Azrbaycan xalq reqsleri kitab
Azərbaycan xalq rəqsləri, bir sıra müxtəlif rəqslər ki nəsildən nəsilə xalq arasında qalıb və getdikcə inkişaf edib. Bunların bəzisi əslində dini mərasim üçün və ya müharibəyə hazırlığı üçün yaradılsada sonralar yalnız şənlik məclislərində göstəriliblər.
Azerbaycan Xalq Reqsleri – Wikipedia
Azərbaycan rəqsləri — özündə qədim və zəngin tarixi daşıyır. Eramızdan 2–3 min il əvvəl, tunc dövründə Azərbaycanda rəqs sənəti insanların məişətində, adət-ənənəsində müəyyən mövqe tutub. Bu, araşdırmalar nəticəsində məlum olub.
Mündəricat
- 1 Azərbaycanda rəqs sənəti
- 2 Xalq rəqslərinin nota salınması
- 3 Azərbaycan rəqslərinin özəllikləri
- 3.1 Qadın rəqsləri
- 3.2 Kişi rəqsləri
Azərbaycanda rəqs sənəti
Dünyanın bir çox inkişafda olan ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycanda da sadə və ibtidai xalq musiqi alətləri meydana gəlməzdən çox-çox əvvəl rəqs tamaşaçıların çəpik çalmaları ilə əldə edilən ritmik zərblərin mahiyyəti ilə yaranıb. Müxtəlif peşələrlə, hətta ovçuluqla məşğul olan tayfalar öz sehirli ayinlərini çeviklik, qıvraqlıq, insan gücünü nümayiş etdirən plastik hərəkətlərdən ibarət reqslərlə həyata keçirirdilər. Beləliklə, dünyanın bir çox yerlərində olduğu kimi, Azərbaycanda da rəqs sənətinin müxtəlif növləri və janrları öz mahiyyətini şifahi xalq ədəbiyyatının bir qolu olan xalq rəqslərindən götürüb. Rəqs sənəti xalqın iqtisadi, ictimai və mənəvi həyatında meydana gələn dəyişikliklərlə əlaqədar olaraq yeni məzmun və istifadə vasitələri əldə edir.
Azərbaycan xalq rəqsləri tariximizlə ayrılmaz surətdə bağlı olub, onun milli xüsusiyyətini, həm də həyat və məişətini özündə əks etdirir. Bu da ölkənin tarixində, mədəniyyətində rəqs sənətinin nə dərəcədə böyük əhəmiyyətə malik olduğunu göstərir.
Milli rəqslərimizə xas olan və onu başqa xalqların rəqslərindən fərqləndirən səciyyəvi cəhətlər sözsüz ki var. Azərbaycanıın tanınmış rəqqaslarından olan Əminə Dilbazi, Afaq Məlikova, Roza Xəlilova, Böyükağa Məmmədov və başqaları öz ifalarında milli elementləri qoruyub saxlamaqla Milli rəqsi xeyli inkişaf etdirə biliblər. Bu rəqslər vasitəsilə hər kəs öz daxilində mənini tapır, xalqına məxsus olan mənəvi-əxlaqi dəyərləri dərk edə bilər. [1]
Xalq rəqslərinin nota salınması
Azərbaycan rəqslərinin nota salınması və nəşri 1930-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının Elmi-Tədqiqat Musiqi Kabinetinin yaradılmasından sonra mümkün oldu. Bu Kabinet xalq musiqisinin, eləcə də rəqslərin toplanması və nota yazılmasına aid iş planını sözü gedən vaxtdan həyata keçirməyə başlayır. Məşhur müğənni, xalq musiqisinin dərin bilicisi Bülbül bu elmi-tədqiqat kabinetinə rəhbərlik edirdi. Onun E.T.M.K-nin işində, folklorun toplanıb çap olunmasında müstəsna xidmətlərini qeyd etmək lazımdır.
İlk toplunun çapı 1937-ci ilə aiddir. “Azərbaycan rəqs havaları” adlanan bu toplu Səid Rüstəmov tərəfindən hazırlanıb [2] . Məcmuəyə 30 rəqs daxil edilib. Bunlar ən məşhur rəqslərdir. Bu gun də həmin rəqslər öz təravətini itirməyib. Bu məcmuə S. Rüstəmov tərəfindən 1950-ci ildə yenidən redaktə edilmiş və nəşr olunmuşdur (Bakı, Azərbaycan Dövlət musiqi nəşriyyatı).
1951-ci ildə Azərbaycan Dövlət Musiqi nəşriyyatı tərəfindən Tofiq Quliyev, Zakir Bağırov və Məmməd Saleh Ismayılovun not yazılarına əsasən “Azərbaycan xalq rəqsləri” toplusu buraxıldı [3] . Toplunu redaktə edən və ona ön söz yazan bəstəkar S. Rüstəmov idi. Bu məcmuəyə qədim xalq rəqsləri daxil edilmişdi.
1954-cü ildə Rauf Hacıyev zurnaçı Əli Kərimovun çalğısından “Sünbülü” və “Yarış” rəqslərini nota salıb və piano üçün işləyib. Bu rəqslər əsasən konsert pyesi kimi maraq doğurur. [4]
Azərbaycan rəqslərinin özəllikləri
Melodik quruluşu etibarı ilə azəri məqamları əsasında yaradılan Azərbaycan xalq oyun havaları bir qayda olaraq ritmik ardıcıllığa və müəyyən ölçünün (vəznin) daimi surətdə təkrarlanmasına əsaslanır.
Azərbaycan rəqslərinin ritmik çevrəsi bir çox hallarda daxilən ikiqisimli zərblə üçqisimli zərbin ardıcıl surətdə növbələşməsi əsasında təşkil olunur. Yəni əsas etibarilə əksərən 6/8 (ikiqisimli) musiqi ölçüsündə olan eyni oyun havasının ritmik quruluşu 3/4 (üçqisimli) ölçü ilə növbələşir. Bu da Azərbaycan xalq rəqslərinin orijinallığını və gözəl bir xüsusiyyətini təşkil edir [5] .
Qadın rəqsləri
Bir qayda olaraq, Azərbaycan qadın rəqsləri üç hissədən ibarət olub quş pərvazını, nazlı sonaların süzən hərəkətlərini xatırladır:
- birinci — dövrə boyu sürətlə gediş,
- ikinci — lirik hissə. Bir nöqtədə dayanaraq rəqsi davam etdirmək — “süzmək”, bu hissədə ayaqlar, demək olar ki, hərəkətsiz qalır, gövdənin yuxarı hissəsi isə öz özündən nazlanır kimi ədalar göstərir.
- üçüncü — yenə dövrə boyu sürətlə, təntənəylə və böyük coşqunluqla gəziş.
Keçmişdə qadınlar uzun tumanda gəzdikləri üçün rəqs hərəkətlərinin texnikası çox da inkişaf edə bilmirdi. Buna görə bütün diqqət bədənin yuxarı hissəsinin: qolların, çiyinlərin, başın və üzün (qaş-gözün) hərəkətlərinin gözəlliyinə verilirdi. Azərbaycan rəqslərində qolların vəziyyətləri olduqca mükəmmləl işlənmiş və yüksək dərəcəyə qaldırılmışdır. [6]
Kişi rəqsləri
Qadın rəqslərindən fərqli olaraq, kişi rəqslərində ayaqların hərəkət texnikası böyük rol oynayır və o qədər inkişaf etdirilir ki, rəqqaslar asanlıqla barmaq üstdə dayana bilirlər. Bu cəhətdən Qazağı rəqsi çox səciyyəvidir.
2013-cü ildə buraxılmış poçt markasında “Tərəkəmə” rəqsi
Azərbaycan xalq rəqsləri, bir sıra müxtəlif rəqslər ki nəsildən nəsilə xalq arasında qalıb və getdikcə inkişaf edib. Bunların bəzisi əslində dini mərasim üçün və ya müharibəyə hazırlığı üçün yaradılsada sonralar yalnız şənlik məclislərində göstəriliblər.
Azərbaycan xalq rəqslərinə “Qazağı”, “Heyvagülü”, “Lalə”, “Qızılgül”, “İnnabı” və sairələrini misal gətirə bilərik. Bununla yanaşı “Dərbəndi”, “Aşqabadi”, “Əsgərani”, “Qars” və digər milli rəqslərimiz də var ki, onlar Azərbaycanın coğrafi adlarını özündə yaşadırlar. Azərbaycan xalq oyun havası olan “Şalaxo” isə şən, nillli, qıvraq rəqs musiqisidir. Bu sözün mənası şalaxo-şələküm (daha dəqiq desək, şələkə yüküm) sözü uzun illər ərzində çox dəyişilərək təhrif olunub.
Mövzusuna görə rəqslər 6 yerə bölünür:
- mərasim rəqsləri — toy, bayram, önəmli olayla bağlıdır:
- bayram rəqsləri — Novruz bayramıyla bağlı olan Novruzu, Kos-kosa, Xıdır İlyas, Qodu-qodu rəqsləri
- toy rəqsləri — çalınan Məzəli rəqs, Qıtqılıda, Mirzəyi, Vağzalı
- siyasi-iqtisadi həyatla bağlı — Aeroplanı, Ekspress, Torqsin.
- uşaqlar üçün — Bənövşə, Bir quşum var,
- lirik
- əşyalarla rəqs — Qavalla rəqs, Yaylığım, Nəlbəki, Xonça, Dəsmalı, Xəkəndazı.
- təbiətə həsr olunmuş — Turacı, Ceyranı, Şalaxo, Keçməməsi, Qafqazı, Lalə, Qusarçay və b.
- məzəli, satirik
- etiraz rəqsləri.
Məmməd Saleh İsmayılov bütün rəqsləri ifa tərzinə görə üç qrupa bölür:
- tək (solo)
- cüt (duet)
- kollektiv (qrup).
Ritminə görə rəqslər 3 cür olur:
- ağır, aram — Mirzəyi, Turacı, Uzundərə və s. — əsasən yaşlı qadın ya kişilər tərəfindən oynanılır.
- yüngül şən — Tərəkəmə, Brilliant (rəqs), Ceyranı və. — əsasən gənc qadın ya kişilər tərəfindən oynanılır.
- cəld — Qaytağı, Ləzginka, Qazağı, Xançobanı[9] .
Bəzi rəqslərin adı hərəkətlərlə bağlıdır: Süzmə, Kəsmə, Atlanma, Çolağı.
Bayram Hüseynli musiqi müşayiətinə görə rəqsləri 3 yerə ayırır:
- vokal (səsli) — ən qədim rəqs forması
- vokal-instrumental (səsli-çalğılı)
- instrumental (çalğılı) — rəqsin ən çağdaş inkişaf aşaması.
Filmoqrafiya
- Abşeron ritmləri (film, 1970)
- Afrika görüşləri (film, 1961)
- Azərbaycan incəsənəti (film, 1970)
- Bakı Xoreoqrafiya Məktəbi 2005 (film, 2005)
- Beş dəqiqəlik konsert (film, 1941)
- Doğma torpaq, Azərbaycan (film, 1960)
- Güllələnmiş heykəllər (film, 2002)
- Qafqaz rəqsi (film, 1898)
- Xalq təranələri (film)
- Mahnı qanadlarında (film, 1972)
- Məktuba cavab (film, 1944)
- Nəğməkar torpaq (film, 1981)
- Sahilsiz gecə (film, 1989)
- Sevinc (film, 1968)
- Suvenir (film, 1972)
- Şur (film, 1967)
- Toyda görüş (film, 1970)
- Ulduz (film, 1964)
Azərbaycan rəqs havaları (kitab)
Azərbaycan Rəqs Havaları (rus. Азербайджанские Танцевальные Мелодии )– Azərbaycan-sovet bəstəkarı Səid Rüstəmovun 1937-ci ildə nəşr etdirdiyi xalq rəqs melodiyalarını nota köçürdüyü toplu və ya kitab. Kitabda 30 ədəd xalq rəqsləri yer alır.
Mündəricat
- 1 Yaranma tarixi
- 2 Kitabda yer alan rəqslər
- 3 Qeydlər
- 4 Mənbə
- 5 Həmçinin bax
- 6 İstinadlar
Yaranma tarixi
1930-cu illərdə Səid Rüstəmov başqa folklor nümunələri ilə yanaşı, xalq rəqs melodiyalarını da nota köçürməklə məşğul olmuş və 1937-ci ildə “Azərbaycan xalq rəqsləri” toplusunu nəşr etdirmişdir. SSRİ dövrü olmasına baxmayaraq kitabın ilk səhifəsində musiqişünas Viktor Belyayev yazır:
Kitabda yer alan rəqslər
№ Rəqsin adı İlk nəşrdə Tempi 1 Lalə Lalə Allegretto 2 Qızıl gül Qъzъl gyl Allegro 3 İnnabı Innaвъ Allegretto 4 Qıt-qılıda Qъt-qъlъda Allegretto 5 Uzun dərə Uzun dərə Moderato 6 Vağzalı Vaqzalъ Allegro 7 Darçını Darcъnъ Moderato 8 Keçi məməsi Keci məməsi Allegro 9 Tərəkəmə Tərəkəmə Allegretto 10 Şüşənnik Şyşənnik Allegretto 11 Azərbaycan Azərвajçan Allegretto 12 Yüz bir Jyz-вir Moderato 13 Novruzu Noruzu Moderato 14 Qəşəngi Qəşəngi Grasiozo 15 Altı nömrə Altъ nөmrə Moderato 16 Turacı Turaçъ Moderato 17 İranı Iranъ Moderato 18 Bağdaduru Baqdaduru Allergo 19 Ceyranı Çeyranъ Allergo 20 Şalaxo Şələxo Allergo 21 Cıq-cıqa Çъq-çъqa Allegro 22 Brilyant Brilljant Allegro 23 Qazağı Qazaqъ Allegro con brio 24 On dört On dөrt Allegro 25 Xala bacı Xala вaçъ Allegro 26 Narıncı Narъnçъ Allegro 27 Gülgəz Gylgəz Allegretto 28 Ulduz Jъldъz Allegretto 29 Qars Qars Allegro 30 Bəxtəvəri Bəxtəvəri Allegro - ↑ İlk nəşr əlifbası ilə.
- Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası
Həmçinin bax
İstinadlar
Noyabr 16, 2021
Ən son məqalələrQızıl quyu evi
Qızıl saat
Qızıl set
Qızıl standartı
Qızılay Meydanı
Qızılay meydanı
Qızıla bürünmüş dövr
Qızılağac Milli Parkı
Qızılağac (Masallı)
Qızılağac (film, 1979)
Ən çox oxunan
Anna Karina
Anna Ketli
Anna Komorovska
Anna Kurnikova
Anna Malova
azərbaycan, rəqs, havaları, kitab, azərbaycan, rəqs, havaları, Азербайджанские, Танцевальные, Мелодии, azərbaycan, sovet, bəstəkarı, səid, rüstəmovun, 1937, ildə, nəşr, etdirdiyi, xalq, rəqs, melodiyalarını, nota, köçürdüyü, toplu, kitab, kitabda, ədəd, xalq, . Azerbaycan Reqs Havalari rus Azerbajdzhanskie Tancevalnye Melodii Azerbaycan sovet bestekari Seid Rustemovun 1937 ci ilde nesr etdirdiyi xalq reqs melodiyalarini nota kocurduyu toplu ve ya kitab Kitabda 30 eded xalq reqsleri yer alir Azerbaycan reqs havalariAzerbajcan Reqs HavalarMuellif Seid RustemovJanr MusiqiMovzu ReqslerOrijinalin dili Azerbaycanca ruscaOlkeler Azerbaycan SSR SSRIOrijinalin nesr ili 1937Ressam S ValasovaNesriyyat Azernesr Musiqi SektoruSehife 28 Mundericat 1 Yaranma tarixi 2 Kitabda yer alan reqsler 3 Qeydler 4 Menbe 5 Hemcinin bax 6 IstinadlarYaranma tarixi Redakte1930 cu illerde Seid Rustemov basqa folklor numuneleri ile yanasi xalq reqs melodiyalarini da nota kocurmekle mesgul olmus ve 1937 ci ilde Azerbaycan xalq reqsleri toplusunu nesr etdirmisdir SSRI dovru olmasina baxmayaraq kitabin ilk sehifesinde musiqisunas Viktor Belyayev yazir Sejid Rystamovun jazms olduqu haman 30 tyrk milli reqs melodijalar mecmuesi her seyden evvel musiqi etnoqrafik material ve reqs musiqi sahesinde tyrk xalq jaradclq nymuneleri mecmuesi kibi Azernesrin musiqi seqtoru terefinden nesr edilir a Viktor Belyayev Kitabda yer alan reqsler Redakte Reqsin adi Ilk nesrde Tempi1 Lale Lale Allegretto2 Qizil gul Qzl gyl Allegro3 Innabi Innav Allegretto4 Qit qilida Qt qlda Allegretto5 Uzun dere Uzun dere Moderato6 Vagzali Vaqzal Allegro7 Darcini Darcn Moderato8 Keci memesi Keci memesi Allegro9 Terekeme Terekeme Allegretto10 Susennik Sysennik Allegretto11 Azerbaycan Azervajcan Allegretto12 Yuz bir Jyz vir Moderato13 Novruzu Noruzu Moderato14 Qesengi Qesengi Grasiozo15 Alti nomre Alt nomre Moderato16 Turaci Turac Moderato17 Irani Iran Moderato18 Bagdaduru Baqdaduru Allergo19 Ceyrani Ceyran Allergo20 Salaxo Selexo Allergo21 Ciq ciqa Cq cqa Allegro22 Brilyant Brilljant Allegro23 Qazagi Qazaq Allegro con brio24 On dort On dort Allegro25 Xala baci Xala vac Allegro26 Narinci Narnc Allegro27 Gulgez Gylgez Allegretto28 Ulduz Jldz Allegretto29 Qars Qars Allegro30 Bexteveri Bexteveri AllegroQeydler Redakte Ilk nesr elifbasi ile Menbe RedakteUzeyir Hacibeyli adina Baki Musiqi AkademiyasiHemcinin bax RedakteSeid RustemovIstinadlar Redakte Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan reqs havalari kitab amp oldid 5009711, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.