Dünyanın ən gözəl heyvanı. Dünyanın ən qeyri-adi və nadir heyvanları

Suda yaşayan heyvanlar da zəlzələni hiss edir?

Heyvanlar zəlzələni hiss edirmi? – ARAŞDIRMA

Zəlzələ ölkələri sırasında olan Türkiyə, bu dəfə də Kahramanmaraşda baş verən zəlzələ ilə sarsılıb. Sosial şəbəkələrdə bəzi istifadəçilər ev heyvanlarının və sahibsiz heyvanların zəlzələdən əvvəl israrla səs-küy saldıqlarını bildiriblər. Bu, o deməkdir ki, heyvanlar zəlzələni hiss edir? Mütəxəssislər bu suallar barəsində araşdırma ediblər.

Heyvanlar zəlzələni hiss edir?

İnsanlar 20-20 min herts diapazonunda səsləri qəbul edə bilirlər. Əksər seysmik dalğaların tezliyi 20 herts-dən azdır. Buna görə də dalğaların özləri çox vaxt eşidilmir. Belə zəlzələlərdə insanların eşitdiyi səs-küy daha çox binaların sınması nəticəsində yaranır.

Digər tərəfdən, eşidilən diapazonda zəlzələlər mümkündür. Bunlar gurultu kimi eşidilə bilər.

Bəzi insanlar itlərin və ya pişiklərin insanların eşitmədiyi zəlzələ səslərini və ya titrəmələri hiss edə bildiyinə inanırlar. Lakin ekspertlərin fikrincə, bu, təsdiqlənmiş məlumat deyil.

Bəzi heyvanların davranışında dəyişikliklər zəlzələlərdən əvvəl müşahidə oluna bilər. Lakin bu davranışlar, elm adamlarına görə, ardıcıl deyil və çox vaxt zəlzələdən əvvəl davranışda hiss olunan dəyişiklik olmur.

Bütün bunlarla yanaşı, bəzi tədqiqatlar da göstərir ki, heyvanlar zəlzələni hətta baş verməmişdən bir neçə gün əvvəl hiss edə bilirlər. Türk Baytarlıq Daxili Xəstəliklər və Psixologiya Mütəxəssisi Professor H.Tamer Dodurka “Heyvanların davranışını müşahidə etməklə zəlzələnin dəqiq vaxtını anlamaq mümkün deyil. Lakin zəlzələnin yaxınlaşması ilə bağlı siqnallar almaq mümkündür”, – deyə o bildirib.

Elmi araşdırmalarla, hissetmə qabiliyyəti insanlardan çox yüksək olan heyvanların zəlzələdən bir neçə gün əvvəl zəlzələnin yaratdığı elektromaqnit sahəsini qorxutduğu məlum bir həqiqətdir.

1996-cı ildə Osaka Universitetinin Yer və Kosmos Elmləri laboratoriyasında aparılan təcrübədə süni şəkildə yaradılmış elektromaqnit sahəsinə yerləşdirilən heyvanların reaksiyaları tədqiq edilərkən heyvanların zəlzələni əvvəlcədən hiss etdikləri, çaxnaşma halında qaçdıqları və narahat olduqları sübut edilmişdir.

İtlər ən həssas heyvanlardan biridir

Bütün böyük zəlzələlərdə zəlzələdən bir neçə gün əvvəl başlayan heyvanlarda qəribə hərəkətlərin qeydə alındığını ifadə edən Baytar Daxili Xəstəliklər və Psixologiya Mütəxəssisi Hamer Dodurka, “İzmit və Bolu zəlzələlərindən əvvəl minlərlə insanımız heyvanlardakı bu qəribə davranışlara şahid oldu. 17 avqust zəlzələsindən sonra aparılan araşdırmalar zəlzələdən əvvəl bir çox fövqəladə hadisələrdən bəhs etmiş və onların demək olar ki, yarısı heyvanlarla əlaqəli olmuşdur. Hansı heyvan növünün daha çox reaksiya verdiyi elmi olaraq açıqlanmayıb. Balıqların və sürünənlərin daha həssas olduğuna dair ipuçları var, amma ən çox itlərin reaksiyaları gündəmə gətirilir. Bunun mümkün səbəbi bu heyvanların bizim yaxın ətrafımızda olmasıdır. Yenə də bəzi tədqiqatçılar iti ən həssas heyvanlar arasında sayırlar. Beləliklə, itlərin reaksiyalarının zəlzələ xəbərçisi kimi istifadə oluna biləcəyi ilə bağlı mübahisələr yaradır” deyib.

H. Tamer Dodurka deyib: “Bilirik ki, itlər saniyədə 20 min ilə 80 min vibrasiya arasında olan səsləri asanlıqla eşidə bilirlər. Odur ki, yerin altındakı titrəyişlərin insanları silkələmək səviyyəsinə çatmamış itlər tərəfindən eşidilməsi təəccüblü olmamalıdır”.

Suda yaşayan heyvanlar da zəlzələni hiss edir?

H. Tamer Dodurka “Su heyvanları suda kimyəvi dəyişikliklərə son dərəcə həssas olduqları üçün zəlzələni əvvəlcədən asanlıqla hiss edə biləcəklərini düşünürlər” deyib.

Zəlzələ proqnozu mərkəzlərində heyvanların davranışlarından necə istifadə edildiyi barədə məlumat verən Prof. Dr. Dodurka, “Ümumiyyətlə iki üsuldan istifadə olunur, birincisi, mobil şəbəkələr vasitəsilə təbiətdə məlumat ötürən müşahidəçilər şəbəkəsi yaratmaq, ikincisi isə nəzarət edilən şəraitdə saxlanılan heyvanların davranışlarını izləməkdir. Bu tədqiqatlar arasında biz ən yaxşı nümunəni Çində görə bilərik. Çin Dövləti 1970-ci ildən etibarən mümkün zəlzələyə qarşı kütləvi hazırlıq proqramına başlayıb. 1974-cü ildə zəlzələ gözləntisi artdıqda, heyvanların davranışı, su ehtiyatları, hava və suyun temperaturu, bitkilər kimi zəlzələnin mümkün prekursorlarını müşahidə etmək üçün mindən çox müşahidəçi təyin edildi. 1974-cü ilin dekabrında heyvanların hərəkətindəki anomaliyalara görə yaşayış məntəqələri boşaldılmış və baş vermiş 7,3 bal gücündə zəlzələ nəticəsində heç kim xəsarət almamış, 10 milyon insan mütləq ölümdən xilas edilmişdir. Lakin sonrakı zəlzələlərdə heyvanlar eyni performansı göstərmədilər”.

Mütəxəssis sözlərinə belə davam edib: “Biz heç vaxt bir heyvanın reaksiyasına etibar edə bilmərik. Çünki zəlzələlərin xüsusiyyətləri və heyvanların zəlzələlərə reaksiyaları standartlaşdırılmamışdır. Bəzi heyvanlar heç bir zəlzələyə reaksiya verməyə bilər, bəziləri də əksinə. Müşahidələr heyvanların davranışı ilə bağlı təcrübəsiz və qərəzli insanlar tərəfindən aparıla bilər. Bu, səhv şərhlərə səbəb ola bilər. Cavablar zəlzələ üçün xüsusi olmaya bilər. Başqa sözlə, heyvanlar da meteoroloji hadisələrə oxşar reaksiyalar verə bilirlər”.

Zəlzələnin hava və zamanla bağlılığı var?

Qədim yunanlar zəlzələlərin xüsusilə isti, quru havalarda baş verdiyinə inanırdılar. 17 Avqust 1999-cu il zəlzələsindən sonra da bu inancda olan insanlar var. Lakin ekspertlər bunu qəti şəkildə rədd edirlər.

Eynilə, güclü təkanların həmişə səhər baş verdiyini düşünənlər var. Digər tərəfdən, tarixdə axşam saatlarında baş verən zəlzələlər də az deyil.

Zəlzələ zamanı təhlükəsiz yer qapı arxasıdır?

Alimlər deyirlər ki, qapı eşikləri ancaq kərpiç evlərdə qorunma təmin edə bilər. Çünki müasir binalarda qapılar binanın qalan hissəsindən möhkəm deyil.

Əksinə, ictimai binalarda tələsik bayıra çıxmaq istəyənlər qapının ağzına sığınanları əzə bilirlər. Mütəxəssislərin tövsiyəsinə görə, zəlzələ zamanı içəridə olanların paltaryuyan və ya qabyuyan maşın kimi ağ əşyaların yanında əyilmələri daha məntiqlidir.

Xatırladaq ki, fevralın 6-da yerli vaxtla saat 4:17-də Türkiyənin Kahramanmaraş vilayətinin Pazarcık rayonunda 7,7 bal, saat 13:24-də isə Elbistan rayonunda 7,6 bal gücündə iki zəlzələ qeydə alınıb. Türkiyədə ötən gün baş verən zəlzələ nəticəsində həlak olanların sayı 2 921 nəfərə, təbii fəlakət zamanı yaralananların sayı isə 15 834 nəfərə çatıb.

Ayşən Vəli

Dünyanın ən gözəl heyvanı. Dünyanın ən qeyri-adi və nadir heyvanları

Nə qədər gözəl canlılar planetimizlə birlikdə yaşayır! Bəziləri haqqında çox az şey bilirik, bəziləri isə insanla tanış olmaq üçün ölümcül olur, çünki bəzi növ heyvanların aşkarlanmasından sonra onlar məhv edilib. Halbuki, ümid edirik ki, planetin dünyanın nadir və inanılmaz heyvanları, məqalədə təsvir olunacaq, uzun müddət bizim dünyamızın bəzəyidir.

Ay-ay adlı Madaqaskar Ruter

Madaqaskarda yarı-ovoid-ay-ay və ya rukonozka kimi təsnif edilmiş bir canlı var. Bu dünyanın ən gözəl heyvanı və əlavə olaraq nadir sayılar (yalnız 50 nəfər). Tədqiqatçı Pierre Sonner ilk dəfə kəşf edəndə, onun dişləri sinciklərə çox oxşardığı üçün onun qarşısında kemirici olduğunu düşünürdü.

Heyvan 44 sm-ə qədər böyüyür, amma tüklü quyruq bədənindən daha çox böyüyür – 60 sm-yə qədərdir.Orun içində ən təəccüblü olan forelimbslərin orta barmaqlarıdır. Bu, çox funksiyalı bir vasitədir .

Onlar xəzlərini təmizləmək, su içmək (bir barmağı daldırma və sonra yalama) və ən əsası, yemək çıxarmaq üçün bir ağacdan istifadə edirlər. O, barmaq ilə qabığını tapır və uyğun bir yer tapır, qabığın içərisindən gəmirir. Sonra mendil barmağı çuxurda azaldır, beləliklə də lənəyə çırpınır və ağzına göndərir. Əsirlikdə, bir şam şirəsi bir fincan aldıktan sonra da, mantarlar onu çevirir, altındakı çuxurdan kənara çəkir, sonra isə əvəzsiz barmağın köməyi ilə şərbət içir.

Yalnızlık – ən böyük gözlərin sahibi

Bəzi tədqiqatçılar dünyanın ən gözəl heyvanlarının səbirli olduğuna inanırlar. Bu qırıntıların görünüşü diqqəti çəkir. Bədən uzunluğu 15 sm-dən çox deyil, lakin onların gözləri diametri 16 mm-dir. Belə nisbətlərin insan inkişafına çevrildiyi təqdirdə gözlərimiz bir alma ölçüsü olacaq!

Dolgopyat başını demək olar ki, 360 ° döndərə bilər. Və heyvan ultrasəs köməyi ilə ünsiyyət qura bilər. Bu kiçik primatlar, həşərat üçün ovçuluq, gecə həyatı aparırlar, onlar bir dəfəyə atlayaraq, arxa ayaqlarını qurbağa kimi atırlar. Düz yastiqcikli uzun barmaqları qalmalarına və düşməməsinə kömək edir.

Griffin Turtle – bu günə qədər sağ qalan dinozavr

Kaplumbağaların yavaş və zərərsiz canlılar olması üçün istifadə olunur, lakin griffin tısbağası müəyyən fikirdə dəyişiklik edəcək. Xarici olaraq, bu dünyanın ən gözəl heyvanı, günümüzə qədər sağ qalan dinozavr kimi görünür. Bəli, onun xarakteri bal deyil!

Birləşmiş Ştatların şirin su çaylarının bu sakini 1,5 m-ə qədər böyüyə bilər, eyni zamanda ağırlığı 80 kq olacaqdır. Onun yuxarı çənəsi eyni quşun gaga çox oxşar bir “gaga” ilə bəzədilib və bu varlıq bir qurd çox oxşar kiçik bir daim hərəkət Shoot var dil. Yeri gəlmişkən, bu, tısbağanın tutduqları balığa, yeməkdə gömülmüş və ağzını açan bir balıq kimi xidmət edir.

Tısbağanın qabığı bir testata bənzər üç sümük iliyi ilə taclanır və quyruğu timsahın uzunluğuna bir qədər aşağı düşür. Burada, boyun və çənə ilə təmin olunan çoxsaylı siğələr və qövsü əhatə edən yosunları əlavə edərsəniz, griffin tısbağasının görünüşü çox xoşagəlməzdir. Ancaq 50 dəqiqə su altında qalır və çox kəskin görmə qabiliyyətinə sahibdir.

Balıq tutma

Okeanın dərinliklərində çox qəribə və zəif öyrənilmiş canlılar var. Və “dünyanın ən gözəl heyvanı” kateqoriyasına etibarlı şəkildə dərin su balıqlarının düşdüyünə aid edilə bilər. Bu gelatinous sedanter çöküntüsü ümumiyyətlə yalnız uzaqdan bir balı bənzəyir. Və demək olar ki, insan narazı görünüşü və təəccüblüdür.

Balıq orqanı yalnız 30 sm uzunluğunda, tərəzi yox, mukus ilə örtülmüşdür və kütləvi baş bükülmüş burun bənzər bir proseslə bəzədilmişdir. Bu “gözəlliyin” böyük ağızları dodaqlara bənzəyir, bəyənilməyən, qıvrılmır.

Balıq tutması üzmək istəmir. Jelly kimi bədən suya nisbətən yüngül və okeanda təhlükəsiz bir şəkildə yüksələn olsa da, tez-tez sadəcə altındakı hərəkətsiz yatır və hər kiçik canlı varlığı ağzına çataraq səbirlə gözləyir.

Yeri gəlmişkən, bu dəniz düşməsi qızıldan gələnə qədər yumurtalarını yeyir. Bundan sonra da o, onlara qayğı göstərməyə davam edir.

Copepod – planetin ən güclü canlıları

Suyun qalınlığında bədənin uzunluğu 10 mm-dən yuxarı olmayan kiçik kor kremalı canlılar yaşayır , dünyanın ən güclü və ən sürətli heyvanlarıdır.

Bu multikellular cəmiyyətlərin gözəl dünyası Danimarka alimləri tərəfindən yaxından öyrənilir. Onlar copepodların bu canlılığın cəsədinin beş yüz dəfə uzunluğu olan saniyədə 50 sm məsafəni aradan qaldıracağını tapdılar. Əgər belə bir imkanlar bir şəxsə sahib olsaydı, o, asanlıqla bir kilometrdən yuxarı atıla bilərdi! Bu gücdür! Copepodlar hər hansı heyvandan və hətta avtomobildən 10 və ya hətta 30 qat daha güclüdür.

Atlama zamanı copepodlar 6 km / saat sürəti inkişaf etdirir və əgər bu parametrlər insan parametrlərinə çevrilirsə, 170 sm artım göstərən bir adam 1000 km / s sürətə sürətlənə bilər. İşdə!

Crabs da örümcekleri var

Sakit okeanda, Yaponiyanın sahillərində yanaşı, dünyanın ən gözəl heyvanı yaşayır – hörümçək çadırı. O, təxminən 20 kiloqram ağırlığında və onun cəsədinin ölçüsü 4 m-ə çatır. Bədənin özü yalnız 35 smdir Bu cırın uzun ömürlüyü sayılır, 100 ilədək yaşaya biləcəyinə inanılır!

Bizim artropod nəhəngi o qədər böyükdür ki, əgər o, sahil boyunca gəzmək istəyirdisə, o, vanada rahatlaşdıracaq. Xoşbəxtlikdən, bu yeniyetmələr yalnız layiqli bir dərinlikdə yaşayırlar – 300 metrədək, yalnız yumurtalarını əlli metr dərinliyə çatdırırlar.

Yeri gəlmişkən, bir hörümçək crab onun dəhşətli ayaqlarından birini itirirsə, yenə böyüyür və hər moltada daha uzun olur.

Təbiət möcüzəsi – şəffaf bir başı olan bir balıq

Planetin ən gözəl heyvanları sıralarında və şəffaf bir başı olan bir balıq kimi bir möcüzəyə sahibdir . Ona bənzər olanlar bütün dünyada tapılmır. Başı şəffaf bir qabıq ilə örtülmüş və içəridə maye ilə doldurulmuşdur. Balıqların gözləri bu “akvarium” içərisindədir və yalnız balıqların burunları olduğu yerə baxa bilərlər.

Bu qeyri-real canlı 1939-cu ildə aşkar edilərkən, böyük dərinlikdə yaşayır (800 m-ə qədər). Amma yalnız 2004-cü ildə elm adamları inanılmaz heyvanın həyatını daha ətraflı öyrənə bildilər.

Gördükləri ki, ov üçün uyğun bir obyektin altından gələn balıq, gözlərini özünə xüsusi bir mayedə çevirən, onu yaxınlaşdırmaq və yemək üçün imkan verən, şaquli olur.

Əti yeyilən və yeyilməyən heyvanlar

Sual: Əti yeyilən və yeyilməyən heyvanları siyahı halında bildirə bilərsiniz?

CAVAB

Quruda yaşayan heyvanlar və quşlar üçün hədisi-şərifdə belə bildirilmişdir:

“Köpək dişi olan yırtıcı heyvanlar və pəncəsiylə ov edən quşlar yeyilməz.” (Müslim)

Əti yeyilməyən quruda yaşayan heyvanlar:

Donuz, canavar, ayı, aslan, pələng, leopard, bəbir, panda, yaquar, puma, sincab, samur, dələ, skuns, qorilla, meymun növləri (şimpanze, babun, gibon, oranqutan), kaftar, fil, it, pişik, qunduz, porsuq, vaşaq, çaqqal, tülkü, dələ fəsiləsindən olan heyvanlar kimi, ovunu köpək dişiylə tutan yırtıcı heyvanlar yeyilməz. (Şafiidə tülkü, kaftar, samur, sincab və dələ yeyilir.)

Əti yeyilən quruda yaşayan heyvanlar:

Zürafə, kenquru, dovşan yeyilir. Əti yeyilən qoyun-keçi, mal-qara (camış, inək, öküz), dəvə kimi ev heyvanların, yabanı olanları da yeyilir. Məsələn kəl, bizon, yabanı inəkdir. Lama yabanı dəvədir. Yəni bunlar yeyilir. Keçinin yabanısı olan dağ keçisi, maral, ceyran, antilop yeyilir. Yabanı qoyunlar da yeyilir. Ev heyvanı at tənzihən məkruhdur. Poni, bir at növüdür. At əti, Şafii və Hanbəlidə halal, Malikidə haramdır. Yabanı atlar yeyilir. Ev heyvanı eşşək yeyilməz. Yabanı eşşək deyilən zebr yeyilir.

Əti yeyilməyən quşlar:

Ovunu pəncəsi ilə tutan və leş yeyən, çalağan, qartal, çərkəz, quzğun, leş qarğası, yarasa, qırğı, şahin, qağayı, leylək, flamingo, vağ, leylək kimi quşlar yeyilməz.

Həşəratlar da yeyilməz:

Həşərat, yəni torpaq içində yuvası olan kiçik heyvanlar, halal deyildir. Siçan, əqrəb, ilan növləri, kərtənkələ, timsah, gənə, səməndər, qurbağa, tısbağa, ilbiz, arı, ağcaqanad, qaraqanad, köstəbək, kirpi, taxtabiti, bit, birə kimi həşərat yeyilməz. (Şafii və Malikidə, kirpi və kərtənkələ yeyilir.)

Əti yeyilən quşlar:

İyrənc olmayan, leş yeməyən, ovunu pəncəsiylə tutmayan quşlar yeyilir.

Sağsağan, qumru, bülbül, kanarya, tutuquşu, kəklik, qırqovul, dəvəquşu, göyərçin, bildirçin, tarla qarğası, tovuzquşu, qaranquş, bayquş, tutuquşu, durna, saka quşu, kol quşu, alacəhrə, sərçə və sığırçın kimi quşlar halaldır. Birəbitdən məkruhdur. (Qağayı Hənəfi və Hanbəlidə yeyilməz. Malikidə qağayı və balıqcıl yeyilir. Şafiidə qaranquş, tovuzquşu, birəbitdən, tutuquşu yeyilməz. Qağayı, balıqcıl kimi dəniz quşları yeyilir.)

Əti yeyilən hin heyvanlarının yabanıları sayılan qaratoyuq, yabanı ördək, yabanı qaz, qu kimilər yeyilir. Hinduşka yabanısı sayılan dəvə quşu yeyilir.

Dəniz heyvanları:

Hənəfi xaric digər üç məzhəbdə dəniz məhsullarının hamısı yeyilir.

Hənəfidə balıq şəklində olmayan heç bir dəniz məhsulu yeyilməz. Məsələn, səkkizayaqlı ilbiz, kalmar, dəniz donuzu, dənizatı, dənizayğırı, meduza, dənizayısı kimi heyvanlar və yencək, midyə, xərçəng, krevet, dənizilbizi kimi həşəratı yeyilməz. Qızılbalıq, paltus balığı, delfin, balina, ilan balığı, pişik və it balığı yeyilir.

Nəcis yeyən heyvan

Sual: Nəcis yemiş olan heyvanı yemək caizdir?

CAVAB

Təzək və başqa nəcis şeyləri yeyən heyvanın əti iy verərsə yeməsi məkruhdur. Təmiz şeylə bəslənib pis qoxusu qalmazsa caiz olar.

Nəcis yemiş olan toyuq, qoyun və malı dərhal kəsib yemək məkruhdur. Toyuğu 3, qoyunu 4, mal və dəvəni 10 gün həbs etmək, yəni nəcis yedirməyib təmiz qida ilə bəsləmək lazımdır. Şafiidə isə dəvə 40, mal 30, qoyun 7, toyuq 3 gün həbs edilir.

Haraları yeyilməz?

Sual: Əti yeyilən heyvanların yeyilməyən yerləri haralardır?

CAVAB

Əti yeyilən hər heyvanın 7 yeri yeyilməz. Bunlar, axan qan, sidik aləti, xayaları (qoç yumurtası), ifrazat orqanı, öd kisəsi, dişi heyvanların önü və sidik kisəsidir.

Kəsmədən öldürülənlər

Sual: Kəsmədən öldürülən heyvanlar yeyilirmi?

CAVAB

Kəsilməyib, bir yerinə bıçaq sancaraq, alnına vuraraq və ya boğaraq və ya dərmanlayaraq, elektrikləyərək öldürülən quruda yaşayan heyvanlar leş olar. Bunları yemək haram olar.

Heyvandan çıxanlar

Sual: Ölən heyvandan çıxarılan pendir mayası və ya süd təmizdir?

CAVAB

Yalnız süd əmib başqa bir şey yeməmiş olan kiçik quzuların öldükdən sonra qarınlarından çıxarılan pendir mayaları təmizdir. Qoyun, mal kimi ölmüş heyvanların məmələrindən çıxan südlər də təmizdir.

Həyat əlaməti varsa

Sual: Diri olub olmadığı bəlli olmayan heyvan kəsilərsə yeyilir?

CAVAB

Xəstə və ya huşunu itirilən bir heyvan diri olub olmadığı bilinmirsə kəsilərkən hərəkət etsə və ya diri heyvandakı kimi qan çıxarsa yeyilir. Çünki bunlar həyat əlamətidir. Həyat əlaməti yoxdursa yeyilməz.

Kolbasa və vetçina

Sual: Kolbasa və vetçina yemək caizdir?

CAVAB

Avropada ümumiyyətlə kolbasa donuz ətindən hazırlanır. İnək ətindən də hazırlananı vardır. Vetçina, Fransızca donuz kolbasası, donuz basdırması deməkdir. Ancaq inək ətindən hazırlanarsa yeyilməsində zərər olmaz. Yalnız adına görə bir qidaya haram deyilməz.

Heyvana təcavüz

Sual: Çoban tərəfindən təcavüzə düşən keçi kəsilərsə, ətini yemək caiz olar?

CAVAB

Bəli, caizdir.(S. Əbədiyyə)

Ehtiyac halında məzhəb təqlidi

Sual: Ehtiyac olanda digər məzhəbləri təqlid edərək dəniz həşəratı yeyilir?

CAVAB

Məzhəblərdəki fərqli hökmlərin rəhmət olduğu hədisi-şəriflə bildirilmişdir. Zərurət və ya ehtiyac olanda, başqa məzhəb təqlid edilərək, o məzhəbdəki halal olan bir heyvan yeyilir. Məsələn kirpi ətinin ekzema, qaşıntı, sədəf, baras (bədəndə ağ ləkələr halında olan dəri xəstəliyi) kimi dəri xəstəliklərinə və dələ deyilən fil xəstəliyinə yaxşı gəldiyi Həyatül- heyvan kitabında yazılıdır. Hənəfi və Hanbəli məzhəbində kirpi əti yemək haramdır. Şafii və Maliki məzhəbində caizdir. Təsirli başqa mübah bir dərman yoxdursa, xəstənin, bu iki məzhəbdən birini təqlid edərək kirpi əti yeməsi caiz olar. Kirpinin başını bəsmələ ilə kəsmək lazımdır. Kirpi insanların yanında başını gizləyər, suya qoyanda başını çıxarar. Beləcə başını kəsmək asan olar.

Ac qalıb öz məzhəbinə görə halal olan yemək tapa bilməyən kimsə, başqa məzhəbdə halal olan bir yeməyi yeyər. Heç bir məzhəbdə də çarə tapa bilməzsə, ölməyəcək qədər haram olan qidadan yeyib içməsi caiz olar. (Hədiqə)

Başqa məzhəbə riayət etmək

Sual: Öz məzhəbində caiz, amma başqa məzhəbdə haram olan bir şeyi yeməmək daha yaxşı olar? Məsələn, tülkü əti Şafiidə halal, Hənəfidə haramdır. Şafiilərin də yeməməsi uyğun olmazmı?

CAVAB

Əlbəttə, digər məzhəblərə də riayət etmək müstəhəb olar, yaxşı olar. Məsələn, Şafiilər dəniz həşəratı yeməsə yaxşı olar.

Şafiidə qadına toxunmaq dəstəmazı pozar. Hənəfilər də qadına toxunanda dəstəmaz almaları müstəhəb olar, yaxşı olar. Almasalar da caiz, amma o biri haqq məzhəblərə də tabe olmaq müstəhəb olar.

Yeyilməyən heyvanlar

Sual: Bəziləri, “İt, ilan, qartal kimi bütün heyvanlar halaldır. Donuzdan başqa heç bir heyvan haram deyildir. Donuzun da, yağı, dərisi və gerisi halaldır. Heç bir hədisə inanılmaz” deyirlər. Peyğəmbər əfəndimiz 23 il dini təbliğ etmədimi? 23 il içində nəyin haram, nəyin halal olduğunu bildirmədimi? İtin halal olduğunu bildirən bir kitab vardır? Bunlar Peyğəmbər əfəndimizin bildirdiklərinə niyə inanmırlar?

CAVAB

Bir heyvan leşdirsə, əti murdar, yağı və qanı təmiz olmaz. Qurani-Kərimdə açıq şəkildə yazılmır deyə donuzun pisliyinə halal deyilər?

Bunların hədisi-şəriflərə inanmamalarının bir neçə səbəbi ola bilər:

1- Rəsulullahın yalan və ya səhv söyləyəcəyini zənn etmiş ola bilərlər. Peyğəmbər əfəndimizin doğru, əmin olduğu bir çox ayəti-kərimə ilə bildirilir. Haşa, Allahu təalanın halal etdiklərinə haram demiş olsaydı, Allahu təala müdaxilə etməzdi? Bu ayəti-kərimə məali:

“ Əgər o (Peyğəmbər) bizə istinadən, bəzi sözlər uydursaydı, biz onu cəld tutub can damarını qoparar, həlak edərdik, heç biriniz də buna mane ola bilməzdiniz.” (Haqqa 44-47)

Deməli, Peyğəmbər əfəndimizin Qurani-Kərimə zidd bir şey söyləmədiyi, bu ayəti-kəriməylə də sabitdir. Bu halda, Rəsulullah əfəndimizin haram etdiyi hər şey, Qurani-Kərimə uyğundur. Ona tabe olmaq Qurani-Kərimə tabe olmaq olar. Bir neçə ayəti-kərimə məali:

“İxtilaflı bir işin hökmünü öyrənmək üçün Qurani-Kərimə və Sünnəyə baxın!” (Nisa 59)

“İxtilaflı şeyləri insanlara açıqlayasan deyə bu Kitabı sənə nazil etdik.” (Nəhl 44, 64)

“Rəsula itaət edən, Allaha itaət etmiş olar.” (Nisa, 80)

“O nəbi, gözəl şeyləri halal, pis şeyləri haram edər.” (Əraf 157)

2-Əshabı-kiramın yalan söylədiyini zənn edirlər. Əshabı-kiram Tövratda, İncildə və Qurani-Kərimdə təriflənmiş, hər birinin Cənnətlik olduğu açıqca bildirilmişdir. Bir ayəti-kərimə məali belədir:

“Məkkənin fəthindən əvvəl Allah üçün mal verib döyüşənlər, daha sonra mal verib döyüşənlərlə eyni deyildir. Onların dərəcəsi sonradan Allah yolunda xərcləyib döyüşənlərdən daha yüksəkdir. Ancaq Allah hamısına da ən gözəl olanı (Cənnəti) vəd etdi” (Hədid, 10)

Ayəti-kərimədə azmışlara fürsət verməmək üçün, və küllən vaadallahül hüsna buyurulur. Yəni Allah hər birinə Cənnəti söz vermişdir buyurulur. Fəzilət baxımından Məkkənin fəthindən əvvəl Müsəlman olanlar daha sonra Müsəlman olanlardan əlbəttə üstündür. Amma hamısı da Cənnətlikdir.

Hamısının Cənnətlik olduğuna dair başqa bir ayəti-kərimə məali:

“Mühacirlərin və Ənsarın (Mühacir əshaba kömək edənlərin) əvvəl gələnlərdən və bunların yolundan gedənlərdən Allah razıdır və bunlar da Allahdan razıdır. Allah bunlar üçün altından çaylar axan Cənnətlər hazırladı. Bunlar Cənnətlərdə əbədi olaraq qalacaqdırlar.” (Tövbə 100)

3- Rəsulullah da, Əshab da doğru söylədi. Amma hədis alimləri yalan söyləmiş zənn edə bilərlər. Alimlərə etimad etməmizi Allahu təala bildirir. “Bilmirsinizsə alimlərdən soruşun” buyurur. (Nəhl 43)

Peyğəmbər əfəndimiz də buyurur ki:

“Alimlərə tabe olun.” (Deyləmi)

“Alimlər Peyğəmbərlərin varisləridir.” (Tirmizi)

“Alimlər rəhbərdir.” (İ.Nəccar)

Bu iddia sahibləri başqa dindən ola bilərlər. Müsəlman kimi görünüb müsəlmanların etiqadlarını pozmaq istəyirlər. Geriyə, başqa ehtimal qalmadı.

Təcavüzə düşən heyvan

Sual: Təcavüzə məruz qalan mısmıl (murdar olmayan) heyvanın əti yeyilir?

CAVAB

Belə işi sadist deyilən ruh xəstələri edər. Çox çirkin və böyük günahdır. Təcavüzə məruz qalan heyvan kəsilib yandırılır. Yandırmayıb ətini yemək də caizdir. (F. Hindiyyə, Dürr-ül-muxtar, S. Əbədiyyə)

İt təmizdir?

Sual: Bir şeirdə oxumuşdum. Malikidə it təmiz imiş. Təmizdirsə yeyilir?

CAVAB

İtin Malikidə təmiz olması əti yeyilir demək deyildir. Malikidə də it əti haramdır. Təmiz demək, “İtə toxunmaqla nəcasət bulaşmaz, dəstəmaza və namaza mane olmaz” deməkdir. Malikidə donuz da it kimi təmizdir. Şafiidə isə quru olaraq itə toxunanda zərəri olmazsa da üstü və tükləri yaş ikən toxunarsa və ya itin tüpürcəyi üstümüzə bulaşarsa, o yeri biri palçıqlı su olmaqla, yeddi dəfə təmiz su ilə yumaq lazımdır.

Osmanlı dövründə şair Tahir əfəndi, Nəfi adı şairə kəlb (it) deyə təhqir edər. Nəfi də, ona belə deyər:

Tahir, mənə kəlb demiş, iltifatı zahirdir,

Məzhəbim Maliki də, donuz və kəlb tahirdir.

Nəfi, bu şeirində deyir ki:

“(Tahircan, mənə it deyə iltifat edirsən, amma mən Maliki məzhəbindənəm. Bizim məzhəbə görə it tahirdir” deyir. Görünüşdə, “İt təmizdir” demiş kimi görünürsə də, “İt sənsən” demək istəyir.

Osmanlı dövründə şairlər belə Maliki məzhəbinin hökmünü bilə bilirlər. İndi, tahirin təmiz mənasına gəldiyini belə bilən azdır.