Limizin içindəki xəttlər həyatımızdan xəbər verir

Sözün özü “gizlətmək” kimi tərcümə olunur. Bu təcvid qaydasının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, əvvəlki üç qaydada (‘ص’, ‘ذ’, ‘ث’, ‘ك’, ‘ج’, ‘ش’, ‘ق’, ‘س’ , ‘د’, ‘ط’, ‘ز’, ‘ف’, ‘ت’, ‘ض’, ‘ظ’), sukun və ya tənvinlə rahibədən sonra dayanaraq iki saya uzadılır, susdurulur. və gunna ilə tələffüz olunur.

Təcvid qaydası: Quranı necə oxumaq olar

Təcvid Quranı oxuyarkən hərflərin tələffüzünü tənzimləyən qaydalara aiddir. Müsəlmanların müqəddəs kitabını oxumaq tənvin kimi müxtəlif qaydaların tərifinə və tətbiqinə əsaslanır. Bu qaydalar böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Quran

Müsəlmanların müqəddəs kitabının adı ərəbcə qara’a kökündən gəlir və “əşyaları birləşdirmək”, “oxumaq” və ya “ucadan oxumaq” deməkdir. Quran dini göstərişlər toplusudur.

Bu gün Quranın ərəbcə mətni eramızın 609-cu ildə yazılmış mətnlə eynidir. O, peyğəmbərin həyatından bəri hələ də dəyişməyib və heç kimin Quranın sözlərini dəyişdirməyə haqqı yoxdur.

Bu kitabın mətni öz orijinal forması ilə qorunsa da, nüsxələrin zahiri görünüşü əhəmiyyətli dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Peyğəmbərin dövründə Quran səs işarələri olmadan yazılmışdır. Sonra səslər əlavə edildi və ondan sonra nöqtələr də daxil edildi. Təcvid qaydaları insanlara Quranı düzgün oxumağa kömək etmək üçündür.

Müsəlmanların müqəddəs kitabı 40-dan çox dilə tərcümə olunub. Bununla belə, müsəlmanlar möminin ana dili olmasa belə, Quranı ərəbcə öyrənməyə və oxumağa təşviq edilir.

Ərəb dilinin xüsusiyyətləri

Ərəb dili semit qrupuna aiddir. Hal-hazırda, o, diglossia ilə xarakterizə olunur: müasir standartların və danışıq xüsusiyyətlərinin birləşməsi. Müasir Standart Ərəb dili ərəb dünyasında rəsmi dildir. Mediada və təhsildə istifadə olunur, lakin daha çox yazılır, lakin danışılmır. Sintaktik, morfoloji və fonoloji cəhətdən klassik ərəb dili əsasında qurulmuşdur və Quran məhz onun içində yazılıb.

Ərəb dili sürət əlifbasından istifadə edərək sağdan sola yazılır. Bu sistemdə sözlər iki növ simvoldan ibarətdir: hərflər və diakritiklər.

Tərif və məna

“Təcvid” (ərəb. تجويد taǧwīd: IPA: [tædʒwiːd]) ərəb sözüdür. Tərcümə etmək olar – “diksiya”, “balacalıq”. Sözün özü ǧ-w-d (دوج) kökündən gəlir. Bu termin Quran oxunarkən hərflərin tələffüzü ilə bağlı qaydaları nəzərdə tutur.

Təcvid qaydaları hər hərfin artikulyasiya nöqtəsindən aydın tələffüzünü nəzərdə tutur və onun xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirir. Söhbət tələffüzdən gedir və müqəddəs kitabı oxumaq digər ərəb mətnlərini oxumaqdan fərqlidir. Oxu qaydaları, təcvid bilavasitə prosodiya (fonetik vasitələr sistemi – səsin hündürlüyü, gücü, müddəti) və artikulyasiya ilə bağlıdır.

Quran mətnindəki hərflər linqvistik kontekstdən asılı olaraq müxtəlif ifadələrə malik ola bilər, ona görə də tapılan zaman təcvid qaydalarına əməl edilməlidir. Bu o deməkdir ki, oxuyarkən mətnə ​​diqqətlə baxmaq lazımdır ki, bu da düzgün tələffüzü təmin edəcək.

Quran təcvidinin oxunma qaydalarına səsin müddətini dəyişmək, vurğulamaq və hətta hərfin normal səsinə xüsusi səs əlavə etmək daxil ola bilər. Ümumiyyətlə, bu, linqvistik kontekstdə səs birləşmələrinin tələffüzünü dəyişdirən koartulyasiya qaydalarını nəzərə alaraq ardıcıllıqların və ya tək hərflərin necə tələffüz edilməsi haqqında elmdir.

Təcvid qayda quruluşu

Bu olduqca mürəkkəbdir, çünki bu qaydaların nəticələri ola bilər. Məsələn, əsas qayda var – bir ərəb hərfinə xas olan sükun və tənvinli nun, sait işarəsi olmayan “nun” və ismin sonunda hərflərin gəlməsinə işarə olan “tənvin” ola bilər.

Bu qaydanın dörd budağı var, hər bir qaydada “sukunlu nun” və ya “tanvin”i müşayiət edən hərflər dəsti var. Üstəlik, onlardan öz qaydaları da yarana bilər, məsələn, idqam (birləşmə) qaydası dörd qaydadan biridir və daha iki istiqamətə malikdir: “qunna ilə idqam” və “qunnasız idğam”. Bundan əlavə, Hunna (burun səsi) dörd fərqli səviyyəyə malikdir: ən tam, tam, natamam və ən natamam.

Kalkal qaydası

Bu, aşağıdakı hərflərə şamil edilir: ‘د’, ‘ج’, ‘ب’, ‘ط’, ‘ق’ sukun diakritik işarəsi olduqda. Bu, eyni hərflər toplusuna, hətta sait olsa belə, onların üzərində dayandıqda tətbiq edilir. Əslində, bu, nitq üzvlərinin üç səsdən heç birini əlavə etmədən qarşılıqlı olaraq çıxarıldığı belə hərflərin tələffüzüdür. Bu tələffüz adi parça hərflərdən onunla fərqlənir ki, onlar tələffüz edildikdə nitq orqanları bir-biri ilə toqquşur.

Təfhim qaydası

Bu, diakritik və saitlərdən asılı olmayaraq bir çox hərflərə aiddir: ‘ظ’, ‘ق’, ‘ط’, ‘غ’, ‘ض’, ‘ص’, ‘خ’. Bu qayda, əslində, veralizasiyadır – səslərin əlavə samit artikulyasiyası.

Müşəddadın “nun” və “mimi” hökmü

O, iki ‘nun’ (ن) və ‘mim’ (م) hərfi ilə əlaqələndirilir və yanındakı saitdən asılı olmayaraq, şadda yuxarı işarəsi olduqda istifadə edilməlidir. Bu halda, səs Hunna (Hunna – səsin nazallaşması) ilə iki sayda oxunmalıdır.

Sakin lamalar idarə edir

Bu qayda isimlərin əvvəlində “əlif” (’ا’) hərfindən sonra gələndə ləm sakinə ‘ل’ ilə əlaqələndirilir. Qayda lamdan sonra bu hərflərdən biri gələrsə tətbiq edilir: ‘س’, ‘ش’, ‘ص’, ‘ض’, ‘ط’, ‘ز’, ‘ر’, ‘ذ’, ‘د’, ‘ث ‘,’ ت ‘,’ ن ‘,’ ل ‘,’ ظ ‘.

Sukun və Tanvin normaları

Quranda sukunlu rahibə ن saiti olmayan nun və ya diakritik sukun ن olan rahibədir və kiçik mim işarəsi ‘ن olan rahibə çevrilir. Tanvin üç saitdən birinin sözünün sonundakı qoşadır.

Sukun və tanvin ilə rahibə ilə bağlı dörd qayda var ki, onların hər biri aşağıda izah edilir.

İzhar

Konsepsiya özü “aşkar etmək, göstərmək” mənasını verən sözdəndir, ona görə də tətbiq edildikdə hərflər aydın şəkildə ifadə edilməlidir. Bu təcvid qaydası sukun və ya tənvinlə rahibədən sonra gələn ‘ء’, ‘ه’, ‘خ’, ‘ح’, ‘ع’, ‘غ’ hərflərinə aiddir. Bu zaman “nun” hərfindəki [n] səsinin sukun və ya tənvində tələffüzü aydın və aydın olmalıdır.

İdgam

Bu sözün mənasını “birləşmə” kimi təyin etmək olar. Təcvidin bu qaydası tətbiq edildikdə, sukun və ya tənvinli nun növbəti hərflə birləşir. İdqam hökmü s hunna ilə idqama və hunnasız idqama bölünür.

Birinci qrupa dörd hərf daxildir: م, ن, و, ي. Onlardan biri sukun və ya tənvinlə nundan sonra yerləşdikdə, bu hərflərin samit səsini ikiqat artırarkən [n] səsi tələffüz olunmur. Eyni zamanda, ikiqat gunna – nazalizasiya ilə tələffüz olunur.

İkinci halda söhbət iki hərfdən gedir: ر, ل. Bənzər düzülmə ilə [n] səsinin tələffüzü yoxdur və samitlərin ikiqat artması hun olmadan baş verir.

İklab

Bu sözün mənası dəyişiklikdir. Təcvidin bu qaydasından istifadə edildikdə, sukun və ya tənvinli rahibə ‘م’ miminə çevrilir və bu, yalnız bir ‘ب’ hərfi üçün xarakterikdir. Bu halda səsin özü gunna ilə iki saya uzanır. Hərfin özü ilə ayrılmaz şəkildə tələffüz edilməlidir.

İxfa

Sözün özü “gizlətmək” kimi tərcümə olunur. Bu təcvid qaydasının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, əvvəlki üç qaydada (‘ص’, ‘ذ’, ‘ث’, ‘ك’, ‘ج’, ‘ش’, ‘ق’, ‘س’ , ‘د’, ‘ط’, ‘ز’, ‘ف’, ‘ت’, ‘ض’, ‘ظ’), sukun və ya tənvinlə rahibədən sonra dayanaraq iki saya uzadılır, susdurulur. və gunna ilə tələffüz olunur.

Əlimizin içindəki xəttlər həyatımızdan xəbər verir

“Bu elmə o insanlar falçılıq deyir ki onların nə bu elm haqında, nə də astrologiya haqqında bilikləri var. Bu elm qədim bir elmdir və əlin cizgilərindən insanın taleyini bildirir. Orta əsrlərdə bu elmin çoxlu nümayəndələri olub. Lakin inkvizisiya onları bidətçilikdə – falçılıqda ittiham edərək öldürüb”.

Zamanından asılı olmayaraq qeyri-adiliklər insanların daim maraq dairəsində olub. Öncəgörmə, ulduz falı, hipnoz, mifik varlıqlar və digər bu kimi məfhumlar həmişə maraq kəsb edən mövzular sırasında olub. Xiromantiya elmini də bir çox insanlar fal və ya öncəgörmə kimi başa düşsələr də, əslində xiromantiya qədim Hindistanda yaranan bir elmdir. Təsadüf deyil ki, bizim “alın yazısı” kimi təqdim etdiyimiz ifadəyə qədim hindlilər “əl yazısı” deyirlər. “Xiros” yunanca əl, ovuc deməkdir. Uzun müddətdir bu elmlə məşğul olan və elmin həyatda özünü demək olar ki, tam təsdiqlədiyini deyən xiromant Cabbar Qurbanovun fikrincə, bu elmi qəti olaraq falçılıqla səhv salmaq olmaz.

Xiromantiya elmi insanlar tərəfindən xurafat kimi qarşılandığı bir zamanda, bəzi insanlar bunu elm kimi qəbul edir. Hətta Hindistanın Bombey şəhərində yerləşən Hindistan Beynəlxalq Universitetinin xiromantiya fakültəsində və Kanadanın Monreal şəhərində Beynəlxalq Xiromantiya Akademiyasında xiromantiya elm kimi tədris olunur. Cabbar Qurban deyir ki, əslində bu elmi məntiqi və idrakı kifayət qədər olan insanlar asanlıqla öyrənə bilərlər. Bunun üçün ilkin olaraq 4 əsas xətti bilmək lazımdır. Bu xətlərdən birincisi, baş barmağın qabarı ətrafında halqalanan xətdir. Buna həyat xətti də deyirlər. Bu xəttə diqqət yetirməklə insanın sağlamlığının necə olacağını, həyatının necə keçəcəyini, ömrünün qısa və ya uzun olacağını bilmək olur.

İkincisi, köndələn şəkildə şəhadət barmağına doğru uzanan və bəzən ovucun ortasında olan xəttə ürək və ya ünsiyyət xətti də deyirlər. Bu xətt insanın daxili aləminin, hisslərinin, başqaları ilə ünsiyyət qurmaq bacarığının göstəricisidir. Bu xətt nə qədər şaxələnirsə, deməli, adam bir o qədər də ruhən başqalarına yaxın və ünsiyyətcildir. Üçüncü xətt baş barmaqla şəhadət barmağı arasından başlayır və ovucun çeçələ barmaq istiqamətinə doğru uzanır. Ürək xəttinə təxmini paralel olan ağıl və ya intellekt xətti də var. Bu xətt sahibinin hisslərə üstünlük verdiyini, başqa birində isə intellektə əsaslandığını göstərir. Bu intellekt xəttinin uzunluğu, dərinliyi, xüsusən sona doğru bütöv olması insanın ağlının, intellektinin, düşüncəsinin nə səviyyədə olacağını göstərir.

İnsan əlində olan əsas xətlərdən dördüncüsü isə tale xəttidir. Tale xətti əlin biləyə birləşən hissəsindən orta barmağa doğru uzanan xətdir. Bu xəttin düz, əyrilik olmadan istiqamətlənməsi həmin insanın həyatının rəvan, rahat, sağlamlığının isə kafi olmasının göstəricisidir. Elə adam var ki, əlinə baxdıqda həyatı boyu heç bir çətinlik çəkmədiyini görmək olar. Sanki belə adamın bütün işləri asanlıqla başa gəlir. Lakin elə adamlar da olur ki, həmin tale xətti qırıq və kəsiklərlə müşayiət olunur. Deməli, həmin adamın həyatı da keşməkeşli keçir.

Xiromant deyir ki, əslində bu 4 xətdən əlavə xətlər də var. Bunlar sabit xətlər deyil. Bu xətlərin içərisində insanların hansı peşəyə sahib olacaqları, xasiyyətlərinin seçilən tərəflərini, hətta o insanın ömrünün səyahətlərdə keçirəcəyini də oxumaq mümkündür.

İnsan, həyatında baş verəcək ən mühüm hadisənin-ailə həyatı qurmaq və neçə övlad sahibi olacağı ilə bağlı sualların cavabı da əldəki xətlərdən tapa bilər. Bunun üçün əlin kənarında yerləşən xətləri müşahidə etmək lazımdır. Çeçələ barmağın yaxınlığında yerləşən xətlərin sayı həmin şəxsin neçə dəfə ailə həyatı quracağına və həmin xətlərə şauqili istiqamətdə olan xətlərin sayı isə onun neçə övlad sahibi olacağına bir işarədir. Cabbar Qurbanov deyir ki, insan əlində olan cizgilər tam olaraq onun həyatının göstəricisi olmaya da bilir.

“Oğru adamın əlində onun oğru olacağı ilə bağlı xüsusi xətlər olur. Eləcə də alim adamın əlində xüsusi işarələr görmək mümkündür. Lakin bir şeyi unutmaq olmaz ki, xətlərin olmağı insan taleyinin 100 faiz yazılması demək deyil. İnsan özü öz taleyini də dəyişə bilir. Allahın hər bir insana qoyduğu bir çərçivə var”.

İslam dinində də fala baxmaq şeytan əməli sayılır. Qurani-Kərimin “Maidə” surəsinin 90-cı ayədə deyilir ki, insanların gələcəyi haqda xəbər vermək günah hesab olunur və yol verilməzdir.

Qurani-Kərimi belə oxumaq gərəkdir – QAYDALAR

Bir gün Peyğəmbər buyurdu: “Ürəklər də dəmir kimi paslanır”. Səhabələr soruşdular: “Bəs qəlbin pasını nə ilə təmizləmək olar?” Peyğəmbər buyurdu: “Quran oxumaqla”.

Yenə Həzrət Mühəmməd Peyğəmbərin (s) hədislərinin birində buyurulur ki, gözünüzün haqqını verin. Soruşdular ki, gözün haqqı nədir? Buyurdu: “Quran oxumaq”. Quran oxuyan insanın əxlaqı gözəlləşər (əgər oxuduqlarını həyata tətbiq edərsə), sağlamlığı möhkəmlənər, gözü itiləşər, həm Allahın, həm də insanların yanında hörmət-izzət qazanar. Quran oxunan evin ruzi-bərəkəti bol olar. Peyğəmbər buyururdu ki, evinizi Quran qiraəti ilə nurlandırın; içində Quran oxunan evin bərəkəti çoxalar, ev əhlinin nemətləri aşıb-daşar.

Milli.Az İslam.az-a istinadən bildirir ki, Qurani-Kərimi oxumağa başlamazdan əvvəl bəzi şərtlərə riayət etmək lazımdır. Əvvəla, Quran oxuyan adamın cənabətdən pak olması məsləhətdir; boynunda qüsl olan şəxsin Quran oxuması məkruhdur (bəyənilməzdir). Amma Quranda vacib səcdə edilməsi lazım olan ayələrin yer aldığı dörd surəni oxumaq cənabətli şəxsə qəti surətdə haramdır. Bunlar Səcdə (32-ci), Fussilət (41-ci), Nəcm (53-cü) və Ələq (96-cı) surələridir; bu surələrin istənilən ayəsini oxumaq günahdır. Amma Quranın bunlardan savayı ayələrinin 7-dən çoxunu oxumaq cünüb şəxsə məkruhdur.

Qurani-Kərimin yazısına qüslsüz və dəstəmazsız toxunmaq günahdır. Ümumilikdə Qurani-Kərimin cildinə, vərəqlərinə, sətirlər arasındakı yerə qüslsüz və dəstəmazsız əl vurmaq məkruh (bəyənilməz) sayılır.

Quran tilavətindən qabaq ağzı yumaq və dişləri misvakla təmizləmək də bəyənilir. Peyğəmbər tövsiyə edirdi ki, Quranın yollarını pak edin. Soruşdular: “Quranın yolları nədir?” Həzrət cavab verdi: “Ağız”. Yenə soruşdular: “Ağzımızı nə ilə təmizləyək?” Peyğəmbər buyurdu: “Misvakla”.

Qurani-Kərimi oxuyarkən sakit bir yerə, diqqətin yayınmadığı bir mühitə çəkilmək, yerdə üzü qibləyə oturmaq, Qurani-Kərimi dizdən yuxarı müstəvidə qoymaq məsləhətdir. Müqəddəs Kitabı rəhilin üzərinə qoyub oxumaq daha yaxşıdır. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Quranı gəzdirərkən də beldən yuxarı səviyyədə tutmaq müstəhəb sayılıb.

Quranın qiraətinə salavatla başlamaq, sonra şeytanın şərindən Allaha sığınmaq, yəni bu sözləri söyləmək müstəhəbdir: “Əuzü billahi minəş-şeytanir-rəcim”. (Qovulmuş şeytandan Allaha sığınıram). Bundan sonra da “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim” deyib tilavətə başlamaq lazımdır. Hər surəni oxuyub qurtarandan sonra, eləcə də Quran oxunuşunu bitirəndən sonra “Sədəqallahül-Əliyyül-Əzim” deyilir (Uca və əzəmətli Allah doğru buyurub). Quranı xətm edəndən (tam oxuyub bitirəndən) sonra oxunması müstəhəb olan dualar var ki, bunları ya müvafiq dua kitablarından, ya da Quranın ərəbcə bəzi nəşrlərinin son səhifəsindən əldə edə bilərsiniz.

Quranı gözəl səslə oxumaq çox bəyənilir. Hədisdə buyurulduğu kimi, hər şeyin bəzəyi var, Quranın bəzəyi də gözəl səsdir. Bu zaman hərfləri düzgün tələffüz etməyə çalışmaq, harada durub nəfəs almağı bilmək, sətirlərin yuxarı qismindəki təcvid işarələrinə riayət etmək lazımdır. Quranı məlum və məşhur qiraət avazlarından biri ilə oxumaq müstəhəbdir. Quran qiraətini musiqiyə çevirmək, yersiz zəngulələr vurmaq günahdır. Quranı düzgün oxuya bilmək üçün təcvid elmindən xəbərdar olmaq lazımdır. Qurani-Kərimin vacib səcdə ayələrinə çatanda səcdə etmək lazımdır.

Qurani-Kərimi oxuyarkən tələsmək bəyənilmir. Hətta Peyğəmbər zamanında bəzi səhabələr çox qısa müddət ərzində Quranı oxuyub bitirdiklərini söyləyəndə, o həzrət etiraz edir və həmin adamları tələsməməyə, oxuduqları barədə düşünməyə çağırırdı. Ayələri tilavət edərkən mənalarını düşünmək, Quranı “yaşamaq” böyük savaba malikdir. İnsan Quran oxuyarkən ruhunu buna uyğun kökləməyi bacarmalıdır. Yəni Allahın mükafatlarından bəhs edən ayələri oxuyanda gərək bunlara görə şükr etsin və onları Allahdan istəsin. Cəhənnəm və əzab ayələrini oxuyanda öz günahlarını yada salsın, Allahın mərhəmətinə sığınsın, tövbə etsin. Keçmiş peyğəmbərlərin əhvalatını oxuyanda onlardan ibrət götürsün. Əxlaqi gözəlliklər barədə tövsiyləri əhatə edən ayələrlə qarşılaşanda, onları yadda saxlasın və gələcək həyatında bunlara riayət etməyə çalışsın və s.

Qurani-Kərimi evdə oxumadan saxlamaq bəyənilməz işdir. Adam ərəb hərflərini bilirsə, mütəmadi olaraq Quranı açıb oxumalıdır. Əgər ailə üzvləri içində bunu bacaran yoxdursa, onda heç olmazsa Quranı hərdən-bir oxuya bilən adamlara verib oxutdurmaq lazımdır. Hədislərdə deyilir ki, evin bir küncündə istifadəsiz qalıb toz basmış Quran qiyamətdə öz sahibindən Allaha şikayət edəcək.

Burada yazılan şərtləri Qurani-Kərimin tərcümə nüsxələrinə də tətbiq etmək müstəhəbdir. Ərəb əlifbasını bilməyən və Quranı orijinaldan oxumağı bacarmayan adam bunu öyrənməyə çalışmalıdır. Amma imkan yoxdursa, heç olmazsa, Quranın azərbaycan dilinə tərcüməsini oxuyub mənasını anlasa da savab qazanar.

Qurani-kərimin oxunuşunu dinləyən adam sakitliyə riayət etməli, Müqəddəs Kəlamın ehtiramını saxlamalı, ayələrin mənasını anlamağa çalışmalıdır.