SimKredit-i necə əldə edə bilərəm

Qeyd edək ki, icbari tibbi sığorta əhalinin sağlamlığının qorunmasına yönəlik və həmrəylik prinsipinə əsaslanan sistemdir. Hər bir sığortaolunan icbari tibbi sığortanın Xidmətlər Zərfinə daxil olan tibbi xidmətlərdən bərabər şərtlərlə istifadə etmək hüququna malikdir.

Qırxayaq dişlədikdə nə baş verir?

Qırxayaq dişləmələri insanlarda nadir hallarda olur, ancaq baş verdikdə yüngül-orta dərəcədə ağrılara səbəb ola bilər. Bəzi insanlar qırxayaqdan gələn zəhərdən şiddətli simptomlar və ya allergik reaksiyalarla qarşılaşa bilər, ancaq bunlar nadir hallarda baş verir.

Şəxs şiddətli bir allergik reaksiya yaşamadığı müddətdə, qırxayaq ısırığı üçün müalicə tələb etməyəcəkdir. Qaşıntı və ağrı kəsici dərmanlar bir insanın simptomlarını sakitləşdirməyə kömək edə bilər.

Semptomlar ümumiyyətlə bir neçə saat və ya gün ərzində yox olur və uzunmüddətli nəticələrin yaranma riski azdır.

Bu yazıda, bir qırxayaqlı ısırığın mümkün simptomları və müalicə üsulları ilə yanaşı onu alan bir insanın dünyagörüşünü müzakirə edirik. Qırxayaqlı dişləmələri millipede dişləmələrini də müqayisə edirik.

Şəkillər

Bir ısırığın təsirləri

İnsanlar “dişlə” ifadəsini istifadə etsələr də, bir qırxayaq dərini zədələmək üçün ağız boşluqlarından istifadə etmir. Bir qırxayaq təhlükə hiss etdikdə, ovunun dərisini başına ən yaxın olan bacakların forsipul adlanan sancaq kimi ucları ilə deşəcəkdir.

Dişləmə, qırxayaqlı forsipüllərin yerləşməsi səbəbindən V şəklində olan iki qırmızı izə bənzəyir.

İnsanlar nadir hallarda bir qırxayaqlı ısırığın ciddi simptomlarını bildirirlər.

Qırxayaq ısırığının bəzi mümkün təsirləri bunlardır:

• lokallaşdırılmış ağrı
• şişlik və qızartı
• qanaxma
• qaşınma və ya yanma
• keylik, karıncalanma və həssaslıq
• dərinin sərtləşməsi
• çırpınmaq
• dəridə qırmızı zolaqlar
• lokal infeksiya
• toxuma ölümü
• limfa düyünlərinin şişməsi

Son dərəcə nadir hallarda, daha şiddətli simptomlar olduğu bildirildi:

• ürək əzələsinə oksigen çatışmazlığı
• infarkt
• sidikdə qan
• sidikdə hemoglobin
• zədələnmiş skelet əzələ toxumasının parçalanması olan rabdomiyoliz
• həddindən artıq qanaxma
• dəri infeksiyaları

Anafilaktik şok

Bəzi insanlar qırxayır ısırığına qarşı allergik reaksiya ilə qarşılaşa bilər. Taylanddakı tədqiqatçılar 23 yaşlı bir kişinin bir qırxayaqlı onu dişlədikdən sonra anafilaktik şok – ağır allergik reaksiya yaşadığı bir vəziyyəti izah etdi.

Allergik reaksiya bir ısırıq aldıqdan bir neçə dəqiqə sonra baş verə bilər. Şiddətli reaksiya əlamətlərindən bəziləri bunlardır:

• üz şişməsi
• ümumiləşdirilmiş ürtiker və dəri üzərində döküntü
• sinə narahatlığı
• şüur itkisi və ya reaksiya
• kəskin aşağı qan təzyiqi, hipotansiyon adlanır

Qırxayaq zəhəri

Qırxayaqlı insanı dişlədikdə dəri içinə zəhər vururlar. Zəhərin istehsalı forsipuldakı bir bezdə baş verir. Qırxayaqəndlər özlərini qorumaq və qorumaq üçün ovlarına zəhər vururlar. Bəzən qırxayaq insan tərəfindən təhlükə hiss edə bilər.

Tədqiqatçılar qırxayaq zəhərinin 500-dən çox komponentini təcrid etdilər, lakin bunlardan yalnız bir neçəsini təsvir etdilər.

Komponentlərdən bəzilərinə təbii olaraq beyində serotonin və histamin kimi meydana gələn kimyəvi maddələr daxildir. Tədqiqatçılar bu kimyəvi maddələrin insanlarda tipik olaraq nevroloji təsirlərə səbəb olmadığını qeyd edirlər.

Nevroloji simptomlar (nadir)

Nadir hallarda, bəzi insanlar bir qırxayaqlı dişləmədən aşağıdakı nevroloji simptomları bildirə bilər:

• baş ağrısı
• narahatlıq
• başgicəllənmə
• huşunu itirmə hissi

Bir neçə nəfər bir qırxayaq dişləmədən sonra eyforik hisslər, psixoloji təsirlər və yaddaş pozğunluqları barədə məlumat vermişdir.

Tədqiqatçılar qırxayaq zəhərinin fərqli komponentlərinin insanlara təsirini müəyyənləşdirmək üçün qırxayaq dişləmələrini araşdırmağa davam etməlidirlər.

Müalicə

İnsanlar bir qırxayaq dişlədikdə həm ısırığın ağrısına, həm də çox ayaqlı varlığın görünüşünə görə narahat ola bilərlər. Lakin, əksər hallarda, bir insanın tibbi yardım almasına ehtiyac qalmayacaq, çünki qırxayaq sancması nadir hallarda ciddi olur.

Bir şəxs həkimə müraciət edərsə, həkim dərinin ağrısını, qaşınmasını və şişməsini sakitləşdirmək üçün müalicələrdən istifadə etməyi təklif edə bilər. Bununla birlikdə, simptomlar ən çoxu bir neçə saat və ya bir neçə gün ərzində öz-özünə düzəlməyə meyllidir.

Bəzi insanlar asetaminofen kimi bir ağrı kəsicisinə və ya ibuprofen kimi iltihab əleyhinə ehtiyac ola bilər. Kortizon kremi və antihistaminiklər də allergiya simptomlarını azalda bilər.

Bir şəxs anafilaktik şok kimi bir qırxayaqlı ısırığa qarşı ciddi bir allergik reaksiya görürsə, təcili tibbi yardıma ehtiyac duyur. Həkimlər anafilaktik şoku aşağıdakılarla müalicə edirlər.

• epinefrin
• venadaxili mayelər
• venadaxili antihistaminik

Kimsə anafilaktik şok yaşayırsa, EpiPen kimi epinefrin avtomatik enjektorları simptomları azalda bilər və ölümün qarşısını alır. Qırxayaq dişləmələri nadir hallarda olduğu üçün, bir nəfər dişləməyincə qırxayaq zəhərinə qarşı allergik olduğunu bilmir. Nəticədə, epinefrin avtomatik enjektoru olmaya bilər.

Həşərat sancması ilə necə mübarizə aparacağına dair daha çox məlumatı burada oxuyun.

Outlook

Qırxayaq dişləyən insanlar təsirlənmiş ərazidə lokal reaksiyalarla qarşılaşa bilərlər, lakin simptomlar ümumiyyətlə bir neçə saatdan bir neçə günədək aradan qaldırılacaqdır.

Bəzi hallarda, əsas xəstəliklər qırxayaq ısırığı olan bir insanın dünyagörüşünü təsir edə bilər. Məsələn, şəkərli diabet xəstələrində bir qırxayaq sancmasından sonra daha ciddi dəri reaksiyaları və infeksiyalar ola bilər.

Anafilaktik şok vəziyyətində, bir şəxs təcili müalicə alarsa, klinik əlamətlərin uzunmüddətli nəticələr vermədən yaxşılaşması ehtimalı yüksəkdir. Həkimlər epinefrin avtomatik enjektor təyin edə bilər və qırxayaqdan qaçınmağı təklif edə bilər.

Millipede dişləyir

Millipedes, bədənlərinin yan tərəfindəki bezlərdən zəhərli bir maye ifraz edərək özlərini qoruyurlar. Maye dəridə korroziyaya bənzər bir təsirə səbəb olur və insanlar təsirlənmiş bölgədə yanma və qızartı ola bilər. Həkimlər zəruri hallarda topikal ağrı kəsiciləri və antibiotiklər təyin edə bilərlər.

Millipede toksininə məruz qaldıqdan dərhal sonra ərazini sabun və su ilə yuymaq simptomları azaltmağa kömək edə bilər.

Zəhərli maye bəzən dərinin lokal rəng dəyişikliyinə səbəb ola bilər. Təsirə məruz qalan ərazi qəhvəyi və ya qara ola bilər və bu rəng dəyişikliyi aylarla davam edə bilər.

Gözlər

Zəhərli mayeni gözlərindəki millipeddən alan insanlar daha ağır təsirlərə məruz qala bilərlər. Kornea üzərində xora yarana bilər və ya göz yoluxa bilər. Bu baş verərsə, insanlar müalicə üçün bir oftalmoloqa müraciət etməlidirlər. Müalicə aşağıdakıları əhatə edə bilər:

• göz suvarma
• flüoresenin boyanması
• yerli antibiotiklər
• sikloplejik dərmanlar

Xülasə

Qırxayaq insanlar nadir hallarda insanları dişləyirlər, amma bunu etdikləri zaman adətən təhlükə hiss etdikləri üçün olur.

Bir çox insan yalnız qırxayaq sancmasından sonra qısa müddətli ağrı, dəri iltihabı və qızartı ilə qarşılaşacaq. Bununla birlikdə, bəzi insanlar qırxayaqın dəriyə vurduğu zəhərə qarşı alerjisi ola bilər.

Şəxs şiddətli bir allergik reaksiya görmədiyi müddətdə, qırxayaq ısırığı üçün tibbi yardım ümumiyyətlə lazım deyil.

Ağrı kəsicilər və qaşınma əleyhinə dərmanlar bir qırxayaqlı dişləmənin narahatlığını aradan qaldırmağa kömək edə bilər. Isırmanın təsirləri ümumiyyətlə bir neçə saatdan bir neçə günə qədər yox olacaq.

Qırxayaq dişləmələri ümumiyyətlə uzun müddətli təsirlərə səbəb olmur.

SimKredit-i necə əldə edə bilərəm?

Təcili zəng etmək və ya SMS göndərmək lazım olduqda, lakin balansda kifayət qədər məbləğ yoxdursa Azercell-in SimKredit xidmətindən istifadə etmək mümkündür. Xidmətdən yalnız fakturasız xətt abunəçiləri yararlana bilərlər.

1 AZN

Krediti almaq üsulu

Kredit sözü SMS vasitəsilə 9150-ə göndərilməli və ya *150#YES yığılmalıdır

2 AZN

Krediti almaq üsulu

Kredit sözü SMS vasitəsilə 9250-ə göndərilməli və ya *250#YES yığılmalıdır

3 AZN

Krediti almaq üsulu

Kredit sözü SMS vasitəsilə 9290-a göndər və ya *290#YESyığılmalıdır

2 AZN (*SimTaksit)

Krediti almaq üsulu

Kredit sözü SMS vasitəsilə 9155-ə göndər və ya *155#YES yığılmalıdır

Kredit miqdarı	Krediti almaq üsulu	Xidmət haqqı
1 AZN	Kredit sözü SMS vasitəsilə 9150-ə göndərilməli və ya *150#YES yığılmalıdır	0.20 AZN
2 AZN	Kredit sözü SMS vasitəsilə 9250-ə göndərilməli və ya *250#YES yığılmalıdır	0.40 AZN
3 AZN	Kredit sözü SMS vasitəsilə 9290-a göndər və ya *290#YESyığılmalıdır	0.60 AZN
2 AZN (*SimTaksit)	Kredit sözü SMS vasitəsilə 9155-ə göndər və ya *155#YES yığılmalıdır	0.40 AZN

*Kreditə götürülən 2 AZN (kredit yazın, 9155-ə göndərin və ya *155#YES yığın) məbləğinin borcu kredit sifarişinin növbəti günündən etibarən balansdan hissə-hissə 8 qəpik olmaqla 30 günə çıxılır. Kredit 30 gün ərzində tam bağlanmadığı təqdirdə, 31-ci gündən etibarən qalıq borc tam olaraq silinəcəkdir. Balansda kifayət qədər vəsait olmazsa, qalıq borc balansa vəsait yükləndikdən sonra silinəcək.

SimKredit-in istək-mesajları üçün xidmət haqqı 0.05 AZN təşkil edir.

Azercell abunəçiləri həmçinin Kabinetim tətbiqi üzərindən SimKredit xidmətindən kredit ala bilərlər. *110# kodunu yığmaqla Kabinetim tətbiqini yükləmək üçün link əldə etmək mümkündür.

Tez-tez verilən suallar

Balansımdan başqa bir fakturasız xətt abunəçisinin balansına necə pay göndərmək olar?

Paycell xidmətindən istifadə edərək istənilən fakturasız xətt abunəçisinin nömrəsinə balansdan müəyyən vəsait göndərmək olar.

SimKredit-i necə əldə edə bilərəm?

Təcili zəng etmək və ya SMS göndərmək lazım olduqda, lakin balansda kifayət qədər məbləğ yoxdursa Azercell-in SimKredit xidmətindən istifadə etmək mümkündür. Xidmətdən yalnız fakturasız xətt abunəçiləri yararlana bilərlər.

SimKredit borcu haqqında ətraflı məlumatı necə əldə etmək olar?

Borc haqqında məlumatı info sözünü SimKredit nömrələrinə göndərməklə və ya Kabinetim üzərindən əldə etmək mümkündür.

Mobil cihazda istifadə edilən nömrəni necə təyin etmək olar?

Nömrəni təyin etmək üçün həmin nömrədən sorğu göndərərək *137#YES kodunu yığmaq lazımdır.

Maaşınızdan tutulan pula görə klinikalarda bu tibbi xidmətlərdən istifadə edə biləcəksiniz – RƏSMİ

Artıq yanvar ayından etibarən “Tibbi sığorta haqqında” qanuna əsasən, ölkə üzrə dövlət və özəl sektorda çalışanlardan icbari tibbi sığorta haqlarının toplanılmasına başlanılıb. Belə ki, dövlət və neft sektorunda çalışan işəgötürən və işçilərdən aylıq hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 8000 manata qədər olan hissəsindən 2%, 8000 manatdan yuxarı olan hissəsindən 0.5% miqdarında icbari tibbi sığorta haqqı tutulur.

Ölkə üzrə icbari tibbi sığortanın tətbiqi aprel ayından həyata keçirilsə də, yanvar ayından dövlət və özəl sektorda çalışan hər bir vətəndaşın maaşından müvafiq qaydaya uyğun sığorta haqları tutulur. Bu isə vətəndaşlarda suallar yaradır. Xidmət aprel ayından həyata keçirildiyi halda, niyə yanvar ayından sığorta haqqı tutulur?

Vətəndaşları narahat edən digər məqam isə ondan ibarətdir ki, İcbari Tibbi Sığorta Agentliyinin saytında xidmətlər zərfində 2550 tibbi xidmət qeyd olunsa da, həmin xidmətlərin siyahısı və tarifləri aydın şəkildə izah olunmur. Bir çox xəstəliklər üçün “tətbiq edilmir” yazılır və qarşısında da qiymət qeyd olunur. Vətəndaşlar isə bu portfelə hansı xəstəliklərin daxil olduğunu bilmək istəyirlər.

Qeyd edək ki, ötən il yanvar ayından bir sıra rayonlarda, o cümlədən də Şəkidə icbari sığorta tətbiq olunsa da Şəkidə vətəndaşlar xəstəxanaya gedərkən həmişəki kimi həm həkim qəbuluna, həm də göstərilən digər xidmətlər üçün pul ödədiklərini bildirirlər. Nəzərə alsaq ki, aprel ayının 1-dən icbari tibbi sığorta ölkə üzrə tətbiq olunur, prosesin şəffaflığı vətəndaşlar üçün çox vacib məsələdir. O baxımdan hər bir vətəndaş icbari tibbi sığorta ilə bağlı məlumatların geniş dərc edilməsini, maarifləndirmə işlərinin ciddi şəkildə aparılmasını zəruri hesab edir.

Cəmiyyəti narahat edən suallarla bağlı tibb elmləri doktoru Adil Qeybulla və İcbari Tibbi Sığorta Agentliyi ilə əlaqə saxladıq.

BAKU.WS-ə danışan tibbi elməri doktoru Adil Qeybulla hesab edir ki, icbari tibbi sığortaya keçmək üçün biz Türkiyə modelini götürməliyik: “Biz Türkiyə təcrübəsindən istifadə etməliyik. İndi birdən-birə hər şeyi ora salmaq mümkün olmayacaq. Mən xidmətlər paketi ilə tanış olmamışam. Amma birdən-birə bütün tibbi xidmətləri icbari tibbi sığorta paketinə cəlb etmək imkan xaricində olacaq. Çünki ayrılan vəsait onu həll etmir. Amma birinci növbədə doğuş və təxirəsalınmaz yardım paketə salınmalıdır”.

A.Qeybullanın fikrincə, əslində dövlət məmurları və xüsusi gəlirli biznesmenlər xüsusi qaydada sığorta olunmalıdırlar: “Biz onunla bağlı vaxtında dövlətə təkliflər vermişik. O ki qaldı vətəndaşların sığortasına, dövlət və özəl sektorda işləyənlərin, işsizlərin də öz sığorta qaydaları var. Bütün vətəndaşlar bu şəkildə sığorta olunub, əllərində sığorta vəsiqəsi olandan sonra hamı sığortalanmış olacaq. Ondan sonra sığortanın predmeti müəyyənləşməlidir ki, sığorta paketinə bu gün nə daxildir? Təbii ki, bütün xidmətlərin pulsuz qarşılanması real deyil. Əgər bunu etsələr, bu, əlavə çətinliklər, söz-söhbət yaradacaq və iş keyfiyyətsiz olacaq”.

A.Qeybulla hesab edir ki, aprel ayından xidmət həyata keçirildiyi halda, yanvar ayından sığorta haqqı tutulması ilə bağlı vətəndaşların narazılığı haqlıdır.

İcbari tibbi sığortanın bütün prosesinin sistemli aparılmalı olduğunu vurğulayan A.Qeybulla qeyd etdi ki, vahid bir sistem, proqram olmalıdır: “Qazaxda, Lənkəranda, Bakıda oturan da bu sistemdən tam xəbərdar olmalıdır. Bütün maliyyə xərcləmələri tam şəffaf olmalıdır və hər bir vətəndaş xidmətlərin həyata keçirilməsindən tam məlumatlı olmalıdır və İcbari Tibbi Sığorta Agentliyinin saytını açan insanlar bilməlidirlər ki, hansı xidmətlər pulsuzdur və icbari tibbi sığortanı necə istifadə etmək lazımdır? Bununla bağlı təbliğat çox zəif gedir. Biz televiziya ekranlarında bunu görmürük, maarifləndirmə işi çox aşağı səviyyədədir”.

A.Qeybulla onu da nəzərə çatdırdı ki, təbliğatın aşağı olmasına məsul olan qurumlar var: “Bu məsələdə onlar sorumludur. Bunlar gərək bu işi hər gün, tez-tez geniş təbliğ etsinlər. Biz bu sistemə keçiriksə, insanlar məlumatlı olmalıdırlar ki, sizdən vəsaitlər yığılır, nəyə görə yığılır, nə qədər yığılacaq və hansı kateqoriya insanlar sığorta olunacaq? Biz onu 4 kateqoriyaya bölmüşük. Görək, bunlar onu necə bölürlər, hansı ölkənin modelindən istifadə edirik, paketə hansı xidmətlər daxil olacaq? Bütün bunlar haqqında tam təfsilatlı məlumat olmalıdır. Əgər bu, yetərsiz olsa, həkimlər də keyfiyyətli xidmətdən qaçacaqlar və keyfiyyət aşağı düşəcək, özəl klinikalarda xəstəyə baxmağa gedəcəklər. Yəni sığortaya cəlb olunan xəstəxanalarda peşəkar həkimlərin mərkəzdənqaçma meyilləri yarana bilər. Bu da yaxşı tendesiya deyil”.

Vətəndaşları narahat edən suallarla bağlı İcbari Tibbi Sığorta Agentliyi BAKU.WS-in sorğusunu cavablandırıb, cavabı olduğu kimi təqdim edirik:

– İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyinin saytında Xidmətlər Zərfinə daxil olan 2550 tibbi xidmət qeyd olunur. Ancaq xidmətlər zərfinə daxil olan tibbi xidmətlərin siyahısı və tarifləri ilə tanış olduqda hər kəs üçün açıq suallar qalır. Çoxlu sayda xəstəlik üçün “tətbiq edilmir” yazılır və qarşısında da qiymət qeyd olunur. Yaxud xəstəliklərin qarşısında “daxildir”, “daxil deyil” deyə qeydlər var. Vətəndaşlar bilmək istəyirlər ki, bu xidmətlərə əsas xəstəliklərdən nələr daxildir?

– İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyi (Agentlik) tərəfindən hazırda icbari tibbi sığorta ölkənin 59 şəhər və rayonunda tətbiq edilir. Həmin ərazilərdə rəsmi qeydiyyatda olan sakinlər icbari tibbi sığortanın Xidmətlər Zərfi ilə təminata alınan tibbi xidmətlərdən yararlana bilirlər. Xidmətlər Zərfi sığortaolunanlara müvafiq növdə, həcmdə və şərtlərlə göstərilən icbari tibbi sığortanın təminat verdiyi tibbi xidmətlərin toplusudur.

Nazirlər Kabinetinin müvafiq Qərarı ilə təsdiq edilmiş “İcbari tibbi sığorta üzrə Xidmətlər Zərfi”nə 2550 sayda müxtəlif tibbi xidmət daxildir. Həmin xidmətlər bunlardır:

– İlkin səhiyyə xidməti

– Təcili və təxirəsalınmaz tibbi yardım xidməti

– İxtisaslaşdırılmış ambulator yardım xidməti

– İnvaziv radiologiya xidməti

– Stasionar tibbi xidmət

Qeyd edək ki, ölkədə geniş yayılmış, əlillik və ölüm riski olan xəstəliklərin stasionar şəraitdə müalicəsi icbari tibbi sığorta təminatı hesabına həyata keçiriləcəkdir. Həmin xidmətlərin sırasında stasionar terapevtik xidmətlər 3500-dən artıq diaqnoz əhatə etməklə miokard infarktı, beyin insultu, ürəyin işemik xəstəliyi, ürək çatışmazlığı və digər ürək-damar xəstəliklərinin, sеrеbrоvаskulyаr хəstəliklərin, mədə-bağırsaq xəstəliklərinin, uroloji xəstəliklərin, infeksion və parazitar xəstəliklərin müalicəsi, travmalar, yanıqlar, zəhərlənmələr zamanı sığortaolunanların müalicəsi icbari tibbi sığorta təminatı hesabına həyata keçiriləcəkdir. Əlavə olaraq hamiləlik, doğuş və zahılıq dövründə müayinə və müalicə icbari tibbi sığorta təminatına daxildir.

Xidmətlər Zərfi ilə təminata alınan cərrahi əməliyyatlar sırasına koxlear protez cihazının implantasiyası və ya dəyişdirilməsi, oynaqdaxili endoprotezlərin yerləşdirilməsi, aorto-koronar şuntlama əməliyyatı, ürək qapaqlarının dəyişdirilməsi və təmiri, anevrizma əməliyyatları, anadangəlmə ürək qüsurlarının cərrahi müalicəsi, eləcə də minimal invaziv üsulla həyata keçirilən kardiocərrahiyyə əməliyyatları (koronar stentlərin taxılması) daxildir. Bahalı əməliyyatlar sırasında həmçinin kifayət qədər geniş sayda oftalmoloji, travmatoloji, uroloji və neyrocərrahiyə əməliyyatları vardır. Stasionar müalicə və təcili təxirəsalınmaz tibbi yardım zamanı istifadə olunan dərman vasitələri Xidmətlər Zərfinə daxildir.

Məlumat üçün bildirək ki, Agentlik tərəfindən Xidmətlər Zərfinə dəyişikliklərin edilməsi barədə layihə hazırlanıb.

Nəzərinizə çatdırırıq ki, 2021-ci ildə icbari tibbi sığortanın tətbiqi bütün ölkə ərazisində təmin olunacaq. Bu zaman bütün sığortaolunanlar icbari tibbi sığortadan yararlana biləcəklər.

Sığortaolunanlar icbari tibbi sığorta təminatına daxil olan xidmətlərin siyahısı ilə Xidmətlər Zərfinin Əlavəsində, “Xidmətlər Zərfinə daxil olan tibbi xidmətlərin siyahısı və tarifləri” cədvəlində (cədvəl) tanış ola bilərlər. Sığortaolunan tibbi göstəriş olduğu hallarda cədvəldə qeyd olunan 2550 sayda tibbi xidmətdən istifadə edə bilər.

Sözügedən cədvəldə icbari tibbi sığorta təminatına alınmış tibbi xidmətlərin identifikasiyası üçün tibbi terminlərdən, beynəlxalq təsnifatlara uyğun olan kodlardan istifadə edilib. İcbari tibbi sığorta təminatına alınmış xəstəliklərin kodu və cərrahi prosedur kodları müvafiq olaraq “Xəstəliklərin beynəlxalq təsnifatının 10-cu baxışı (XBT-10)” və “Xəstəliklərin beynəlxalq təsnifatının 9-cu baxışı (XBT-9), prosedurların təsnifatı” üzrə müəyyən edilir. Cədvəldə bəzi tibbi xidmətlərin adının qarşısında kodun yazılmaması həmin xəstəliyin və prosedurun beynəlxalq təsnifatı üzrə kodunun olmamasını ifadə edir.

Nümunə: Cədvəldə 2.6.667 sıra nömrəsi olan “Birtəfəli ovariektomiya” cərrahi tibbi xidmətin XBT-9 üzrə prosedur kodu 65.3 olaraq müəyyən edilib.

“Tibbi Xidmətin Tarifi” xanasında qeyd edilən məbləğlər tibbi xidmətlərin göstərilməsi müqabilində Agentlik tərəfindən icbari tibbi sığorta xidmətlərinin göstərilməsi hüququ olan müvafiq tibb müəssisəsinə ödənilən məbləği müəyyən edir.

Cədvəlin “QEYD” xanasında olan abreviaturaların açıqlaması həmin sənədin 128 və 129-cu səhifələrində verilib. Cədvəlin “QEYD” hissəsində tibbi xidmətin göstərilməsi zamanı hər hansı əlavə xidmətlərin tibbi xidmətin tarifinə daxil olub-olmaması müəyyən edilir. Bəzi nümunələri nəzərinizə çatdırırıq:

Sıra nömrəsi 2.1.462 saylı “Yaranın qranulyasiyadan təmizlənməsi (böyük)” tibbi xidmətin qarşısında “QEYD” xanasında *A, *TS, *Dr daxildir” qeyd olunub. Deməli, “*A, *TS, *Dr daxildir” qeydi sözügedən ambulator tibbi xidmətin göstərilməsi zamanı istifadə edilən anesteziya xidməti, dərman və tibbi sərfin həmin tibbi xidmətin tarifinə daxil olduğunu bildirir.

– Ötən il hansı xəstəxanaların icbari tibbi sığorta sistemində vətəndaşlara xidmət göstərəcəyi açıqlanmışdı. Buraya özəl xəstəxanaların da əlavə olunacağı qeyd olunmuşdu. Hansı özəl xəstəxanalar icbari tibbi sığorta sisteminə qoşulacaq və Xidmətlər zərfinə daxil edilən 2550 xidməti onlar da həyata keçirəcəklər?

– Vətəndaşlara icbari tibbi sığortanın Xidmətlər Zərfi çərçivəsində tibbi xidmətlər Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyinin (TƏBİB) tabeliyində olan dövlət tibb müəssisələrində ödənişsiz olaraq göstərilir. TƏBİB-in tabeliyindəki tibb müəssisələrinin siyahısı Agentliyin rəsmi internet səhifəsində (https://its.gov.az/files/9/TEBIB_SIYAHI.pdf) yerləşdirilib.

Həmin tibb müəssisələrində xidmətin göstərilməsi mümkün olmadıqda isə müqaviləli tibb müəssisələrində göndəriş əsasında tibbi xidmətlər göstərilir. Vətəndaşların tibbi xidmətlərlə bağlı ehtiyaclarına uyğun olaraq müqaviləli tibb müəssisələrinin də sayı artırıla bilər. Tibbi xidmətlərin göstərilməsini təmin etmək üçün yeni xəstəxanalarla müqavilələr bağlanıla bilər.

Qeyd edək ki, tibbi xidmətlərə göndəriş vərəqəsi TƏBİB-in tabeliyindəki tibb müəssisəsi tərəfindən verilir.

– Bakı şəhəri və bir sıra rayonlarda icbari tibbi sığorta aprel ayının 1-dən tətbiq edilir. Ancaq artıq vətəndaşların maaşlarından sığorta haqları tutulur. Vətəndaşlar sual edirlər ki, xidmət aprel ayından həyata keçirildiyi halda, niyə yanvar ayından sığorta haqqı tutulur?

– Nəzərinizə çatdırırıq ki, Agentlik həm icbari tibbi sığortanın tətbiq edildiyi, həm də tətbiq edilmədiyi ərazilərdəki tibb müəssisələrini maliyyələşdirir. İcbari tibbi sığortanın tətbiq edildiyi və edilmədiyi ərazilərdə fəaliyyət göstərən tibb müəssisələri arasındakı əsas fərq onların maliyyələşdirilməsi mexanizmi ilə bağlıdır. Belə ki, sığortanın tətbiq edildiyi tibb müəssisələri göstərdikləri tibbi xidmətlərin həcminə əsasən maliyyələşdirilir. İcbari tibbi sığorta tətbiq edilməyən tibb müəssisələrində isə maliyyələşmə müəssisənin saxlanma xərcləri üzrə aparılır.

– Məlum olduğu kimi, ən aşağı maaş alandan da, 8 min manat alandan 2 faiz sığorta haqqı tutulur. 10 manat sığorta ödəyənlə 160 manat sığorta ödəyənə xidmətlərdə fərqli yanaşma olacaq?

– 1 yanvar 2021-ci il tarixindən etibarən “Tibbi sığorta haqqında” Qanuna əsasən sığorta haqlarının toplanılmasına başlanılıb. Sığorta haqlarının əhali qrupları üzrə məbləği aşağıdakı kimidir:

Dövlət və neft sektorunda çalışan işəgötürən və işçilərdən aylıq hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 8000 manata qədər olan hissəsindən 2%, 8000 manatdan yuxarı olan hissəsindən 0.5% miqdarında icbari tibbi sığorta haqqı tutulacaq.

Qeyri-dövlət və qeyri-neft sektorunda çalışan işəgötürən və işçilərdən aylıq hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 8000 manata qədər olan hissəsindən 1%, 8000 manatdan yuxarı olan hissəsindən 0.5% miqdarında icbari tibbi sığorta haqqı tutulacaq.

Bu əhali qrupu üzrə aylıq hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 8000 manata qədər olan hissəsindən ödənilən sığorta haqqının məbləğinə 2022-ci il yanvarın 1-dək 50 faiz güzəşt tətbiq edilir. 2022-ci ildən aylıq hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 8000 manata qədər olan hissəsindən 2% miqdarında icbari tibbi sığorta haqqının tutulması müəyyən olunub.

Mülki-hüquqi xarakterli müqavilələr əsasında işləri (xidmətləri) yerinə yetirən fiziki şəxslər üzrə aylıq gəlirlərinin 8000 manatadək olan hissəsinin 2%-i, 8000 manatdan yuxarı olan hissəsinin 1%-i miqdarında icbari tibbi sığorta haqqı müəyyən olunub.

Sahibkarlıq fəaliyyətinin və ya digər vergi tutulan əməliyyatlarının müvəqqəti dayandırıldığı hallar istisna olmaqla, Vergi Məcəlləsinə əsasən vergi ödəyicisi kimi vergi uçotuna alınmış fiziki şəxslər (fərdi sahibkarlar, xüsusi notariuslar, vəkillər kollegiyasının üzvləri) üzrə minimum aylıq əməkhaqqının 4%-i miqdarında icbari tibbi sığorta haqqı müəyyənləşdirilib.

Qeyd edək ki, icbari tibbi sığorta əhalinin sağlamlığının qorunmasına yönəlik və həmrəylik prinsipinə əsaslanan sistemdir. Hər bir sığortaolunan icbari tibbi sığortanın Xidmətlər Zərfinə daxil olan tibbi xidmətlərdən bərabər şərtlərlə istifadə etmək hüququna malikdir.

– Ötən il yanvar ayından bir sıra rayonlarda, o cümlədən də Şəkidə icbari tibbi sığorta tətbiq olunsa da, Şəkidə insanlar xəstəxanaya gedərkən həmişəki kimi həm həkimə ödəniş edib, həm də digər xidmətlər üçün pul ödədiklərini qeyd edirlər. İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyi bu məsələrə necə nəzarət edir? Ümumiyyətlə, belə hallarla mübarizə necə aparılacaq?

– Ailə həkiminin göndərişi əsasında tibb müəssisəsinə müraciət edən sığortaolunan Xidmətlər Zərfi çərçivəsində nəzərdə tutulan qaydalara uyğun olaraq tibbi xidmətlərdən ödənişsiz şəkildə yararlana bilər. Habelə stasionar müalicə və təcili təxirəsalınmaz tibbi yardım zamanı istifadə olunan dərman vasitələri Xidmətlər Zərfinə daxildir.

Ambulator müalicə üçün həkim tərəfindən resept əsasında təyin olunan dərman vasitələri isə Xidmətlər Zərfi ilə təminata alınmayıb.

Vətəndaşlar şikayətlərini öncə müvafiq xəstəxana rəhbərlərinə müraciət etməklə bildirə bilərlər. Həmçinin vətəndaşlar icbari tibbi sığorta ilə bağlı müraciətlərini Agentliyin “1542” nömrəli Çağrı mərkəzinə, [email protected] elektron poçt ünvanına və ya TƏBİB-ə ([email protected]) ünvanlaya bilərlər.

– Vətəndaşlar icbari tibbi sığorta ilə bağlı məlumatların azlığından, olan məlumatların isə tibbi terminlərlə yazıldığından anlaşılmaz olduğundan narazılıq edirlər. İcbari tibbi sığorta sistemini daha anlaşıqlı şəkildə izah edən sosial çarxlar hazırlanırmı? Ümumiyyətlə, maarifləndirmə işi niyə zəif aparılır?

– Sığortaolunanlar icbari tibbi sığorta təminatına daxil olan xidmətlərin siyahısı ilə Xidmətlər Zərfinin Əlavəsində – “Xidmətlər Zərfinə daxil olan tibbi xidmətlərin siyahısı və tarifləri” cədvəlində tanış ola bilərlər. Sığortaolunan tibbi göstərişi olan hallarda Cədvəldə qeyd olunan 2550 sayda tibbi xidmətdən istifadə edə bilər. Yuxarıda da bildirildiyi kimi, sözügedən cədvəldə icbari tibbi sığorta təminatına alınmış tibbi xidmətlərin identifikasiyası üçün tibbi terminlərdən, beynəlxalq təsnifatlara uyğun olan kodlardan istifadə edilir.

Məlumat üçün bildiririk ki, Səhiyyə Nazirliyinin “Stasionarların fəaliyyətinə elektron nəzarət sisteminin tətbiqi barədə” 22 noyabr 2011-ci il tarixli 108 saylı əmrinə uyğun olaraq Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) tərəfindən hazırlanmış Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatının (XBT) 9-cu baxışı üzrə kliniki modifikasiya və XBT-nin 10-cu baxışı Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuş və tibb müəssisələrinə təqdim edilmişdir.

Yuxarıda qeyd olunanlar Azərbaycanda bütün xəstələnmə və ölüm hallarının, habelə cərrahi əməliyyatların beynəlxalq təsnifata uyğun kodlaşdırılması, ölkə səviyyəsində stasionarların fəaliyyətinin davamlı monitorinq və qiymətləndirilməsinin həyata keçirilməsi, o cümlədən beynəlxalq miqyasda xəstələnmə, ölüm halları və cərrahi əməliyyatlar üzrə müqayisəli təhlillərin aparılmasına imkan verir.

Sığortaolunanların müraciətinə əsasən, ixtisaslı həkim tərəfindən qoyulmuş diaqnoz barəsində məlumatın verilməsi, habelə zəruri müayinə və müalicə tədbirlərinin icbari tibbi sığorta təminatına daxil olub-olmaması barəsində məlumatlandırılma işi tibb heyətinə həvalə edilir.

Əhalinin maarifləndirilməsi məsələsinə gəldikdə, icbari tibbi sığortanın ölkə üzrə mərhələli tətbiqi, habelə sistemin əhəmiyyəti, üstünlükləri barədə Agentlik tərəfindən 2019-2020-ci illərdə ölkənin bütün şəhər və rayonlarında icra hakimiyyətlərinin və müvafiq təhsil müəssisələrinin dəstəyi ilə ümumilikdə 91 sayda maarifləndirmə tədbiri keçirilmişdir. Tədbirlərdə vətəndaşlar icbari tibbi sığorta sisteminin məqsədi, icbari tibbi sığorta haqları, Xidmətlər Zərfi, tibb müəssisələrinə müraciət etmə qaydaları və digər mövzularda məlumatlandırılıblar.

Koronavirus pandemiyası səbəbindən ötən ildən ölkədə xüsusi karantin rejimi tətbiq edildiyindən maarifləndirmə tədbirlərinin keçirilməsi təxirə salınmışdır.

Lakin kütləvi informasiya vasitələrində davamlı olaraq Agentliyin əməkdaşlarının icbari tibbi sığortanın tətbiqi ilə bağlı müxtəlif mövzularda çıxışları təmin edilir. Eyni zamanda Agentliyin sosial şəbəkələrdəki səhifələrində və kanallarında (Facebook, Instagram, LinkedIn, Twitter, Telegram, YouTube) mütəmadi olaraq icbari tibbi sığortanın tətbiqi, Xidmətlər Zərfi ilə təminata alınan xəstəliklər, icbari tibbi sığorta haqqı və s. mövzularda sual-cavab postları və ya videoçarxlar paylaşılır.

Həmçinin “İcbari tibbi sığorta haqları barədə bunları bilmək vacibdir!”, “Mənim ailə həkimim”, “Xidmətlər Zərfi ilə təminata alınan tibbi xidmətlər bunlardır!” və “Təcili və təxirəsalınmaz tibbi yardım xidməti hansı hallarda çağırılmalıdır?” adlı çap materialları hazırlanıb.

– İnsanlar xəstəxanalarda hansı xidmətlərin sığorta paketinə daxil edilməsi ilə bağlı anlaşıqlı posterlərin olmasını vacib hesab edirlər. Xəstəxanaların divarlarına bu cür məlumatların vurulması üçün iş aparılırmı?

– Xidmətlər Zərfinə daxil olan 2550 sayda tibbi xidmət barədə məlumat elektron şəkildə Agentliyin saytında yerləşdirilib. Hər bir vətəndaş sərbəst şəkildə bu sənədlə tanış ola bilər. Agentliyin nümayəndələri tərəfindən mütəmadi olaraq Xidmətlər Zərfinə daxil olan tibbi xidmətlərlə bağlı suallar cavablandırılır. Eyni zamanda Xidmətlər Zərfinə daxil olan tibbi xidmətlər, dərman təminatı və s. mövzuları əhatə edən maarifləndirici çap materiallarının hazırlanması, post və videoçarxların Agentliyin sosial şəbəkələrdəki səhifələrində paylanılması həyata keçirilir.

Bir daha qeyd edək ki, sığortaolunan səhhətində yaranan narahatlıqla bağlı ilk növbədə ailə həkiminə (sahə həkimi-terapevti, sahə həkimi-pediatrı) müraciət etməlidir. Ailə həkimi də ehtiyac olduğu təqdirdə sığortaolunana müvafiq ixtisaslı tibbi yardım almaq üçün ixtisaslı həkimə göndəriş verir. Sığortaolunan ailə həkimi və ya ixtisaslı həkim vasitəsilə xəstəliyi ilə bağlı ona qoyulan diaqnoz, müalicə, müayinə və digər suallara cavab ala bilər.