Bölmə qalxanını necə geri ala bilərəm

BAKU.WS müsahibəni təqdim edir:

Mədə qanaxması

Mədə qanaxması – mədənin zədələnmiş damarlarından bu orqanın mənfəzinə qanın axmasıdır. Qanaxmanın intensivliyindən asılı olaraq, halsızlıq, başgicəllənmə, anemiya, «qəhvə çöküntüsü» şəklində qusma, qara nəcis müşahidə olunur. Bu hal nəinki mədə-bağırsaq traktının, həmçinin qanın laxtalanma sisteminin, digər orqan xəstəliklərinin təhlükəli ağırlaşması sayılır.

Dünya üzrə hər 100 000 yetkin insandan 170 nəfərdə mədə qanaxması baş verir. Əvvəllər onun əsas səbəbi kimi xora xəstəliyi götürülürdü. Lakin son illərdə xoranın uğurlu müalicə üsullarının tətbiqinə baxmayaraq, qanaxmaların yayılma tezliyi olduğu kimi qalmaqdadır.

Mütəxəssislər bunu bəzi preparatların nəzarətsiz qəbulu fonunda yaranan eroziya və xoralaşma ilə əlaqələndirirlər. Qanaxmadan ölüm halları 4-26% təşkil edir. Bu ağırlaşma təcili hospitalizasiyanın səbəbləri arasında lider sayılır.

Mədə qanaxmasının səbəbləri

Hazırda qanaxmanın başlıca səbəbləri dərman mənşəli eroziya, stresslə bağlı zədələnmələr, Mellori-Veys sindromu (qida borusunun mədəyə keçid hissəsində selikli qişanın cırılması) hesab olunur. Eləcə də xroniki böyrək çatışmazlığı, qarciyər sirrozu, kəllə-beyin travmaları, ağır psixoemosional stress, miokard infarktı, son mərhələdə olan onkoloji xəstəliklər mədə qanaxması törədə bilir.

60 yaşdan yuxarı dövr, aşağı təzyiq, xroniki ürək, ağciyər çatışmazlığı, qan durulaşdırıcı vasitələrin uzunmüddətli qəbulu mədə qanaxması riskini yüksəldir.

Mədə qanaxması hansı formalara bölünür?

Mədə qanaxması kəskin və xroniki olur. Kəskin forma gur olub, qısa müddət ərzində xəstənin halını pisləşdirir. Belə vəziyyətlərdə təxirəsalınmaz intensiv terapiya tələb olunur. Xroniki qanaxma isə az miqdarda olduğundan, zəiflik və yorğunluqdan savayı heç bir əlamətlə özünü büruzə vermir. Xroniki forma tədricən anemiya törədir.

Həmçinin qanaxmalar gizli və aşkar olur. Gizli formalı mədə qanaxması ifadəli simptomlara malik olmadığından xəstənin ondan xəbər tutmur. Yalnız nəcisin gizli qana görə analizi bu patologiyanı təsdiqləyə bilir. Aşkar qanaxma isə adətən qanlı qusma, qara nəcis, anemiya əlamətləri ilə təzahür edir.

Mədə qanaxmasının əlamətləri

Qanaxmanın klinik şəkli onun intensivliyindən və davametmə müddətindən asılıdır. Zəif intensivlikli, qısa sürən mədə qanaxması yalnız bədən vəziyyətini dəyişdikdə başgicəllənmə, göz qabağında uçan qara nöqtələr, halsızlıqla müşayiət olunur.

Orta intensivlikli qanaxma mədə boşluğunda toplanaraq, hissəvi şəkildə onikibarmaq bağırsağa keçir. Mədə şirəsinin təsirindən hemoqlobin oksidləşir və hematinə çevrilir. Qan çox miqdarda toplandıqda, qusma baş verir. Hematinlə əlaqədar qusuntu kütlələri «qəhvə çöküntüsünü» xatırladır.

Qanaxma intensiv olduqda mədə qanla tez dolur, hemoqlobin oksidləşməyə vaxt tapmır. Belə insanlarda qusuntu kütlələrində külli miqdarda al qana rast gəlinir. Mədədən onikibarmaq bağırsağa keçən qan həzm traktından keçərək, nəcisi qara rəngə boyayır.

Həddindən çox qan itirildikdə huş pozulur, hətta koma və ya hemorragik şok qeydə alınır. Bu zaman həkimə müraciət edilməzsə, ölüm baş verir.

Mədə qanaxması necə aşkara çıxarılır?

Pasiyentdə qanaxmaya səbəb ola biləcək xəstəliklər və üstəlik də, halsızlıq, dəri örtüklərinin avazıması varsa, qastroenteroloq mədə qanaxmasından şübhələnir. Ümumiyyətlə, mədədə yaranan patologiyaların ən dəqiq diaqnostika üsulu qastroskopiya sayılır. Onun köməyilə qida borusu, mədə və onikibarmaq bağırsaq yoxlanılır, eroziya, polip, xora və selikli qişanın cırılması (Mellori-Veys sindromunda) aşkara çıxarılır. Ehtiyac yarandıqda laborator analizlər (qan, nəcis) və qarın boşluğu orqanlarının USM təyin olunur.

Mədə qanaxması necə müalicə olunur?

Xəstənin halını pisləşdirməyən orta intensivlikli qanaxmalar ambulator şəraitdə və ya qastroenteroloji şöbədə müalicə edilir. Qanaxmanı konservativ yolla dayandırmaq üçün hemostatik vasitələr, posthemorragik anemiyanın korreksiyası məqsədilə dəmir preparatları tətbiq edilir.

Kəskin, gur qanaxma hallarında mütləq xəstə hospitalizasiya edilməlidir. Pasiyent şöbəyə daxil olarkən ona tam sakit vəziyyət verilir, itirilmiş qanın həcmi kolloid, kristalloid məhlullarla, qan preparatları (eritrositar kütlə, təzə dondurulnuş plazma) ilə bərpa edilir. Mədə nahiyəsinə buz kisəsi qoyulur.

Xəstənin vəziyyəti nisbi stabilləşdikdə qastroduedonoskopiya əsnasında qan damarları liqaturaya alınır və ya kliplənir. Əgər qanaxma xora mənşəlidirsə, onu dayandırmaq gərəkdir. Bəzən isə mədənin rezeksiyası (orqanın ⅔ hissəsinin xaric edilməsi, mədə ilə bağırsaq arasında anastomoz qoyulması) göstərişdir.

Cərrahi müdaxilədən sonra qanaxmanın təkrarlanma riskini minimuma endirmək məqsədilə antisekretor və simptomatik terapiya təyin olunur.

Mədə qanaxması zamanı nə etməli?

Qanaxma hallarında düzgün ilkin yardım çox əhəmiyyətlidir:

İlk növbədə təcili yardıma zəng edin.
Sonra xəstəni arxası üstə düz yerdə uzadın. Huş gedibsə, qusuntu kütlələrinin tənəffüs yoluna düşməməsinə çalışın.
Mədənin proyeksiyasına buz qoyun. 20 dəqiqədən sonra buzu götürüb, biraz fasilə verin.
Xəstə su istədikdə ona qətiyyən qulaq asmayın. Su əvəzinə buz sormaq məsləhətdir. Çünki bu halda soyuğun təsirindən damarlarda spazm yaranır, qanaxma azalır.
Özünüzdən dərman verməyin. Həkim yardımını gözləyin.

Xülasə

Mədə qanaxması ilə rastlaşmamaq üçün profilaktik müayinələrdən keçmək tövsiyə edilir. Xora xəstəliyindən əziyyət çəkən insanlar qastroenteroloqun nəzarəti altında olmalıdır.

Boğaz qıcıqlanması haqqında bilmək lazım olan hər şey

Qaşıntılı boğaz allergiya, allergik reaksiya və ya erkən xəstəliklərin klassik əlamətidir. İnhalasiya olunan qıcıqlandırıcılar boğazınızı pisləşdirə bilər, bu da qaşınma və narahatlıq hissi yaradır.

Qaşıntı boğazına səbəb olan nədir?

Allergiya qaşınan boğazın ən çox yayılmış səbəblərindən biridir. Allergiya adlı bir maddə bədəninizdə bir immunitet sisteminin reaksiyasını tetiklədikdə allergik reaksiya meydana gəlir. Qaşıntılı bir boğaza səbəb ola biləcək ümumi allergiya tetikleyicilerine misallar:

heyvan qaranquşu
toz
fıstıq yağı, süd və ya çiyələk kimi qidalar
kif
polen, ağaclarda, otda və ya ragweeddə tapıldı

Allergiya mülayimdən şiddətə qədər ola bilər. Qaşıntılı boğaz daha yumşaq, lakin narahat olmayan bir allergik reaksiyanı göstərə bilər.

Çirkləndiriciləri inhalyasiya etmək də qaşınma boğazına səbəb ola bilər. Bunlar ola bilər:

kimyəvi maddələr
təmizləyici məhsullar
tütün tüstüsü və ya buxar
pestisidlər

Ümumi soyuqluq və ya boğaz boğazı kimi infeksiyalar, ağrı və ağrıya keçməzdən əvvəl qaşınan boğaz kimi başlaya bilər.

Nə axtarmaq lazımdır

Qaşıntılı boğaz hiss edə bilər:

Qaşıntılı bir boğaz narahatlıq hissi keçirir və boğazınızı tez-tez təmizləmək lazım olduğu kimi hiss edə bilər.

Qaşıntılı boğazın simptomları ilə digər şərtləri göstərə biləcək oxşar simptomları ayırd etmək vacibdir. Məsələn, qaşınan boğaz kobud və ya çiy hiss etmir və ya nəfəs ala bilmədiyiniz kimi hiss edir.

Nə vaxt həkimə müraciət etmək lazımdır

Qaşıntılı boğaz ümumiyyətlə tibbi təcili yardım olmasa da, narahat bir simptom ola bilər.

Qaşıntılı boğazınız pisləşirsə və hırıltı, nəfəs almaq çətinləşirsə və ya ağrılı yutulma ilə müşayiət olunursa, dərhal tibbi yardım alın. Semptomlarınız zamanla və ya ev müalicəsi ilə yaxşılaşmırsa, həkimə müraciət edin.

Bir həkim ilk növbədə tibbi tarixinizi soruşaraq boğazınızdakı qaşınma vəziyyətini diaqnoz edəcək. Qaşıntılı bir boğaz yaşadıqda nəyin baş verdiyini də soruşacaqlar.

Məsələn, qaşınan boğazınız çöldə gəzdikdən sonra meydana gəlirsə, bu, açıq toz və ya polenə qarşı allergiyaya işarə edə bilər.

Doktorunuz bir qida allergiyasından şübhələnirsə, bir qida jurnalını aparmağını istəyə bilər. Jurnalda yediyiniz qidaları və yedikdən sonra yaşadığınız hər hansı bir simptomu izləyəcəksiniz.

Həkiminiz də allergiya testini tövsiyə edə bilər. Bu, dərini az miqdarda məlum qıcıqlandırıcılara məruz qoymağı əhatə edə bilər. Dəri müəyyən bir qıcıqlandırıcıya reaksiya göstərərsə, bu bir allergiyaya işarədir. Bəzi allergiya testi də qan testi yolu ilə edilə bilər.

Ümumi qıcıqlandırıcılara aşağıdakılar daxildir:

Diaqnoz qoymaq üçün həkiminiz boğazınızı da araşdıra bilər:

qızartı
şişlik
iltihabın digər əlamətləri
sinus və ya burun drenajı

Qaşıntılı boğaz necə müalicə olunur?

Qaşıntılı boğazınız allergiya ilə əlaqədardırsa, antihistamin bədənin iltihab reaksiyasını maneə törətməyə kömək edə bilər. Mütəxəssis (OTC) antihistaminiklər mövcuddur.

OTC antihistaminikləri üçün onlayn alış-veriş edin.

Semptomlarınızı aradan qaldırmazlarsa, həkiminiz daha güclü bir dərman və ya fərqli bir şəkildə işləyən dərman təyin edə bilər.

Qaşıntılı boğaza necə qulluq edə bilərəm?

Qaşıntılı boğazınızı müalicə etmək üçün evdə çoxlu maye içmək daxildir. İltihabı aradan qaldırmağa kömək edən isti duzlu su və çörək soda ilə qarışdırmaq istəyə bilərsiniz.

8 çay qaşığı isti suya 1 çay qaşığı duz və 1/2 çay qaşığı çörək soda əlavə edərək qarışıq həllini yaradın.

Boğazda uyğundur təsir göstərən losenges və ya boğaz spreylərindən istifadə rahatlama da verə bilər. Bu məhsullar tərkibində aktiv maddələr var:

benzokain
evkalipt yağı
mentol

Qaşıntılı boğazınız bir alerjendən qaynaqlanırsa, alerjenin ümumiyyətlə simptomları yaxşılaşdıracağından qaçınmaq olar.

Qaşıntılı boğazın qarşısını necə ala bilərəm?

Bilinən allergiya tetikleyicisindən qaçınmaq, qaşınan bir boğazın qarşısını almağa kömək edə bilər. Əllərinizi tez-tez yumaq da daxil olmaqla infeksiyanın qarşısını almaq üçün addımlar atın. Bu, ümumi soyuqdəymə, boğaz boğazı və ya digər yoluxucu səbəblərdən yaranan qaşınma boğazının qarşısını almağa kömək edə bilər.

Vətəndaşlar ƏDV-ni necə geri ala bilər? – Qaydalar açıqlandı – VİDEO

Pərakəndə ticarət və ya iaşə obyektlərindən alınmış mallara görə ödənilən ƏDV-nin bir hissəsinin geri qaytarılması haqqında İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinin baş idarə rəisi Elçin Məmmədov açıqlama verib.

BAKU.WS müsahibəni təqdim edir:

– ƏDV-nin müəyyən hissəsinin qaytarılma mexanizmi müəyyən edilib?
– Bu sahədə görülən işlər çərçivəsində texniki və hüquqi məsələlərin həlli tamamlanmaq üzrədir.

Artıq müvafiq dövlət qurumları ilə razılaşdırılmaqla ƏDV-nin müəyyən hissəsinin qaytarılması ilə bağlı prosesə cəlb ediləcək müvəkkil bank müəyyən edilib – bu, “Kapital Bank”dır.

Həmçinin alınmış mallara görə ödənilmiş ƏDV-nin qaytarılması üçün istehlakçıların müraciətlərinin qeydiyyata alındığı informasiya sistemi olan xüsusi portalın (www.edvgerial.az) hazırlanması ilə bağlı işlər başa çatdırılıb və ƏDV-nin müəyyən hissəsinin qaytarılma mexanizmi müəyyən edilib.

Qaydalara əsasən, ƏDV-nin müəyyən hissəsinin qaytarılması zamanı 3 məqama diqqət yetirilməlidir. İlk növbədə, istehlakçı, yəni alış-veriş edən və ya xidmətdən yararlanan tərəf fiziki şəxs olmalıdır. İkincisi, satıcı və ya xidmət göstərən tərəf mütləq ƏDV ödəyicisi olmalıdır.

Digər məqam isə satıcının yeni nəsil kassa aparatlarından istifadə etməsidir. ƏDV-in bir hissəsinin qaytarılması yalnız yeni nəsil kassa aparatlarının tətbiq edildiyi obyektlərdə mümkündür.

– ƏDV-nin bir hissəsini geri almaq üçün vətəndaş nə etməlidir?

– ƏDV-nin bir hissəsini geri almaq üçün vətəndaşlar şəxsiyyət vəsiqəsinin fərdi identifikasiya nömrəsi (FİN), doğum tarixi və mobil telefon nömrəsi vasitəsilə www.edvgerial.az portalında qeydiyyatdan keçməlidirlər. Bu zaman portalda həmin şəxs üçün elektron kabinet və burada virtual “pul qabı” yaradılır.

İstehlakçı alınmış malların dəyərini nağd və ya nağdsız qaydada ödəyə bilər. Nağd ödəmələr zamanı satıcı istehlakçıya onlayn nəzarət-kassa aparatının çekini təqdim etməlidir.

Malların dəyəri nağdsız qaydada ödənildikdə və POS-terminal nəzarət-kassa aparatı ilə inteqrasiya olunmadıqda, istehlakçıya POS-terminaldan çıxarış da verilməlidir.

İstehlakçı nəzarət-kassa aparatının çekini aldığı tarixdən 90 gün ərzində www.edvgerial.az portalına müraciət etməli və çek barədə məlumatları, yəni NKA çekinin 12 simvollu fiskal İD-sini elektron kabineti vasitəsilə sistemə daxil etməlidir.

Həmçinin BirBank tətbiqinə malik olan və onu müvafiq qaydada yükləyən bütün istifadəçilər bu tətbiq vasitəsilə də çekin üzərində olan QR kodu (çekin sonunda yerləşdirilən sürətli məlumat kodu) oxudaraq ƏDV-ni daha rahatlıqla geri qaytara bilərlər.

BirBank tətbiqi portalda qeydiyyata alınmış telefon nömrəsinə yüklənməlidir. Bu zaman ƏDV-nin geri qaytarılması ilə bağlı sorğu elektron kabinetdə avtomatik əks olunacaq.

– Geri ödənilən vəsaitlər nə zaman qaytarılacaq?

– İstehlakçının sistemə daxil etdiyi nəzarət-kassa aparatı çeki barədə məlumatlar Dövlət Vergi Xidmətinin məlumat bazasındakı məlumatlarla uyğunluğu yoxlanılır.

Nəzarət-kassa aparatı çekinin təsdiqləndiyi dərhal istehlakçının elektron kabinetində əks olunur.

Çekin çap edildiyi tarixdən 30 gün sonra ƏDV məbləğinin nağdsız ödənişlər üzrə 15%-i, nağd ödənişlər üzrə 10%-i müvəkkil bank tərəfindən alıcının elektron kabinet açılarkən yaradılan virtual “pul qabı”na yerləşdirilir.

İstifadəçilər toplanmış vəsait ilə kommunal, mobil, internet, TV, cərimə və sığorta ödənişlərini həyata keçirə, həmçinin ölkədaxili bank kartlarına köçürmələr edə bilərlər.

Layihənin maliyyə partnyoru olaraq “Kapital Bank” ƏDV-nin geri qaytarılması ilə bağlı əməliyyatlar üzrə komissiya tətbiq etmir.

Geri qaytarılan vəsait tam şəkildə virtual “pul qabı”na mədaxil olunur (vəsait bank kartlarına köçürülərək nağdlaşdırıldığı zaman müvafiq bankın tarif cədvəlinə uyğun istisnalar tətbiq edilə bilər).

Qeyd edək ki, bu qaydalar supermarket və digər pərakəndə ticarət obyektləri, restoran və kafelərdən alınmış mallara, göstərilmiş xidmətlərə görə ödənilən ƏDV-nin bir hissəsinin qaytarılması üçün tətbiq edilir. Yanacaqdoldurma məntəqələrindən neft və qaz məhsullarının alışı zamanı ödənilən ƏDV geri qaytarılmır.