Depozit nədir və əmanətlər üzrə necə pul qazanmaq olar

Bax: Vergi Məcəlləsinin 85.5-ci, 87-ci və 179-cu maddələri, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 23 fevral tarixli, 48 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Artıq ödənilmiş vergilərin, faizlərin və maliyyə sanksiyalarının vergi ödəyicisinə qaytarılması Qaydaları”.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinətin hesablanması

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət işçinin qazancından hesablanır. Əməyin vaxtamuzd və işəmuzd ödənilməsi sistemində qazanc dedikdə, əməkhaqqı (aylıq tarif (vəzifə) maaşı, əlavələr və mükafatlar) başa düşülür.

Əməkhaqqı əvəzinə işçiyə verilən malların (işlərin və xidmətlərin) dəyəri həmin malların bu işçinin qazancı kimi nəzərə alındığı tarixdə bazar (sərbəst) qiymətləri ilə ifadə olunan dəyərinə, verilən malların dəyəri dövlət tərəfindən tənzimləndiyi halda isə dövlət tərəfindən tənzimlənən qiymətlərlə ifadə olunan dəyərinə bərabər götürülür.

Müavinətin məbləği işçinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi aydan etibarən əvvəlki son 12 tam təqvim ayındakı qazancın məbləğindən asılı olaraq müəyyənləşdirilir. Bu zaman bir iş gününə düşən orta gündəlik qazanc işçinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi aydan etibarən əvvəlki son 12 tam təqvim ayı ərzində əldə etdiyi qazancı həmin dövrdəki iş günlərinin sayına bölməklə tapılır.

Sığortaolunanın əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi aydan etibarən əvvəlki son 12 tam təqvim ayında əmək fəaliyyəti olmamışdırsa, onda bir iş gününə düşən orta gündəlik qazancı müavinətin hesablanması əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi dövrdə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş minimum aylıq əməkhaqqının qüvvədə olan məbləğinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi aydakı iş günlərinin sayına bölünməsi ilə tapılır.

Əgər qazancın götürüldüyü müddətdə işçi öz cədvəli üzrə bütün günləri işləməmişdirsə, bu zaman mükafatın orta aylıq məbləği işçinin hər ayda işlədiyi günlərin sayına mütənasib olaraq müəyyən edilir.

• əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirildiyi dövr;
• hamiləliyə və doğuma görə verilən məzuniyyət dövrü;
• uşaq 3 yaşına çatanadək ona qulluq edilməsinə görə verilən məzuniyyət dövrü;
• məcburi dövlət sosial sığorta haqqı hesablanmayan digər dövrlər.

Gündəlik müavinətin məbləği orta gündəlik qazanc və bu Əsasnamə ilə müəyyən edilən miqdarlar (faiz nisbətləri) nəzərə alınmaqla müəyyən edilir və onun maksimal həddi bu Əsasnamənin 3-cü hissəsinin dördüncü abzasında müəyyən edilmiş aylıq maksimal həddin həmin aydakı iş günlərinin sayına bölünməsi ilə tapılır.

Müavinətin ümumi məbləği gündəlik müavinətin məbləğinin əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi nəticəsində buraxılmış iş günlərinin sayına vurulması ilə tapılır.

Məcburi dövlət sosial sığorta haqqı hesablanmayan gəlirlərin məbləği müavinət hesablandıqda qazanc məbləğinə daxil edilmir.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinətin hesablanmasında istehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi, hamiləliyə və doğuşa görə məzuniyyətdən başqa, qalan bütün hallarda iki aylıq vəzifə maaşı və ya ikiqat tarif dərəcəsi (vaxtamuzd əməkhaqqı alanlar üçün vaxtamuzd, işəmuzd əməkhaqqı alanlar üçün isə işəmuzd əməkhaqqı) məbləğindən artıq olmamaq şərtilə, faktiki qazanc nəzərə alınır və müavinətin aylıq məbləği iki aylıq vəzifə maaşı və ya ikiqat tarif dərəcəsi məbləğindən artıq ola bilməz.

Vəzifə maaşı və ya tarif dərəcəsi almayan işçilərə bu Əsasnamədə nəzərdə tutulan hallarda müavinətin hesablanması üçün əməkhaqqı səlahiyyətli orqanın (Dövlət Statistika Komitəsinin) məlumatı üzrə müvafiq peşə və ixtisasa malik işçinin əməkhaqqına uyğun olaraq müəyyən edilir.

Sosial sığorta qanunvericiliyi ilə məcburi dövlət sosial sığorta haqqını fərqli qaydada (ölkə üzrə müəyyən edilmiş minimum aylıq əməkhaqqına, gəlirlərinə (əməkhaqqı istisna olmaqla) və ya qonorara nisbətdə) ödəyən və iş vaxtının uçota alınması mümkün olmayan şəxslərə əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət hesablanarkən qazanc kimi qanunvericiliklə müəyyən edilmiş məcburi dövlət sosial sığortasına cəlb olunan gəlirləri (minimum aylıq əməkhaqqı, qonorar və s.) əsas götürülür. Bu zaman vəkilin, notariusun, sərbəst auditorun və sərbəst mühasibin müavinətin hesablanması üçün götürülən orta gündəlik qazancı səlahiyyətli orqanın (Dövlət Statistika Komitəsinin) məlumatı üzrə əvvəlki ildə respublikanın regionları üzrə bir işçiyə hesablanmış orta aylıq əməkhaqqı əsasında müəyyən edilən orta gündəlik qazancın məbləğindən artıq olmamalıdır. Belə şəxslərə müavinət əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinin baş verdiyi aydan etibarən əvvəlki son 12 tam təqvim ayında 6 ay ərzində qanunvericiliklə müəyyən edilmiş məbləğdə məcburi dövlət sosial sığorta haqqını hesablayıb qanunvericiliklə müəyyən edilmiş müddətdə ödədikdə və əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinin baş verdiyi tarixə məcburi dövlət sosial sığorta haqqı üzrə borcu olmadıqda, hesablanıb verilir.

Müavinət hesablanarkən nəzərə alınan bütün növ qazanclar, o cümlədən həmin ayda əmək haqqı ilə verilən mükafatlar qazanca onların hesaba alındığı vaxt üzrə daxil edilir.

Əməyin ödənilməsi fondundan verilən mükafatlar, əmək haqqına əlavələr orta aylıq miqdarında, onların keçən ildə hesablanmış ümumi məbləğin 12 aya bölünməsi yolu ilə nəzərə alınırlar.

Mükafatların ümumi məbləği bölünən aylarda işçinin əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirdiyinə görə tam işləmədiyi aylar, hamiləliyə və doğuma görə verilən məzuniyyət, uşaq 3 yaşına çatanadək ona qulluq edilməsinə görə verilən məzuniyyət, hərbi təlim toplanışlarında olan, yaxud başqa müəssisəyə işə göndərilən müddət nəzərə alınmır. Əgər hesablama üçün 3 aydan az müddət götürülürsə, onda hər ayda rüblük mükafatın üçdə bir hissəsindən çox olmayan məbləğ hesaba alınır.

Müəssisənin illik fəaliyyətinin yekununa görə əməyin ödənilməsi fondundan mükafatlar və uzun müddət işləməyə görə verilən birdəfəlik mükafatların bütün hallarda on ikidə bir hissəsi aylıq əmək haqqına əlavə olunur.

Əgər işçi əvvəlki təqvim ilinin çox hissəsini və ya bütün ili Əsasnamənin bu bəndinin üçüncü abzasında göstərilmiş səbəblərdən işləməmişdirsə, onda həmin işçi üçün mükafatın orta aylıq məbləği keçən və ya cari təqvim ilində işə qəbul olunmuş işçilər üçün nəzərdə tutulmuş qaydada müəyyən edilir.

Misal: Qadın hamiləliyinə və doğuma görə məzuniyyətə 1995-ci ilin dekabr ayında çıxmış və uşaq yaşyarımına çatanadək işləməmişdir. 1996-cı ilin avqust ayında işə başlamış və 1997-ci il iyul ayında xəstələnmişdir. Belə halda ona orta aylıq mükafat 1996-cı ilin avqust ayından 1997-ci ilin iyul ayına qədər olan dövrdə hesablanmış mükafatı nəzərə almaqla müəyyən edilməlidir.

Keçən və ya cari təqvim ilində işə qəbul olunmuş işçilərə mükafat əmək qabiliyyətinin itirildiyi günədək və ya hamiləliyə və doğuma görə məzuniyyət başladığı günədək işlədiyi müddətə görə verilir, bu zaman mükafatın miqdarı əvvəlki 12 aydan çox olmamalıdır və onun məbləği bu ayların sayına bölünür.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi işçinin vəzifə maaşı, tarif dərəcəsi dəyişdirilmişdirsə (yüksəldilmişdirsə), onda əvvəl təyin edilmiş müavinətin məbləği vəzifə maaşının, tarif dərəcəsinin yeni (yüksəldilmiş) miqdarını nəzərə almaqla yenidən haqq-hesab edilməlidir.
Əgər uşağa qulluq edilməsinə görə məzuniyyət zamanı (o cümlədən əmək haqqı saxlanılmadan məzuniyyət zamanı) qadın hamiliyə və doğuma görə məzuniyyətə çıxarsa, onda bu halda da müavinət vəzifə maaşlarının, tarif dərəcəsinin yeni (yüksəldilmiş) miqdarını nəzərə almaqla yenidən haqq-hesab edilməlidir.
Əmək qabiliyyətini itirmə, həmin şəxs əmək intizamını pozduğuna görə cəzalandırılıb aşağı maaşlı işə keçirilməsi barəsindəki əmrdən (sərəncam, qərar) sonra, lakin işə başlamalı olduğu gündən qabaq baş vermişsə, onda bu işdə olmalı günlər üçün müavinət həmin işin tarif dərəcəsindən (vəzifə maaşı) hesablanır. İşçi əsas iş yerindən əlavə başqa müəssisədə də müqavilə üzrə işləyirsə, bu zaman müavinət işçinin hər iki iş yerində aldığı ümumi qazancın əsasında hesablanır və əsas iş yerində müəyyən olunmuş stavkanın ikiqat məbləğindən artıq olmamaq şərti ilə ödənilir. Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi iş zamanı baş vermişsə və müəssisə, sex, şöbə dayandığı vaxtda da davam edirsə, bu zaman müavinət həmin peşə və ixtisas işçilərinə bu müddət üçün verilən qazancın miqdarından verilir, bu halda müavinət, həmin işçinin ümumi qaydalar üzrə ala biləcəyi müavinətdən artıq olmamalıdır.
Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi müəssisədə iş dayandığı müddətdə baş vermişsə, onda işçiyə müavinət verilmir.
Əgər əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi (baş verdiyi vaxtdan asılı olmayaraq), müəssisə, şöbə işə salındıqdan və ya müəssisə ləğv edildikdən sonra da davam edərsə, bu zaman müavinət müəssisənin işə salındığı və ləğv edildiyi gündən, işçinin işin dayandırıldığından əvvəlki qazancına müvafiq hesablanır. İşçi əmək haqqında əlavənin müəyyən edildiyi rayonlarda və yerlərdə işlədiyi müddət ərzində xəstəlik vərəqəsi almışdırsa, onda bu rayonlarda və yerlərdə olmadığı vaxt üçün əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət əlavə haqqı nəzərə alınmadan hesablanır. Bu qayda hamiləliyə və doğuma görə, habelə əmək şikəstliyi və peşə xəstəliyi zamanı tətbiq olunmur.
Əmək haqqına əlavə vəsait alan və yaxud müvəqqəti olaraq başqa yerdə olduğuna görə əmək haqqına yüksəldilmiş əmsal alan işçiyə əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə və ya hamiləliyə və doğuma görə müavinət onun əlavə vəsaiti yaxud da yüksəldilmiş əmsalı almalı olduğu günə kimi və yaxud da müvəqqəti olduğu yerdən qayıtmalı olduğu günə kimi həmin əlavə vəsaiti və yaxud da yüksəldilmiş əmsalı nəzərə alınmaqla hesablanır.
Ümumi təhsil, orta ixtisas, ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrində və işçiləri əmək haqqı üzrə onlara bərabər tutulan digər təhsil müəssisələrində (istər bir, istərsə də bir neçə) çalışan müəllimlərə və tərbiyəçilərə müavinət, pedaqoji iş üçün verilən həqiqi qazancdan hesablanır. Bu zaman faktiki qazanca əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi, hamiləliyə və doğuma görə məzuniyyətin başlandığı günədək tariflə müəyyən olunmuş pedaqoji iş saatları üçün verilən haqq, pedaqoji iş üçün verilən əlavə haqq (sinif rəhbəri vəzifəsini yerinə yetirmək üçün, şagirdlərin yazı işlərini yoxlamaq üçün, kabinə, laboratoriya və şöbə müdirliyi üçün, təcrübə işlərinə rəhbərlik etmək üçün və s. üçün), habelə müəyyən edilmiş qaydada təsdiq olunmuş və dərs cədvəlində nəzərdə tutulmuş saat hesabı üçün haqq daxil edilir. Məktəbəqədər, məktəbdənkənar və digər uşaq təhsili müəssisələrində (istər bir, istərsə də bir neçəsində) çalışan pedaqoji işçilərə müavinət hesablanarkən bütün iş yerlərindəki həqiqi pedaqoji iş saatları üçün əmək haqqı, pedaqoji iş üçün əlavə haqq nəzərə alınır.

Bu bənddə göstərilən təhsil müəssisələrində, məktəbdənkənar və digər uşaq təhsili müəssisələrində, eyni zamanda müəssisədə (idarədə) müəllimlik edən və ya digər pedaqoji işi aparan rəhbər və başqa işçilərə müavinət pedaqoji iş (müəllimlik) saatlarının haqqı da daxil olmaqla bütün qazancdan hesablanır.

Səhiyyənin müalicə-profilaktika və sanatoriya-epidemiologiya idarələrində, uşaq evlərində, xüsusi məktəblər və xüsusi internat məktəbləri, sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün xüsusi məktəblər və internat məktəbləri, xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlar üçün müəssisələrdə, tibbi-sosial ekspert komissiyalarında, məhkəmə tibb ekspertizasında işləyən tibb və əczaxana işçilərinə, habelə Qızıl Aypara cəmiyyətlərində çalışan şəfqət bacılarına müavinət bütün iş yerləri üzrə həqiqi iş qazancından hesablanır.

Bu bənddə göstərilən şəxslərə müavinətin hesablanmasında nəzərə alınan qazancın ümumi məbləği əmək şikəstliyi, peşə xəstəliyi, hamiləliyə və doğuma görə məzuniyyətdən başqa, ikiqat maaş və ya ikiqat tarif dərəcəsindən artıq olmamalıdır.

Tikinti obyektlərində və xalq təsərrüfatının başqa sahələrində işləmək üçün təşkil olunmuş tələbə dəstələrinin üzvlərinə dəstədə işlədikləri dövrdə əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirməyə görə müavinət aldıqları qazancdan hesablanır və bu işlərin yerinə yetirildiyi yerdə təyin edilir və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1998-ci il 15 sentyabr tarixli 189 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş Əsasnamə ilə müəyyən edilmiş qaydada verilir. Cəmiyyətdən təcrid edilməsi ilə əlaqədar olmayan cəzaya məhkum edilmiş şəxslərə müavinət ümumi qaydalar üzrə verilir. Bu zaman həmin cəzanı əvvəlki iş yerində çəkən şəxslərə əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirməyə görə müavinət bu cəzanı çəkməyə başlayanadək olan ümumi staja görə müəyyən edilən miqdarda verilir. Göstərilən şəxslərə əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirməyə, hamiləliyə və doğuma görə müavinət məhkəmənin hökmü ilə təyin olunmuş məbləğ çıxıldıqdan sonra qazancdan hesablanır. Sərxoşluq nəticəsində və yaxud da sərxoşluqla əlaqədar olan xəstəliklər zamanı müavinət əmək qabiliyyəti itirilməsinin 11-ci günündən, xroniki alkoqolizmi olan xəstələrin stasionar müalicəsi zamanı isə ümumi əsaslar üzrə əmək qabiliyyətinin itirilməsinin birinci günündən verilir.

• • qazancın 100 faizi miqdarında:
  • 12* il və daha çox sosial sığorta stajı olan işçilərə;
  • istehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirmiş işçilərə;
  • Əfqanıstan müharibəsində, 1990-cı ilin yanvar ayında Bakı şəhərində, Lənkəran və Neftçala rayonlarında faciəli hadisələr zamanı xəsarət (yaralanma, travma, kontuziya) almış şəxslərə, Azərbaycan dövlətinin ərazi bütövlüyünün, müstəqilliyinin və konstitusiya quruluşunun müdafiəsi zamanı zərər çəkənlərə;
  • Azərbaycan dövlətinin ərazi bütövlüyünün, müstəqilliyinin və konstitusiya quruluşunun müdafiəsində iştirak edən şəxslərə, bu zaman həlak olanların, ölənlərin valideynlərinə, dul arvadlarına (dul kişilərinə) və uşaqlarına, habelə bu hadisələrdə iştirak edən hərbi qulluqçuların (o cümlədən müddətli xidmət hərbi qulluqçularının) arvadlarına; Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədinin mühafizəsi üzrə xidməti vəzifələrinin icrası zamanı həlak olanların, ölənlərin valideynlərinə, dul arvadlarına (dul kişilərinə) və uşaqlarına;Xidməti vəzifələrinin icrası zamanı həlak olan, ölən ədliyyə, miqrasiya və fövqəladə hallar orqanları işçilərinin valideynlərinə, dul arvadlarına (dul kişilərinə) və uşaqlarına;
  • 1986—1990-cı illər Çernobıl AES-də baş vermiş qəzanın nəticələrinin köçürmə zonası hüdudlarında ləğv edilməsində, yaxud həmin dövrdə Çernobıl AES-nin istismarında və ya digər işlərdə iştirak etmiş (o cümlədən müvəqqəti göndərilmiş, yaxud ezam edilmiş) şəxslər, habelə xüsusi toplanışlara çağırılmış və həmin dövrdə görülən işin növündən və yerindən asılı olmayaraq, göstərilən qəzanın nəticələrinin ləğvi ilə bağlı işlərin görülməsinə cəlb edilmiş hərbi qulluqçular və hərbi vəzifəlilər, habelə köçürmə zonasında xidmət keçmiş daxili işlər orqanlarının rəis və sıravi heyətinə;
  • qanyaradıcı orqanların (kəskin leykoz), qalxanvari vəzinin (adinoidlər, xərçəng), bəd xasiyyətli şişlərin xəstəliyi zamanı;
  • 14 yaşınadək uşaqların Çernobıl AES-də qəzanın ləğvində iştirak etmiş və həmin qəza nəticəsində zərər çəkmiş valideynlərdən birinə iş stajından asılı olmayaraq, xəstə uşağa baxmağa görə;
  • , əmək qabiliyyətini postvaksinal fəsadla əlaqədar itirən vətəndaşlara;
  • , hemofiliya və talassemiya irsi qan xəstəliyi olan şəxslərə;
  • qan və qan komponentlərinin donorluğu funksiyasını yerinə yetirməsi ilə əlaqədar olaraq əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirmiş şəxslərə;
  • hərbi qulluqçuların (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçuları istisna olmaqla) arvadlarına, məcburi köçkünlərə və vərəm xəstəliyinə tutulmuş şəxslərə;
  • onkoloji xəstələrə;
  • yetkinlik yaşına çatmayan şəxs postvaksinal fəsadla əlaqədar xəstəliyə tutulduqda, ona qanunvericiliklə müəyyən edilən qaydada sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu müəyyən edilənədək onun valideynlərindən birinə və ya qanuni nümayəndəsinə;
  • qazancın 80 faizi miqdarında:
  • 8* ildən 12* ilə qədər sosial sığorta stajı olan işçilərə;
  • 21 yaşına çatmamış və 5 ilədək sosial sığorta stajı olan ata-anasız yetim uşaqlara;
  • qazancın 60 faizi miqdarında:
  • 8* ilədək sosial sığorta stajı olan işçilərə;

  Hərbi qulluqçulara (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçuları istisna olmaqla) və xüsusi rütbəli şəxslərə əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət sosial sığorta stajından asılı olmayaraq aylıq təminat xərcliyinin 100 faizi miqdarında verilir.

  Müavinətin məbləği təyin edilərkən sosial sığorta stajı sığortaolunanın əmək qabiliyyətinin itirildiyi günədək xeyrinə məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödənilən əmək fəaliyyəti dövrlərinin ümumi müddəti nəzərə alınmaqla hesablanır.

  Depozit nədir və əmanətlər üzrə necə pul qazanmaq olar?

  Maliyyə sahəsinin ilk qanunu göstərir ki, pul artırmaq üçün işləməlidir. Pulun dövriyyəyə buraxılması üçün ən sərfəli və düzgün yol banka depozit etməkdir. Bu, pulunuzu təmin etmək üçün bir üsul deyil, həm də daimi gəlir (maraq) əldə etmək imkanıdır.

  Depozit – nədir?

  Belə bir pul əməliyyatını depozit kimi maksimal düzgün şəkildə və xarakterizə etmək üçün maliyyə terminlərinə müraciət etməlisiniz. Depozit xüsusi kredit növüdür. İstehlakçı krediti bir müştəriyə bank krediti olarsa, bank depozitləri müştərilərin faiz dərəcəsi əldə etməklə öz banklarına göndəriş verdiyi kreditlərdir.

  Belə bir maliyyə əməliyyatı, hər iki tərəf üçün də, əmanətçiyə və banka qarşı faydalıdır. Depozit nə deməkdirsə, əmanətçi fürsət alır:

  • qanuni olaraq dövriyyəyə sərbəst pul qoydu;
  • pul təhlükəsizliyi təminatını almaq;
  • faiz dərəcəsini istifadə etmək.

  Banka fürsət verir:

  • maliyyə dövriyyəsini artırmaq;
  • əhalinin ehtiyacları üçün kredit fondlarının həcmini artırmaq;
  • maliyyə bazarında mövqeyini gücləndirmək.

  Əmanət depoziti – bankın əmanətçiyə olan borcu və müəyyən müddətdən sonra sahibinə məcburi qaytarılmalıdır. Pulunuzu banka götürməzdən əvvəl hansı növ töhfəni verməyə qərar verin. Depozit faizindən banka sadə bir əmanətin fərqli olduğunu bilmək lazımdır.

  Depozit və depozit arasındakı fərq nədir?

  Depozit miqyaslı bir tərifə daxildir və töhfə onun əsas növlərindən biridir. Depozit və əmanət arasında ilk fərq yalnız nağd kredit kimi çıxış edə bilər. Yəni bankın müştəri bir hesab açır, müəyyən bir məbləğdə pul yatırır və bu bank təşkilatının sərəncamında müəyyən bir (və ya daimi, tələb olunan) vaxt üçün yerləşdirir. Göstərilən müddət ərzində bank bu vəsaitləri öz mülahizəsinə əsasən çıxarmaq hüququnu özündə saxlayır.

  Depozit tipləri

  Bankdakı depozit maliyyə qurumu ilə müştəri arasında müqavilənin şərtlərinə əsasən bir neçə növə malikdir. Beləliklə, bank aşağıdakı şərtlərlə pul yerləşdirməyi təklif edə bilər:

  • yığım əmanəti – depoziti artırmaqla;
  • xətt qənaət hesabı;
  • tələb şərtinə əmanət;
  • qənaət;
  • multivitual depozit;
  • kapitallaşma ilə əmanət;
  • təhlükəsizlik depoziti;
  • pensiya;
  • investisiya.

  Müqavilənin hər bir növü öz xüsusiyyətlərinə, eləcə də nüanslarına malikdir. Əvvəllər bu pul vəsaitlərinə üstünlük vermək üçün müştərinin (əmanətçisinin) hansı hüquq və öhdəlikləri, bankın özü bu razılaşma əsasında hansı üstünlükləri və hüquqlarını aldığı daha ətraflı öyrənmək lazımdır.

  Ümumi depozit

  Banklarda bütün sərmayə əmanətlərini nəzərə alsanız, əmanət depoziti təcili olaraq yaxşı bir alternativdir. İlk seçimdən, əsas hesaba yatırılan vəsaitlərin daimi “infüzyonu” – qabiliyyətli əmanət qazanma imkanı ilə xarakterizə olunur. Yəni bankda müəyyən bir məbləği bir faizlə yerləşdirməklə, müştəri öz mülahizəsinə əsasən, əmanətin cismini tədricən artıraraq bu hesabda yeni depozitlər yerləşdirə bilər.

  Bu halda, müqavilədə və ya tələb olunan depozitlər dövründə ciddi şəkildə nəzərdə tutulmuş müddətə pul qoyulması şərtləri də tətbiq olunur. Müştərinin müqavilədə göstərilən müəyyən bir məbləğdə (daha çox, lakin daha az ola bilər) hesabını daim artırmaq üçün borc götürən yeganə nüansdır. Belə depozitin dərəcəsi bankın müştəriyə göstərdiyi şərtlərdən asılı olaraq fərqlənəcəkdir.

  Qısamüddətli depozitlər

  Bankın təklif etdiyi bütün məhsullar arasında digər gəlirli depozitə də diqqət yetirmək lazımdır – qısamüddətlidir. Onun etibarlılıq müddətində belə bir töhfənin xüsusiyyətidir. O, çox qısa müddətə çox miqdarda pul qoymaq deməkdir. Belə bir töhfənin əsas ideyası, müştərinin ciddi pul əməliyyatları arasında böyük miqdarda pul qazanma imkanıdır. Əksər hallarda belə bir əmanət əhali tərəfindən istifadə olunur:

  • İstənilən halda, tez bir zamanda böyük miqdarda əlavə gəlir əldə edin;
  • oğrulardan böyük miqdarda pul təmin edir;
  • bahalı və daşınmaz əmlakı satarkən və satarkən.

  Bir əməliyyatın izlənməsi üçün ən asan yol bu nümunədir. Fərdi bir mənzillərin satılması ilə məşğul olur. Ödəniş nağd hesab edilir, yəni bir şəxsin əlində böyük miqdarda pul var. Evdə nağd pulun nə qədər təhlükəsiz olduğunu saxlamaq üçün müştəri banka töhfə vermək niyyətindədir. Yaxın gələcəkdə əmanətçi böyük bir satın almağı planlaşdırırsa, müəyyən bir müddətə müqavilə bağlamağı qətiyyətli olmayacaq və sonra bank müştərinin bir neçə gün ərzində hesab aça biləcəyi məhsulla təmin edir.

  Tələb olunan depozitlər

  Bank vasitəsilə nağd pul dövriyyəsinin digər populyar növləri də depozitlər üzrə gəlirdir. Beləliklə, böyük miqdarda pul müştərisi hesab aça bilər və istənilən vaxt maliyyədən istifadə edə bilərsiniz. Belə depozit xüsusilə təcili əmanət əmanət növlərindən və ya kapitallaşma ilə bir töhfə kimi məşhurdur. Beləliklə, müştəri hesaba böyük məbləğdə pul yatırdı, faizlə bir müddət sonra müəyyən bir məbləği geri çəkmək və ya əlavə etmək imkanı var idi.

  Belə bir bank məhsulu, fərdi, böyük bir miqdar varsa, yaxın gələcəkdə böyük alış-veriş etməyi planlaşdırmırsa rahatdır. Pul hesabın orijinal şəklindədir, müştəri obyektin hesabına əlavə edə bilər (yaxşı və ya əlavə etmir), istənilən vaxt faizləri geri ala bilir. Bütün töhfəni və ya hissəsini istənilən vaxt istifadə etmək imkanı var.

  Üstünlükləri:

  • əmanətin məbləğinə heç bir məhdudiyyət qoyulmur;
  • müştərinin tam fəaliyyət azadlığı.

  Dezavantajları:

  • şərtlər kiçik miqdarda zərərsizdir;
  • faiz dərəcəsi azdır.

  Belə bir məhsulun maliyyə tərəfindən sərf yalnız müştəriyə çox böyük miqdarda pul qoyulacaqdır. Faiz yığımı üçün təvazökar bir əmanət miqdarı ilə başqa bir bank məhsulunu seçməyə dəyər. Tələbi depozit uzunmüddətli yığım və ya uşaqların “yetkinlik yaşına çatmışdır” üçün əlverişli olacaqdır.

  Əmanət depozitləri

  Depozitin nə olduğunu anlamaqla bir növ xidmətə daha çox diqqət yetirmək lazımdır. Bir əmanət əmanəti kimi bir bank məhsulu yalnız hesaba böyük miqdarda pul qoyulduqda sərfəlidir. Bu halda əmanətçinin məqsədi depozitdən faiz gəliridir. Depozit orqanı müqavilədə nəzərdə tutulan müddət ərzində sabit olmalıdır. Belə əmanət istənilən vaxt, yalnız müqavilə üzrə müddəti bitdikdən sonra bankdan çıxarıla bilməz. Depozitin bu seçimi qaydalara ciddi riayət edilməsini tələb edir.

  Çox vadeli əmanət

  Depozitin çox valyutada seçimi olduğunu bilmək vacibdir. Pul vahidlərinin qeyri-sabit mövqeyi bankları axtarmaq üçün müştərilər üçün yeni gəlirli təkliflər yaradır. Beləliklə, çoxmərtəbəli əmanət müştəri depozit daxilində valyuta konvertisiyasını öz mülahizəsinə əsasən istifadə etməyə imkan verəcəkdir. Maliyyə təcrübəsi göstərir ki, xarici valyutada olan depozitlər ən sərfəli investisiyalardır.

  Kapitallaşdırma ilə əmanət

  Təcili əmanət depoziti – faiz dərəcəsi ilə banka pul qoymaq üçün müştəri variantları üçün ən rahat və asan kateqoriyaya aiddir. Bu seçimin əsas üstünlükləri aşağıdakılardır:

  • müştərinin depozitlə bütün əməliyyatları müşahidə etmək bacarığı;
  • depozitin istənilən vaxt öz mülahizəsinə əsasən çıxarılması hüququ;
  • bankın daha yüksək faizini alır;
  • istənilən vaxt pul çəkmək imkanı;
  • maraqların hesablanması hesabdakı real məbləğə (faizlərin sabit məbləği) baş verir.

  Müvəkkil pul vəsaitləri və uzunmüddətli faizləri çıxarmazsa, daimi faizlərin kapitallaşdırılması şərti ən gəlirli əmanətdir. Daha sonra qatqının bədənində tədricən artımla, faiz də artır. Məbləğin artırılması zamanı əmanət hesabına faizlərin artması müşahidə olunur.

  Təhlükəsizlik depoziti

  Girov siyasətinin görünüşünü tam şəkildə qiymətləndirmək üçün depozit əmanətinin yalnız depozit depoziti deyil, eyni zamanda depozit depoziti ilə bağlı olduğu barədə fikir sahibi olmalıdır. Belə ki, depozit depozitinin tərifini müəyyən bir nümunə ilə asanlaşdırmaq olar. Tez-tez bu cür əmanət mənzil və ya digər daşınar və daşınmaz əmlakın icarəsi zamanı istifadə olunur. Əmlak sahibinin, ev sahibinin əmlakını insan amilinə (əmlaka ziyan, kommunal ödəniş ödəməməsi və s.) Qarşı sığortalamaq üçün.

  Pensiya əmanəti

  Bir şəxsin uzunmüddətli depozitlərdən istifadə etməsi lazım olan variantlar var. Pensiya depoziti nədir – bir neçə ildən sonra belə bir bank məhsulu yarana bilər. Yenilənmə ilə ən sərfəli əmanətdir. Təqaüddən bir neçə il əvvəl bankın müştərisi kartdan ödənişlər (əmək haqqı) üçün qalıcı ayırmalar olan bir əmanət hesabı açır.

  Təqaüdçü olduqda, müştəri hüququna malikdir:

  • Təqdimətinizi təqdirdə istifadə edin;
  • əmanət orqanını təqdirdə əlavə edin;
  • ayda bir dəfə maraq görürsən.

  Pensiya depoziti, müştərinin pensiya kartına ayda bir dəfə faizlərin çıxılmasını nəzərdə tutur. Depozitin bu seçimi bankın təklif etdiyi bütün şərtlərlə tam bir tanışlıq tələb edir. Depozitlərin sığortalanması şərtlərinə diqqət yetirmək vacibdir. Risk, bankın “yanmaq” ola biləcəyi və sonra əmanətçidən əmanətlərin yalnız yaxşı dizayn edilmiş sığorta ilə xilas ediləcəyi.

  İnvestisiya əmanəti

  Müştəri depozitlər üzrə pul qazanmaq məsələsində maraqlı olduqda, ona növbəti məhsul – bankın investisiya yatırması təklif edir. Bu postsovet məkanında maliyyə bazarında nisbətən yenilikdir. Belə əmanətin əsasları odur ki, müştərinin investisiya fondunun payını almaq öhdəliyi götürdüyü şərtləri əhatə edir. Belə əmanətin üstünlüyü ondan ibarətdir ki, bazar artmaqda, müştəri gəlir əldə edir, lakin bazar azalırsa, müştəri pul itirir. Depozitin bu seçimi yalnız müştəri birja oynayan üstünlükləri və riskləri bildiyi halda qəbul edilə bilər.

  Mən əvvəlki hədəf depozitindən hesaba necə köçürmə edə bilərəm?

  Sual: Fəaliyyətim malların alqı – satqısı olan hüquqi şəxs kimi ƏDV ödəyicisiyəm. Müqavilə əsasında malları təqdim eləmək üçün mart ayında avans almışam və bu avans bəyan edilərək büdcəyə ödənilib. Lakin müqavilə əsasında malları vaxtında təqdim edə bilmədiyimdən may ayında sifarəşçi ödədiyi avansı geri almaq istəyir.
  1. May ayın ƏDV bəyannaməsin də bu azalmanı necə göstərməliyəm, hansı sətirdə və ya əlavədə?
  2. Bu halda mən büdcəyə ödədiyim ƏDV-ni necə geri ala bilərəm ki , sifarişçini ƏDV-sini qaytarım.
  Natiq Kərimov, Bakı

  1. Cavab: Bildiririk ki, vergi qanunvericiliyinə əsasən əməliyyatın ləğv edilməsi ƏDV tutulan dövriyyənin dəqiqləşdirilməsinə əsas verən hallara aiddir. Vergi tutulan dövriyyənin dəqiqləşdirilməsi qiymətləndirmə bazasında dəyişikliyin baş verdiyi hesabat dövründə, yəni əməliyyatın ləğv edildiyi hesabat dövründə aparılır.
  Qeyd edilənlərə əsasən sorğunuzda göstərilən halda vergi tutulan dövriyyə may ayında dəqiqləşdirilir və dəqiqləşdirilən dövriyyə ƏDV bəyannaməsinin 319-cu “ƏDV-yə cəlb olunan əməliyyatlar üzrə azaldılan dövriyyə” sətrində əks etdirilir.
  Bax: Vergi Məcəlləsinin 163-cü və 175.5-ci maddələri və Vergilər Nazirliyinin 13.01.2017-ci il tarixli əmri ilə təsdiq edilmiş “Əlavə Dəyər Vergisinin bəyannaməsi”nin tərtib edilməsi Qaydası”.

  2. Cavab: Bildiririk ki, hesabat dövründə vergi tutulan dövriyyəsinin azı 50 faizi sıfır dərəcəsi ilə vergiyə cəlb olunan ƏDV ödəyicisinə, hesabat dövründə əvəzləşdirilən vergi məbləğinin hesablanmış vergidən artıq olan hissəsi onun vergi və ya gömrük orqanlarına ərizəsini verdiyi vaxtdan 20 gün ərzində qayatrılır.
  Digər ƏDV ödəyiciləri üçün isə əvəzləşdirilən vergi məbləğinin hesabat dövrü ərzində hesablanmış vergi məbləğindən artıq olan hissəsi növbəti 3 aya keçirilir və bu ayların ödəmələrinə aid edilməklə, vergi orqanı tərəfindən Vergi Məcəlləsində nəzərdə tutulan qaydada artıq ödəmələrin dürüstlüyü araşdırılır. Həmin 3 ay müddət bitdikdən sonra dürüstləşmənin başa çatdırılmasından asılı olmayaraq, vergi tutulan əməliyyatlardan yaranan artıq ödəmənin hər hansı qalığı vergi ödəyicisinin ərizəsinə əsasən 20 gün ərzində büdcədən qaytarılır. Sözügedən ərizədə vergi ödəyicisinin eyniləşdirmə nömrəsi (VÖEN-ni), bank rekvizitləri, artıq ödəmələrin məbləği, onların yaranma tarixləri və səbəbləri göstərilməlidir.
  Tərəfinizdən artıq ödənilmiş vergilərin, faizlərin və maliyyə sanksiyalarının məbləğinin qaytarılması və ya əvəzləşdirilməsi hesabat dövrü qurtardıqdan sonra 5 il ərzində tələb edilə bilər.
  Vergilərin, faizlərin və maliyyə sanksiyaları üzrə artıq ödəməniz olduqda qeyd edilənləri nəzərə alaraq İnternet vergi idarəsinin “Onlayn kargüzarlıq və e-VHF” bölməsinə daxil olub “Yeni müraciət” bölməsindən uçotda olduğunuz vergi orqanına “Artıq ödənilmiş vergilərin, faizlərin və maliyyə sanksiyalarının qaytarılmasi barədə Ərizə” forması ilə elektron qaydada, poçt və ya uçotda olduğunuz vergi orqanının vergi ödəyicilərinə xidmət mərkəzləri vasitəsi ilə kağız daşıyıcısında müraciət edə bilərsiniz.
  Əlavə məlumata zərurət yarandıqda Vergilər Nazirliyinin Çağrı Mərkəzinə (195-1) və vergi ödəyicilərinə xidmət mərkəzlərinə müraciət edə bilərsiniz.

  Bax: Vergi Məcəlləsinin 85.5-ci, 87-ci və 179-cu maddələri, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 23 fevral tarixli, 48 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Artıq ödənilmiş vergilərin, faizlərin və maliyyə sanksiyalarının vergi ödəyicisinə qaytarılması Qaydaları”.

  Əmək qanunvericiliyi və şərhlər toplusu – 2018 SATIŞDA

  15 may 2018-ci il tarixinə olan dəyişikliklərlə 64 normativ hüquqi akt (Əmək Məcəlləsi, qanunlar, fərmanlar, NK və KM qərarları, qaydalar, sərəncamlar və s.),
  

  8 MÖVZUDA ŞƏRHLƏR

  (əmək müqaviləsinin qeydiyyatı, xitamı, əmək kitabçası, sığorta şəhadətnaməsı, əmək haqqı, məzuniyyət, kompensasiya, müavinət və sosial məzuniyyət hesablamaları, yoxlamalar, güzəştlər, cərimələr və s.)

  Xüsusi axtarış rejimli CD disk və ünvana çatdırılma

  Sifariş: (050) 368 12 72, (012) 564 86 85, [email protected]

  Related posts:

  1. Hard diski necə formatlaya bilərəm
  2. Zaman qrafikinin görünməsini necə tənzimləyə bilərəm
  3. Həyatımdakı stressi necə azalda bilərəm
  4. Bir insanı necə heyran etmək olar