Yuxusuzluq nədən baş verir? Yuxu dərmanları faydalıdırmı

Sual: Zikr, sadəcə Allah ismini çox söyləməkdirmi, başqa şəkildə zikr olmazmı?
Cavab: Zikr, Allahü təalanı xatırlamaq deməkdir. Bu da, qəlb ilə olur. Zikr etdikdə qəlb təmizlənir, qəlbdən dünya sevgisi çıxır və Allah sevgisi yerləşir. İmam Rabbani həzrətləri buyurur ki:
“Zikr, insanın özünü qəflətdən qurtarmaq deməkdir. Qəflət, Allahü təalanı unutmaq deməkdir. Zikr, yalnız Kəlmeyi-tövhidi söyləmək və təkrar-təkrar Allah demək deyildir. Hər nə şəkildə olursa-olsun özünü qəflətdən qurtarmaq zikr sayılır. İslamiyyətin əmrlərini yerinə yetirmək və qadağalarından çəkinmək hamısı zikrdir. İslamiyyətin əmrlərinə riayət edərək edilən alış-veriş, İslamiyyətə uyğun olaraq edilən nikah, boşanma zikr sayılır. Çünki, bunları edərkən əmrlərin, qadağaların sahibi həmişə xatırlanmaqda, qəflət getməkdədir. Allahü təalanın isimləri və sifətləri ilə olunan zikr tez təsir edir, sevgisini əmələ gətirir və tez qovuşdurur. Əmrlərə, qadağalara sarılmaqla əmələ gələn zikr belə deyildir. Bununla yanaşı belə zikrlərdən bəzisinin də tez nəticə verdiyi az halda görülmüşdür. Bundan başqa isim və sifət ilə edilən zikr, İslamiyyətə tabe olmaqla olan zikrə səbəb olur. Çünki, dinin sahibini tam sevmədikcə hər işdə İslamiyyətə riayət etmək çox çətin olur. Tam məhəbbəti, sevgini əldə etmək üçün də, isim və sifətlə olan zikr lazımdır. O halda, İslamiyyətə tabe olaraq zikr ilə şərəflənmək üçün əvvəlcə isim və sifətlə olan zikr lazımdır. Bəli, cənab Haqqın lütfü və ehsanı ayrıdır. Heç bir səbəb olmadan dilədiyini dilədiyinə ehsan edir. Şura surəsində, 13-cü ayəti-kərimədə məalən: “Allahü təala dilədiyini seçərək Özünə qovuşdurur” buyruldu.”

Əmziklə yuxuya gedir, mən onu buna necə alışdırım?

15.01.2021 / 16:30 – Prezident: “Bütün şəhid ailələrinə dövlət tərəfindən mənzillər, evlər veriləcək”

15.01.2021 / 16:24 – Hərbi geyimdən qanunsuz istifadə edənlər nə qədər cərimələnəcək? – RƏSMİ
15.01.2021 / 16:21 – Azərbaycanda vaksinasiyanın başlayacağı vaxt AÇIQLANDI

15.01.2021 / 16:14 – “Jurnalistlər binası”ndakı bəzi mənzillər hazırkı sahiblərindən geri alına bilər – AÇIQLAMA

15.01.2021 / 13:37 – Qubadlı rayonunun Xanlıq kəndində FHN-in yerli strukturu fəaliyyətə başlayıb
15.01.2021 / 13:28 – Cəbrayılın Böyük Mərcanlı kəndindən görüntülər – VİDEO
15.01.2021 / 13:12 – İlham Əliyev 38 il sonra Heydər Əliyevlə şəkil çəkdirdiyi yerdə – FOTO
15.01.2021 / 13:06 – İlham Əliyev Şuşaya tikilən yol haqqında: “Qələbəyə aparan yoldur” – VİDEO
15.01.2021 / 13:01 – Prezident: “Cəmi iki ay ərzində Şuşaya yol açmışıq” – VİDEO
15.01.2021 / 12:56 – Hərbi geyimi qanunsuz daşıyanlara qarşı reydlər başladı -VİDEO
15.01.2021 / 11:51 – Mehriban Əliyeva Füzulidən görüntülər paylaşdı – VİDEO
08.09.2020 / 09:30 – Yarpaq dolması (foto-resept)
12.12.2018 / 14:00 – Uzun ömürlü olmağa kömək edən qidalar
08.08.2018 / 14:00 – Dərini qidalandıran maska
07.06.2018 / 20:00 – Avropada tərk edilmiş binalar
27.04.2020 / 14:00 – Mömin bu dünyada niyə bəla çəkər?
05.08.2018 / 09:15 – İdmana yeni başlayanlar üçün tövsiyələr
11.02.2020 / 09:15 – 2020 Oscar Mükafatları: Qırmızı Xalça
21.07.2020 / 17:00 – Əzələ yığmaq üçün tövsiyələr
29.01.2020 / 12:15 – Yaddaşsızlığa meydan oxuyan 5 ərzaq
23.03.2020 / 11:00 – Ailənin gücünü göstərən filmlər
16.07.2019 / 17:30 – Dırnaq boyasının tarixi
08.07.2020 / 10:15 – Əncirli keks (foto-resept)
28.12.2018 / 09:15 – 2019-un trend saç rəngləri
06.07.2018 / 19:30 – Rəngli şüşələr
05.08.2018 / 17:30 – 2018-in vanna otağı dəbi
11.03.2020 / 10:15 – Pomidorlu plov (foto-resept)
03.04.2021 / 09:30 – Bunları sosial media hesablarınızda paylaşmayın!
02.12.2019 / 10:15 – Krep (video-resept)
15.01.2020 / 19:30 – Günün tövsiyəsi: film, mahnı, kitab
21.03.2020 / 10:15 – Şah plov (foto resept)

• Bütöv Azərbaycan
• Redaktordan
• Qadin.Net LIFE
• Təqdimat
• Etiraflar
• Müsabiqələr
• “Kitabsevərlər”
• Qadin.TV

• Tanınmışlar
• Qadın və təshil
• Qadın və hüquq
• Qadın və din
• Qadın və texnologiya
• Şəxsi inkişaf

• Pəhriz
• Arıqlama sirləri
• Kökəlmə sirləri
• Fitness
• Sellulit
• Şəxsi təcrübə

• Hamiləliyə hazırlıq
• Hamiləlik təqvimi
• Doğum hekayələri
• Doğumdan sonra
• Körpə və ona qulluq
• Uşaqlar və tərbiyyə
• “Ev məktəbi”

• Gözəllik xəbərləri
• Üzə qulluq
• Bədənə qulluq
• Saçlara qulluq
• Kosmetologiya
• Makiyaj
• Manikür və pedikür
• Estetik gözəllik
• Gözəllik məhsulları
• Ulduzların sirləri

• Salat və qəlyanaltılar
• Duru yeməklər
• Quru yeməklər
• Duzlu xəmir işləri
• Şirin xəmir işləri
• Kompot və kokteyllər
• Peçenyelər
• Tortlar
• Uşaq yeməkləri
• Şef master
• Konserv məhsulları
• Müxtəlif

• Kişi psixologiyası
• Qadın psixologiyası
• Psixoloji məsləhətlər
• Cinsi münasibətlər
• Eşq və məhəbbət
• Xəyanət
• Düşüncə dərsi
• Gəlin-qayınana
• Testlər

• Sağlamlıq xəbərləri
• Düzgün qidalanma
• Xalq təbabəti
• Masaj
• Menstruasiya
• Qadın xəstəlikləri
• Uşaq xəstəlikləri

• Adət ənənələr
• Ədəbi guşə
• Mütləq bilməlisiniz!
• Praktik məsləhətlər
• Yuxu yozmaları
• Evim – interyer
• Hobbi
• Səyahət
• Avtomobil
• Ordan-burdan
• Digər

Sayt Google Chrome, Mozilla Firefox, Safari, Opera və Yandex brauzerləri ilə tam dəstəklənir.
Məlumatlardan istifadə etdikdə istinad mütləqdir!

© 2009-2023, Qadin.NET. Bütün hüquqları qorunur!

Qoç bürcü

21 mart – 20 aprel

Həyat yoldaşı və ya sevgilinizin bəzi sıxıntıları sizi də kədərləndirmiş ola sa, bu həftə onun rahatlanması ilə sizlərə də bir yüngülləşmə gələcək. Özünüzü ortaya qoymaq və hadisələri başlatmaq üçün olduqca istəkli olun və keçmişdəki mənfi şeyləri yaddan çıxarın getsin. Bəxtinizi bu həftə doğru yönləndirməsəniz həyatınızı dəyişdirmək məcburiyyətində qala bilərsiniz.

Köhnə sevgililərlə əlaqədar mövzuların yenidən gündəmə gəlmə şansı var. Bu əlaqələrin davam edib etməməsi sizdən asılı olacaq.

Buğa bürcü

21 mart – 20 aprel

Gözlənilməyən bir işə girmək ya da gözləmədiyiniz birinin sizinlə bağlantı qurması ya da bir hekayəyə başlamağınız mümkün ola bilər.

Ala bilmədiyiniz bir pulunuz ya da ödəmələriniz varsa, burada şanslı irəliləyişlər ola bilər. Eqolarınızın qırılması və həyata baxışınızın dəyişməsi vacib olan bir həftə içindəsiniz.

Sizə edilən açıqlamalardan bəzən şübhəli qala bilər və narahat ola bilərsiniz. Bəzi şok edici mənfi şeylər yaşayırsınızsa bunun üçün geriyə baxıb keçmişdəki səhvlərindən nəticə çıxartmağı yoxlayın.

Əkizlər bürcü

21 mart – 20 aprel

Lakin yaxşı xəbər, planetimiz Merkurinin irəli hərəkətlərinə keçmiş olmasıdır. İşlər bir az yoluna düşməyə başlayır. Yeni başlanğıclar sizi xoşbəxt edə bilər. Maddi mövzularla əlaqədar olduqca aktiv bir həftə içindəsiniz.

Mövcud olan bir maddiyyat sıxıntısı ilə bağlı risk ala bilərsiniz. Sevgi həyatınızda mövcud olan bəzi problemlərin öhdəsindən həftənin ortalarında gələ bilərsiniz. Köhnə sevgilərdən aldığınız addımlar hədəflərinizə uyğun olmaya bilər.

Bu səbəbdən də bu nöqtədə lazımsız vərdişlərinizi geridə qoymalısınız.

Xərçəng bürcü

21 mart – 20 aprel

Haq və haqsızlıq mübahisələrinizi sakit və səssiz bir şəkildə etməli, hadisələri nəticəyə çatdırmalısınız. İş layihəlriniz və uğurunuzu ölçən bir hadisələrin içindəsinizsə bu həftə uğurlu bir nəticə ala bilərsiniz. Gözləmədiyiniz sürpriz dəstəklərlə bunu taclandıra bilərsiniz. Sizi mənfi təəccübləndirəcək şeylər olubsa, bu həftə ruhi gücünüzü toplaya biləcəksiniz.

Duyğusal gözləndirələrinizin yoluna düşməsi və sevgi məsələlərində gözlədiyiniz yerlərə yaxınlaşa bilərsiniz. Bu vəziyyət sizi həyata qarşı motivasiya edəcək. Keçmiş hadisələrin gündəmə gəlməsi yoluna qodyğunuz vəziyyətə yenidən zərər verməməsi üçün diqqətli olmalısınız.

Şir bürcü

21 mart – 20 aprel

Bu həftə, yaxşı tərəfləriniz və pozitiv enerjinizin yerində olması sizi sosial çevrənizin içində olduqda populyar bir hala gətirəcək. Lakin, sevgi məsələlərində qarşısınızdaki insan keçmişə ilişib qalıbsa, sizi bu mənada narahat edən bəzi fikirləri ola bilər. Bunları anlayışla qarşılayıb yolunuza davam edin və üzüntülərə qapılmayıb.

Alacağınız sürpriz xəbərlərlə özünüzü çox şanslı hiss etmiş olacaqsınız.

Qız bürcü

21 mart – 20 aprel

İçindən heç bir şey etmək istəmirsən və ya qolun qırıldığını hiss edə bilərsən. İnsanların sənin haqqında düşüncələri fərqli ola bilər və bu vəziyyətdən narahat ola bilərsən.

Avtoritar fiqurlarla ünsiyyətinizə xüsusi diqqət yetirməlisiniz. İnanılmaz ifadələr altında heç gözləmədiyiniz nəticələrlə üzləşə bilərsiniz. Gizli məsələləri açmaq istəyə bilərsiniz. Ancaq insanların yanaşmalarına qarşı daha dominant və tənqidi bir üslub nümayiş etdirməli ola bilərsiniz.

Sizi bu nöqtəyə cəlb edə biləcək məsələlərdən uzaq olmalı və daha çox layihələrdə iştirak etməlisiniz. Xüsusilə çərşənbə və cümə axşamı günləri həm pul, həm də sevgi münasibətlərində əhəmiyyətli bir müvəffəqiyyətə nasil ola bilərsiniz. Yeni başlanğıclarınız üçün şərtləri itələməməyə çalışın. Münasibətlərinizlə bağlı ani bitişlərə və ya əksinə, başlanğıclarına açıq ola bilərsiniz.

Tərəzi bürcü

21 mart – 20 aprel

Bu sizi qorxutmamalıdır, amma keçmiş problemlərdən dərs almaqla fərqli bir davranış sizə daha güclü bir münasibət gətirəcəkdir. Həm də bu effekt sizə orijinal və yeni sürpriz biznes layihələri gətirəcəkdir. Daşınmaz əmlak və maliyyə qoyuluşları ilə bağlı məsələlərin aktivləşəcəyi bir həftə ola bilər.

Əqrəb bürcü

21 mart – 20 aprel

Keçmiş münasibətlərinizin arzuolunmaz görünüşü sizə bir daha obsesyonlarınızı xatırlata bilər. Obsesyonlarınızla hərəkət etməməyi və bu hadisəni arxa plana keçirmək istəyəcəksiniz. Bəlkə də bu hadisələri ətrafınızdan gizlətməyə və bir müddət gizli saxlamağa meyllənə bilərsiniz. Maliyyə ilə bağlı məsələlərinizdə bir az daha araşdırmalısınız.

Oxatan bürcü

21 mart – 20 aprel

Bu həftəyə sürətli başlayan kimi, sosial mühitdə populyarlığınız artacaqdır. Ünsiyyətdəki problemlər kiçik balans problemlərinə səbəb ola bilər. Bəzi həqiqətləri görməkdən bezmiş olsan da, sən artıq buna öyrəşmişsən. Rəqabət problemlərini şəxsi ambisiyanızla birləşdirməmək üçün diqqətli olmalısınız.

Oğlaq bürcü

21 mart – 20 aprel

Bu cür vəziyyətlərdə çox diqqətli olmalısınız. Keçmiş münasibətlərlə əlaqəli mövzuların tətbiqi həyatla bağlı baxışlarınızı dəyişdirməyə imkan verəcəkdir. Keçmişlə bağlı bu məlumatla ya tamamlamağa ya da davam etdirməyə qərar verə bilərsiniz. Hər bir halda, düzgün qərarı verəcəksiniz.

Dolça bürcü

21 mart – 20 aprel

Köhnə münasibətləriniz yenidən gündəmə gələ bilər. Həftənin ortalarından başlayaraq ev və ailə həyatınızla bağlı bəzi məsələlər gündəmdə ola bilər. Ailəniz üzvlərindən aldığınız maliyyə dəstəyi ilə problemlərinizə həll yolu tapacaqsınız. Həftənin sonuna yaxın sevgi həyatınızdakı bəzi problemlər sizi qərarsızlığa sala bilər. Şərtlərin yaxşılaşmasını gözləməlisiniz.

Balıqlar bürcü

21 mart – 20 aprel

Evlisinizsə, evliliklə bağlı məsələlər daha vacib ola bilər. Münasibətlərdə aydın olmayan məsələlər həllini tapmış olacaq. Heç bir münasibətiniz yoxdursa, həyatınıza yeni bir münasibət daxil ola bilər. Keçmişdə yaşadığınız bir sevgi hekayəsi bu günlərdə sizi yenidən yoxlaya bilər və siz də şərtləri öz xeyrinizə həll edibqarşı tərəfə təqdim edə bilərsiniz.

Əvvəllər yaşadığınız bir maliyyə probleminiz varsa, keçmiş tərəfdaşla bu vəziyyəti həll etmək üçün ilk addımları ata bilərsiniz. Bəzi şeylər bu həftə daha çox məna qazanacaq.

Yuxusuzluq nədən baş verir? Yuxu dərmanları faydalıdırmı?

Yıxılmaq və ya yuxuda qalmaq çətinliyi, yəni yuxusuzluq (yuxusuzluq) cəmiyyətdəki hər üç nəfərdən birində görülən əhəmiyyətli bir sağlamlıq problemidir.
Yuxusuzluq bütün yaşlarda olur. Əksər insanlar bir-iki gecə yuxusuzluqdan əziyyət çəkirlər, lakin bu bəzən həftələr, aylar və ya illərlə davam edə bilər. Yuxusuzluq probleminə ən çox qadın və yaşlı insanlarda olur.

Xroniki yuxusuzluq

Xroniki yuxusuzluq ən az bir ay davam edən yuxu problemidir. Yuxusuz insanların əksəriyyəti yuxuları üçün narahatdırlar. Bununla birlikdə, bütün yuxu problemlərini yuxu problemlərinə aid etmək səhvdir. Bir tədqiqat bu tip yuxusuzluq xəstələrində yuxu tənəffüsünün və ya anormal əzələ fəaliyyətinin ola biləcəyini göstərdi. Bir yuxu mütəxəssisi yuxusuzluğun səbəblərini həll etməyə kömək edə və təsirli müalicə təklif edə bilər.

PSİKOFİZİYOLOJİ YUXUSUZLUQ

Stresli dövrlərdə daha pis yatırsınızsa, performansınızın gün ərzində yaxşı olmayacağından narahat olursunuz. Gecə yatmaq üçün daha çox səy göstərə bilərsiniz. Bu çox vaxt işləri daha da pisləşdirir. Bir neçə gecədən sonra yatmazdan əvvəl etdiyiniz bəzi şeylər yuxu problemlərinizi xatırladır. Pijama geyinmək, işıqları söndürmək və yorğanı örtmək birdən sizi daha oyaq edəcək. Psixofizyoloji yuxusuzluğu olan bəzi insanlar yataqda olmadıqda dərhal yuxuya gedə bilərlər. Divanda yatırlar, qəzet oxuyur, televizora baxır və ya maşın sürürlər. Bir ayda yalnız bir neçə gecə pis yuxu olsa da bu psixofizioloji yuxusuzluğa səbəb ola bilər.

FİZİKİ / PSİXİATRİK XƏSTƏLİKLƏR ÜÇÜN YATMAQ

Bir çox tibbi problem yuxunu poza bilər və insanların yuxusuzluqdan şikayətlənməsinə səbəb ola bilər. Psixiatrik problemlər, digər yuxu pozğunluqları və fiziki xəstəliklər yuxunu yuxusuzluq hesab etmək üçün asanlıqla dəyişdirə bilər. Tibbi xəstəliklərin müalicəsi yuxusuzluğu da müalicə edə bilər.

Psixiatrik Problemlər: Bir növ yuxusuzluq – kifayət qədər erkən oyanmaq – depressiya xəstələrində çox yayılmış bir şikayətdir. Bir psixiatrik probleminiz varsa, buna görə pis yuxunuz olacaq. Əsas xəstəliyin müalicəsi yuxunuzu yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər. Psixiatrik xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunan bəzi dərmanlar da yuxusuzluğa səbəb ola bilər.

Yuxu ilə əlaqəli tənəffüs pozğunluğu: Yuxu apnesi olan insanlar yuxu zamanı nəfəsini kəsirlər. Bu vəziyyət, insanı gecə boyunca 10, hətta yüz dəfə oyada bilər. Tənəffüsün dayanma müddəti 10 saniyə qədər ola bilər. Bu problem olan əksər xəstələr yuxudan oyandığını xatırlamırlar. Yuxu apnesinin diaqnozu üçün yuxu testi tələb olunur. Yuxu ilə əlaqəli tənəffüs problemləri ən çox kişilərdə, kilolu insanlar və yaşlılarda olur. Yuxu apnesi olan insanlar tez-tez müsbət hava yolu təzyiqi adlanan müalicədən faydalanırlar. Bu müalicə yuxu zamanı burnuna taxılan maska ​​vasitəsilə hava təzyiqi verərək hava yolunu açıq saxlayır.

Periyodik Ayaq Hərəkətləri: Periyodik ayaq hərəkətləri yuxu zamanı qısa əzələ sancılardır. Əzələ sancıları bir-iki saniyə boyunca ayaq atlamalarına səbəb ola bilər. Kasılmalar hər 30 saniyədə bir saat və ya daha çox davam edir. Bəzi insanlar hər axşam davamlı ayaq kasılaları ilə qarşılaşırlar. Bu hərəkətlər hər gecə qısa fasiləyə və narahat yuxuya səbəb olur. Dövri ayaq hərəkətləri yaşlandıqca daha tez və ağırlaşır.

Qastroezofageal reflüks (ürək yanması): Yuxu zamanı mədə yanğısı boğaza qədər hiss oluna bilər. Bu vəziyyət gecə ərzində xəstəni dəfələrlə oyadır. Sinə ortasında yaratdığı ağrı və sərtliyə görə buna ürək yanması deyilir. Yuxu zamanı daha az udma və yalançı mövqe səbəbindən daha çox reflüks meydana gəlir. Yatan insan tez-tez öskürək və boğulma hissi ilə oyanır. Əgər belə bir probleminiz varsa, başınızı yastıqlarla yuxarı qaldırmağa çalışın. Yatağın başını da 15-20 sm qaldıra bilərsiniz.

Yuxusuzluq hansı səbəblərdən ola bilər?

Psixoloji amillər

• Yuxusuzluğa meyl: Bəzi insanlar stres zamanı yuxusuzluqla başqalarına nisbətən daha asanlıqla qarşılaşırlar. Digərləri stresə baş ağrısı və ya mədə ağrısı ilə cavab verir. İnsanın yuxusuzluğa meylli olduğunu və uzun müddət davam etməyəcəyini bilmək, inkişaf etdikdə yuxusuzluqla mübarizə aparmaq üçün faydalıdır.
• Davamlı stres: Ailə problemləri, ağır xəstəliyi olan bir oğul və ya qənaətbəxş olmayan bir iş yuxu problemlərinə səbəb ola bilər. Stresslə mübarizə aparmağı öyrənmək yuxusuzluğunuzun müalicəsində faydalıdır.

Həyat tərzi

• Stimulyatorları: Kafein insanları oyaq saxlayır. Gecə qəhvə içirsinizsə, yuxuya getməyinizə mane olmasa da, yuxunuz daha az rahat olar. Nikotin də insanları oyaq saxlayır və siqaret çəkənlər siqaret çəkməyənlərə nisbətən daha uzun yuxuya gedirlər. Bir çox dərmanın tərkibində stimulyator var. Bu dərmanlara kilo itkisi, allergiya və astma dərmanları daxildir. Bəzi soyuq dərmanların tərkibində stimulyator da var.
• Alkoqol: Yatmadan əvvəl içilən bir stəkan şərabın yatmanıza kömək edəcəyini düşünə bilərsiniz. Bununla birlikdə, alkoqol qəbul edən şəxsin tez yuxuya getməsi baxmayaraq, bütün gecə boyunca qısa müddət yuxudan oyanmağına səbəb olur.
• İş saatları: Növbədə işləsəniz, yatmaqda çətinlik çəkəcəksiniz. Buraya iş saatları daim dəyişən insanlar daxildir. Buraya gecə və ya səhər tezdən işləyənlər də daxildir. Həftə sonları da eyni cədvəli sabit saxlamaq vacibdir. Bu, vücudunuzun müəyyən vaxtlarda yatmasına və digər vaxtlarda oyaq qalmasına kömək edir. Hər səhər eyni vaxtda oyanmaq yuxu rejiminizi düzəltmək üçün bir üsuldur. Rutinin olması vacibdir.
• Məşq: İstirahət və sakit həyat tərzinin yuxusuzluğun qarşısını aldığını düşünə bilərsiniz. Əslində, az və ya heç bir idmanla məşğul olmayan insanlar gecə yuxuya getməkdə çətinlik çəkirlər. Mütəmadi idman insanların daha yaxşı yatmasına kömək edir. İdman üçün ən yaxşı vaxt günortadır. Yatma vaxtına yaxın idman etməyin. Yatmadan əvvəl və məşqdən sonra nəbzinizin yavaşlaması arasında ən azı iki saat buraxın.
• Yuxu dərmanı: Yuxu dərmanı həkiminizin nəzarəti altında istifadə olunmalıdır. Bəzi yuxu dərmanları hər gün istifadə olunarsa bir neçə həftədən sonra faydasız olur. Digər tərəfdən, birdən istifadə etməyi dayandırsanız, yuxunuz bir müddət pisləşəcəkdir. Bu problem yuxu dərmanlarını yavaş-yavaş azaltmaqla aradan qaldırıla bilər.

Ekoloji faktorlar

• Səs: Yataq otağını mümkün qədər səssiz saxlayın. Trafik, təyyarələr, televiziya və digər səslər, yuxunuzu oyatmağa səbəb olmadan narahat edə bilər.
• İşıq: Yataq otağınızı qaranlıq saxlamaq üçün örtük və ya qalın pərdələrdən istifadə edin. Gözləriniz yumulsa da işıq gözlərinizə çatır. İşıq yuxunuzu poza bilər.

Bütün gecəni fasiləsiz yatdığınızı düşünsəniz də özünüzü yorğun hiss edirsinizsə, bütün bu amillər nəzərə alınmalıdır.

Həkimə nə vaxt müraciət etməliyəm?

Bir aydan çoxdur ki, yuxunuz pozulursa və gündəlik işinizi pozursa, kömək istəməyin vaxtı gəldi deməkdir. Doktorunuzla əlaqə saxlayın və bir yuxu mütəxəssisi ilə danışmağınız xahiş olunur. Anamneziniz, fiziki müayinəniz və bəzi qan testləriniz yuxusuzluğun bəzi səbəblərinin aşkarlanmasında faydalıdır. Yataq ortağınız və digər ailə üzvləriniz yuxunuz haqqında dəyərli məlumatlara sahib ola bilər. Onlardan xoruldadığınızı və ya yuxu zamanı narahat yatdığınızı soruşun. Həkiminiz yuxusuzluğun sizi gündüz yuxusuz və ya depressiyaya saldığını, həyatınıza başqa yollarla təsir edib-etmədiyini də öyrənmək istəyəcəkdir.

Bəzən yuxusuzluq yalnız məlumat vermək və məsləhət verməklə müalicə olunur. Bəzi insanlar təbii olaraq digərlərindən daha az yatırlar. Hər kəsin səkkiz saat yatması lazım olduğu fikri səhvdir. Məsləhət, pis yuxu vərdişləri səbəbiylə yuxusuzluğa kömək edə bilər. Digər hallarda, yuxu pozğunluqları mərkəzində dərman və ya qiymətləndirmə tövsiyə edilə bilər. Bir yuxu pozğunluğu mərkəzində qiymətləndirilməli olduğunuzu söylədiyiniz təqdirdə, bir və ya iki həftə ərzində yuxu və oyanma müddətlərinizi göstərən bir yuxu gündəliyi saxlamağınız istənilə bilər.

Yuxu dərmanları kömək edə bilərmi?

Yuxu dərmanı yuxusuzluq üçün terapevtik deyil. Yuxu dərmanı bəzən başqa bir xəstəlikdən qaynaqlanan problemləri maskalaya və ya ağırlaşdıra bilər. Məsələn, yuxu həbləri yuxu ilə əlaqəli tənəffüs pozğunluğuna mənfi təsir göstərir. Yuxusuzluq düzgün tanınmalı və müalicə variantları dərman başlamazdan əvvəl bir yuxu mütəxəssisi ilə müzakirə edilməlidir.

Reseptsiz, bəziləri də daxil olmaqla bir çox yuxu dərmanı mövcuddur. Müxtəlif növ dərmanların bəzi üstünlükləri və mənfi cəhətləri var. Məsələn, bəziləri “qısamüddətli” olur və çətin yuxuya getmə vəziyyətlərində təsirli olur. Digərləri “uzun müddətdir” və bütün gecə yatmağınıza imkan verir. Hansı dərmanın sizin üçün ən yaxşı olduğunu müəyyən etmək üçün mütləq nevropatoloqunuz ilə danışın.

Yuxu həbləri faydalıdır:

• Növbədənkənar iş: Növbədə işləyənlər yuxunu asanlaşdırmaq üçün bəzən yuxu dərmanı qəbul edə bilərlər. Bu, gündüz yuxusunu azalda bilər və yeni cədvələ uyğunlaşmağa kömək edə bilər.
• Kəskin stres: Yuxu dərmanları, yuxusuzluğu olan insanlara stresli dövrlərdən keçiddə kömək edərək yuxu problemlərinin qarşısını ala bilər.
• Proqnozlaşdırılan stres: Aylıq satış iclasından və ya danışma tapşırığından əvvəl gecə həmişə narahat yatdıqları bilinən insanlar, belə vaxtlarda yuxu dərmanı qəbul etsələr daha yaxşı istirahət edə bilərlər.
• Xroniki yuxusuzluq: Əl tutma yuxu həbləri, vaxtaşırı alovlanmalar zamanı zəif yuxuya sahib olanlara kömək edə bilər və yuxusuzluqla əlaqəli narahatlığı azalda bilər. Əksər yuxu dərmanlarının həftədə üç dəfədən az istifadə edildiyi zaman ən yaxşı nəticə verdiyini bilmək vacibdir.

Yuxusuz hallarının müalicələri nədir?

Yuxusuzluq üçün yaxşı sınaqdan keçmiş dörd davranış müalicəsi var.

• Yuxu məhdudiyyətləri: Yuxusuzluq olanlar daha uzun yuxu vaxtı verəcəyini ümid edərək yataqda uzun müddət qala bilərlər. Bunun əvəzinə yataqda daha çox vaxt keçirmək, yuxunun daha uzun müddətə yayılmasına, yuxunu yarımçıq qoymasına və məyusluğun artmasına səbəb olur. Yuxu məhdudlaşdırıcı terapiya yataqda olma müddətini məhdudlaşdırır və yuxunu daha təsirli edir.
• Xəbərdarlıqların yoxlanılması: Stimulyatorlara nəzarət yataq otağını yuxuya dəvət etmək məqsədi daşıyır. Bəziləri üçün yataq otağı işlərin baş verdiyi və ya kədərin baş verdiyi yerə çevrilir. Bu fəaliyyətlər və düşüncələr tez-tez yuxuya mane olur. Yatarkən bu fəaliyyətlərlə yataq otağınız arasındakı əlaqələr sizi oyaq saxlayır. Stimulyatorların nəzarət prosesləri yataqda oyaq yatmaq da daxil olmaqla yataq otağında yuxu ilə əlaqəli işləri azaldır. Bunlar tez yuxuya getmək şansını artırmaq üçün edilir.
• Rahatlaşdırıcı terapiya: Rahatlama terapiyası sakitlik hissi yaratmağa çalışan bir qrup fəaliyyətdən ibarətdir. Bunlara sakit bir mühitdə xoş düşüncələrə yönəlməyə çalışmaq daxildir. Rahatlama terapiyasından istifadə yuxuya getmək şansını artırmağa kömək edir.
• Koqnitiv müalicə: Bir çox insanın yuxu ilə bağlı yalan inancları və davranışları var. Bəzi insanlar səkkiz saatdan az yatanda özlərini pis hiss edəcəklərinə inanırlar. Koqnitiv terapiyada bu yanlış fikir və düşüncələri düzəltmək üçün bəzi metodlardan istifadə olunur. Gün ərzində yuxu və narahatlıqdan, yatarkən oyaq qalmağa kömək edir.

Yaxşı yuxu gigiyenası

Yuxu gigiyenasını necə yaxşılaşdıracağınıza dair bəzi tövsiyələr:

• Yuxu hiss etmədən yatma.
  Yatmazdan əvvəl yuxu hiss etmirsinizsə, başqa bir şeylər edin. Kitab oxuyun, yumşaq musiqi dinləyin və ya jurnalda axtarın. Təsəlliverici, amma stimullaşdırıcı olmayan bir şey tapın. Yuxu haqqında narahat olmaq düşüncəsindən qurtulun. Bu, bədəninizi rahatlaşdıracaq və düşüncələrinizi yayındıracaqdır.
• 20 dəqiqədən sonra hələ də yata bilmirsinizsə, yataqdan qalxın.
  Dincəlməyinizə kömək edəcək başqa bir şey tapın. Mümkünsə, başqa bir otağa keçin. Yataq otağınız yatacağınız yer olmalıdır. Darıxdığınız zaman getdiyiniz yer olmamalıdır. Yenidən yuxulu olduğunuzda yatağa dönün. Hər axşam yatmazdan əvvəl rahatlamağa imkan verəcək fəaliyyətlərə başlayın. Bu, isti bir hamam, yüngül bir qəlyanaltı və ya bir neçə dəqiqə oxumaq ola bilər.
• Hər səhər eyni vaxtda qalxın.
  Bunu tətil və həftə sonları da edin.
• Bütün gecə mütəmadi olaraq yatmağa çalışın.
  Gün ərzində özünüzü yaxşı hiss etməyiniz üçün kifayət qədər yuxu alın. Bacarsanız, bir az yatmaqdan çəkinin. Yuxu almaq lazımdırsa, qısa saxlayın (bir saatdan az). Günortadan sonra saat üçdən sonra bir az yatmayın.
• Adi qrafikə əməl edin.
  • Daimi yeməklər, dərmanlar, ev işləri və digər fəaliyyətlər bədən saatının normal işləməsinə kömək edir.
  • Döşəklərinizi yalnız yuxu və cinsi fəaliyyət üçün istifadə edin.
  • Nahardan sonra kofein qəbul etməyin.
  • Yatmadan altı saat əvvəl pivə, bir stəkan şərab və ya digər alkoqollu içkilərdən çəkinin.
  • Yatmazdan əvvəl siqaret çəkməyin və nikotin tərkibli digər qidalar yeməyin.
  • Yatağa ac yatmayın, ancaq yatma vaxtına yaxın ağır yemək yeməyin.

  Yuxuda hərəkət pozğunluqları Yuxuda hərəkət pozğunluqları arasında ən çox rast gəlinən həmçinin narahat ayaqlar sindromudur.

  Həddindən artıq gündüz yuxusu

  Həddindən artıq gündüz yuxusunun səbəbləri: Bu şikayətlərlə yuxu pozğunluqları mərkəzinə müraciət edən xəstə bu sahədə ixtisaslaşmış həkimlər tərəfindən qiymətləndirilir. Mümkün səbəblər araşdırılır və nəticəyə çatmağa çalışılır. Bir çox xəstəlikdə bir-biri ilə qarışdırıla bilən ümumi simptomlar var. Həddindən artıq gündüz yuxusu bir çox xəstəlik üçün ümumi bir simptom olsa da, unudulmaması lazım olan ən vacib xəstəliklərdən biri də “Narkolepsiya” dır.
  1880-ci ildə təyin oluna bilən xəstəlik, 1916-cı ildə ‘katapleksiya’ adlanan vəziyyətlə əlaqəli olduğu təyin olunduqda “Narcolepsy-Cataplexy Syndrome” olaraq adlandırıldı. Gün ərzində uyğun olmayan saatlarda və mühitlərdə baş verən qısa müddətli dözülməz yuxu hücumları və insanın davamlı yuxusuz qalması xəstəliyin əvəzolunmaz əlamətləridir. Həm də:

  • ‘Katapleksiya’ deyilən həyəcandan (gülüş, sürpriz, qorxu və s.) səbəb olan əzələ gücünün qismən və ya tamamilə itirilməsi (dalmaq kimi), çox sürətli yuxuya getmək, dalğıc kimi çox canlı, dəhşətli yuxular və ya halüsinasiyalar görmək.
  • ‘Yuxu iflici’ xəstəliyin digər əlamətləri, xalq arasında ‘kabus’ olaraq bilinən səhər yuxudan oyanarkən şüurda olmasına baxmayaraq, heç bir orqanını qısa müddətə iflic kimi hərəkət etdirə bilməməsidir.

  Bu şikayətlərlə mütəxəssisə müraciət edən şəxs söylədikləri və yaşadıqları narkolepsiya ilə uyğun gəlirsə, xəstəyə polisomnoqrafiya adlı “yuxu testi” verilir. Bu testin normal olması gözlənilir. Gündüz yuxu subyektivdir (“Epworth yuxu ölçüsü” kimi anketlərlə) və obyektiv (MSLT və ya MWT kimi testlərlə). Yuxu testindən bir gün sonra “MSLT” adlanan “gündüz yuxu testi” diaqnoz qoymağa kömək edir. Narkoleptik xəstələri olan xəstələrin 2 saatlıq fasilələrlə 4-5 dəfə 20 dəqiqə yuxu apardıqları MSLT testində, ilk 5-10 dəqiqəlik yuxuda normal insanlardan xeyli əvvəl REM yuxusu adlanan bir yuxu mərhələsi müşahidə olunur.

  Narkolepsiyanın səbəbi nədir?

  Bunun səbəbi tibb aləminə hələ tam məlum deyil. Son illərdə beyində “Hipokretin” adlı bir hormonun bu xəstələrdə az olduğu və bu hormonu ifraz edən genetik quruluşun qüsurlu olduğu müəyyən edilmişdir.

  Diferensial Diaqnoz

  Ən çox “İdiopatik Hipersomniya” adlanan xəstəliklə qarışdırılır. Bu xəstəlikdə, narkolepsiyada müşahidə olunan halüsinasiyalar, katapleksiya və yuxu iflici kimi əlamət və simptomlar baş vermir. Narkolepsiya xəstəliyi düşünülməzsə, bu cür xəstələr psixiatrik vəziyyət kimi də qəbul edilə bilər. Nadir görülən bir xəstəlik olan ‘Kleine – Levin Sindromu’ da unudulmamalıdır. Bu xəstəlik gündə 16 saatdan çox yatmaq (3 ilə 15 gün çəkə bilər), həddindən artıq yemək və ya cinsəllik üçün həddindən artıq istək kimi simptomlar göstərə bilər. Stressdən və ya infeksiyadan sonra daha kiçik yaşlarda baş verməsi gözlənilir.

  Ayıqlıq pozğunluqları nədir?

  Oyaqlıq pozğunluqları ən çox görülən parazomniyalardır. Qarışıq oyanış, yuxuda gəzinti və yuxu dəhşəti bu qrupdadır. Bu pozğunluqlarda insan həm oyaq, həm də yuxudadır. Tez-tez yuxunun ən dərin dövründə olur. İnsan qarışıq davranışlar edəcək qədər oyaq olsa da, yenə də yuxudadır və etdiklərini xatırlamırlar.
  Parasomniyalar uşaqlarda yaygındır. Ancaq bu ümumiyyətlə ciddi bir xəstəlik əlaməti deyil. Bəzən yorğunluq və ya bəzi dərmanlar bu kimi narahatlıqlara daha çox səbəb ola bilər.

  • Qarışıq oyanışlar. Ən çox körpələrdə və uşaqlarda olur. Lakin bəzən böyüklərdə də ola bilər. Ağlamaqdan və yatağın ətrafında dolaşmaqdan başlayır. Kənardan göründüyü kimi oyaqdır, amma qarışıqdır. Bu vaxt oyanmaq çətindir, oyanmaq yarım saat çəkə bilər.
  • Yuxu gəzintisi. Bu, hal da uşaqlarda yaygındır. Bəzən uşaq yalnız yataqdan qalxır və bir neçə addım atır. Ancaq bəzən evdən çölə çıxa da bilərlər. Bəzən danışırlar, amma dedikləri anlaşılmazdır. Bəzən daha mürəkkəb şeylər də edə bilərlər.
  • Yuxu ilə əlaqəli yemək yemək. Nadir bir yuxu gəzintisi növüdür. Yuxu zamanı şüurlu olmayan bir şey yeyilir. Nəticədə bu da ciddi kilo alınmasına səbəb olur. Bu xəstəlik hər yaşdan və cinsdən olan şəxslərdə ola bilsə də, daha çox gənc qadınlarda rast gəlinir.

  Nə vaxt həkimə müraciət etməliyəm?

  • Yuxu pozğunluğunuz şiddətlidir və ya sizə xəsarət yetirirsə
  • Evdəki digər insanları narahat edirsə
  • Həddindən artıq gündüz yuxusuna səbəb olarsa mütləq şəkildə yuxu xəstəlikləri mərkəzinə müraciət edilməlidir.

  Zikr nədir

  Sual: Zikr nədir və necə edilir?
  CAVAB
  Seyid Abdülhakim Arvasi həzrətləri buyurur ki:
  Zikr, xatırlamaq, anmaq deməkdir. Xatırlamaq da qəlblə olur, söyləməklə olmaz. Üç cür zikr bilirik:
  1- Dillə, söyləməklə edilən zikrdir. Söyləyərkən, qəlb birlikdə xatırlamaz. Yalnız dillə söylənən zikrin qəlbi təmizləməkdə faydası az olur. İbadət savabı əmələ gəlir. Aşağıdakı ayəti-kərimə qəlbən zikr etməyənlər üçündür:
  “Qəlbləri Allahü təalanı zikr etməyənlərə əzab vardır.” [Zümər 22]

  2- Yalnız qəlblə olunan zikrdir. Dil söyləməz. Üç ayə məalı belədir:
  “Rəbbinizi, yalvararaq, gizli və səssiz çağırın!” [Əraf 55]

  “Qəlblər, ancaq Allahı zikr etməklə itminana [sükuta, rahatlığa] qovuşar” [Rad 28]

  “Rəbbini daxilindən zikr et!” [Əraf 205]

  Daha başqa bir çox ayəti-kərimədə, saysız hədisi-şəriflərdə və din böyüklərinin kitablarında bu zikr bildirilmişdir.

  3– Dillə qəlbin birlikdə etdiyi zikrdir. Allah adamları, Övliyayi-kiram, yüksəklərə çatdıqdan sonra bu cür zikri edə bilərdilər. Qəlblə edilən zikr, birinci dəfə Fəxri-aləm əfəndimizin hicrət gecəsində, Sevr dağındakı mağarada, Həzrəti Əbu Bəkr Siddiqə diz üstünə otuzdurub, gözlərini yummasını əmr edərək səssiz etdirdiyi zikrdir. İki ayəti-kərimənin məalı:
  “Həmişə sadiqlərlə birlikdə olun!” [Tövbə 119]

  “Rəblərini istəyənlərlə birlikdə olmağa çalış!” [Ənam 52]

  Bu iki ayəti-kərimə məalı böyüklərlə rabitəni bildirir. Bu rabitəni etmək, “Allahü təalanın sevdiklərini xatırlamaq rəhmət etməsinə səbəb olur” hədisi-şərifinə tabe olmaqdır. Bunlar kimi başqa ayəti- kərimələr və hədisi-şəriflər də vardır.

  Məzhəri-Canı Canan həzrətləri buyurur ki:
  Üç cür zikr vardır:
  1- Qəlb qarışmadan, yalnız dil ilə söyləməkdir. Bunun faydası yoxdur.

  2- Ağızla söyləməyib, yalnız qəlblə edilən zikrdir. Təsəvvüfdə buna, Zikri-xəfi deyilir. Bu da, yalnız Zatı-ilahiyyə zikridir. Yaxud sifətlərini düşünərək edilir. Nemətlər də düşünülsə ona Təfəkkür deyilir.

  3- Qəlblə və dillə birlikdə olan zikrdir. Dillə özü eşidəcək qədər söylənərsə, buna da Zikri-xəfi deyilir. Ayəti-kərimədə emr olunan, bu zikri-xəfidir. Başqası da eşidərsə Zikri-cəhri deyilir. Ayəti-kərimələr və hədisi-şəriflər, zikri-xəfinin zikri-cəhridən üstün olduğunu göstərir. Rəsulullahın həzrəti Əliyə öyrətdiyi zikri-cəhri, özü eşidəcək qədər olan zikrdir ki, həqiqətdə zikri-xəfi deməkdir. Zikrdən əvvəl qapını bağlatdırması da, belə olduğunu göstərir. (Məqamati-Məzhəriyyə 11-ci məktub)

  Zikr etmək, Allahtan başqa şeylərin sevgisini, onlara düşkün olmağı qəlbdən çıxarmaq üçündür. Qəlbin məxluqlara bağlılığını yox etmək üçün ən yaxşı əlac zikrdir. Hədisi-şərifdə, “Zikr edərək, qəlblərinin yükünü yüngülləşdirənlərin yolunda olun!” buyuruldu. Bunun üçün “Allaha”, Allahü təalanın sevgisinə qovuşmak üçün, qəlbin məxluqlara olan əlaqələrini kəsmək, onu dünya səfasına düşkün olmaqdan xilas etmək lazımdır. Qəlbi xilas etmək üçün də, zikrdən daha faydalı bir əlac yoxdur” demişlər. (Təfsiri-əzizi)

  Allahü təalanı xatırlamaq, Onun adını söyləməklə və ya çox sevdiyi bir Vəlisini görməklə olur. Çünki hədisi-şərifdə, “Onlar görüldüyü zaman Allah xatırlanır” buyuruldu. Adını eşidərkən, söyləyərkən başqa şey düşünülə bilər. Onu xatırlamaq şübhəli olur. Onu davamlı xatırlamaq üçün, hər gün minlərlə kərə söyləmək lazımdır. Övliyanı sevərək, inanaraq gördükdə, mütləq xatırlanacağı müjdələndi. Görmək gözlə olduğu kimi, Vəlinin simasını, surətini qəlbinə, xəyalına gətirməklə də, görmüş kimi sayılır, Allahü təalanı xatırlamağa səbəb olur. Bu qəlblə görməyə rabitə deyilir. Qəlbi, Allahü təaladan başqa şeyləri sevməkdən, onları düşünməkdən qurtaran vasitə və təmiz qəlbə, ixlasa qovuşduran yoldur.

  İmam Rabbani həzrətləri, 23-ci və 266-cı məktublarında, yüksək səslə zikrin bidət olduğunu bildirmişdir.

  Xətmi-xacəgan nədir?
  Sual: İmam Rabbani həzrətlərinin xətmi-xacəganı necədir?
  CAVAB
  Xacə xoca, xacəgan isə xocalar deməkdir. Xətm, Qurani-kərimi və ya bir zikri başdan sonuna qədər oxuyub bitirmək deməkdir. Xətmə, xatim və ya xətmə də deyilir. Xətmi-xacəgan, Nəqşibəndi yolunda oxunan bəlli bir zikr deməkdir. Buna xətmeyi-xacəgan da deyirlər.

  Hər gün beş yüz dəfə kəliməyi-təmcid, yəni “La havlə və la quvvətə illa billah” oxumaq, başlayarkən və bitirdikdə yüz dəfə salavatı-şərifə gətirmək İmam Rabbani həzrətlərinin xətmi-xacəganıdır. Əhli sünnət etiqadında olan bir müsəlman, bu böyük şəxsi sevən, bu təsbehi özünə dərs qoymalı, hər gün mütəmadi oxumalıdır.

  İmam Muhamməd Məsum həzrətləri buyurur ki:
  Dərdlərdən qurtulmaq və murada qovuşmaq üçün 500 dəfə “La havlə və la quvvətə illa billah” demək, oxumağa başlayarkən yüz dəfə və oxuduqdan sonra yüz dəfə salavatı-şərifə oxuyub dua etmək lazımdır. (2/33)

  “La havlə və la quvvətə illa billah” kəliməyi-təmcidini bir dəfəyə 500 kərə oxumaq şərt deyil. Hissə-hissə də oxumaq olar. Dəstəmazlı oxumaq da şərt deyil, ancaq dəstəmazlı oxunması əlbəttə daha fəzilətli olar.

  Dilək və istəklərimizin yerinə gəlməsi və sıxıntılardan qurtulmaq üçün kəliməyi-təmcidi 500 kərə oxumalıyıq. Bu, İmam Rabbani radıyallahü anhın xətmi-xacəganıdır. (Qiymətsiz Yazılar)

  Dinimizə, dünyamıza gələ biləcək zərərlərdən qurtulmaq üçün hər gün 500 dəfə kəliməyi-təmcid oxunmalıdır! (Təfsiri-Məzhəri)

  İmam Rabbani həzrətləri, cindən qorunmaq üçün və qorxulu zamanlarda, “La havlə və la quvvətə illa billah-il-aliyyil azım” oxunmasını əmr edərdi. (Bərakat-S. Əbədiyyə)

  Bir hədisi-şərif:
  “ “La havlə və la quvvətə illa billah-il aliyyil azım” oxumaq, 99 dərdə dəvadır. Bunların ən yüngülü sıxıntıdan qurtulmaqdır.” [Hakim, Əbu Nuaym]

  Kəlmeyi-təmcid oxumaq, bu qədər dəyərli olduğu kimi, salavatı-şərifə oxumaq da çox dəyərlidir. Bir hədisi-şərif:
  “Hər gün yüz dəfə salavatı-şərifə gətirən, münafiqlikdən və Cəhənnəm atəşindən uzaqlaşar və Qiyamətdə şəhidlərlə birlikdə olar.” [Tabərani]

  Xətmi-xacəgan oxunduqda, həm salavatı-şərifə gətirilmiş, həm də kəliməyi-təmcid oxunuş oluruq.

  Zikr çəkmək çürükçülük imiş
  Sual: “Təkcə Quran” deyən bir professor, “Allahı anmaq üçün, əlinə təsbeh və ya zikrmatik alıb Allah, La ilahə illəllah demək çürükçülükdür! Allahı xatırladacaq çox şey var. Bu, lazımsızdır” deyir. Zikr çəkməyə, yəni Allahı xatırlamağa çürükçülük demək olarmı?
  CAVAB
  Çox çirkin bir bənzətmədir! Allahı xatırladacaq çox şey var. Namaz, oruc, Quran oxumaq Allahı xatırladır. Amma namaz qılan birinə, “Allahı xatırladan başqa şey var, namaz qılma!” və ya Quran oxuyan birinə, “Allahı xatırladan çox şey var, Quran oxuma” demək olarmı? Zikr çəkənə də, “Allahı xatırladan çox şey var, zikr çəkmə!” demək olarmı? Qoy bacardığı qədər hamısından etsin. Zikr, Allahı anmaq, xatırlamaq deməkdir. O insanın zikr çəkməsinin, hər hansı bir yolla Allahü təalanı xatırlamasının, kimə nə zərəri ola bilər? Çürükçülük deyərək zikrə, Allahı anmağa qarşı çıxmaq, mömin insanın imanına zərər verə bilər.

  İmam Rabbani həzrətləri buyurur ki:
  Qəlbi rahatlığa qovuşduran tək yol vardır. Bu da, Allahü təalanı zikr etməkdir. Ağılla qəlb itminana qovuşma bilmir, yəni təmin olunmur. Bir ayəti-kərimə məalı:
  “Qəlblər, ancaq Allahı zikr etməklə itminana [sükuta, rahatlığa] qovuşar.” [Rad 28]

  Göründüyü kimi, zikri Allahü təala əmr edir. Bir ayəti-kərimə məalı da belədir:
  “Ey möminlər, Allahı çox zikr edin!” [Əhzab 41]

  Məzhəbsiz İbn Teymiyyə “Əl-Ubudiyyət” kitabında, Allahü təalanın ismini zikr etməyin bidət və dəlalət olduğunu bildirib. Görəsən, bu professor İbn Teymiyyəçidir? Azğınlardan öyrəndikləri yanlış şeyləri, dinin əmri imiş kimi Müsəlmanların beyninə yeritməyə çalışırlar. Müsəlmanlar etiketə aldanmamalıdırlar.

  Zikr, Allahü təalanı xatırlamaqdır
  Sual: Dövrümüzdə zikr edirik deyərək, təriqət adı altında, yallı gedər kimi hərəkətlər edənlər, əl çalanlar, hətta oynayanlar olur. Bunların din ilə, İslamiyyətlə bir əlaqəsi vardırmı?
  Cavab: Zikr etmək, Allahü təalanı xatırlamaq deməkdir. Bu da, qəlblə olur. Çünki zikr edərkən qəlb təmizlənir. Yəni qəlbdən dünya sevgisi çıxır və o qəlbə Allah sevgisi yerləşir. Bir çox kimsələrin, bir yerə yığışaraq oynaması, dönməsi, zikr deyildir. Son yüz ildə, təriqət deyərək bir çox şey uyduruldu. Din böyüklərinin, Əshabı-kiramın yolu unuduldu. Cahillər, hətta fasiqlər şeyx olaraq zikr və ibadət adı altında günah işlədilər. Hələ son zamanlarda haram girməyən, rafizilik, məzhəbsizlik qarışmayan bir təkkə, dərgah qalmamışdı. Bu gün nə ölkəmizdə, nə İstanbulda, nə Anadoluda və nə də Misir, İraq, İran, Suriya və Hicazda, yəni heç bir İslam məmləkətində, təsəvvüf alimi yox kimidir. Ancaq saxta mürşidlər, Müsəlmanları istismar edən təriqətçilər çoxdur. Din böyüklərinin keçmişdən qalma, xalis, doğru yazılmış kitablarını oxuyub, ibadətləri bunlara uyğun doğrultmaq lazımdır. Təriqətçilik, şeyxlik, müridlik kimi adların pərdəsi altında iş görən zındıqlara, mal və din oğrularına aldanmamalı, bunlardan qaçmalıyıq. İmam Rabbani həzrətləri buyurur ki:
  “İmanı, etiqadı düzəltdikdən və İslamiyyətə uyğun ibadətləri etdikdən sonra, vaxtlarımızı, qəlbi təmizləməklə məmur etməliyik. Allahü təalanı xatırlamadan bir an keçirməməliyik. Bədənimiz, əllər, ayaqlar dünya işləri ilə məşğul olarkən, qəlb həmişə Allahü təala ilə olmalı, Onu xatırlamaqla ləzzət duymalıdır. Qəlbin təmiz olmasından məqsəd, Ondan başqasının sevgisini qəlbdən çıxarmaqdır. Qəlbin xəstə olması, bu cür çeşidli bağlılıqlardandır. Bu bağlılıqlar kəsilib atılmadıqca, həqiqi iman nəsib olmaz. İslamiyyətin əmrlərini və qadağalarını yerinə yetirmək asan və rahat olmaz.”

  Bazarda, işdə Allahü təalanı zikr etmək

  Sual: İşə gedərkən, işdən gələrkən, iş arasında, bazar və dükanlarda, kəlmeyi-tövhid, salavat və bənzəri təsbehləri oxumağın, söyləməyin zərəri varmı?
  Cavab: Mövzu ilə bağlı olaraq Kimyayi-səadət kitabında buyurulur ki:
  “Müsəlman bazarda, işdə Allahü təalanı zikr, təsbeh çəkməli, hər an Onu xatırlamalıdır. Dili və qəlbi boş qalmamalıdır. Yaxşı bilməlidir ki, o anda əldən buraxdığını bütün dünyanı versə, bir daha geri qaytara bilməz. Qafillər arasında xatırlamağın savabı çox olur. Rəsulullah əfəndimiz buyurdu ki: “Qafillər arasında Allahü təalanı zikr edən şəxs, qurumuş ağaçlar arasında olan yaşıl fidan kimidir və ölülər arasındakı canlı kimidir və müharibədə qaçanlar arasında aslan kimi döyüşənlər kimidir.” Bir dəfə də buyurdu ki: “Bazara gedərkən, la ilahə illəllah, vahdə hü la şərikə ləh, lə hül mülkü və lə hül hamdü, yuhyi və yümit, və hüvə hayyün la yəmut, bi yədi-hil-xayr, və hüvə ala külli şey’in qadir, deyən şəxsə iki milyon savab yazılır.” Bu hədisi-şərifdə olduğu kimi savab və ya günah miqdarını, göylərin böyüklüyünü, uzaqlıqlarını və axirətdəki zamanları, dünyanın yaradılışını, məxluqların sayını bildirən hədisi-şəriflərdəki müxtəlif rəqəmlər miqdar sayını göstərmək üçün deyil, miqdarın çoxluğunu izah etmək üçündür. Məsələn, bir adama, bir neçə dəfə, zəhmət çəkərək gedib tapa bilməyərək ürəyi sıxılan biri, o şəxsi gördükdə, səni on dəfə axtardım, tapa bilmədim, deməsi kimidir. Cüneyd Bağdadi həzrətləri buyurdu ki: “Bazarda çox kimsə vardır ki, sofilər halqasında oturanlardan daha qiymətlidir.” Bir kərə də buyurdu ki: “Elə bir kimsə tanıyıram ki, bazarda hər gün üç yüz rükət namaz qılır və otuz min təsbeh oxuyur.” Bəziləri demişdir ki, bu kimsə, elə özüdür. Xülasə, dininə, ibadətinə yardım niyyəti ilə dünya üçün işləyənə daima belə savab vardır. Yalnız pul qazanıb, dünya malı yığmaq üçün çalışanlar savabdan məhrum qalırlar. Hətta onlar, məsciddə, namazda ikən də qəlbləri dükanın haqq-hesabındadır, fikirləri dağınıqdır.”

  İnsan, sevdiyini çox zikr edir
  Sual: Allahü təalanı və Onun sevdiklərini sevməyin əlaməti, onların yolunda olmaq və onları çox xatırlamaqdırmı?
  Cavab: Qəlb xəstəliyinin əlacı İslamiyyətin əmrlərinə tabe olmaq, qadağan etdiklərindən çəkinmək və Allahü təalanı çox zikr etmək, yəni ismini və sifətlərini xatırlamaq, qəlbə yerləşdirməkdir. Çünki insan sevdiyini heç vaxt unutmaz.

  Bir vaxtlar bir adam, Muhamməd Şüveymi həzrətlərinin yanına gələrək sıxıntıda olduğunu, buna görə ona yardımcı olmasını rica edir və çox yalvarır. Bu şəxs bir qadınla evlənmək istəyir, lakin o qadın bunu qəbul etmir. Gələn şəxsin dərdini dinləyən Muhamməd Şüveymi həzrətlər, ona səssiz bir otaq göstərərək;
  -Bu otağa gir, qapını bağla və davamlı olaraq o qadının adını söylə! buyurur. Orada olanlar əvvəlcə bu işə bir məna vermədilərsə də, xocalarının sözlərində bir hikmət olduğunu düşünüb, nəticəni gözləməyə başladılar. O şəxs gecə-gündüz durmadan evlənmək istədiyi qadının adını təkrarlamağa davam edir. Bir müddət keçdikdən sonra qaldığı otağın qapısı döyülür və:

  -Mən filan qadınam, sənin üçün gəldim, qapını aç, deyir. Adam bu qadının əvvəlki halını, bir də indiki halını fikirləşir və birdən qəlbi dəyişir, öz-özünə:
  “Madam ki, sevdiyinə ismini çox anmaqla qovuşmaq olur. O halda mən niyə başqa şeylərlə məşğul oluram ki? Rəbbimin ismini zikr etməklə məşğul olub, Ona çatmağı seçərəm” deyə düşünür. Qadını geri göndərir, özü isə Allahü təalanın ismini zikr etməklə məşğul olmağa başlayır. Beləcə, qəlb gözü açılır və övliyalık yolunda irəli gedir. Bu halı görənlər, Muhamməd Şüveymi həzrətlərinin o şəxsi, o otağa salmasının hikmətini beləcə anlamış olurlar.

  İnsanın səadətə qovuşması üçün adətlərində, ibadətlərində, qısaca hər işində din və dünya böyüklərinin rəhbərinə bənzəməsi lazımdır. Bədən və qəlblə nail ola biləcək bütün yüksək dərəcələr Rəsulullah əfəndimizi sevməyə bağlıdır. Bunun üçün ibadətlərin ən dəyərlisi Allahü təalanın dostlarını sevmək və düşmənlərini sevməməkdir. Dostun sevdiklərini sevmək, düşmənlərini sevməmək insanda öz-özünə əmələ gəlir. Sevən əgər sevgisində səmimidirsə, sevdiyinə hər mövzuda itaət edər və onu heç vaxt unutmaz. Peyğəmbər əfəndimiz buyurdu ki:

  “İnsan, sevdiyini çox zikr edər, xatırlayar.”

  Zikr, insanın özünü qəflətdən qurtarmaqdır.

  Sual: Zikr, sadəcə Allah ismini çox söyləməkdirmi, başqa şəkildə zikr olmazmı?
  Cavab: Zikr, Allahü təalanı xatırlamaq deməkdir. Bu da, qəlb ilə olur. Zikr etdikdə qəlb təmizlənir, qəlbdən dünya sevgisi çıxır və Allah sevgisi yerləşir. İmam Rabbani həzrətləri buyurur ki:
  “Zikr, insanın özünü qəflətdən qurtarmaq deməkdir. Qəflət, Allahü təalanı unutmaq deməkdir. Zikr, yalnız Kəlmeyi-tövhidi söyləmək və təkrar-təkrar Allah demək deyildir. Hər nə şəkildə olursa-olsun özünü qəflətdən qurtarmaq zikr sayılır. İslamiyyətin əmrlərini yerinə yetirmək və qadağalarından çəkinmək hamısı zikrdir. İslamiyyətin əmrlərinə riayət edərək edilən alış-veriş, İslamiyyətə uyğun olaraq edilən nikah, boşanma zikr sayılır. Çünki, bunları edərkən əmrlərin, qadağaların sahibi həmişə xatırlanmaqda, qəflət getməkdədir. Allahü təalanın isimləri və sifətləri ilə olunan zikr tez təsir edir, sevgisini əmələ gətirir və tez qovuşdurur. Əmrlərə, qadağalara sarılmaqla əmələ gələn zikr belə deyildir. Bununla yanaşı belə zikrlərdən bəzisinin də tez nəticə verdiyi az halda görülmüşdür. Bundan başqa isim və sifət ilə edilən zikr, İslamiyyətə tabe olmaqla olan zikrə səbəb olur. Çünki, dinin sahibini tam sevmədikcə hər işdə İslamiyyətə riayət etmək çox çətin olur. Tam məhəbbəti, sevgini əldə etmək üçün də, isim və sifətlə olan zikr lazımdır. O halda, İslamiyyətə tabe olaraq zikr ilə şərəflənmək üçün əvvəlcə isim və sifətlə olan zikr lazımdır. Bəli, cənab Haqqın lütfü və ehsanı ayrıdır. Heç bir səbəb olmadan dilədiyini dilədiyinə ehsan edir. Şura surəsində, 13-cü ayəti-kərimədə məalən: “Allahü təala dilədiyini seçərək Özünə qovuşdurur” buyruldu.”

  Sual: Zikr, sadəcə Allahü təalanın ismini çox söyləməkdir?
  Cavab: Məktubat kitabında buyurulur ki:
  “Rəsulullah əfəndimizə uyğun olan hər iş, hətta alış-veriş belə zikr sayılır. O halda, hər hərəkət, hər vəziyyət Rəsulullah əfəndimizə uyğun olmalıdır. Beləliklə hamısı zikr sayılar. Zikr, qəfləti öldürmək, Allahü təalanı xatırlamaqdır. İnsan hər hərəkətində, hər işində, Allahü təalanın əmr və qadağasına riayət etdikdə, əmr və qadağaların sahibini unutmaqdan qurtular və daim zikr etmiş olar.”

  Related posts:

  1. Aliexpressdə necə sata bilərəm
  2. Əlimi necə keyləşdirə bilərəm gyk
  3. Uşağı gecə yeməkdən necə ayırmaq olar
  4. Onun ayağından necə çıxarım