Champignon və təhlükəli həmkarları: saxta və zəhərli göbələklərin adı, fotoşəkili və təsviri

Aleykum salam. Az bir qismi çıxmaqla bütün dünyada səhih qəbul edilən kitablar bunlardır: əl-Buxari, Muslim, ət-Tirmizi, Əbu Davud, İbn Məcəh və s. Bu kitabların səhihliyini həm onları tədqiq edən alimlər təsdiqləmiş, həm də həmin kitabları yazan alimlərin hədislərin toplanmasıda riayət etdikləri qaydalar onların səhihliyindən xəbər verir. Bu kitabları qəbul etməyən bəzi firqələrin “səhih” dedikləri kitablarda elementar olaraq hədisi kimin rəvayət etməsi, Peyğəmbərdən (salləllahu aleyhi və səlləm) bu sözü kimin eşitdiyi qeyd edilməmişdir, bu halda onun səhihliyinə necə iddia etmək olar? Əsl səhih hədis kitablarında Peyğəmbərdən (Allahın ona və ailəsinə salavatı və salamı olsun) başlayaraq həmin hədisi yazan alimə qədər hədisin kimdən kimə ötürüldüyü açıq aydın qeyd edilmiş, həmin şəxslərin yüksək əxlaqlı müsəlman olması, unutqan olmaması və digər şərtlərə xüsusi önəm verilmişdir. Uca Allah Quranda səhih hədisləri də Quran kimi qoruyacağına vəd vermişdir: “Sənə də Zikri (Sünnəni, hədisləri) nazil etdik ki, insanlara, onlara nazil olanı (Quranı) izah edəsən və bəlkə onlar fikirləşələr”. (ən-Nəhl, 44).
“Şübhəsiz ki, Zikri (Quran və onun təfsilatını bildirən hədisləri) Biz nazil etdik, əlbəttə, Biz də onu qoruyacağıq”. (əl-Hicr, 9).
Namazın qılınma qaydası və bütün digər şəriət məsələləri Quran və səhih hədislərə əsaslanmalıdır, çünki Uca Allah buyurur: De: “Əgər siz Allahı sevirsinizsə, mənim ardımca gəlin ki, Allah da sizi sevsin və günahlarınızı bağışlasın. Allah bağışlayandır, mərhəmətlidir!” (Ali İmran, 31).
“Peyğəmbər sizə nəyi verirsə, onu götürün, nəyi də sizə qadağan edirsə, ondan çəkinin. Allahdan qorxun. Həqiqətən, Allah şiddətli cəza verəndir”. (əl-Həşr, 7).
Bu səbəbdən bütün əməlləri Peyğəmbərin (salləllahu aleyhi və səlləm) səhih hədislərində xəbər verildiyi şəkildə yerinə yetirmək vacibdir. Daha ətraflı:
Hədislərə tabe olmağın vacibliyi
İmam əl-Buxari kimdir?
İmam Muslim kimdir?

Səhih və zəif hədisləri necə ayırmaq olar?

Əssalamu aleykum. 1. Sehih olan ve sehih olmayan hedisləri necə bilmək olurki?indiki dövrdəki insanlar bunu haradan bilsinki bu hədis səhihdir bu isə yox,bunu əminliklə necə deyə bilər? Mənə bu məsələ çox narahat edir. 2. Şiələr də diyirlərki,biz Muhammed(s.ə.v.) peyğəmbərimiz nece qilibsa ələdə qılırıq ,siz düz qılmırsınız. Ve yaxud belə bawqa eməllər,özlərinin düz ələdiyinə əmindirlər. Biri mənə sual verirki,mən indi kimlərə inanım? Axı hər iki tərəf deyir mən haqliyam?. Mən də çaşıb qaldım, ona ne deyəcəyimi bilmədim. Bu baredə etrafli anlatardız. Allah yerinizi cənnət etsin. Amin!

Aleykum salam. Az bir qismi çıxmaqla bütün dünyada səhih qəbul edilən kitablar bunlardır: əl-Buxari, Muslim, ət-Tirmizi, Əbu Davud, İbn Məcəh və s. Bu kitabların səhihliyini həm onları tədqiq edən alimlər təsdiqləmiş, həm də həmin kitabları yazan alimlərin hədislərin toplanmasıda riayət etdikləri qaydalar onların səhihliyindən xəbər verir. Bu kitabları qəbul etməyən bəzi firqələrin “səhih” dedikləri kitablarda elementar olaraq hədisi kimin rəvayət etməsi, Peyğəmbərdən (salləllahu aleyhi və səlləm) bu sözü kimin eşitdiyi qeyd edilməmişdir, bu halda onun səhihliyinə necə iddia etmək olar? Əsl səhih hədis kitablarında Peyğəmbərdən (Allahın ona və ailəsinə salavatı və salamı olsun) başlayaraq həmin hədisi yazan alimə qədər hədisin kimdən kimə ötürüldüyü açıq aydın qeyd edilmiş, həmin şəxslərin yüksək əxlaqlı müsəlman olması, unutqan olmaması və digər şərtlərə xüsusi önəm verilmişdir. Uca Allah Quranda səhih hədisləri də Quran kimi qoruyacağına vəd vermişdir: “Sənə də Zikri (Sünnəni, hədisləri) nazil etdik ki, insanlara, onlara nazil olanı (Quranı) izah edəsən və bəlkə onlar fikirləşələr”. (ən-Nəhl, 44).
“Şübhəsiz ki, Zikri (Quran və onun təfsilatını bildirən hədisləri) Biz nazil etdik, əlbəttə, Biz də onu qoruyacağıq”. (əl-Hicr, 9).
Namazın qılınma qaydası və bütün digər şəriət məsələləri Quran və səhih hədislərə əsaslanmalıdır, çünki Uca Allah buyurur: De: “Əgər siz Allahı sevirsinizsə, mənim ardımca gəlin ki, Allah da sizi sevsin və günahlarınızı bağışlasın. Allah bağışlayandır, mərhəmətlidir!” (Ali İmran, 31).
“Peyğəmbər sizə nəyi verirsə, onu götürün, nəyi də sizə qadağan edirsə, ondan çəkinin. Allahdan qorxun. Həqiqətən, Allah şiddətli cəza verəndir”. (əl-Həşr, 7).
Bu səbəbdən bütün əməlləri Peyğəmbərin (salləllahu aleyhi və səlləm) səhih hədislərində xəbər verildiyi şəkildə yerinə yetirmək vacibdir. Daha ətraflı:
Hədislərə tabe olmağın vacibliyi
İmam əl-Buxari kimdir?
İmam Muslim kimdir?

Champignon və təhlükəli həmkarları: saxta və zəhərli göbələklərin adı, fotoşəkili və təsviri

Champignons, ehtimal ki, bir çox ölkənin mətbəxində istifadə olunan ən məşhur göbələkdir. Süni şəkildə yetişdirilir və vəhşi təbiətdən yığılırlar. Bununla birlikdə, “sakit ov” zamanı yeməli göbələklərlə yanaşı, təhlükəli bir şampinonun ikiqat tutulması da mümkündür – yalnız yeyilməyən, həm də zəhərli olan sarı dərili şampinon. Və bu, həqiqi şampinonlara bənzəyən yeganə təhlükəli göbələkdən uzaqdır.

Yeməli şampinon növləri

Ümumilikdə, elmi təsnifat, nisbətən kiçik bir hissəsi insan istehlakı üçün yararsız olan təxminən 200 növ müxtəlif göbələk növlərini fərqləndirir. Onların arasında çox az zəhərli var. Bu cür əlverişli şərait, süni becərmə asanlığı ilə birlikdə, hazırda dünyada süni şəkildə yetişdirilən göbələklərin 1/3 hissəsindən çoxunun şampinonlar olması səbəbidir. Rusiyada bu rəqəm daha yüksəkdir – 70% -dən çox. Aşağıda bəzi saxta və həqiqi şampinonların fotoları və təsvirləri verilmişdir.

Champignons yeməkdə ən çox istifadə olunan göbələkdir

Böyümək şərtlərindən asılı olaraq, bütün göbələklər 5 əsas qrupa bölünür:

1. Meşə.
2. Açıq yerlərdə böyümək.
3. Yalnız çəmənlikdə böyüyür.
4. Ot və meşələrdə böyümək.
5. Tərk

Ən məşhur yeməli növlər aşağıdakılardır.

1. Champignon ikiqat soyulmuşdur. Bu, ən yüksək kateqoriyaya aid yeməli bir göbələkdir, buna becərilən, becərilən və ya bağ şampinonu da deyilir. Baharın sonundan payıza qədər bağlarda və otlaqlarda olan əkilmiş, üzvi zəngin torpaqlarda böyüyür. Göbələk qapağı içəri bükülmüş kənarı olan yarımkürəni xatırladır. Diametri ümumiyyətlə 5 ilə 15 sm arasındadır, lakin daha böyük nümunələr də var. Rəngi ​​açıq qəhvəyi, mərkəzdə daha sıx, nəzərə çarpan radial liflər və ya pulcuqlarla. Qapağın arxasında çoxsaylı nazik lövhələr var. Rəngi, göbələyin yaşından asılı olaraq çəhrayıdan qəhvəyi, daha sonra isə bənövşəyi rəngli tünd qəhvəyi rəngə qədər dəyişir. Göbələyin gövdəsi sıx, bərk, 3-8 sm uzunluqda, silindrik, hamar, adətən qapaqla eyni rəngdə olur. Göbələk pulpası kəsikdə bir az çəhrayı olur. Xoş göbələk qoxusu və yaxşı dadı var.
2. Sahə şampinonu (adi qoyun). Rusiyanın hər yerindədir. May ayının sonundan başlayaraq açıq sahələrdə, çəmənliklərdə, bağlarda və parklarda, meşə kənarlarında və təmiz yerlərdə tapılan otlarda soyuq havanın başlamasına qədər böyüyür. Gənc bir sahə şampinonu, göbələk böyüdükcə əvvəlcə çətir şəklində, sonra isə demək olar ki, düz hala gələn bir yarımkürə qapağına malikdir. Üst hissəsi ağ, parlaq, toxunuşa məxmərdir. Aşağıda cavan göbələklərdə yorğanla örtülmüş çoxsaylı lövhələr var. Mantarın yaşı ilə rəngləri dəyişir, gənc nümunələrdə bozumtul olur, sonra çəhrayı olur, sonra şokolad rəngi ilə qəhvəyi olur. Ayaq ağ, silindrik, möhkəm, üzük iki qatdır, asılır. Pulpa ağ, fasilədə sarı olur. Təcrübəli göbələk toplayanlar bu şampinonu xarakterik cirə qoxusu ilə asanlıqla tanıya bilər.

Siyahıda göstərilən şampinon növlərinə əlavə olaraq, daha az qida dəyəri olan, lakin yeməli olan bir çox insan var.

Göbələklər şampinonlara bənzəyir

Champignons lamel göbələklərdir. Gənc yaşda, bu sinifdən olan bir çox növ, görmə identifikasiyasında hər zaman qarışıqlıqla dolu olan yarımkürə və ya sferik bir forma malikdir. Yeməli göbələklərlə, yalançı həmkarları ən böyük oxşarlığa sahibdirlər – yenilməz şampinonlar.

Əlaqəli növlərə əlavə olaraq, digər göbələklərin, xüsusən inkişafın başlanğıc mərhələsində, şampinonlarla oxşarlığı var. Xüsusilə təhlükəli olan bəzi saxta həmkarlarının ölümcül zəhərli olmasıdır.

Yalançı şampinonlar varmı?

“Yalan” ifadəsi ümumiyyətlə zahiri və ya yenilməz bir göbələk kimi başa düşülür və xarici oxşarlıq səbəbi ilə sözügedən növlə səhv edilə bilər. Yeməli şampinonlarda da belə cütlüklər var.

Saxta şampinonlar necə görünür

Agaricov ailəsindən olan bəzi yeyilməz həmkarları, yəni ən yaxın “qohumları”, yeməli şampinonlarla ən böyük vizual oxşarlığa sahibdirlər. Budur bəzi yalançı şampinonların fotoşəkili və təsviri:

1. Qırmızı şampinon (sarı dəri bibəri). Gənc yaşda yeyilə bilən şampinonun bu yalançı ikiqat yarımdairəvi və sonrakı inkişaf dövründə, 15 sm diametrə qədər tərəzi olan zəng şəklində bir qapağa sahibdir.Yuxarı hissəsinin rəngi mərkəzdə xarakterik, qeyri-bərabər qəhvəyi-qəhvəyi ləkə ilə ağ rəngdədir. Arxa tərəfdə yaşı azaldıqda rəngi ağdan çəhrayıya, daha sonra qəhvəyi rəngə dəyişdirən kiçik, hətta lövhələr var. Bu cütlüyün ayağı ağ, içi boş, dibində bir yumru var. Üzük geniş, ağ, iki qatlıdır. Pulpa qəhvəyi rənglidir, mexaniki ziyanla sarıya çevrilir. Qızdırıldıqda daha da güclənən xarakterik bir fenol “kimyəvi” qoxusu yayır. Göbələk bir çox bölgədə var və qarışıq meşələrdə olduğu kimi bağlarda və parklarda da tapıla bilər. Yayın ikinci yarısından payızın ortalarına qədər böyüyür.Bu yalançı ikiqat yemək mümkün deyil; bədənə daxil olarsa zəhərlənmə və bağırsaq xəstəliklərinə səbəb olur. Buna baxmayaraq, göbələk dərman hesab olunur və xalq təbabətində istifadə olunur.
2. Rəngarəng şampinon (Meller, pullu). Gənc göbələklərdə qapaq yuvarlaq, böyüklərdə düz yayılmışdır. Yuxarıdan, boz və ya kül qəhvəyi rəngli çox sayda gecikmiş tərəziyə görə ləkəli görünür. Onların ən böyük sıxlığı mərkəzdədir, qapağın ətrafında az miqyas var, buna görə orada rəng demək olar ki, ağ rəngdədir. Bu saxta ikiqat qapağın arxasında çoxsaylı hətta nazik lövhələr var; gənc göbələkdə solğun çəhrayı olur, böyüdükcə qaralır və şokolad rəngi alır. Kök silindrik, sıx, ağ rənglidir; göbələk böyüdükcə əvvəlcə sarı, sonra qəhvəyi olur. Üzük sıx, tələffüz edilmişdir. Fasilədəki ət ağ rənglidir, sürətlə qəhvəyi olur. Xoşagəlməz bir qoxu var. Bu yalançı əkiz cənub bölgələrində geniş yayılmışdır, çöllərdə və meşə çöllərində böyüyür, bəzən parklarda rast gəlinir. Rəngarəng şampinonun toksikliyi fərqli mənbələrdə fərqli qiymətləndirilir, bəzilərində zəhərli kimi göstərilir, bəzilərində bu xüsusiyyət qeyd olunmur. Yüksək bir ehtimal ilə bu göstərici göbələklərin böyüdüyü yerdən və onları yeyən insan orqanizminin fərdi tolerantlığından asılıdır.
3. Kaliforniya şampinonu. Bu yalançı əkizin qapağı böyümənin başlanğıc mərhələsində yuvarlaqlaşdırılır, daha sonra yayılır, quru, metal bir parıltı ilə açıq qəhvəyi, ortada daha qaranlıq və ətrafda açıqdır. Arxa tərəfdəki lövhələr ağ rəngdədir, hətta yaşla birlikdə çəhrayı rəng alır və sonra şokolad qəhvəyi olur. Kök silindrikdir, tez-tez əyri, üzükdür. Kəsilmiş yerdə pulpa yavaş-yavaş qaralır. Bu yalançı şampinon xoşagəlməz bir fenol qoxusu yayır, zəhərlidir və yemir.
4. Şampinyon düz dodaqlıdır. Bu saxta əkiz tez-tez mülayim zonanın yarpaqlı və qarışıq meşələrində olur, tez-tez damar binaların yanında görülə bilər. Qapaq gənc yaşda ovoiddir, yetkin bir göbələkdə tədricən düzəlir və mərkəzdə kiçik bir vərəm ilə demək olar ki, düz olur. Üst hissə, mərkəzdə daha sıx və ətrafda daha az gərgin olan çoxsaylı boz tərəzi ilə örtülmüşdür. Qapağın arxasında yerləşən lövhələr gənc yaşda bir az çəhrayı rəngə malikdir; göbələk yaşlandıqca qaralır və tünd qəhvəyi, demək olar ki, qara olur. Kök ağ, silindrikdir, ortada aydın bir üzük var. Pulpa ağ rəngdədir, zədələnmişsə sarıya çevrilir və sonra qəhvəyi olur. Karbol turşusunun xoşagəlməz “kimyəvi” qoxusu yayır. Bəzi təxminlərə görə, yastı göbələk şərti olaraq yeməlidir, digərlərinə görə bu yalançı əkiz bağırsaq xəstəliklərinə səbəb olan zəif zəhərli hesab olunur.

Digər yalançı şampinonların fotolarına və təsvirlərinə xüsusi ədəbiyyatda rast gəlmək olar.

Şampinonu yalançı şampinondan necə ayırmaq olar

Şampinonun yalan olub-olmadığını xarici işarələrlə, həmçinin qoxuları ilə müəyyən etmək mümkündür. Həqiqi olanlar badam və ya anasonun göstərişləri ilə xoş bir göbələk qoxusuna malikdir. Saxta şampinonlar göbələyin istilik müalicəsi zamanı daha da güclənən karbol turşusu və ya fenolun davamlı xoşagəlməz qoxusuna malikdir. Mexanik ziyan olması halında, yalançı əkizlərin pulpası sararır və sonra qəhvəyi olur, həqiqi şampinonlar isə kəsildikdə çəhrayı olur və ya yavaş-yavaş qırmızıya çevrilir.

Şampinonlara bənzər zəhərli göbələklər

Yeməli şampinonlar yalnız ailələrindəki yalançı həmkarları ilə deyil, həm də bəzi gənc yaşlarında həqiqətən ölümcül zəhərli göbələklərlə qarışdırıla bilər. Budur ən təhlükəli olanlar.

Ölüm qapağı. Gənc yaşda, şampinon ilə qarışdırıla bilər, bu əkiz göbələklərdən ən təhlükəlidir.

Solğun quru kətil arasındakı fərqlər aşağıdakılardır:

1. Ayağın alt hissəsində yumru qalınlaşma var.
2. Hər yaşdakı lövhələr tamamilə ağ rəngdə qalır.
3. Yoxdur.

Amanita iylidir. Görünüşdə bu ölümcül göbələk şampinona çox oxşayır, bununla yanaşı özünəməxsus xüsusiyyətləri də var.

Üfunətli milçək ağacı arasındakı əsas fərqlər.

1. Zəng şəklində yapışqan selikli qapaq.
2. Pullu ayaq.
3. Bir volvanın olması (yumru).
4. Plitənin yaşından asılı olmayaraq ağ.
5. Xoşagəlməz xlor qoxusu.

Amanita ağ rəngdədir. Bu göbələk də ölümcül zəhərlidir.

Ağ milçək agarik və şampinon arasındakı fərqlər aşağıdakı kimidir.

1. Göbələk tamamilə ağ rəngdədir.
2. Plitələr həmişə ağ rəngdədir və yaşla rənglərini dəyişmir.
3. Bir elan Volvo var.
4. Xoşagəlməz bir qoxu çıxarır.

Zəhərlənmə simptomları, ilk yardım

Şampinonlarla səhvən zəhərli göbələklərdən zəhərlənmə halları hər il qeydə alınır. Təəssüf ki, bu işlərin əksəriyyəti faciəvi şəkildə başa çatır. Bu baxımdan, ən təhlükəli, şampinonun zəhərli həmkarlarından biri olan solğun toadstoulun səhv yeyilməsidir. Görünüşünə görə digər zəhərli milçək ağcaqanadlarından fərqli olaraq, solğun göbələyin heç bir qoxusu yoxdur, ona görə də onu bu işarə ilə tanımaq mümkün deyil.

Quru dəridən zəhərlənmənin klinik mənzərəsi vaxtında diaqnoz qoymağı və müalicəni başlamağı çətinləşdirən uzun bir gecikmə ilə özünü göstərir. İlk simptomlar yalnız bir gündən sonra, bəzi hallarda isə daha çox görünə bilər. Budur zəhərlənmənin əsas əlamətləri.

1. Mədədə kolik, kramp və kramp.
2. Ürək bulanması, davamlı qusma.
3. İshal.
4. Ümumi vəziyyətin pozulması, zəiflik.
5. Aritmiya.
6. Daim susuzluq.
7. Şüur pozğunluqları.

Bir qayda olaraq, zəhərlənmədən 3-cü gündə rifahda bir irəliləyiş var, ancaq bu yalnız bədənin zəhərlənmənin öhdəsindən gəldiyi bir görünüşdür. Toksinlərin dağıdıcı təsiri bu vaxt da davam edir. 2-4 gündən sonra qaraciyər və böyrəklərin funksiyası pozulur, sarılıq inkişaf edir və qanın quruluşu dəyişir. Əksər hallarda, 10-12-ci günlərdə kəskin ürək, böyrək və ya qaraciyər çatışmazlığından ölüm gəlir.

Zəhərli göbələklərdən zəhərlənmə halında təcili xəstəxanaya yerləşdirilməlidir

Solğun toadstool zəhərlənməsi halında müalicəyə mümkün qədər erkən başlamaq çox vacibdir. Bu qurtarma zəmanəti deyil, ancaq bir şans verir. Təcili tədbirlər görmürsənsə, zəhərlənmə hallarının 90% -i qurbanın ölümü ilə başa çatır. Bu səbəbdən zəhərlənmədən şübhələnirsinizsə, zəhərlənəni ən qısa müddətdə ən yaxın xəstəxanaya çatdırmalı və ya evdə həkim çağırmalısınız. Gəlişindən əvvəl qurbanın mədəsini yuyunmalı, onu çox miqdarda bir az duzlu su içməsinə məcbur etməli və sonra qusmağa məcbur etməlisiniz. Həm də ona aktivləşdirilmiş kömür (hər 10 kq ağırlığa görə 1 tablet) və ya başqa bir enterosorbent verməlisiniz.

Nəticə

Hər hansı bir göbələk toplayıcı, şampinonun təhlükəli ikiqatını qarşılaya bilər. Bununla birlikdə, bu qaydaya əməl etsəniz, bu görüşdən yaranan xoşagəlməz nəticələrin qarşısını almaq olar: “Bilmirəm – götürmürəm”. Göbələyin yeməli olacağına əminlik yoxdursa, onu götürməməlisiniz.

Şəbəkəni necə ayırmaq olar

Texnologiya

08.05.2017 PAYLAŞIM

Məqalənin başlığı haqqında qısa məlumat. Sözügedən məqalə sadəcə bir növ təcrübədir hansı ki, Ümumdünya torunu məhv etməyə yönəlmiş bir mexanizm deyil. Biz oxucuları şəbəkəni məhv etməyə çağırmırıq. Əksinə biz oxucuları bu dəlisov fikirdən daşınmağa çağırırıq. Çünki bunun iki səbəbi var : Birinci səbəb ondan ibarətdir ki, internetin məhvi ən böyük terror aktı olmaqla yanaşı həmdə insanlığa qarşı törədilmiş böyük cinayət olardı. İnternet təkcə dostlarla əlaqə və yaxud məlumat toplamaq üçün nəzərdə tutulmuş bir sistem deyil. Bu həmdə qlobal maliyyələr, mürəkkəb təhlükəsizlik sistemləri (hərbi sahəyə yönəlmişlər də daxildir), ümumdünya universitet və elmi təşkilatlar, KİV-lər (Kütləvi İnformasiya Vasitələri) və s.-dir.

Bənzər xəbər

Apple şirkətinin işə qəbul zamanı verdiyi 31 qəribə sual!

İkinci səbəb isə ondan ibarətdir ki, siz nə qədər çalışsanız belə Ümumdünya torunu məhv etmək planlarınız baş tutmayacaq. İnternet mərkəzi olmayan və bütün dünyanı bürümüş bir sistemdir. O öz mexanizmində baş verə biləcək hər bir böyük dəyişikliyə öyrəşə biləcək qabiliyyətə malikdir. Bu insan tərəfindən yaradılmış ən güvənli və uzunömürlü mexanizmdir. Təcrübənin keçirilməsində məqsəd isə internetin sarsılmaz gücə malik olduğunu göstərməkdir. Lokal şəbəkə : 5-10 işçidən ibarət kiçik bir şirkətdə lokal şəbəkə yaratmaq çox asandır. Bunun üçün şirkətdəki bütün komputerləri şəbəkə kabelinin köməyi ilə birləşdirmək kifayətdir. Lakin bu cür qərarın bir əsas mənfi cəhəti var. Şəbəkə protokolu Ethernet güman edir ki, hər bir komputer şəbəkəyə daxil olmuş məlumatları görür və incələyir. Məhz bundan sonra komputer qərar verir ki, sözügedən məlumatlar onun üçün nəzərdə tutulub yoxsa digər komputer üçün. Sadə dildə desək məsələn hər-hansısa bir şirkətin mühasibət şöbəsində fəaliyyət göstərən işçi digər işçiyə böyük həcmli məlumat göndərir. Bu zaman şəbəkənin göndərilmə xüsusiyyəti tamamilə istifadə olunmuş olacaq. Nəticədə şirkətin kadrlar şöbəsində fəaliyyət göstərən işçisi hər-hansısa bir şəxsə elektron məktub belə göndərə bilməyəcək. Əgər internetə qoşulmuş bütün komputerlər sadə lokal şəbəkə prinsipi ilə bir birilərinə qoşulsaydılar Ümumdünya hörümçək toru bir saniyə belə dözmədən çökmüş vəziyyətdə olardı. Çəkdiyimiz misaldakı nəticənin baş verməməsi üçün bütün dünyada routerlərdən istifadə olunur. Müştəri : Sizin ev və ya iş komputeriniz 99 % -lik ehtimal ilə müştəri rolunu oynayır. Yəni sizin komputeriniz sizə Ümumdünya şəbəkənin təqdim etdiyi xidmətlərdən istifadə etmək imkanı verir. Saytlara baxmaq, elektron poçtu yoxlamaq, Skype vasitəsilə əlaqə yaratmaq və s. Elə bir şey var ki, sizin komputeri internetə qoşulmuş dünyanın bütün komputerləri ilə birləşdirir. O, şəbəkənin əsas protokollarını başa düşür və unikal şəbəkə ünvanına sahibdir. Məhz buna görə o ünvanlarını bildiyi komputerlərə müraciət edə bilər və öz IP ünvanına müəyyən məlumatı istəyə bilər. Router : Router Ümumdünya şəbəkənin əsas cihazı olub poçt sıralaması rolunu oynayır. Böyük olmayan bu komputer özünə qoşulmuş bütün komputerlərdən məlumatı alır və həmin məlumatlara ehtiyac duyan digər komputerlərə göndərir. Əgər siz şirkətin lokal şəbəkəsini şöbələr üzrə ayırıb onu internetə qoşmaq istəyirsinizsə bunun üçün böyük olmayan router kifayətdir. Onun yaddaşında xüsusi cədvəl mövcuddur. Həmin cədvələ bu və ya digər porta neçə ədəd komputerin qoşulması haqqında məlumat yığılır. Bundan əlavə olaraq onun IP ünvanı da olur. Hansısa internet provayderin daha böyük routerinə qoşulan zaman o həmin böyük routerə özünə neçə sayda komputerin qoşulduğu və onların ünvanları haqqında məlumat verə bilir. Provayder : Provayder binasında siz çoxlu sayda routerə rast gələ bilərsiniz. Lakin xarici görünüşcə onlar adi korporativ şəbəkənin paylanmasında istifadə olunan routerlərə bənzəmirlər. Provayderlərin binasında içərisində yüzlərlə modem və şəbəkə portlarından ibarət böyük şkaflar olur. Provayder səviyyəsində routerin əsas mexanizmi üzərində nəzarəti saxlamaq daha asandır. Həmin mexanizmin iş prinsipi nədir? Provayderin hər hansısa müştərisi digərinin komputerindəki məlumatları əldə etmək istəyən zaman həmin məlumatlar provayder şəbəkəsindən kənara çıxmır. Əgər lazımi məlumatlar digər provayderin müştərisinin komputerindədirsə onda həmin məlumatlar böyük internet provayderlərin şəbəkələrini birləşdirən pirinq şəbəkəsi vasitəsilə ötürülür. Provayderlər geniş pirinq şəbəkəsi yaradırlar. Router məlumatın bir müştəridən digərinə ötürülməsi üçün ən qısa yolu hesablayır. Şəbəkənin hər hansısa şöbəsi zədələnsə belə məlumatlar digər yolu tapıb lazım olan ünvana çatacaq. İnternet trafikin dəyişmə nöqtəsi: IXP (İnternet Exchange Points) provayderlər arasında razılaşma yolu ilə yaradılan böyük nəqliyyat düyünləridir. Onların yaradılmasında məqsəd trafikin keçid yolunu qısaltmaqdır. Deyək ki, Sankt-Peterburqdan Vladivostoka məlumat göndərilir. Bu məlumat Vladivostoka müxtəlif şəhərlərin provayderlərinin pirinq şəbəkəsi vasitəsi ilə çata bilər. Lakin IXP vasitəsilə həmin məlumatlar sadəcə 3 məntəqədən keçə bilər. Vladivostokdakı və Piterdəki lokal provayderlərdən, sonda isə Moskvanın dəyişmə məntəqəsi olan MSK-IX-dən. Burada gecə-gündüz superkomputer mexanizmi əsasında istehsal olunmuş böyük roterlər çalışır. Həmin routerlər saniyədə 60 milyon məlumatın göndərilməsini reallaşdırır. Hər-halda IXP-in olması pirinq şəbəkəsinin varlığını ləğv etmir. Əgər IXP öz işini dayandırarsa məlumatlar lazımi ünvana digər yollar ilə çatacaq. Backbone: Dünyanın böyük telekommunikasiya şirkətlərinin internet düyünləri arasında yüksək sürətli bağlantını təmin edən qlobal şəbəkə Backbone adlanır. Backbone-un əsas özəlliyi ondan ibarətdir ki, böyük şirkətlər pirinq şəbəkəsinə görə bir-birinə pul ödəmirlər. Bunun yerinə onlar kiçik provayderlərin Backbone xidmətinə görə pul ödəyirlər. Backbone bütün dünyanı bürümüş və optik lifdən hazırlanmış kabellərdən ibarətdir. Bu kabellər 250 Mbit/s sürətli ötürmə gücünə malikdirlər. Backbone interneti daha qlobal edir. Server: Server müştərinin istəyinə görə servis funksiyalarını yerinə yetirən komputerdir. Saytlar, elektron məktubların göndərilməsi, sosial şəbəkələrdə istifadəçilərin profillərinin saxlanılması və s. Sizin ev komputeriniz belə server rolunu oynaya bilər. Lakin o komputer mütamadi IP ünvana sahib olmalıdır. Mütamadi IP ünvan ona görə lazımdır ki, digər müştəri komputerlər onu hər zaman şəbəkədə tapa bilsinlər. Müştəri komputerlər üçün mütamadi IP ünvan o qədər də vacib deyil. Çünki onlar axtarılan məlumatı bir dəfə edilmiş bağlantı çərçivəsində alırlar. Hər dəfə komputer bağlantı yaradan zaman adətən provayder ona yeni IP ünvan verir. DNS server: Domain Name Server (domen adlarının serveri) internetin əsas elementlərindən biridir. Müştəri komputerlər serverə IP ünvan vasitəsilə müraciət edirlər. Məsələn 74.125.224.72. Adi insanlar üçün isə adlardan istifadə etmək rahatdır. Məsələn Google.com. DNS serverlər bir növ tərcüməçi rolunu oynayırlar. Onlar saytların adları ilə onların serverlərinin IP ünvanları arasındakı uyğunluq haqqında məlumatları özlərində daşıyırlar. DNS budaqlı (yəni çoxqollu) sistemdir və hər bir provayder kiçik DNS serverə sahibdir. O öz şəbəkəsinin istifadəçilərinin axtardığı bütün saytların ünvanlarını yaddaşında saxlayır. Əgər yaxınlıqda olan DNS server lazımi ünvanı tapa bilmirsə onda o digər DNS serverə müraciət edir. İstifadəçi hansısa nadir saytı axtarırsa və ətrafda olan DNS serverlərin heç biri onu xatırlamırsa bu zaman köməyə köklü DNS serverlər gəlir. 13 böyük data mərkəz olan köklü DNS serverlər birinci səviyyəli domenlərdə (com, org, ru) qeydiyyatdan keçmiş bütün saytlara necə yol tapmağı yaxşı bilirlər. Qırmızı teli kəsmək: “Şəbəkəni necə məhv etmək olar?” sualına bir çoxları bəlkədə “bütün telləri kəsmək lazımdır” cavabını verəcək. Gəlin Ümumdünya torunu iki hissəyə bölək. Birinci məqsəd kimi isə Amerika ilə Avropanı ayıraq. Atlantik okeanının dərinliklərində ABŞ ilə Avropa arasında şəbəkəni yaradan 20 ədəd vacib şəbəkə kabelləri var. Həmin kabellərdən birinin gəmi lövbərinin köməyi ilə zədələnməsi heç də nadir hadisə deyil. Bu cür hadisə telekommunikasiya şirkətlərinə çox baha başa gəlir. Lakin hər iki tərəfin istifadəçiləri üçün bu hiss olunmur. İnternetin sürətini hiss olunacaq dərəcədə zəiflətmək və yaxud bütöv bir regionda şəbəkəni söndürmək üçün həmin kabellərdən bir neçəsini zədələmək lazımdır. Bu cür hadisə hələki təbiət fəlakəti nəticəsində baş verib. 2006-cı ildə litosfer plitələrinin tərpənməsi nəticəsində Tayvan ilə Filippinlər arasında şəbəkəni təmin edən kabellərdən 9-u zədələndi. Nəticədə həftələrlə şəbəkə ilə bağlantı kəsildi. 2011-ci ilin mart ayında Yaponiyada baş vermiş dəhşətli sunami nəticəsində bir çox sualtı kabellər zədələndi. Lakin nəticədə şəbəkədə problem yaranmamışdı. Belə ki, ölkədə rezerv enerji tutumu var idi. Beləliklə Ümumdünya torunu iki yerə ayırmaq üçün bütün kabelləri eyni anda kəsmək lazımdır. Dünyanın bütün sualtı kabellərinin aiyahısı və onların yerləşdikləri yerlər heç də sirr deyil. Hökumət təşkilatları əsasən də ABŞ-ın əlaqələr üzrə federal agentliyi şəbəkələrinin inkişafı üzrə planları haqqında mediada geniş məlumat verir. Dünyanın ən uzun sualtı şəbəkə kabeli olan SeaMeWe-3-ün uzunluğu 39.000 km-dir. O 33 ölkənin ərazisindən keçir. Kabellərin yerləşdiyi yerlər haqqında dəqiq məlumatlar sirr olaraq saxlanılır. Lakin onları aşkar etmək o qədər də çətin deyil. Belə ki, həmin kabellərin quraşdırılması üçün dənizə çıxış olmalıdır. Bir qayda olaraq kabellər şəhərlərə yaxın olan çimərliklərdən uzaqda yerləşmirlər. Misal olaraq Nyu-York ərazisində yerləşmiş Mastik çimərliyini, Nyu Cersi ştatı yaxınlığındakı Manaxoukin və Takerton çimərliklərini göstərmək olar. Kabellər yerləşdikləri yerdə qumun dərinliklərinə basdırılırlar. Lakin okeanın güclü qabarma xüsusiyyətini nəzərə alsaq bəzən kabellər suyun səthinə çıxa bilirlər. Buna baxmayaraq həmin kabelləri tapmaq üçün siz bir çox çimərlikləri axtarmalı olacaqsınız. Hər-halda bu fikrə düşsəniz belə özünüzlə elektrikli mişar götürməyiniz məsləhətlidir. Müasir sualtı kabel polikarbonatdan, polad korddan, mis və alüminium borudan hazırlanmış yüksək dözümlü bar metal ilə örtülü olur. 69 mm-li kabelin hər metri 10 kq ağırlığında olur. Deyək ki, siz mümkün olmayanı reallaşdıraraq Atlantik okeanı sahillərinin bütün kabellərini eyni anda kəsdiniz. Sizi təbrik etmək istərdik amma internet yenədə işlək vəziyyətdə olacaq. Səbəb isə ondadır ki, Yaxın Şərq-ə internet ştatın qərb sahillərindən gedəcək. Sizə isə Sinqapurun, Honq-Konqun, Böyük Britaniyanın, Fransanın, Hindistanın, Misirin və digər ölkələrin çimərliklərini gəzmək qalacaq. Yadınıza salaq ki, DNS serverlər saytların adları ilə onların IP ünvanları arasındakı uyğunluqları haqqında məlumatları özündə saxlayır. Beləliklə köhnəlmiş internet protokolu Ümumdünya şəbəkəni məhv etmək istəyən şəxsə gözəl bir şans yaradır. Belə ki, köklü DNS serverlərin sayı 13-dən çox ola bilməz. Məhz köklü serverlər dünyanın bütün saytlarının ünvanlarını özündə saxlayır. Həmin serverlər A-dan M-ə kimi hərflər ilə adlandırılır və onların yerləşdikləri yerlər çox yaxşı məlumdur. Məsələn D serveri Harward universitetində, K serveri Mayami-də, M serveri isə Seul-da yerləşir. Serverin yerləşdiyi bina çox qaranlıq və soyuqdur. Orada saniyədə milyonlarla əməliyyatı yerinə yetirən böyük komputerlər yerləşir. 13 köklü serveri məhv edin və Facebook ilə Google sözləri artıq heç bir məna kəsb etməyəcək. Statistikaya görə istifadəçilərin DNS sorğularının 30%-i köklü serverlərdən keçir. DNS sistemi internetlə bərabər şəkildə bütün dünyada yayılıb. Hər bir provayderin öz DNS serveri olur hansı ki, keş prinsipi ilə çalışaraq son dəqiqədən tutmuş bir neçə gün öncəyə kimi daxil olunmuş bütün saytların IP ünvanlarını özündə saxlayır. Əgər server lazımi saytı unutsa belə o birinci köklü serverə deyil yaxınlıqda yerləşən digər serverə müraciət edəcək. İndi təsəvvür edin ki, gün ərzində milyonlarla insanlar neçə dəfə məşhur saytlara daxil olur. Onda başa düşəcəksiniz ki, köklü serverlər Yer üzündən silinsə belə Facebook və Google kimi saytlar ümumdünya keş sistemi vasitəsi ilə illərlə fəaliyyət göstərə bilərlər. Köklü serverlərin sayının 13 olması da əslində bir növ aldadıcı məlumatdır. Dünyada fiziki cəhətdən onlara bənzəyən 200-ə yaxın oxşar cihazlar var. Virtual cinayət: Ümumdünya şəbəkəni xaker hücumları vasitəsilə məhv etmək mümkündürmü? Əslində internet ümumi şəbəkə deyil. O müxtəlif provayder və təşkilatlara məxsus olan kiçik avtonom şəbəkələrdir. Onlar bir birilərinə çox yönlü yollar vasitəsilə birləşiblər. İstənilən məlumat bir nöqtədən digərinə müxtəlif yollarla çata bilər. Məhz bu cür struktur şəbəkəni daha güvənli edir. Lakin bu strukturda həmdə ən zəif nöqtə var hansı ki, internetin işləməsində problemlər yarada bilər. Bu zəif nöqtənin adı BGP Router Leak-dir (Border Gateway Protocol). Başqa sözlə şəbəkə bağlantısının pozulması. Sadə dildə desək, hər bir provayderin avtonom şəbəkəsi sərhəd məntəqələrindən ibarətdir. Həmin sərhəd məntəqələrindən bu və ya digər şəbəkəni digər qonşu avtonom şəbəkələr (AS) ilə birləşdirən kanallar keçir. Bu kanallar vasitəsilə hər bir sərhəd məntəqəsi öz şəbəkəsinin adını (AS nömrəsi), digər şəbəkələrin adlarını və onlara qədər olan məsafə haqqında məlumat verir. Həmin məlumatlar əsasında optimal ötürülmə yolları axtarılır. Sistem o vaxta qədər stabil işləyir ki, məlumatlar doğru olsun. Lakin hər hansı bir provayder (AS1) digərlərinə səhv məlumat göndərərsə sistemin iş prinsipi pozulacaq. Məsələn deyək ki, konkret avtonom sistemə (AS2) ən qısa yol məhz onun sistemindən keçir. Bu zaman dediyimiz iş prinsipi pozulacaq. Öz brauzerlərində lazımi ünvanı yazan digər provayder (AS3 və AS4) istifadəçiləri sadəcə olaraq axtardıqları sorğunun cavabını gözləməyəcəklər. Əsl serverə (AS2) uzun yol ilə olsa belə yollanmaq əvəzinə onların sorğuları AS1 provayderinin sistem dərinliklərində yoxa çıxacaq. Belə hadisələrin səbəbi kinli niyyət və yaxud deyək ki, videohostinqə yüklənmiş hansısa videonu bəyənməyərək onu aradan qaldırmaq məqsədilə hansısa totalitar rejimdə olan ölkənin güc strukturlarının əmri ilə dövlət provayderinin işə cəlb olunması ola bilər. Lakin əsasən səbəb kimi operatorların səhvi olur. Buna baxmayaraq bu cür problemləri bir neçə saat, hətda dəqiqə ərzində aradan qaldırırlar. Beləliklə Ümumdünya şəbəkəni bu üsul ilə məhv etmək mümkün deyil. Kanal və portallar: 90-cı illərin ortalarında Ümumdünya şəbəkə öz kanalları vasitəsilə Yer kürəsini təzə-təzə əhatə edən zaman mütəxəssislər əlaqə kanallarının ötürücülük qabiliyyəti faktorunu kritik kimi hesab edirdilər. O zamanlar bu cür fikir məntiqli idi. Əgər məhdud kanallar lazımsız məlumatlarla yüklənərsə onda keyfiyyətli siqnal qəbul etmək demək olar ki, qeyri-mümkün olacaq. İndi isə bu cür hallar mütəxəssislərə yalnız gülünc görünür. Müasir kanalların ötürücülük qabiliyyəti artıq problem faktoru kimi qəbul olunmur. Çoxlu sayda rezerv kanallar mövcuddur. Beləliklə onları yükləmək qeyri-mümkündür. Lakin bu cür usul ilə əlaqənin digər növlərinin iş prinsipini pozmaq olar. İnterneti sıradan çıxartmağın bir növü də axtarış portallarına hücum etməkdən ibarətdir. Məsələn Yandex axtarış portalını sıradan çıxartsaq onda Rusiyanın internet seqmentində bir sıra problemlər yaşanacaq. Buna baxmayaraq axtarış portalları bu cür xaker hücumlarına hazırlıqlı olurlar. Xaker hücumlarının qarşısını almaq üçün axtarış portalları əsasən yüksək ötürücülük qabilliyətinə malik əlaqə kanallarından başqa məlumatları yoxlayan və redaktə edən sistemlərdən istifadə edirlər. Bundan əlavə olaraq müxtəlif xaker hücumlarının qarşısını alan müəyyən sayda insanlardan ibarət olan qruplar fəaliyyət göstərir. Dövlət internetə qarşı: Yer kürəsinin sakinlərini Ümumdünya şəbəkəyə çıxışını məhdudlaşdıra biləcək əsas faktorlardan biri də müxtəlif dövlətlərdir. Məlumatların azad şəkildə internet vasitəsilə yayılması bir çox dövlətlərin hökumətlərini narahat edir. Belə dövlətlərdə hökumət vətəndaşların internetə çıxışlarını məhdudlaşdırır. Məsələn İran hökuməti bildirmişdi ki, artıq 2013-cü ildən başlayaraq öz vətəndaşlarını bu sahə üzrə məhdudlaşdıracaq. Bu isə o deməkdir ki, İran vətəndaşları yalnız yerli seqmentin resurslarından istifadə edə biləcəklər. Digər bir misal olaraq Çinin yerli firewall-u olan “Böyük Çin Səddi”-ni gətirmək olar. Sözügedən firewall göndərilən və qəbul edilən bütün məlumatları sanki süzgəcdən keçirdir. Bağlamalar dəstəsi: İnternetdə biz müxtəlif protokollardan istifadə edirik. Məsələn saytlara baxmaq üçün HTTP (Hypertext Transfer Protocol) protokolundan, məlumatların göndərilməsində FTP (File Transfer Protocol) protokolundan, elektron poçt ilə işləyərkən POP3, IMAP, SMTP protokollarından və s. istifadə edirik. İki ən əsas protokollardan biri TCP (Transfer Control Protocol) məlumatların göndərilməsinin idarəolunması protokolu, digəri isə IP (Internet Protocol) ümumi şəbəkə protokoludur. Şəbəkə protokolunun əsas hissəsi bağlama şəkilli ötürmədir. İstənilən məlumat şəbəkədə 1000-1500 baytlıq bağlamalar şəklində hərəkət edir. Hər-bir bağlamanın adı olur. Beləliklə həmin bağlamaları qəbul edən hər-bir komputer onların daxilində hansı məlumatların olduğunu, hansı komputer üçün nəzərdə tutulduğunu, məlumatın neçə say bağlamada yerləşdiyini və s. bilirlər. Bağlama şəkilli göndərilmə və çevik şəbəkə internet qalasının məğlubedilməzliyini təmin edən xüsusiyyətlərdir. Kaminsky hücumu: Sözügedən virtual hücum üsulu 2008-ci ildə şəbəkə təhlükəsizliyi üzrə ekspert Dan Kaminsky tərəfindən təsvir edilmiş DNS sisteminin zəif nöqtəsindən istifadəyə əsaslanır. İstifadəçi komputerin ünvan bölməsində hansısa saytın (məsələn technote.az) ünvanını yazanda brauzer provayderin DNS serverindən saytın IP ünvanını istəyir. Əgər provayderin DNS serverinin keşində saytın ünvanı yoxdursa onda sorğu köklü DNS serverə göndərilir. O isə öz növbəsində .az sahəsinə bağlı olan DNS serverə müraciət etməyi məsləhət görür. Nəticədə sorğu lazımi domenin DNS serverinə çataraq IP ünvanı brauzerə göndərir. Vaxta və trafikə qənaət etmək üçün bütün bu sorğular UDP protokolunun köməyi ilə göndərilir (yəni sorğu-gözlənti-cavab). Lakin cavabın doğruluğu bu zaman yoxlanmır. Bundan istifadə edən kin niyyətli insanlar DNS serverin adından səhv cavablar göndərə bilərlər. Bu cür cavab provayderin DNS serverinə (və ya brauzerə) lazımi vaxtda daxil olan zaman (yəni sorğunun göndərildiyi lakin cavabın alınmadığı vaxt) istifadəçi tamamilə digər sayta yönələ bilər (sonradan qəbul olunan doğru cavablar sadəcə olaraq qeydə alınmayacaq). Domen adlarının serverlərindən dəyişdirilmiş cavablar DNS spoofing adlanır. Bu üsul şəbəkə fırıldaqçılığının ən çox yayılmışıdır. Lakin son bir neçə ildə sözügedən hücumlardan qorunmaq üçün DNSSEC (Domain Name System Security Extensions) sistemindən istifadə olunur. Bu sistem DNS məlumatlarının yoxlanmasını təmin edir. “Qlobal Blackout” əməliyyatı: 2012-ci ilin əvvəlində məşhur xaker qruplaşması olan Anonymous bildirmişdi ki, SOPA (Stop Online Piracy Act) qanuni layihəsinə görə mart ayında 13 köklü DNS serverə DDoS hücumu edəcək. DDoS (Distributed Denial of Service) hücumları xakerlər arasında məşhur üsullardan biridir. Sözügedən hücum üsulunda əsas məqsəd lazımi saytları sıradan çıxartmaqdır. Bu isə əsasən həmin saytlara milyonlarla sorğu göndərərək baş verir. Nəticədə sayt ağır yüklənməyə dözmür. Bu cür hücumun reallaşdırılması üçün xakerin tabeliyində komputer şəbəkələri olmalıdır. 13 köklü DNS serveri sıradan çıxarda biləcək uğurlu DDoS hücum həqiqətən də provayderin keşində DNS məlumatların fəaliyyət göstərdiyi müddətcə internetin cəmi 1-2 saat var olmasına gətirib çıxarda bilər. Bu cür hücum şəbəkənin özünə zərər yetirməsə də onu tamamilə lazımsız hala gətirir. Lakin sözügedən hücum çətin ki, uğurla nəticələnsin. Köklü DNS serverlər çoxlu sayda rezervləşdirmə ilə yanaşı həmdə operativ şəkildə yüklənmiş serverləri paylaşdırma texnologiyasından istifadə edən sistemdir. Həmçinin onları sıradan çıxartmaq çox çətindir. Belə ki, onlar çox yaxşı qorunma sisteminə malikdirlər. DDoS hücumlarına misal olaraq 21 Oktyabr 2002-ci il tarixini gətirmək olar. Həmin tarixdə 13 köklü server 75 dəqiqə ərzində DDoS hücumuna məruz qalmışdı. Nəticədə şəbəkənin ayrı-ayrı seqmentləri üçün fəaliyyət göstərmiş köklü DNS serverlərin bir hissəsi sıradan çıxmışdı. Lakin istifadəçilər bunu hiss etməmişdilər. Digər bir misal olaraq isə 6-7 Fevral 2007-ci il tarixini gətirmək olar. Onda 4 köklü DNS server (F, G, L, M) 24 saat ərzində hücuma məruz qalmışdı. Lakin onlardan ikisi (G, L) yüklənmiş vəziyyətdə idi. Təbii ki, istifadəçilər həmin vaxt da bunu hiss etməmişdilər. Mütəxəssislər isə bu cür hücumlardan nəticə çıxardaraq sistemi daha təhlükəsiz və güvənli şəkilə gətirmək üçün çalışmağa başladılar.