Nitq etiketləri

Xəstə toyuqları digərlərindən ayırın. Avadanlığı dezinfeksiya edin. Поилки, кормушки промойте сначала раствором кальцинированной соды или хлорной известью, затем простой водопроводной водой или водой из колодца. Antiseptol hazırlayın və xəstə toyuğun burun deşiklərinə 1-2 damcı tökün.

Xəstəliklər və onların müalicəsi

Yağışlar çoxalıb, havalar soyuqlaşır, bir azdan bərk soyuqlar düşəcək. İnsanlar kimi belə keçid dövründə toyuqlar da soyuqdan xəstələnirlər.

Xəstəliklərə qarşı profelaktika tədbirləri:

Hansı profelaktika tədbirləri görmək və necə sağaltmaq? Payız-qış dövründə toyuqlarda daha çox rast gəlinən xəstəliklər boğaz, traxeya, ağ ciyər soyuqdəyməsidir. Bu dövrdə toyuqlara açıq ağızla nəfəs almaq çətinləşir, onlan tez-tez öskürür və nəfəs yollarındakı bəlğəmı xaric etməyə çalışırlar.

Gecə hini pulevizatordan istifadə edərək aşpiseptol preparatı ilə spreyləyin. Hazırlanma qaydası: 2-3 litr isti suyda 350qram kalsiumlaşdırılmış soda ilə, ayrıca 7 litr suda isə xlorlu əhəng həll edilir. Selikli qişanı yandırmamaq üçün durulmuş məhlulu istifadədən qabaq yaxşıca qarışdırıb 2 mislində içdikləri suya qatırlar. Zökəm quşlar yayılmış xəstəlikdir.

Ağır hallarda toyuqların başı da şişə bilər, gözlər bərəlir, dimdiklərini sıxdıqda burunlarından selik axır.

Vaxtında qarşısı alınmazsa, gözlər xəstələnir, kor olur, arıqlayaraq tələf olurlar.

Xəstə toyuqları digərlərindən ayırın. Avadanlığı dezinfeksiya edin. Поилки, кормушки промойте сначала раствором кальцинированной соды или хлорной известью, затем простой водопроводной водой или водой из колодца. Antiseptol hazırlayın və xəstə toyuğun burun deşiklərinə 1-2 damcı tökün.

Digər toyuq xəstəlikləri:

Əfsuslar olsun ki, toyuq xəstəlikləri təkcə soyuqdəymə ilə məhdudlaşmır. Toyuqlar həm də zob iltihabı, mədə və qarın xəstəliklərindən də əziyyət çəkə bilərlər. Bu xəstəliklərin səbəbi turşumuş və ya donmuş qidada, yem qarışıqlarının tərkibində xırdalanmamış taxıl, saman və artıq əlavə edilmiş torpaq ola bilər. Belə halda yem toyuqların çinədanında çox qalır və gec həzm olunur, toyuq iştahını itirir və bəzilərində pipiklərinin qıraqları göyərir.

Xəstəlyin qabağını almaq üçün toyuqlara yulaf həlimi, qıcqırdılmış süd, cücərdilmiş taxıl verilir. İçmək üçün isə kalium permanqanat, rivanol və ya içməli soda məhlulu verilmalidir.

Qarın və mədə iltihabı vitamin çatışmazlığı zamanı daha ağır keçir. Xəstəliyin profelaktikasının əsası keyfiyyətli buğda ilə düzgün təşkil edilmiş qidalanmadır. Qidaya həm də qızardılmış və ya cücərdilmiş buğda, xırdalanmış suxarı, xırdalanmış kök və kələm yarpaqları əlavə etmək olar.

Lələklərini dartışdırmamaları üçün tədbirlər:

Uzun qış fəsli başlayır. Niyə toyuqlar bir-birinin lələklərini dimdikləyirlər?

Bu suala cavab tapmazdan qabaq toyuqların bir-birinə belə qəddar münasibətinin səbəblərini araşdıraq.

Toyuqların bir-birinin lələklərini qoparmalarının səbəbi bir neçə ola bilər.

Lələklərin yeyilməsinin birinci səbəbi toyuqların orqanizmində zülal və kalsium çatışmazlığı ola bilər. Bu period uzun müddətli olmaya bilər- əsasən aktiv yumurtlama və qırt düşmə zamanı olur. Bu period keçdikdən sonra kalsium balansı, digər mineral komponentlər və zülalların miqdarı bərpa olunur, ancaq onların bu vərdişi qalır. Başqa sözlə belə ziyanlı vərdişlərin sabəblərindən biri orqanizmdə mineral, zülal və s. komponentlərin çatışmazlığı ola bilər.

Toyuqların həyatında belə momentləri izləmək və bu periodlarda onların qidalarına dəniz çınqılı və ya digər kalsium tərkibli komponentlər, zülal qidaları: ət və balıq unu, bişmiş balıq içliyi və ya əti, döyülmüş noxud, paxlalılar fəsiləsinin yaşıl kütləsi (noxud və s. ) əlavə etmək lazımdır.

Qış fəslində isə belə vərdişlərin səbəblərindən biri toyuqların darıxması, hindəki darısqallıq da ola bilər. Belə ziyanlı vardişlərin qabağını almaq üçün onlarını başını qatmaq, bir işlə məşğul etmək lazımdır.

Qışda hətta şaxta olsa belə toyuqları heç olmasa 1-2 saat həyətə va ya otlaqa buraxmaq lazımdır. Hində isə onların başını qatmaq üçün samanın içərisinə buğda səpmək lazımdır. Müxtəlif üsullardan istifadə etməklə onların başını qatmaq (kəsilmiş balqabaq və digər tərəvəzlər hinə atmaq və s. ) olar. Belə tədbirlər görüldüyü halda onların bir-biri ilə münasibətlərinə vaxtaları qalmayacaq.

Nitq etiketləri

Hər bir xalqın öz milli təfəkkürünə, etnoqrafiyasına uyğun olaraq, müraciət, görüşmə, ayrılma, təbrik və s. formaları, ifadələri olur ki, onlara nitqetiketləri, yaxud nitqyarlıqları deyilir.

1) Müraciət etiketləri

Xanım! Cənab! Müəllim! Oğlum! Qızım! Əmi! Dayı! A bala! Qardaşoğlu! Bacıoğlu! Qardaş! Əzizim! Qadası! Dərdin alım! Başına dönüm!

Müsahib yaşca böyük olduqda, yaxud ortada tanışlıq olmadıqda ona “siz” deyə müraciət olunur.

Müraciət etiketləri iki yerə ayrılır:

• rəsmi müraciət: Cənab prezident! Vətəndaş hakim!
• qeyri-rəsmi müraciət: Oğlum! Qadan alım!

2) Görüşmə etiketləri

Salam! Salam-əleyküm! Əleyküm-salam! Xoş gördük! Gün aydın! Sabahınız xeyir! Axşamınız xeyir! Xoş gəlmişsiniz!

3) Ayrılma etiketləri

Xudahafiz! Əlvida! Salamat qalın! Sağ olun! Allah amanında! Gecəniz xeyrə qalsın! Xeyrə qənşər (qabaq, doğru) gedin! Uğur olsun! Yaxşı yol! Görüşənə qədər!

4) Təbrik etiketləri

Təbrik edirəm! Gözünüz aydın! Mübarəkdir!

Mübarək olsun! (hamısının cavabında: Sağ olun!)

5) Alqışlar

Allah sizə kömək olsun! Yastığınız yüngül olsun! Allah rəhmət eləsin! Görüm neylim, necə eliyim deməyəsiniz.

6) Qarğışlar

Allah öldürsün! Allah evini yıxsın! Gözün tökülsün.

7) Söyüşlər

Səni yerə soxum! Üzünə tüpürüm.

QEYD: Son illərə qədər fəal işlənən Yoldaş! Vətəndaş! müraciət formaları artıq qeyri-fəaldır. Halbuki son illərə qədər, demək olar ki, işlənməyən cənab sözü artıq geniş miqyasda yayılmışdır.

Müəllif: KAMRAN ƏLİYEV
Mənbə: AZƏRBAYCAN DİLİ, abituriyentlər üçün köməkçi vəsait, Bakı — «Elm» — 2011, ISBN 978-9952-453-30-0