacaq.

əməliyyat sistemi nədir?

biz əməliyyat sistemi funksiyaları nə haqqında danışmaq əvvəl, biz bunu nə baxmaq lazımdır.

fayl sistemi idarə edən proqram modulu.
cihazlar üçün Drivers. Onlar digər cihazlar ilə düzgün kompüter hər hardware element əməliyyat habelə informasiya mübadiləsi təmin edir.
prosessor istifadəçi əmrləri cavab verir.
Service proqramları. Onların köməyi ilə disk və faylları kompüter şəbəkələrində işləmək mümkündür.
istifadəçi GUI təmin Modules.
yardım sistemi əməliyyat sistemi ilə bağlı hər hansı suala cavab tapmaq və onunla işləmək üçün.

əməliyyat sistemi funksiyaları sonuncu növündən asılı olaraq fərqlənə bilər. Classifications olduqca bir neçə var. Burada əsas olanlardır.

əməliyyat sisteminin paralel istifadəçilərinin sayına görə 1. var: bir istifadəçi (məsələn köhnə versiyası, MS-DOS, Windows 3.x, OS / 2 erkən versiyaları) və multiplayer (məsələn, UNIX, Windows NT).

2. eyni zamanda çalışan vəzifələri sayına görə tək-tasking (məsələn, MSX, MS-DOS) və multi-tasking (OS: OS / 2, Windows 95, UNIX).

Nə əməliyyat sistemi edir?

İndi əsas əməliyyat sistemi funksiyaları nəzər salaq:

istifadəçi icra tələbi (s başlanması və proqramları, giriş və məlumatların çıxış daha çox yaddaş bağlanması, və) haqqında əmr
çıxış periferikler (printer, siçan, klaviatura, və s.);
yaddaş və onun icrası daxil proqram yüklənməsi;
həyata keçirilməsi əməliyyat idarə xatirəsinə;
məlumat və sistem uğursuzluqlar qənaət Error;
istifadəçi proqram interfeysi;
digər storage media çıxışı həyata keçirilməsi və onları idarə.

Ki, alətlər daxil şəxs tərəfindən alınan bütün tədbirlər, əməliyyat sistemi köməyi ilə kompüter istehsal. Bu rahat təmin etmək üçün imkan verir ki, istifadəçi interfeysi. əməliyyat sistemi əlavə funksiyaları da var:

multi-tasking;
istifadə hüquqlarının;
proseslər arasında resursların səmərəli ayrılması;
sistem təhlükəsizlik və istifadəçi məlumat;
prosessorları və sinxronizasiya arasında qarşılıqlı.

biz belə vərdiş olan sistem shell, kompüter otağı resurslarından istifadə etmək imkanı yaradır. əməliyyat sistemləri məqsədi və funksiyaları – maşın, quruluşlanması və proses avtomatlaşdırılması ilə ünsiyyət rahatlığı. il developers və fərdi kompüterlər üçün dəriləri yaradıcılarından dən çox yeni funksiyalar tətbiqi vasitəsilə bizə adi istifadəçilər, proqramçılar, həyat asanlaşdırmaq və əl işləri azaldır. yaxın gələcəkdə maşın əsasən bir adam ilə əvəz rəy belə yoxdur.

Əməliyyat sistemi: nə üçündür, komponentləri, növləri, nümunələri

The Əməliyyat sistemi müxtəlif sistem cihazlarına əmrlər vermək və yerinə yetirilən müxtəlif tətbiqetmələrə əsas yaddaş kimi sistem ehtiyatlarını təyin etmək kimi bir kompüter sisteminin işindəki əsas komponentlərlə məşğul olmaq üçün düşünülmüş bir proqramdır.

Bütün tətbiq proqramlarını və yardım proqramlarını işlətmək üçün tələb olunan bir proqramdır. Bundan əlavə, tətbiqetmə proqramları ilə kompüter avadanlığı arasında daha yaxşı qarşılıqlı əlaqə üçün bir körpü rolunu oynayır.

Əməliyyat sistemi, kompüterin işə salınması və işləməsi üçün lazım olan əsas proqramlar olan sistem proqramından ibarətdir. Hər masa üstü, planşet və smartfon əsas cihaz funksionallığını təmin edəcək bir əməliyyat sisteminə malikdir.

Əsas məqsədi kompüter sistemini istifadəsi üçün rahat etmək və eyni zamanda aparatdan səmərəli şəkildə istifadə etməkdir. Əməliyyat sistemi, klaviatura girişinin alınması, təlimatların işlənməsi və nəticənin ekrana göndərilməsi kimi əsas tapşırıqları yerinə yetirir.

Əməliyyat sistemi nə üçündür?

Master nəzarət

Əməliyyat sistemi, kompüterin əsas idarəetmə funksiyasını yerinə yetirən proqramdır. Açıldıqda onu yükləyən kiçik bir açılış proqramıdır.

Lazım olduqda əlavə sistem modulları yüklənə bilsə də, nüvə və ya nüvə kimi tanınan əsas hissə yaddaşda hər zaman yaşayır.

Kompüterlər ilk dəfə tətbiq olunduqda, istifadəçi onlarla yazılı əmrlər tələb edən bir komanda xətti interfeysi vasitəsilə əlaqə qurdu. Hal-hazırda demək olar ki, bütün kompüterlər istifadəsi və işlədilməsi çox daha asan olan GUI (qrafik istifadəçi interfeysi) əməliyyat sistemindən istifadə edir.

Böyük sistemlər üçün vacib vəzifələri yerinə yetirir. Eyni zamanda çalışan müxtəlif proqramların bir-birinə müdaxilə etməməsini təmin edərək bir trafik polisi kimi davranır.

Əməliyyat sistemi, təhlükəsizlik üçün də məsuliyyət daşıyır, icazəsiz istifadəçilərin sistemə daxil ola bilməməsini təmin edir.

İstifadəçi və avadanlıq arasında vasitəçi

Kompüter sistemində aparat yalnız maşının kodunu, 0 və 1 şəklində başa düşə bilər ki, bu da ümumi istifadəçi üçün heç bir məna vermir.

Vasitəçi rolunu oynaya biləcək və sistemdə mövcud olan bütün prosesləri və qaynaqları idarə edə biləcək bir sistemə ehtiyacınız var.

Əməliyyat sistemi bir şəxslə hardware arasında bir interfeys olaraq təyin edilə bilər.Bütün proseslərin yerinə yetirilməsinin, faylların və CPU ilə işlənmənin, mənbələrin ayrılmasının və bir çox digər tapşırıqların təminatçısı.

Əməliyyat sistemi ilk növbədə bir kompüterin istifadəçi interfeysi kimi fəaliyyət göstərdiyindən cihazla necə əlaqə qurmağınızda əhəmiyyətli rol oynayır. Buna görə bir çox istifadəçi müəyyən bir əməliyyat sistemindən istifadə etməyi üstün tutur.

Tətbiqləri işə salın

Proqram inkişaf etdiriciləri tətbiqetmə yaratdıqda, onları müəyyən bir əməliyyat sistemi üçün yazmalıdırlar. Bunun səbəbi, hər bir əməliyyat sisteminin hardware ilə fərqli şəkildə əlaqə qurması və proqramçıdan istifadə etməsi lazım olan xüsusi bir tətbiq proqramı interfeysinə (API) sahib olmasıdır.

Bir çox populyar proqram bir-birindən çox əməliyyat sistemi üçün inkişaf etdirilmiş cross-platform olmasına baxmayaraq, bəziləri yalnız bir əməliyyat sistemi üçün mövcuddur.

Proqramlar, fayl idarəetməsi və istifadəçi interfeysi ilə əlaqəli bütün əməliyyatları həyata keçirə bilmək üçün əməliyyat sistemi ilə əlaqə qurur.

qollar

Əməliyyat sisteminin məqsədi, yerləşdiyi cihazın düzgün işləməsi üçün aparat və proqram təminatını idarə etmək və təşkil etməkdir.

– İstifadəçilərdən hardware mənbələrinin detallarını gizlədin.

– Kompüter sistemini səmərəli istifadəsi üçün rahat edin.

– Kompüter sisteminin mənbələrini idarə edin.

– Kompüter sistemindən istifadə etmək üçün istifadəçilərə rahat bir interfeys təqdim edin.

– İstifadəçilər və proqramlar arasında səmərəli və ədalətli mənbələrin mübadiləsini təmin edin.

– Kimin hansı mənbədən istifadə etdiyini izləyin, resurs tələblərinə icazə verin və fərqli proqramlardan və istifadəçilərdən ziddiyyətli sorğulara müdaxilə edin.

Əməliyyat sisteminin komponentləri

Bütün komponentlər bir kompüter sisteminin müxtəlif hissələrinin birlikdə işləməsi üçün mövcuddur.

Nüvə

Kompüterin bütün hardware cihazlarına nəzarətin ən əsas səviyyələrindən birini təmin edir. Nüvə bir əməliyyat sisteminin mərkəzi hissəsidir. Əvvəlcə yüklənir və əsas yaddaşda qalır.

Proqramlar üçün RAM yaddaşının əlçatanlığını idarə edin, hansı proqramların mənbələrə giriş imkanlarını müəyyənləşdirin. Hər zaman optimal işləmə üçün CPU-nun işləmə vəziyyətlərini həyata keçirir.

Proses icra modulu

Əməliyyat sistemi, bir tətbiqetmə proqramı ilə aparat arasında bir interfeys təmin edir ki, tətbiqetmə proqramı sadəcə əməliyyat sistemində konfiqurasiya edilmiş prinsip və prosedurlara riayət edərək aparatla interfeys qura bilsin.

Interrupt Modul

Kesintiler vacibdir, çünki əməliyyat sisteminin mühitinə cavab verməsi üçün etibarlı bir metod təmin edir.

Müdaxilə, kompüterə qoşulmuş bir cihazdan və ya kompüterin içərisindəki bir proqramdan sonra nə edəcəyini dəqiq müəyyənləşdirmək üçün əməliyyat sisteminə ehtiyacı olan bir siqnaldır.

Bir kəsilmə aldıqdan sonra kompüter hər hansı bir işləyən proqramı gözləməyə qoyur, vəziyyətini saxlayır və kəsilmə ilə əlaqəli əməliyyat sistemi kodunu icra edir.

Yaddaş idarəetmə modulu

Yaddaş idarəetməsinin bütün aspektlərindən məsuldur. Proqramın başqa bir proqram tərəfindən istifadə olunan yaddaşla ziddiyyət təşkil etməməsini təmin edir.

Çox tapşırıq modulu

Eyni kompüterdə birdən çox müstəqil proqramın işini təsvir edir. Əməliyyat sistemi bu proqramların harada olduğunu görmək və məlumat itirmədən bir-birinə keçmək xüsusiyyətinə malikdir.

Hər bir proqramın işləmək üçün kompüterin vaxtının bir hissəsini istifadə etdiyi vaxt paylaşımı istifadə edilir.

Təhlükəsizlik modulu

Kompüter birdən çox prosesin eyni vaxtda işləməsinə icazə verirsə, bu proseslər hər birinin fəaliyyətini təmin etməlidir.

Əməliyyat sistemi emal edilməsinə icazə verilməli və işlənməməsi lazım olanları fərqləndirə bilməlidir.

İstifadəçi interfeysi modulu

Bu birlik insan ünsiyyətinin mümkün olması üçün vacibdir. Əməliyyat sistemi xidmətlərini doğrulayın və tələb edin, giriş cihazlarından məlumat alın və əməliyyat sistemi xidmətlərindən çıxış cihazlarında vəziyyət mesajlarının göstərilməsi və s.

Məlumat idarəetmə modulu

Saxlandığı zaman məlumatları izləyir. Proqram, bir məlumat adı və müəyyən yeri ilə məlumatları idarə edir. Bu sürücü məlumatların harddiskdə fiziki olaraq harada saxlandığını bilir.

Tətbiqlə əməliyyat sistemi arasındakı qarşılıqlı əlaqə bir proqramlaşdırma interfeysi vasitəsilə həyata keçirilir. Bir proqramın məlumatı saxlaması və ya alması lazım olduqda, sənədlərin açılması, oxunması, yazılması və bağlanmasından məsul olan bu bölməni çağırır.

Əməliyyat sistemlərinin növləri

Real-time əməliyyat sistemi (RTOS)

Bunlar sənaye sistemlərini, elmi alətləri və maşınları idarə etmək üçün istifadə olunur. Bu tip əməliyyat sistemi demək olar ki, istifadəçi interfeysi qabiliyyətinə malik deyil, çünki sistem çatdırılma zamanı möhürlənmiş bir qutudur.

Bu tip sistem, ilk növbədə, kompüter resurslarını elə bir şəkildə idarə etmək üçün istifadə olunur ki, müəyyən bir əməliyyat hər dəfə baş verdikdə eyni vaxtda yerinə yetirilsin.

Bir istifadəçi, bir tapşırıq

Bu tip sistem kompüter avadanlığını elə işləyir ki, bir nəfər yalnız bir işi eyni vaxtda yerinə yetirə bilsin.

Palm sistemi bu markanın əl kompüterləri üçün istifadə edilən bu tipə aiddir.

Bir istifadəçi, çox tapşırıq

Hal hazırda masa üstü kompüterlərdə istifadə olunur. Windows birdən çox tətbiqin eyni vaxtda işləməsinə imkan yaradan bir əməliyyat sistemidir.

Yəni, bir insan e-poçt mesajı çap olunarkən və İnternetdən bir fayl yüklənərkən bir mətn yazıcısına mətn yaza bilər.

Çox istifadəçi

Bu tip sistemlə bir neçə insan eyni zamanda bir kompüterin mənbələrindən istifadə edə bilər.

Əməliyyat sistemi, istifadəçilərin tələblərində bir tarazlığın olduğuna və istifadə etdikləri hər bir proqramın ayrı-ayrılıqda kifayət qədər mənbəyə sahib olduğuna əmin olmalıdır ki, bir istifadəçi ilə problem yaransa, digərlərinə təsir etməsin.

Makro kompüterlərdə istifadə olunan Unix və VMS əməliyyat sistemləri bu tip əməliyyat sisteminin bir hissəsidir.

Xüsusiyyətləri

İstifadəçi interfeysi

Hal-hazırda hər şey qrafika üzərində qurulub, istifadəçi interfeysi pəncərələr, menyular və istifadəçi ilə kompüter arasında qarşılıqlı əlaqə metodunu ehtiva edir.

Qrafik istifadəçi interfeyslərinin (GUI) mövcudluğundan əvvəl bütün əməliyyatlar əmrlərdən istifadə edilərək yerinə yetirilirdi. Əməliyyat sistemləri isteğe bağlı interfeysləri dəstəkləyə bilər.

İşin idarəedilməsi

İşin idarə edilməsi həm vaxta, həm də tətbiqlərin işlədilmə sırasına nəzarət edir.

IBM iş nəzarət dili, yüksək səviyyəli makro kompüter və server mühitində yaygındır. Gündəlik işi planlaşdırmaq üçün hazırlanmışdır.

Unix / Linux serverlərində gün ərzində müəyyən vaxtlarda kiçik proqramların işlədilməsi adi haldır.

Masa üstü bir mühitdə, işlərin ardıcıllığını yerinə yetirmək üçün toplu sənədlər yazıla bilər ki, bu da hər an başlanması planlaşdırıla bilər.

Tapşırıq idarə olunması

Makro kompüter və server mühitində bu idarəetmə çox vacibdir. Məqsədlərindən asılı olaraq tətbiqetmələrin daha sürətli və ya yavaş işləməsi üçün üstünlük verilə bilər.

Masaüstü kompüterlərdə çox tapşırıq adətən istifadəçilərin aralarında irəli gedə bilməsi üçün tətbiqləri açıq saxlayaraq bir vəzifə dəyişikliyidir.

Cihazla işləmə

Cihazlar əməliyyat sistemi tərəfindən periferikin öz kodundakı təlimatlar vasitəsilə idarə oluna bilər.

Ətraf mühit ilə əlaqə qurmaq üçün istifadə olunan proqrama sürücü deyilir. Kompüterə qoşulmuş hər bir cihaz üçün müəyyən bir sürücü tələb olunur.

Təhlükəsizlik

Əməliyyat sistemləri, icazəsiz istifadəçiləri sistemdən kənarda saxlamaq üçün parol qoruması təmin edir.

Fəaliyyət qeydləri aparılır və hesablama məqsədləri üçün vaxt sayını təmin edə bilər.

Sistem arızalanması halında yenidən başladılması üçün ehtiyat və bərpa qaydalarını da təmin edə bilərlər.

Ən çox istifadə olunan əməliyyat sistemləri

Windows

Fərdi kompüterlər üçün ən çox istifadə olunan əməliyyat sistemi olmuşdur. Hər bir versiya, istifadəçilərin faylları və qovluqları görüntüləyə biləcəyi qrafik bir istifadəçi interfeysi ehtiva edir.

Microsoft 1984-cü ildə 1.0 versiyası ilə təqdim etdi. Son istifadəçilər üçün ən son versiya Windows 10-dur.

Windows-un əvvəlki versiyalarına Windows 3.1, Windows 95, Windows 98, Windows Me, Windows XP, Windows Vista, Windows 7 və Windows 8 daxildir.

Windows-un Windows NT 3.1 adlanan ilk işyönümlü versiyası 1993-cü il idi.

Windows, Intel və AMD prosessorları kimi istənilən x86 seriyalı kompüterdə işləyə bilər. Bu səbəbdən kompüter markalarının böyük əksəriyyətinə quraşdırıla bilər.

OS X

Bu əməliyyat sistemi Apple tərəfindən Macintosh kompüterləri üçün hazırlanmışdır. Mac üçün standart əməliyyat sistemi olaraq 2001-ci ildə Mac OS 9-u əvəz etdi.

Unix-ə əsaslanır və eyni nüvədən istifadə edir. Bu nüvə, OS X-yə daha yaxşı çox işləmə qabiliyyəti və daha yaxşı yaddaş idarəetməsi ilə təmin edir.

OS X masa üstü interfeysi Finder adlanır və ekranın yuxarı hissəsindəki sabit bir menyu çubuğu kimi bir neçə standart xüsusiyyətləri ehtiva edir.

Bu əməliyyat sistemi Mac proqramlarını yazarkən istifadə edilə bilən böyük bir funksiya kitabxanasına da malikdir.

Linux

Linus Torvalds tərəfindən yaradılan Unix kimi bir əməliyyat sistemidir. Linux-un işləyən bir versiyası tikildikdə, populyarlıq qazanmasına kömək edərək sərbəst şəkildə paylandı. Hazırda Linux dünyada milyonlarla insan tərəfindən istifadə olunur.

Bu əməliyyat sistemi çox özelleştirilebilir. Proqramçılar hətta mənbə kodunu dəyişdirə və Linux əməliyyat sisteminin öz versiyasını yarada bilərlər.

Linux tez-tez veb hosting serverlərində quraşdırılır, çünki bu sistemə əsaslanan serverlərin konfiqurasiya və saxlanılması Windows-a nisbətən daha ucuzdur.

Linux ayrıca Intel, PowerPC, DEC Alpha, Sun Sparc və Motorola daxil olmaqla müxtəlif hardware platformaları ilə uyğundur.

Android

Linux əsaslı pulsuz bir platformadır. Əvvəlcə Google tərəfindən hazırlanmış və 2007-ci ildə mobil platformalar üçün buraxılmışdır.

Apple-ın iPhone-da istifadə olunan əməliyyat sistemi olan Apple iOS-a güclü rəqibdir.

Atari

Atari Inc. bir arcade oyun istehsal şirkətidir. Bu şirkət konsolları üçün müxtəlif əməliyyat sistemləri inkişaf etdirdi, bunlar arasında:

– Əməliyyat sistemi (TOS)

BlackBerry ƏS

Blackberry, əvvəllər Research In Motion Limited adı ilə tanınmış, hardware və proqram təminatı istehsal edən Kanada mərkəzli bir şirkətdir. Mobil cihazlarda istifadə olunan əməliyyat sistemi, Java texnologiyasına əsaslanan BlackBerry OS’dir.

Android əməliyyat sistemindən fərqli olaraq, BlackBerry OS qapalı mənbəli bir sistem olduğundan, yalnız şirkət cihazlarında istifadə edilə bilər.

JavaOS

Java əməliyyat sistemi açıq mənbəlidir, buna görə də yalnız şirkət tərəfindən istehsal olunan cihazlarda deyil, müxtəlif cihazlarda istifadə edilə bilər.

Həm də çox əməliyyat sistemidir, yəni digər əməliyyat sistemlərinə (Windows, Linux, digərləri ilə) uyğun gəlir.

FreeBSD

FreeBSD əməliyyat sistemi, Unix tərəfindən hazırlanmış, GNU / Linux əməliyyat sistemi və onun hazırladığı tətbiqetmələrlə uyğun olan pulsuz bir mənbə sistemidir.

Bu əməliyyat sistemi Yahoo! və Nintedo konsolları üçün.

İstinadlar

Lüğətiniz (2019). Əməliyyat sistemi. Buradan götürülmüşdür: yourdictionary.com.
Christensson (2012). Windows. Texniki şərtlər. Alınan: techterms.com.
Christensson (2014). OS X. Texniki şərtləri. Alınan: techterms.com.
Curt Franklin və Dave Coustan (2019). Əməliyyat sistemlərinin növləri. Şeylər necə işləyir. Buradan götürülmüşdür: computer.howstuffworks.com.
Christensson (2010). Linux. Texniki şərtlər. Alınan: techterms.com.
Christensson (2016). Əməliyyat sistemi. Texniki şərtlər. Alınan: techterms.com.
Tutorials Point (2019). Kompüter – Əməliyyat sistemi. Tutorialspoint.com saytından götürülmüşdür.
Joseph H Volker (2018). Əməliyyat sisteminin komponentləri. Torpaqlar Laboratoriyası. Götürülmüşdür: earthslab.com.