Azərbaycan Arxeologiyası

0, qədim möhürlərin, pulların, şəhərlərin tədqiqi nəticəsində müəyyən etmişdir ki, Şimali Azərbaycan ərazisində ilk dövlət olan Alban dövləti e.ə.IV əsrin axırlarmda yaranmışdır. Elmi əsaslara söykənən l.A.Babayevin bu fikirləri həm Respublikamızda, həm də xarici ölkələrdə tanınmış mütə-xəssislər tərəfındən qəbul olunmuşdur. l.A.Babayev regionda qədim Iran, antik dünya və Qafqaz arxeologiyası üzrə tanmmış mütəxəssislərdən biridir. 0, bu sahə üzrə Moskva, Sankt-Peterburq, Kiyev, Tbilisi, Irəvan, Afına, An­kara və başqa yerlərdə çağrılan elmi konfrans və simpoziumlarm əksəriyyə-tində sanbalh məruzələrlə çıxış etmişdir.

AZƏRBAYCAN ARXEOLOGIYASI – DSpace at Khazar University

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

В 1833 г. в Баку был подготовлен схематический «генеральныйплан Бакинской крепости с показанием внутри оной предполагаемыхулиц и место для построения цитадели» [12].6 октября 1835 г. был подготовлен следующий «План крепостиБаки с показанием предположения на устройство в оной Цитадели иКрепости, и увеличения форштадта за Крепостью» [11].В 1924-1927 гг. был составлен план планировки г. Баку [14].В 1855 году был составлен новый «Генеральный план Бакинскойкрепости с частью форштадта и вблизи окружающей местности снятыйс натуры посредством мензулы в 1854 город Баку 22 августа 1855 г. [2,с. 132].Эскизный проект реконструкции старой части города Баку- крепости,подготовленный группой авторов под руководством проф. Л.А.Ильина (Санкт – Петербургский Гипрогор) в 1934-37 гг. предлагал усилитьеле уловимую в планировке Ичери Шехер радикально-кольцевуюсистему. Однако реконструкцию Бакинской крепости не удалось осуществитьиз-за начавшейся второй мировой войны (10).Вопрос реконструкции оздоровления и осовременивания ИчериШехер ставился и на следующем этапе разработки генерального планагорода в 1934-1937 годы. «Существующая застройка данного микрорайона(Ичери Шехер – А.И.) по принятой проектом установке подвергаетсяликвидации на 50 %. В районе сохраняются памятники стариныи наиболее ценные жилые здания, вся остальная территория освобождаетсяпосле сноса строений используется под зелень…» [7, с. 281].Снос имеет целью устройства диаметра, являющегося продолжениемул. Г.Гаджибекова, а также осуществление архитектурной связи: «Дворец-Девичьябашня».Идея сохранения сооружений, входящих в номенклатуру какархитектурные памятники нашла отражение и в работе «Бакгипрогора»(1956 г.) На местах сносимых рядовых кварталов предполагалосьвозвести « точечные» дома-отели, гостиницы и т.д. Итак, намечалоськачественно-количественное изменение в архитектурно-планировочнойи объемно-пространственной композиции структуры старогогорода, которая сформировалась тысячелетиями эволюционным путемна незначительном участке (21,5 га) по теперешним мерам городскойземли. «Бакгипрогор» предлагал проект реконструкции крепости сполным сносом старых жилых кварталов. Предлагалось на их местевозвести несколько современных точечных домов, сохранив дворец идругие ценнейшие музейные экспонаты. Но, сохранившись физически,эти постройки не сохранят свою художественную ценность, если будутуничтожены замкнутые пространства ведущих к ним узких улиц с

неожиданными поворотами и исчезнет богатое разнообразие группировокпочти однотипных скромных объемов, так естественно формирующихсвободное начертание улиц на сложном рельефе. Разрушитьхарактер пространственной среды жилых кварталов «внутреннегогорода», уничтожить острый контраст масштабов между этим островкоми окружающими новыми районами значит обеднить Баку, лишитьего одной из особенностей, делающих город единственным в мире.Послевоенное массовое жилищное строительство нашло своеотражение в эскизных проектах реконструкции и застройки Ичеришехер.Если в эскизном проекте проф. Л.А. Ильина, несмотря на недостатки,господствует ансамблевость застройки Ичеришехер, как главныйпринцип преемственности, то в последующих эскизных проектахвыполненных архитекторами Бакгипрогора в 1961 году, эта преемственностьотсутствует. Эскизы предлагали снести Ичеришехер, чтобыпостроить микрорайон из типовых 5 или 12-этажных жилых домоврасположенных без учета ландшафта. Авторы этих проектов забыли ороли архитектора-организатора пространственной композиции. Исвоими проектами предлагали погубить созданную веками великолепнуюархитектурно-пространственную среду и это находились впротиворечии с архитектурной наукой, проблемы творчества решалисьбез научной методологии и взаимоотношений со смежными науками.Для создания проекта реконструкции Ичеришехер был необходимпреемственный подход [8, с. 84].Постановлением Кабинета Министров Азербайджана в 1963 годуГосстрою Азербайджана и Бакгорисполкому было поручено разработатьпроект детальной планировки, реконструкции и благоустройстватерритории крепости, что и было выполнено проектным институтом «Бакгипрогор».По данным обследования территории Ичеришехер на территории21,5 га, проживало более 17000 человек или 800 чел. на 1 га, чтонамного превышало нормы плотности населения жилых районов дажедля 5-ти этажной застройки. Из 96 тыс. м 2 жилой площади 62,8 тыс. м 2считались совершенно негодными для проживания, ввиду санитарногои инженерного состояния. Предлагалось в середине Ичеришехерсохранить заповедник, занимающий примерно 2,5 га. Проект, исключающийпреемственность и повторяющий все ошибки предыдущихработ был утвержден Госстроем и Кабинетом Министров Азербайджанав 1964 году. Еще до его утверждения, начался снос зданий всвязи со строительством метрополитена без учета сохранения архитектурных,культурных памятников и градостроительной структурыИчеришехер. Таким образом, разрушались дома и возможно были

• Page 1 and 2: Cild: 14 Say: 1 ISSN 2218 – 0346201
• Page 3 and 4: © COPYRIGHT©1999 BY KHAZAR UNIVER
• Page 5 and 6: ĠÇĠNDƏKĠLƏRTƏDQĠQATLARDosbo
• Page 7 and 8: CONTENTSRESEARCHESDosbol Bayqunakov
• Page 9 and 10:

Share

Share from cover
Share from page:

Inappropriate

Flag as Inappropriate Cancel

Inappropriate

You have already flagged this document.
Thank you, for helping us keep this platform clean.
The editors will have a look at it as soon as possible.

Azərbaycan Arxeologiyası

Azərbaycan MEA Ar­xeologiya və Etnoqrafiya Institutunun Antik dövr arxeologiyası şöbəsinin müdiri, t.e.d., professor, tanınmış tarixçi-arxeoloq, Qafqaz Albaniyasının bili-cilərindən biri Ilyas Ata-baba oğlu Babayevin 70 yaşı tamam olur. I.A.Ba-bayev 1935-ci ildə Azər-baycanm cənnət guşələ-rindən biri olan Quba ra­yonunun Xanəgah kəndin-də anadan olmuşdur. 1958-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Tarixl fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş və elə həmin ildə Azərbaycan EAj Tarix Institutunun Arxeologiya şöbəsində elmi fəaliyyətə başlamışdır. 0, 1962-1964-cü illərdə SSRl EA Arxeologiya Institutunun Leninqrad bölmə-sində aspiranturada oxuyarkən Antik dünya tarixi və mədəniyyətinin gör-kəmli tədqiqatçısı, professor M.I.Maksimovanm rəhbərliyi ilə namizədlik dissertasiyası yazmış, Leninqrad (Sankt-Peterburq) Universitetində professor K.M.Kolobovanın Qədim Yunanıstan və ellinist ölkələrin tarixi və mədəniy-yəti üzrə mühazirələrini dinləmiş, onun rəhbərliyi ilə qədim yunan dilini öyrənməklə məşğul olmuşdur.

Aspirantura illərində Sankt-Peterburqda l.A.Babayev məşhur rus alim-ləri ilə six təmasda olmuş, dünyanın ən böyük muzeylərindən biri olan Döv-lət Ermitajmda mühafizə olunan abidələrlə yaxından tanış olmuş, Sankt-Peterburq kitabxanalarında işləmişdir.

I.A.Babayevin 1965-ci ildə uğurla müdafıə etdiyi namizədlik dissertasi-yası çox nadir və qiymətli arxeoloji tapmtılara – Azərbaycan ərazisində arxeoloji qazmtılar zamanı aşkar edilmiş e.ə. IV – b.e.VII əsrlərinə aid mö-hürlərə həsr olunmuşdur. Bu problem onun namizədlik dissertasiyasında və keçmiş sovet məkanında çap etdirdiyi elmi məqalələrdə ətraflı açıqlanmış və sübut edilmişdir ki, rəsmi sənədlərə, qapılara, müəyyən məhsullarla dolu qablara və bağlamalara vurulan bu möhürlər sinifli cəmiyyət və dövlətin ya-ranmasını və fəaliyyətini göstərən tutarlı dəlillərdir. l.A.Babayev bu mövzu

Azərbaycan Arxeologiyası 2005

Azerbaijan Archeology Vol.: 7 Num.: 1-4

ilə bağlı tədqiqatını antik dövr üzrə görkəmli mütəxəssis M.l.Maksimovanm rəhbərliyi ilə işləyərək 1965-ci ildə uğurla müdafiə etmiş və tarix elmləri na-mizədi alimlik dərəcəsini almışdır. Dissertasiya işində və movzuya aid nəşr etdirdiyi elmi məqalələrində Şimali Azərbaycan ərazisində ilk dövlət olan Qafqaz Albaniyasının dövlət və hüquq tarixini dərindən öyrənmiş və möhür-lərin şəhər həyatının bir çox sahələrində istifadə olunduğunu göstərmişdir.

1958-ci ildən başlayaraq Qəbələ, Şamaxı, Bakı, Xaçbulaq və Şəmkir şə-hərlərində apanlan arxeoloji qazıntılarda yaxmdan iştirak etmiş llyas Baba-yevin elmi fəaliyyətinin ana xətti Azərbaycanın qədim şəhərlərinin tarixi-ar-xeoloji tədqiqi olmuşdur. 1959-cu ildə yaradılmış Qəbələ arxeoloji ekspedi-siyasınm təşkilatçılarından biri olan l.A.Babayev, 30 ildən artıqdır ki, Qəbə-lənin antik dövr şəhər yerində aparılan arxeoloji qazmtılara rəhbərlik edir.

1983-cü ildə Moskva şəhərində, SSRl EA Arxeologiya Institutunda bö-yük müvəffəqiyyətlə müdafiə etdiyi e.ə. IV – b.e. III əsrlərində Qafqaz Alba-niyası şəhərlərinin arxeoloji tədqiqinə həsr olunmuş doktorluq dissertasiyası alimin gərgin əməyinin layiqli nəticəsi oldu. Dissertasiyada Qafqaz Albani-yasma aid şəhər xarabalıqları və nekropollarda apanlmış arxeoloji qazıntılar nəticəsində əldə olunan və şəhər həyatının müxtəlif sahələrini işıqlandırma-ğa imkan verən çoxsaylı və müxtəlif tikinti qalıqları, qəbir abidələri, istehsal ocaqlarının qalıqları, on minlərlə yerli və gəlmə məmulatlar yüksək elmi səviyyədə tədqiq olunmuşdur.

Azərbaycan ərazisində aşkar edilmiş ən qədim pulların tədqiqi sahəsin-də də uğurlu fəaliyyət göstərən l.A.Babayevin qədim sikkələrə aid samballı araşdırmaları bir çox xarici ölkələrdə, xüsusilə də Rusiyada nəşr olunmuş-dur. Ilyas Babayev faktlara əsaslanaraq Azərbaycan tarixşünaslığında ilk dəfə olaraq e.ə. IV əsrdən ticarətdə pullardan geniş istifadə edildiyini və b.e.ə. III əsrin əvvəllərindən isə yerli gümüş pullar kəsildiyini sübut edir. Həmin vaxtdan Qəbələ, Şamaxı və başqa şəhərlərin mövcud olmasını və dövlətin iqtisadi-siyasi həyatında mühüm rol oynadığmı l.A.Babayev öz elmi araşdırmalarında sübut etmişdir.

0, qədim möhürlərin, pulların, şəhərlərin tədqiqi nəticəsində müəyyən etmişdir ki, Şimali Azərbaycan ərazisində ilk dövlət olan Alban dövləti e.ə.IV əsrin axırlarmda yaranmışdır. Elmi əsaslara söykənən l.A.Babayevin bu fikirləri həm Respublikamızda, həm də xarici ölkələrdə tanınmış mütə-xəssislər tərəfındən qəbul olunmuşdur. l.A.Babayev regionda qədim Iran, antik dünya və Qafqaz arxeologiyası üzrə tanmmış mütəxəssislərdən biridir. 0, bu sahə üzrə Moskva, Sankt-Peterburq, Kiyev, Tbilisi, Irəvan, Afına, An­kara və başqa yerlərdə çağrılan elmi konfrans və simpoziumlarm əksəriyyə-tində sanbalh məruzələrlə çıxış etmişdir.

l.A.Babayevin 1 50-dən çox elmi əsərj – bir neçə monoqrafıyası, orta və ali məktəb dərslikləri, tarix, arxeologiya və numizmatikaya aid çoxcildli

Azərbaycan Arxeologiyası 2005

Azerbaijan Archeology Vol.: 7 Num.: 1-4

nəşrlərdə və Azərbaycan ensiklopediyasında qiymətli məqalələri vardır. l.A.Babayev Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında yazılan çoxcild «Azərbaycan tarixi»nin I və II cildlərinin, universitetlərin Tarix fakültələri üçün yazılan «Azərbaycan tarixi» dərsliyinin, orta ümumtəhsil məktəbləri üzrə 6-cı sinif «Azərbaycan tarixi» və «Qədim dünya tarixi» dərsliklərinin müəlliflərindən biridir. Orta məktəblər üçün yazılan bu dərslikləri rus dilinə də о tərcümə etmişdir. Hazırda Arxeologiya və Etnoqrafiya Institutunda ha-zırlanan «Azərbaycan arxeologiyası» çoxcildliyində Albaniya və Atropatena dövlətlərinin arxeologiyasına həsr olunan 4-cü cild Ilyas müəllimin rəhbərliyi ilə tamamlanmaq üzrədir.

Elmi işlə məşğul olmaqla yanaşı 30 ildən artıqdır ki, l.A.Babayev Res-publikamızm ali məktəblərində – Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetin-də, Bakı Dövlət Universitetində, Azərbaycan Universitetində arxeologiya, qədim tarix, Qafqazda və Azərbaycanda sinifli cəmiyyətin yaranması və ilk dövlətlər mövzuları üzrə ümumi və xüsusi kurslardan mühazirələr oxumuş və 10 ildən çox Azərbaycan Universitetində «Umumi tarix» kafedrasına başçılıq etmişdir.

Ilyas müəllim ölkəmizdə və müxtəlif şəhərlərdə ixtisaslaşmış elmi şuralarda doktorluq və namizədlik dissertasiyalarmın müdafiəsində opponent və şura üzvü kimi iştirak etmişdir. Onun rəhbərliyi ilə 6 namizədlik dis-sertasiyası müdafıə olunmuşdur. Bir neçə aspirant və dissertantlara rəhbərlik edən görkəmli alim, gənc tədqiqatçılara yüksək tələbkarlıqla, qayğı ilə yana-şır və elmi tədqiqatların yüksək səviyyədə hazırlanmasında onlara himayə-darlıq edir. Alimlər və tələbələr içərisində az adam tapılar ki, onun xeyirxahlığmdan yararlanmamış olsun.

l.A.Babayev oz dərin biliyi, əməksevərliyi, səmimiyyəti, qayğıkeşliyi, nümunəvi davranışı ilə işlədiyi elm və ali təhsil müəssisələri əməkdaşlarının dərin hörmətini qazanmışdır.

Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©atelim.com 2016
rəhbərliyinə müraciət