D Daşı Xəstəliyi Nədir? Xəstəliyin Simptomları və Müalicə Üsulları Nədir

Biz maksimum xəstələrimizə başa salırıq ki, “Normal doğuşun sancılarını mütləq evdə çəkin”. Əgər dediyim kimi uşağın hərəkətlərində bir problem yoxdursa, su gəlişi yoxdursa, qanaxma yoxdursa, doğuş sancılarını evdə çəkmək, evdə sevdiklərinizin, yaxınlarınızın yanında… Çünki xəstəxanaya gəldikdə, əlbəttə ki, yaxınlarınız da yanınızda olmur və bu səfər təklik psixologiyasına girib bir az daha əməliyyata meyillənir bizim xəstələrimiz.

Təbii doğuşun başladığını necə bilərik?

Normal doğuşun başladığını necə bilərik? Normal doğuş başlayıbsa, nə zaman həkimə getməliyik? Ən çox verilən suallardan biri budur.

Xüsusilə də 37 həftəsini keçmiş qadınlar sürəkli narahat olurlar ki, “Birdən doğuş başlayar, mən həkimə gecikərəm, yolum uzaq olar, yolda başıma bir şey gələr”. Bu gün bu suallara aydınlıq gətirmək istəyirik.

Öncəliklə, onu demək istəyirəm ki, əziz xanımlar, özəlliklə ilk hamiləliyi olan qadınlar, ilk dəfə həyatında doğacaq insanlar burada qorxacaq, təşvişə düşəcək bir şey yoxdur. Normal doğuş elə bir prosesdir ki, bunu öncədən bilməmək, hiss etməmək, o ağrıları başa düşməmək mümkün deyil. Yəni bu həyatınızda yaşayacağınız fərqli bir duyğudur və mütləq siz doğuşun başladığını hiss edəcəksiniz.

Sadəcə normal doğuş, özəlliklə, ilk doğuşda sancı sürəsi o qədər uzun bir müddətdir ki, sizin təşvişə düşüb o dəqiqə həkimə getməyinizə ehtiyac yoxdur.

Özəlliklə, əgər sizin ciddi bir qanaxmanız yoxdursa, su gəlişiniz yoxdursa, uşağın hərəkətləri normaldırsa, sadəcə həkiminizə məlumat verə bilərsiniz: “Mənim bu şikayətlərin var, gözləməliyəm, yoxsa mütləq xəstəxanaya gəlməliyəm?”

Bizim üçün xəstəxanaya gəlməyinizi gərəkdirən təcili hallar var. Bu nədir?

Əgər sizin aktiv su gəlişiniz varsa. Yəni bildiyimiz normal su gəlişiniz var, suyunuz gəlirsə, təcili xəstəxanaya getmək lazımdır.
Qanama varsa. Qanama az və ya çox fərq etməz bizim üçün önəmlidir.
Uşağın hərəkətlərini hiss etmirsinizsə, böyük hərftədə. Bu çox vacibdir və təcili həkimə getmək lazımdır.

Bunlara daxil olmayan… Əgər sizdə çox az da olsa, bir vaginal ləkələnmə olubsa, qan qrupunuz neqativ deyilsə, narahat olmağa gərək yoxdur. Həkiminizə məlumat verirsinizsə, əgər sancılarınız başlayıbsa, həkiminiz zatən sizə izah edəcək.

Bizim üçün doğuş sancısı nədir?

Doğuş sancısı 40-50 saniyə cəmi davam edən, yəni bu sizi narahat edəcək səviyyədə bir ağrı verən qarnınızda sərtləşmə, daşlaşma kimi bir hiss verən bir ağrıdır.

Amma normal doğuş ağrısı uzun çəkmir, cəmi 40-50 saniyə çəkir və bir neçə dəqiqədə bir təkrarlanması lazımdır. “İndi oldu, bir də axşam oldu” – bu doğuş sancısı deyil, bundan narahat olmayın.

Bizim üçün doğuş sancısı əvvəlcə başlayar, məsələn, 20 dəqiqədə bir hiss edirsən ki, qarnın aşağı hissəsində bir küt bir ağrı var, amma get-gedə bu ağrı güclənir və səni narahat etməyə başlayır. Amma müddətinə baxmaq lazımdır.

Mən həmişə öz xəstələrimə deyirəm ki, “Mütləq dəqiqə tutun o periodda. Baxın görün neçə dəqiqədə bir olmağa başlayıb”. Normal doğuşu başladacaq ağrılar – bizim 10 dəqiqədə, heç olmasa, 2-3 dəfə o ağrını hiss etməyimiz lazımdır. O zaman biz deyirik ki, “Hə, bu doğuş ağrılarıdır. Başlamış ola bilər”.

Ancaq yenə vurğulayım ki, doğuş ağrılarımız başlasa belə, biz onu sizin daha çox evdə çəkməyinizi istəyirik. Bunun da bir tərəfdən psixoloji bir tərəfi var ki, xəstəxanaya gələn hamilə birbaşa düşünür ki, “Mən gedirəm, doğuram” və bir yandan da xəstə yaxınları “Nə oldu, nə oldu?” havasına girirlər.

Və əgər həmin dönəmdə xəstəxanada keysəriyyə əməliyyatı ilə doğacaq bir qadın da varsa, buradakı qadın normal doğuş ağrılarını çəkərkən, sancıları çəkərkən, əlbəttə, orada bir ağrılı period var… Yanındakı hamilə gəlir və bir anda gedir uşağı qucağında çıxır və psixoloji olaraq o dəqiqə “mən də keysəriyyə əməliyyatına getmək istəyirəm, artıq mən doğmaq istəmirəm, normal doğuş istəmirəm” psixologiyasına gedir və bu xəstəni fikrindən daşındırmaq çox çətin olur.

Biz maksimum xəstələrimizə başa salırıq ki, “Normal doğuşun sancılarını mütləq evdə çəkin”. Əgər dediyim kimi uşağın hərəkətlərində bir problem yoxdursa, su gəlişi yoxdursa, qanaxma yoxdursa, doğuş sancılarını evdə çəkmək, evdə sevdiklərinizin, yaxınlarınızın yanında… Çünki xəstəxanaya gəldikdə, əlbəttə ki, yaxınlarınız da yanınızda olmur və bu səfər təklik psixologiyasına girib bir az daha əməliyyata meyillənir bizim xəstələrimiz.

O vaxt biz onu xəstəxanaya çağırırıq ki, əgər ilkin doğuşdursa, 5 dəqiqədə bir artıq şiddətli ağrı hiss edir qadın, mütləq xəstəxana çıxarmalıyıq.

Digər bir tərəfdən əgər sizin 2-ci, 3-cü doğuşunuzdursa, o zaman isə daha erkən gəlməyiniz lazım ola bilər. Çünki artıq təkrari doğuşlarda sancı periodu o qədər uzun çəkmir və daha sürətli irəliləyir doğuş prosesi. Ona görə 10 dəqiqədə bir ağrı hiss etdikdə artıq xəstəxanaya gəlməyiniz lazım ola bilər.

Əlbəttə ki, bunu mütləq güvəndiyiniz, başından bəri yanına getdiyiniz həkiminizlə hər şey danışaraq… Çünki sizin elə bir özəl durumunuz ola bilər ki, siz xəstəxanaya çox erkən getməli olmalısınız. Bunu sizin həkiminiz bilir, sizin uşağınızda bəzi bəlkə bir problem var, bəlkə sizin üçün pediatriya komandasının erkən gəlməyi lazımdır. Bunu mütləq şəkildə öz həkiminizə danışmağınız lazımdır.

Mən bu məlumatları sadəcə mənim olmayan hamilələrin də məlumatlanması üçün paylaşıram, faydalı olmaq üçün. Təşəkkür edirəm.

Tags doğuş sancıları, normal doğuş, təbii doğuş, yalançı sancılar

Öd Daşı Xəstəliyi Nədir? Xəstəliyin Simptomları və Müalicə Üsulları Nədir?

Öd kisəsi qarın boşluğunun yuxarı sağ nahiyəsində qaraciyərin bir az altında yerləşən armud formalı orqandır. Bağırsaqlara ifraz etdiyi sarı-yaşıl öd ilə orqanizmin həzm funksiyalarına əhəmiyyətli dərəcədə töhfə verir. Öd kisəsində daşın əmələ gəlməsi, öd daşı xəstəliyi olaraq təyin olunur və adətən xəstəlik yaşla artır. Həzmə kömək edən öd çox yüksək səviyyədə xolesterin ehtiva edir və bərkiyir. Çöküntü əmələ gətirdikdən sonra isə öd daşları meydana gəlir.

Öd daşı kişilərə nisbətən qadınlarda daha çox rast gəlinən və kifayət qədər ağrılı ola bilən bir xəstəlikdir. Gün ərzində qaraciyərdən təxminən 1 litr öd ifraz olunur və yağların həzm edilməsi, bəzi vitaminlərin bağırsaqlardan sorulması kimi müxtəlif funksiyaları yerinə yetirir. Öd, qaraciyərdən mədənin davamı olan onikibarmaq bağırsağa axdığı üçün öz yolunda öd kisəsindən keçərək burada toplanır. Suyu udmaqla onun sıxlığı daha da artır. Bəzi qidaları, xüsusən də yağlı qidaları qəbul etdikdən sonra öd kisəsi büzülür və qatılaşdırılmış ödü onikibarmaq bağırsağa göndərir.

Normal şəraitdə öd tərkibindəki müxtəlif maddələrin müəyyən miqdarda qarışığı sayəsində öz axıcılığını qoruyur. Bununla belə, öddə bu komponentlərin hər hansı bir artması və ya azalması ödün axıcılığının pisləşməsinə və “çöküntü buraxan” vəziyyətə səbəb ola bilər. Həm bu çöküntülər, həm də uzun müddət və ya uzun müddətli aclıq hallarında yalnız venadaxili qidalanan öd kisəsi adlanan öd çöküntüləri də öd daşı əmələ gəlməsində rol oynaya bilər.

Öd Daşı Xəstəliyinin Əlamətləri Nələrdir?

Öd daşı əmələ gəlməyə başlayandan sonra daşların sayı və ölçüsü artsa da, adətən ilk vaxtlarda öd kisəsi simptomlarına səbəb olmur. Əksəriyyəti ağrısız olan öd daşları bəzi hallar istisna olmaqla, müayinələr zamanı və ya bəzi əməliyyatlar zamanı təsadüfən aşkarlanır. Öd daşı xəstəliyinin gedişində daş əsas öd axarına düşərsə, çox daha problemli bir prosesə çevrilir. Obstruktiv sarılıq adlanan bu prosesdə xəstədə qarın ağrısı, sarılıq, sidiyin qırmızı və ya qəhvəyi rəngdə olması, ürəkbulanma, qusma və bəzən qızdırma kimi əlamətlər müşahidə oluna bilər.

Bununla yanaşı, daş öd axarını bağladıqda meydana gələn öd kisəsi xəstəliyinin əlamətlərini aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar:

Qarının yuxarı sağ nahiyəsində qəfil və sürətlə ağırlaşan ağrı
Kürək və bel ağrısı
Sağ çiyində ağrı
Ürəkbulanma və qusma
Sidik rənginin qaralması
Həddindən artıq qaz və digər həzm problemləri
İshal

Öd Daşı Xəstəliyinin Müalicəsi Necə Olmalıdır?

Xəstəliyin və onun ağırlaşmalarının müalicəsində müxtəlif üsullardan istifadə edilir. Ən çox istifadə edilən üsul laparoskopik cərrahiyyədir. Öd kisəsi əməliyyatlarının 5%-dən az hissəsi açıq əməliyyatla həyata keçirilir. ERCP və PTK lazım olduqda istifadə edilən digər müalicə üsullarıdır. Öd daşının müalicəsi üçün öd kisəsinin çıxarılmasına xolesistektomiya deyilir. Qızıl standart xolesistektomiya yanaşması laparoskopik əməliyyatlardır. Əgər əməliyyat müxtəlif səbəblərdən laparoskopik üsulla həyata keçirilmirsə, açıq əməliyyat üsuluna üstünlük verilə bilər.

Bu gün cərrahi əməliyyat zamanı kisəni tərk etmək və yalnız daşları çıxarmaq rasional yanaşma kimi qəbul edilir. Bunun səbəbi xəstələrdə təxminən 1 il ərzində daşların təkrarlanma və ağırlaşma riskidir. Ümumi anesteziya altında aparılan laparoskopik xolesistektomiya əməliyyatında operator xəstənin qarnında 3-4 kəsik edir. Bu kəsik yerlərindən xəstənin qarın boşluğuna kiçik və işıqlı cərrahi alətlər daxil edilir və öd kisəsi çıxarılır. Xəstələr əməliyyatdan sonra bir müddət müşahidə edilir və arzuolunmaz bir vəziyyətlə rastlaşmazsa eyni gün və ya əməliyyatdan sonrakı gün evə buraxıla bilərlər.

Öd kisəsi daşlarına cərrahi müdaxilənin xaricində tibbi müalicə və litotripsi adlı üsulla müdaxilə edilə bilər. Əməliyyat oluna bilməyən insanlarda xüsusilə xolesterinin səbəb olduğu daşlarda ursodiol aktiv maddəsi olan dərmanlar tətbiq oluna bilər. Bu dərmanların gündə 2-4 dəfə müxtəlif dozalarda qəbul edilməsi öd kisəsində daşların keçməsinin illər çəkə biləcəyi, müalicənin kəsilməsindən sonra xəstələrdə yenidən daş əmələ gəlməsinin müşahidə oluna bilməsi kimi problemlərlə qarşılaşa bilər.

Öd daşının simptomları və digər şikayətlər zaman keçdikcə görünə və sonra yox ola bilər. Xüsusilə 5 saatdan çox davam edən qarın ağrısından şıikayət edirsinizsə, sarılıq əlamətləri müşayiət olunursa, nəcis ağ rəngdədirsə və bu əlamətlər bu kimi digər şikayətlərlə müşayiət olunursa, bu zaman səhiyyə müəssisələrinə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur.

Öd xəstəliyinin əlamətləri

Normada öd yağların və vitaminlərin parçalanmasında iştirak edir, qidanın bağırsaq boyunca hərəkətini aktivləşdirir. Öd kisəsi xəstəliklərində bu proses pozulur, sağ qabırğaaltında ağrı, qaşınma, sarılıq, ağızda acılıq yaranır.

Öd xəstəliyinin əlamətləri onu törədən səbəbdən asılı olaraq, müxtəlif formada təzahür edir. Gəlin hər bir xəstəliyin xarakterik simptomları ilə tanış olaq.

Öd daşı xəstəliyinin əlamətləri

Öd daşı xəstəliyi – öd kisəsi və ya axarlarda daşların əmələ gəlməsi nəticəsində yaranır. Bu daşlar xolesterin və kalsium duzlarından formalaşır. Xəstəliyin risk amillərinə irsi meylllik, piylənmə, yüksək kalorili qidalar, şəkərli diabet aiddir. Qadınlarda daşlara daha çox rast gəlinir. Hamiləlik dövrü daşların əmələ gəlməsinə təkan verir.

Öd daşı xəstəliyinin tipik əlamətləri sancışəkilli ağrılardır. Ağrıya daşın kisədən çıxaraq, axara düşməsi səbəb olur. Bu zaman sağ qabırğaaltında şiddətli ağrı baş verir. Ağrı sağ qol və kürəyə yayılır.

Xəstələrdə həmçinin ürəkbulanma və qusma müşahidə edilir. Çox vaxt prosesə kisənin iltihabı da qoşulur. Belə vəziyyətlərdə bədən hərarəti yüksəlir. Daş axarı tutduqda sidik tündləşir, nəcis isə rəngsizləşir.

Öd daşı xəstəliyinin diaqnostika və müalicəsi

Daşın diaqnostikasında ən dəqiq metod ultrasəs müayinəsidir. Hazırda öd daşı xəstəliyinin əsas müalicə üsulu cərrahi yolla kisəsinin xaric olunmasından ibarətdir.

Bəzən ultrasəs dalğaları ilə daşın parçalanması tətbiq edilir. Daşların kimyəvi yolla əridilməsi üçün öd turşusu preparatlarından (Urosan, Ursofalk, Ursodiol, Xenoxol, Xenofalk və s.) istifadə olunur. Dərman müalicəsi hər kəsə uyğun deyil. Bunun üçün daşın ölçüsü 20 mm-dən kiçik olmalı, axarların keçiriciliyi pozulmamalıdır. 6-12 ay ərzində müalicə heç bir effekt vermədikdə, yəni daşın ölçüsü kiçilmədikdə dərman qəbulunu dayandırmaq məsləhətdir.

Öd yollarının diskineziyası xəstəliyinin əlamətləri

Öd yollarının diskineziyası (hərəkətin pozulması) – funksional xəstəlikdir. Yəni bu zaman öd kisəsi və axarların quruluşunda heç bir dəyişiklik baş vermir, sadəcə hərəki funksiya pozulur. Kisə həddindən artıq və ya əksinə, normadan az yığılır, axarların açılma və bağlanması arasında uzlaşma olmur.

Diskineziyanın başlıca səbəbi stressdir. Bu öd xəstəliyinin əlamətləri yerli və ümumi olmaqla 2 qrupa bölünür. Yerli təzahürlərə sağ qabırğaaltında yaranan ağrı aiddir. Ağrı küt, sızıltılı xarakterli olub, bir neçə saat və ya günlərlə davam edə bilir. Bir sıra insanlarda isə qısamüddətli, tutmaşəkilli şiddətli ağrılar müşahidə olunur. Sarılıq və qızdırma olmur.

Diskineziyanın ümumi əlamətləri sırasına yuxu və iştah pozğunluğu, daimi yorğunluq, əhval-ruhiyyənin aşağı olması daxildir.

Öd yollarının diskineziyası xəstəliyinin diaqnostika və müalicəsi

Belə vəziyyətlərdə qastroenteroloqa müraciət olunmalı, zəruri müayinələrdən keçilməlidir. Kisənin tonusu az olduqda, “yaşıl pəhriz” – bol meyvə, tərəvəz, eləcə də sıyıq, bitki yağı qatılmış salatlar təyin edilir. Pasiyentlərə gündə 5-6 dəfə yemək tövsiyə olunur. Çünki hər qida qəbulu öd ifrazını stimulə edir. Həmçinin müvafiq preparatlar məsləhət görülür.

Kisənin tonusu yuxarı olduqda isə əsasən bitki tərkibli ödqovuculardan istifadə edilir. Bir çox dərman bitkiləri – solmazçiçəyi, gicitkan, qarğıdalı saçaqları, gülümbahar və s. ödqovucu təsirə malikdir. Öd xəstəliyinin əlamətləri ilə üzləşdikdə onlardan 1 xörək qaşığı götürüb, 1 stəkan suda dəmləyin. 12 saat saxladıqdan sonra süzüb, gündə 2 dəfə yeməkdən əvvəl ½ stəkan qəbul edin.

Ödqovucu vasitələrə həm də mineral sular (məsələn, “Yessentuki” № 4 və 17) aiddir. Bu tip suları isidib, iri qurtumlarla gündə 2 dəfə yeməkdən 20-30 dəqiqə qabaq içmək faydalıdır. Müalicə kursu 1 aydır.

Xroniki xolesistit adlanan öd xəstəliyinin əlamətləri

Xroniki xolesistit – öd kisəsinin iltihabıdır. Onun əsas səbəbi bakterial infeksiyalar (bağırsaq çöpləri, stafilokokk, streptokokk, enterokokk) və qurd invaziyaları (lyamblioz) sayılır. Xəstələr sağ qabırğa altında ağrılardan şikayətlənirlər. Ağrı sağ çiyin və kürəyə yayılır. Çoxsaylı qusma insana heç bir rahatlıq gətirmir.

Diaqnoz ultrasəs müayinəsinin köməyilə qoyulur. Bu öd xəstəliyinin əlamətləri ilə qarşılaşan xəstələrə tərəvəz supları, yağsız ət, meyvə, süd məhsulları, kompot, kisel, bal, itburnu və qarağat dəmləməsi məsləhət görülür.

Xəstəliyin kəskinləşmə mərhələsində 7-10 gün müddətində antibiotiklər (klaritromisin, metasiklin, biseptol və s.) və ya antiparazitar vasitələr (aminoxinolin, metronidazol) təyin olunur.

O cümlədən ödqovucu bitkilərin dəmləmələri, mineral sular müsbət nəticələr verir. Mineral sular 25-30 gün ərzində ilıq halda gündə 3 dəfə yeməkdən əvvəl 200-250 ml içilməlidir. Öd kisəsində daş olan xəstələrin mineral sudan çəkinmələri məqsədəuyğundur.

Xülasə

Məqalədə Sizi öd xəstəliyinin xarakterik əlamətləri ilə tanış etdik. Ən yüngül saydığınız hallarda belə sağlamlığınıza diqqətlə yanaşıb, həkimə müraciət edin.