Sənaye İnqilabı: səbəbləri, xüsusiyyətləri, mərhələləri, nəticələri

Burjuvazinin güc mövqelərinə çıxışı Sənaye İnqilabının başlaması üçün əsas idi. Bu hadisəni müşayiət edən dəyişikliklər kapitalın artan dövriyyəsi, sənayenin xüsusi əllərdə inkişafı, ticarətin irəliləməsi və yeni ixtiraların meydana çıxması idi.

Qibləni necə təyin etmək olar?

Qibləni müxtəlif üsullardan istifadə edərək müəyyənləşdirmək olar. Başqasının evində namaz qılarkən qiblə istiqamətini bilmirsinizsə, ilk növbədə evin yiyəsindən və ya qonşulardan soruşun. Hal-hazırda telefonlarda namaz vaxtlarını və qiblə istiqamətini göstərən proqramlar yayılmışdır. Bir neçə dəfə qibləni bildiyiniz yerlərdə bu proqramları sınayın, doğru göstərsə istifadə edə bilərsiniz. Həmçinin qibləni kompasla da təyin etmək olar. Azərbaycandasınızsa, kompasa baxaraq cənub istiqamətindən azca sağa dönmək lazımdır. Bakıda kompasla bu rəqəm 207 dərəcəni göstərir. Həmçinin, havaya baxıb günəşin çıxma-batma istiqaməti ilə tapmaq olar.

Milli.Az zikr.az-a istinadən bildirir ki, Azərbaycandasınızsa, sol çiyniniz gün çıxan tərəfə (şərqə), sağ çiyniniz isə gün batan tərəfə (qərbə) doğru durun. Bu zaman üzünüzü cənuba tutmuş olacaqsınız. Sonra azca sağa dönsəniz qibləyə yönəlmiş olacaqsınız. Digər bir üsul isə günəşli havada qibləni günəşə baxaraq tapmaqdır. Belə ki, qiblə saatı deyilən vaxt var. Həmin saatda günəş qiblə istiqamətində olur. Bakıda qış mövsümündə bu təqribən 13:00 radələrində, yay mövsümündə isə 13:30 radələrində olur. Qibləni müəyyənləşdirə bilməsəniz, təxmini bir istiqamət götürüb qıla bilərsiniz. Uca Allah buyurur: “Məşriq də, məğrib də Allahındır! Hansı səmtə yönəlsəniz, Allahın Üzü orada olar. Həqiqətən, Allah (hər şeyi) Əhatəedəndir, Biləndir”. (əl-Bəqərə, 115). Əgər namaz qılıb qurtarandan sonra bəlli olsa ki, qibləni səhv təyin etmisiniz, namaz səhihdir və yenidən qılmağa ehtiyac yoxdur. Cabir (Allah ondan razı olsun) deyir: “Biz, Allahın Rəsulu (ona Allahın salavatı və salamı olsun) ilə yürüşə çıxmışdıq və (hava) dumanlandı. Qiblənin istiqamətini müəyyən etməyə çalışdıq və bu barədə ixtilafa düşdük. Hər kəs öz bildiyi kimi namazını qıldı və bizdən bir nəfər yönəldiyi istiqaməti nişanladı ki, sonradan bunu yoxlasın. Növbəti səhər biz baxıb gördük ki, biz qiblədən digər istiqamətə yönələrək namaz qılmışıq. Biz bu barədə Peyğəmbərə, Allahın ona salavatı və salamı olsun, bildirdik və o, bizə namazı təkrar qılmağı əmr etmədi və dedi: “Namazınız səhihdir”. (əl-Hakim, 743).

Milli.Az

Sənaye İnqilabı: səbəbləri, xüsusiyyətləri, mərhələləri, nəticələri

The Sənaye inqilabı o Birinci Sənaye İnqilabı, 18-ci əsrin ikinci yarısında Böyük Britaniyada başlayan və daha sonra Avropanın qalan hissəsinə və ABŞ-a yayılmış sənayeləşmə prosesi idi. Nəticə budur ki, ölkə iqtisadiyyatı əkinçilik və heyvandarlığa söykənir və sənaye fəaliyyətinə yönəlməyə başlayır.

Bu dönüşüm təkcə iqtisadiyyatı təsir etmədi, eyni zamanda cəmiyyətin dəyişməsinə də səbəb oldu. Şəhərləşmə prosesi var idi və sənaye işinin yüksəlməsi işçi hərəkatlarının meydana çıxmasına səbəb oldu. Feodalizmdən yaranan köhnə sosial siniflər burjuvaziyanın böyük əhəmiyyət qazandığı yeni strukturların yaranması üçün yoxa çıxdı.

Sənaye inqilabının xüsusiyyətlərindən biri də yeni texnologiyaların meydana çıxması idi. Ən təsirli arasında buxar mühərriki, dəmir yolu və fabriklər daxilində istehsalın artırılmasına həsr olunmuş maşınlar var.

Bu inqilabın ikinci mərhələsində onsuz da yeni enerji mənbələri istifadə olunmağa başladı. Kömür, neftin istifadəsi ilə müqayisədə əhəmiyyətini itirməyə başladı və bu da nəqliyyatda yaxşılaşmaya imkan verdi. Digər tərəfdən kapitalizm sənaye cəmiyyətlərinin hakim modeli oldu.

Fon və mənşə

Avropadakı sənayeləşmənin əvvəlkiləri müasir çağın əvvəllərinə qayıdır. Beləliklə, 16-cı əsrdən başlayaraq iqtisadi sistem ticarət, bankçılıq və ya maliyyə metodlarının güclənməsi ilə dəyişməyə başladı. Eyni şəkildə nəqliyyat vasitələrində və digər sahələrdə də bir irəliləyiş var idi.

Lakin bütün bu dəyişikliklər çox yavaş və geriyə addımlarla baş verirdi. Epidemiyalar, davamlı müharibələr və aclıqlar irəliləmənin davamlı olmasına imkan vermirdi.

Sənaye öncəsi iqtisadiyyatlar

İngiltərə, Almaniya və ya Fransa kimi ölkələrin adambaşına düşən gəlirləri Sənaye İnqilabından əvvəl çox az idi. Bundan əlavə, bu gəlir yalnız istehsal artdıqda yaxşılaşdı və epidemiyalar və digər səbəblər azalmağa səbəb olduqda azaldı.

İqtisadiyyatı ağırlaşdıran ən böyük problemlərdən biri uşaq və gənclər arasında çox yüksək olan ölüm idi. Səbəblər xəstəlikdən zəif məhsula qədər müxtəlif idi. Bu, doğum nisbətinin də yüksək olmasına baxmayaraq, əhalinin artmamasına səbəb oldu.

Bu Sənaye İnqilabından əvvəl cəmiyyətlərdə işçilərin 75% -dən çoxu əkinçiliklə məşğul idi. Bununla yanaşı, istehsal, torpağın məhsuldarlığından, iqlimindən və alətlərin keyfiyyətindən asılı idi. Nəticə qida istehsalının az olması idi.

Digər tərəfdən, sənaye mallarına tələb də az idi. Kəndlilər, iqtisadi şərtləri səbəbiylə onlara girə bilmirdilər, onları ala bilən zadəganlar və ruhanilər isə az idi ki, istehsalın gəlirliliyi lazım idi. Buna əlavə olaraq sənayenin böyük miqdarda istehsal etmək gücünə sahib olmadığını da əlavə etmək lazımdır.

İlk kapitalist cəmiyyətlər

Qeyd olunan çətinliklərə baxmayaraq, iqtisadi modeldəki dəyişiklik artıq İntibahdan başlamışdı. O dövrdə ilk kapitalist cəmiyyətlər Şimali İtaliya və Hollandiyada meydana gəldi.

Daha sonra və 18-ci əsrin ortalarında ağır sənayenin və mədənçiliyin başlanğıc inkişafı Avropaya cəmiyyətlərinin iqtisadi əsaslarını dəyişdirməyə imkan verdi. Əlavə olaraq ticarət də məhsuldarlıq kimi artdı.

Bu inkişaflar 19. əsrdə vurğulanan əhali artımına səbəb oldu. İdeoloji əsasları rasionalizm və elmi yenilik olan Sənaye İnqilabı belə başladı.

Sənaye inqilabının səbəbləri

Sənaye İnqilabı İngiltərədə cəmiyyətin əkinçilikdən sənayeye yönəlməsinə səbəb olan bir sıra amillərlə başladı.

Kənd təsərrüfatı inqilabı

Qeyd olunduğu kimi, sənaye inqilabından əvvəl əsas iqtisadi fəaliyyət kənd təsərrüfatı idi. Ancaq bu sektor az inkişaf etmişdi və yeniliklər çox nadir idi.

Əhali artmağa başladıqda qida istehsalını artırmaq lazım idi. Torpaq mülkiyyətçiləri bu artıma nail olmaq üçün yeni əkinçilik texnikalarını, alətlərini və gübrələr kimi ixtiraları tətbiq etməli idilər.

Daha az işçi ilə daha çox məhsul istehsal oluna bildiyindən yeni alətlər və texnika kəndlilərin sayının azalmasına səbəb oldu. İşsiz qalanlar şəhərlərə köçməli və fabriklərdə işçi qüvvəsi olmalı idilər.

Demoqrafik inqilab

Pəhrizdəki dəyişikliklər və həyat keyfiyyətindəki yaxşılaşma demoqrafiyanın 18-ci əsrdən etibarən böyüməsinə səbəb olan amillər idi.

Ölümün düşməsinə imkan verən digər bir amil, aşı ixtirası kimi nailiyyətlərlə təbabətin inkişafı idi.

Burjua inqilabları

XVIII əsrin ikinci yarısı burjuvaziyanın siyasi hakimiyyətin bir hissəsini, daha sonra kralın və zadəganların əlində tutma tələbi ilə xarakterizə olunurdu. Bu, Fransız inqilabı kimi bir neçə inqilaba səbəb oldu.

Burjuvazinin güc mövqelərinə çıxışı Sənaye İnqilabının başlaması üçün əsas idi. Bu hadisəni müşayiət edən dəyişikliklər kapitalın artan dövriyyəsi, sənayenin xüsusi əllərdə inkişafı, ticarətin irəliləməsi və yeni ixtiraların meydana çıxması idi.

İngiltərədə, üstəlik, bu proses on yeddinci əsrdə baş verdiyi və onunla feodal sistemin itməsi səbəbindən daha əvvəl başlamışdır. Mütləqçilik, digər Avropa ölkələrində baş verənlərin əksinə olaraq yox oldu və ölkə daxili sabitlik mərhələsindən keçdi.

Sosial-iqtisadi amillər

İngiltərənin qazandığı ticarət üstünlüyü, bir neçə sahibkarın əlində cəmləşməsinə baxmayaraq, ona çoxlu kapital toplamağa imkan verdi.

Başqa bir vacib amil, işarə edildiyi kimi, sənaye üçün mövcud işçi qüvvəsinin olması idi. Səbəbləri bir çox kəndlini işsiz qoyan əkinçilik texnikasının təkmilləşdirilməsi və demoqrafik artım idi.

Coğrafi amillər

Böyük Britaniyada sənayeləşmənin başlamasına səbəb olan üstünlüklər arasında ərazilərində müəyyən xammalın olması da var. Bunların arasında sənaye və nəqliyyat üçün əsas olan dəmir və kömür fərqlənirdi.

Sənaye inqilabının xüsusiyyətləri

Mexanizasiya və istehsal sistemi

Sənayeləşmə ilə istehsal sistemlərində böyük bir dəyişiklik oldu. Bu şəkildə fabriklərə maşınlar gətirildi və hidrolik kimi enerji və ya kömürün yaratdığı enerji istifadə olunmağa başladı.

Artan istehsal kiçik sənətkarları rəqabət edə bilmir və bir çox hallarda iflasa uğradı. Öz növbəsində fabriklər bir istehsal sistemindən (seriyalı) istifadə etməyə başlamaq üçün fərdi olaraq istehsalını dayandırdı.

Mütəxəssislərin fikrincə, toxuculuq sənayesində mexanizasiyaya uçan servis, yeni əyiricilər və elektrikli dəzgahlar təqdim olunduqda başladı. Daha sonra maşınlar metallurgiya, mədənçilik və əkinçilik kimi sahələrə yayıldı.

Ən vacib irəliləyiş, bu maşın 1769-cu ildə James Watt tərəfindən icad edilən buxar mühərriki ilə işə başladığı zaman idi.

Kömür və dəmir

Yeni enerji mənbələrinin istifadəsi Sənaye İnqilabının ən yaxşı xüsusiyyətlərindən biri idi. Onlardan biri kömür 19-cu əsrdə yanacaq kimi tətbiq olundu, çünki dövrün böyük ixtirasını qidalandırdı: buxar mühərriki.

Kömürə olan tələb madencilikdə bir sıra yeniliklərin həyata keçirilməsinə səbəb oldu. Bunların arasında şaxtalarda daha etibarlı işləyə bilmək üçün mədənlərdə şüa və dəmir istifadəsi. Bundan əlavə, bu mineralın çıxarılması və nəqlini asanlaşdırmaq üçün relslər və vaqonlar istifadə olunmağa başladı.

Digər tərəfdən, 18-ci əsrin ikinci yarısından etibarən gəmilər, alətlər və sursat hazırlamaq üçün dəmirə tələb artdı.

Dövrün yeniliklərindən bəhrələnən sahələrdən biri də polad sənayesi idi. Məsələn, 1783-cü ildə dəmir yayma ixtira edildi və 1856-cı ildə Bessemer çeviricisi meydana gəldi və bu da çuqunu polad halına gətirməyə imkan verdi.

Yeni nəqliyyat vasitələri

Xammal və malların daşınması ehtiyacı Birləşmiş Krallığı yollarını yaxşılaşdırmağa və çay naviqasiya imkanlarını genişləndirmək üçün çox sayda kanallar çəkməyə məcbur etdi.

Bununla birlikdə, nəqliyyatdakı böyük inqilab dəmir yolu ilə gəldi, həm mallar, həm də sərnişinlər üçün böyük bir yük tutumuna sahib olan daha sürətli bir vasitə.

1829-cu ildə Stephenson tərəfindən icad edilən lokomotiv buxar mühərriki ilə işləyirdi. Bu mühərrik naviqasiyada da istifadə edilmişdir.

Kapitalizmin yüksəlişi

Sənaye inqilabı iqtisadi modeldə bir dəyişiklik meydana gətirdi. İstehsal vasitələrinə və əldə olunan mallara xüsusi mülkiyyətə əsaslanan bir sistem olan kapitalizm köhnə feodal quruluşun qalıqlarını yer üzündən sildi.

Bu sistemin tətbiqi problemsiz deyildi. Sosial sahədə işçilərin pis yaşayış şərtləri səbəbindən qalıcı bir gərginlik mənbəyi olacaq yeni siniflər meydana çıxdı.

Sosial dəyişikliklər

Sənaye İnqilabından çıxan cəmiyyət, əvvəlki dövrlərlə müqayisədə bir çox fərqlilik göstərdi. Başlamaq üçün, zehniyyət dəyişikliyi inkişaf etdi ki, bu da bütün bilik sahələrində biliklərin çoxalmasına səbəb oldu.

Dini dogmalar artıq cəmiyyətin mərkəzində deyildi və bu, elmi, texniki və sağlamlıq araşdırmalarında böyük bir irəliləməyə imkan verdi.

Digər tərəfdən, burjuaziya getdikcə daha çox güc yığırdı. Eyni zamanda, əsasən kənd dünyasından olan yeni bir işçi sinfi meydana çıxdı. Təyinatları fabriklərdə işləmək idi və yaşayış yerlərinin çox pis olduğu məhəllələr quraraq iş yerlərinə yaxın şəhərətrafı bölgələrdə yerləşdilər.

Yaşadıqları kazarmalar, fabriklərin özləri kimi antisanitariya yerləri, nəmlik və zəif havalandırma idi. Buna iş təhlükəsizliyinin olmaması və həftənin yeddi günü, günün 12 saatını keçə bilən saatların əlavə edilməsi lazımdır.

Nəticə işçilərin tez-tez işlə əlaqəli xəstəliklərin və ya qəzaların qurbanı olması idi. Vəziyyətlərini yaxşılaşdırmağa çalışmaq üçün sosialist ideologiyasının etiraz təşkilatları meydana çıxdı.

Avropadan kənarda

Sənaye inqilabı tədricən digər Avropa ərazilərinə yayıldı, baxmayaraq ki, İspaniya kimi bəzi istisnalar istisna olmaqla, transformasiyaların başlaması çox daha uzun oldu.

Avropanın xaricində ABŞ sənayeləşən ilk ölkə oldu. 19-cu əsrin sonlarında sənaye gücündə Böyük Britaniyanı tutdu.

Yaponiya isə tekstil fəaliyyətinin modernləşdirilməsi ilə öz sənayeləşməsinə başladı. Bu vəziyyətdə Dövlət bir dəmir yolu şəbəkəsinin inşası və bankların açılması kimi tədbirlərin hərəkətverici qüvvəsi idi.

Sənaye İnqilabının Mərhələləri

Tarixçilər Sənaye İnqilabını iki mərhələyə böldülər: birincisi, 1780-ci ildən (digər müəlliflərə görə 1750) 1840-a qədər və 1880-1914-cü illər arasında davam edən İkinci Sənaye İnqilabı.

Birinci mərhələ

Sənaye İnqilabı 1780-ci ildə Böyük Britaniyada başlamışdır, baxmayaraq ki tarix tarixçi cərəyana görə dəyişir. O dövrdə buxar mühərrikinin tətbiqi tekstil sənayesi üçün bir irəliləyiş idi. Daha sonra, təxminən 1830-cu ildə dəmir yolunun genişlənməsi polad sənayesinə böyük bir təkan verdi.

Əhalinin artması və mövcud işçi qüvvəsi baş verən dəyişikliklər üçün əsas amillər idi. Zavodlar kənd təsərrüfatını əvəz edən ölkənin iqtisadi həyatının mərkəzi oldu. Üstəlik, kapitalist iqtisadi sistem özünü feodalizmin qalıqlarına yüklədi.

19-cu əsr, cəmiyyətin bütün sahələrində baş verən dəyişikliklərlə birlikdə istehsalın mexanizasiyası ilə xarakterizə olunurdu. İstehsal fabrik sisteminə yol verdi və bu da istehsalın artmasına səbəb oldu.

Texniki inkişaf, mineral kömürün əsas enerji mənbəyi kimi istifadəsi və yeni iş rejimlərinin tətbiqi bu dövrün digər üç xüsusiyyəti idi.

Bundan əlavə, Böyük Britaniya müstəmləkə hökmranlığını Londonu dünyanın maliyyə paytaxtına çevirənə qədər genişləndirdi. Dünyanın hər yerindən xammal gəlməyə başladı və İngilis malları koloniyalarında satıldı.

İkinci mərhələ

Yeni enerji mənbələrinin meydana çıxması, nəqliyyatın modernləşdirilməsi, yeni rabitə, maliyyələşdirmə və istehsal üsulları Sənaye İnqilabında yeni bir mərhələnin başlanğıcı oldu. Bu, Birinci Dünya Müharibəsi başlayanda 1870-1914-cü illər arasında inkişaf etdirilmişdir.

Bu ikinci mərhələ istehsal vasitələrinin inkişafını asanlaşdıran elmi və texniki inkişafla xarakterizə olunurdu. İnqilabın ilk mərhələsində baş verənlərdən fərqli olaraq, bu Böyük Britaniyada əsas rolunu ABŞ-a həvalə etdi.

Elektrik və neft enerji mənbəyi olaraq istifadə olunmağa başladı və bu da istehsal və nəqliyyatı yaxşılaşdırdı. Digər tərəfdən polad kimi yeni materiallar da təqdim edildi.

Buxar mühərriki istifadəsinə davam etsə də, daha səmərəli mühərriklər tərəfindən tədricən yerindən çıxarıldı. Elektrik, öz növbəsində, işıqlandırmanın yanında metallurgiyada da tətbiq olundu. İkincisi, şəhərlərdə və fabriklərin özündə böyük bir dönüşüm olduğunu düşünürdü.

Lokomotivlər və metal gəmilər turbinlərlə işlənməyə başladı. Daha sonra, neft imkanlarının öyrənilməsi ilə avtomobillər və təyyarələr üçün yeni mühərriklər yaradıldı.

Ən vacib yeniliklərdən biri də fabriklərin içərisində baş verdi. Beləliklə, hər birində işçi sayı artdı və montaj xətti tətbiq edildi. Nəticədə məhsulların son qiyməti düşərkən istehsal artdı.

Nəticələr

Sənaye İnqilabı, iqtisadi sahəni çox aşan bir sıra dərin dəyişikliklərə səbəb oldu. Siyasətdən sosial quruluşa qədər olan bütün sahələr dəyişikliklərdən təsirləndi.

İqtisadi dəyişikliklər

İqtisadi sahədə əsas nəticə kapitalizmin hakim sistem kimi təqdis edilməsi idi.

Bu inqilab özü ilə əmək səmərəliliyində əhəmiyyətli bir artım gətirdi, istehsalın dəyəri azaldı. Bu yolla hər hansı bir məhsulun istehsalı daha ucuz idi, beləliklə sənayeləşmiş ölkələr daha çox sərvət əldə edirdilər.

Bu, böyük kapitalın yığılmasına və bir çoxunun səhmdar cəmiyyətləri düsturu altında böyük şirkətlərin meydana çıxmasına imkan verdi. Eyni zamanda banklar, ticarət otaqları və sığorta şirkətləri qurulurdu.

Şəhərlərin böyüməsi

Texnoloji inkişaf sayəsində işsiz qalan kənd təsərrüfatı işçilərinin mühacirəti şəhərlərdə əhalinin çoxalmasına səbəb oldu.

Bu köhnə kəndlilərin taleyi fabriklər idi, çünki bir çox sənətkarlıq emalatxanası məhsulların daha böyük və ucuz istehsalına qədər yaşaya bilmədi.

Əhali artımı

Sənayeləşən ölkələrdə əhəmiyyətli bir demoqrafik artıma müxtəlif amillər təsir etdi.

Başlamaq üçün bir çox şəhərdə sanitariya vəziyyəti yaxşılaşdırıldı. Bunların arasında şəhərlərin daha təmiz olmasını nəzərdə tutan kanalizasiya sistemləri var idi. Bundan əlavə, sabun kimi ixtiralar ortaya çıxdı və yemək keyfiyyətcə yaxşılaşdı. Ölüm azalmağa və yarı ömür artmağa başladı.

Bu irəliləyişlərə, o günə qədər ölümcül olan bir çox xəstəliyin təsirini azaltmaq üçün vacib olan aşıların ixtirası əlavə edilməlidir.

Sinif cəmiyyəti

Sənaye inqilabı ilə əlaqəli ən mühüm dəyişikliklərdən biri də yeni sosial siniflərin yaranması idi. Orta əsrlərdən miras qalan köhnə quruluşlar yox oldu və dünyadakı siyasətə təsir edən yeni aktyorlar meydana çıxdı.

Maşın istifadəsi səbəbindən işlərini itirən kəndlilərin iki fərqli aqibəti var idi: bir neçəsi gündəlik işləyən, əksəriyyəti fabriklərdə işləmək üçün şəhərlərə köçmüşdü. Bunlar yeni bir sosial təbəqəyə daxil edildi: proletariat.

Proletariata qarşı kapitala və sənaye müəssisələrinə sahib olan kapitalist sahibkarlardan ibarət sənaye burjuaziyası dayanırdı. İşçilər, öz növbəsində, yalnız əmək haqqı müqabilində işəgötürənlərə satdıqları işçi qüvvəsinə sahib idilər.

İki sinif arasındakı əlaqə əvvəldən gərgindir. İşəgötürənlər işçilərinə ağır iş şərtləri tətbiq etdilər. İş təhlükəsizliyi mövcud deyildi və iş saatları bir çox hallarda tətil və fasiləsiz 12 və ya 15 saatı keçə bilər. İşçilər arasında çox sayda uşaq var idi.

Ən yaxın nəticə, əmək hüquqları uğrunda mübarizə aparan işçi hərəkatlarının və birliklərin yaradılması idi. Fabriklərin mexanizasiyasına qarşı qruplar da meydana çıxdı ki, bu da işlərini təhdid etdi.

Birləşmə hüququ dərhal olmasa da və işçilərdən böyük təzyiq tələb etsə də, 1824-cü ildə ilk peşə təhsili və qarşılıqlı yardım mərkəzləri meydana çıxdı. Daha sonra 1833-cü ildə Böyük Britaniyada ilk həmkarlar ittifaqları yaradıldı.

Əsas maşınlar istifadə olunur

Birinci Sənaye İnqilabı, böyük ölçüdə istehsalı artıran yeni maşınların meydana çıxması ilə istehsal edilə bilərdi.

Buxar maşını

Buxar mühərriki Sənaye İnqilabının ən vacib ixtirası hesab olunur. İskoçmen James Watt tərəfindən həyata keçirilən patent 1769-cu ilə aiddir. Bu tip mühərriklər nəqliyyat, tekstil sənayesi və metallurgiyada və digər sahələrdə istifadə edilmişdir.

Dəmir yolu

Sözügedən buxar mühərriki, Sənaye İnqilabının ilk mərhələsinin ən xarakterik nəqliyyat vasitələrinin – dəmir yolunun görünməsinə imkan verdi. Onun konsepsiyası artıq məlum idi: taxta relslərdə yuvarlanan vaqonlar.

Hələ 17-ci əsrdə İngilis kömür mədənləri istehsallarını limanlara gətirmək üçün bu nəqliyyat növündən istifadə etdilər.

Əsas dəyişiklik George Stephensonun vaqonları itələmək üçün buxar maşınını yaratması ilə baş verdi. Bu, malların və sərnişinlərin daşınması yolunu tamamilə dəyişdirdi.

Küçə işıqlandırması

Şəhərlərin işıqlandırılmasının ilk müasir metodu qaz lampaları ilə olmuşdur. Küçələr daha etibarlı olmağa başladı, iş vaxtının uzadılmasına təsir edən bir şey.

19-cu əsrin sonunda yeni və daha səmərəli bir ictimai işıqlandırma sistemi ortaya çıxdı: elektrik.

Tikiş maşını

Tikiş maşını Sənaye İnqilabından əvvəl mövcud idi, lakin o dövrdə Elias Howe tərəfindən eyni anda iki sap istifadə etmək üçün təkmilləşdirilmişdir. Bu şəkildə istehsal sürəti artdı.

Bununla birlikdə, bu dəyişiklik hələ də iki əlin istifadəsinə imkan vermədi, çünki işləməsi üçün bir krank işlədilməli idi. Son dəyişikliyin müəllifi, 1850-ci ildə işçilərin hər iki əlinin tikilməsində sərbəst olmasına imkan verən bir ayaq pedalı təqdim edən Isaac Singer idi.

İplik maşını

İplik maşını İngiltərəyə 1741-ci ildə James Hargreaves tərəfindən gətirilmişdir. Bu cihaz tekstil sənayesi üçün əsas idi və istehsal prosesinin mexanizasiyasının ilk nümunəsi oldu.

İllər sonra, maşın Samuel Crompton tərəfindən çox yaxşılaşdırıldı. Modelinin adını daşıyan Mule Jenny, hidrolik güclə işləyir və daha güclü və daha incə bir iplik istehsal edir.

Maraq mövzuları

Sənaye İnqilabının ixtiraları.

İkinci Sənaye İnqilabının ixtiraları.

Üçüncü Sənaye İnqilabı.

Meksikada Sənaye İnqilabı.

İspaniyada Sənaye İnqilabı.

İstinadlar

1. Selva Belén, Vicent. Birinci Sənaye İnqilabı. Ekonomipedia.com saytından əldə edilmişdir
2. Beltrán Tapia, Francisco. Sənaye inqilabı niyə baş verdi? Nadaesgratis.es saytından əldə edilmişdir
3. Lozano Kamara, Jorge Juan. 1-ci Sənaye İnqilabı. Classeshistoria.com saytından əldə edilmişdir
4. Britannica Ensiklopediyasının Redaktorları. Sənaye inqilabı. Britannica.com-dan əldə edildi
5. Chen, James. Sənaye inqilabı. İnvestopedia.com saytından əldə edilmişdir
6. Elçiç, Miljan. Birinci Sənaye İnqilabı. Orta.com saytından əldə edildi
7. Elliott, Simon. İngiltərənin Birinci Sənaye İnqilabı. Historytoday.com saytından əldə edildi