Pandemiya Azərbaycan iqtisadiyyatına necə təsir edib? RƏY
Birincisi, immiqrantların sadəcə işçi olmadığını, eyni zamanda mal və xidmət alan istehlakçı olduqlarını tanımaq vacibdir. Bəzi tədqiqatçılar bu səbəbdən kütləvi deportasiyanın ümumi iqtisadi məhsulun azalacağını düşünürlər. İki tərəfli bir araşdırma və vəkillik təşkilatı olan immiqrasiya siyasətinə yönəlmiş New American Economy tərəfindən aparılan bir təhlildə belə bir siyasətin ÜDM-də 1,6 trilyon dollar azalma ilə nəticələnəcəyi qənaətinə gəlinir.
Köçəri İslahatının müsbət və mənfi tərəfləri
Deportasiyalar artmaqdadır. Daha uzun bir sərhəd divarı üçün vəsait təmin etmək. Qanunsuz keçən ailələri ayırmaq. COVID-19 səbəbiylə ən yeni immiqrantların girişinin dayandırılması.
Pew Araşdırma Mərkəzinin son məlumatlarına görə, Trump administrasiyası 2017-ci ildə təxminən 10,5 milyon nəfər təşkil edən bir qrup olan ABŞ-dakı sənədsiz mühacir sayını azaltmaq üçün əlindəki hər vasitədən istifadə etdi. Prezident bu yanaşma üçün insan alveri ilə əlaqəli narahatlıqlardan tutmuş abstrakt əhali hədlərinə qədər bir sıra səbəblər gətirdi – 2019-cu ilin aprelində elan etdiyi “Ölkəmiz doludur” dedi – onun mübahisəsi həmişə böyük ölçüdə iqtisadi bir səbəb oldu.
Həqiqətən də, Prezident Trump, həm birbaşa, həm də incə yollarla, iş bazarının mahiyyət etibarilə sıfır cəmli bir oyun olduğu fikrini dəfələrlə öz evinə sövq etdi – ABŞ torpaqlarına keçən Honduras və Meksikalı mühacirlər, nəticədə işlərini ABŞ vətəndaşlarından alır və maaşlarını boğur. . “Biz Amerikalı işçilərin işlərini, maaşlarını və təhlükəsizliyini birinci yerə qoyan bir immiqrasiya planı təklif edirik” dedi Tramp, 16 May 2019-cu il tarixində Ağ Evdə bir tədbirdə Latın alıcılarını məhdudlaşdıracaq yeni bir viza proqramını elan etdi.
Açar paketlər
- Prezident Trump, xüsusilə cənub sərhədləri boyunca ABŞ-a immiqrasiyanı məhdudlaşdırmaq üçün cəsarətlə çalışdı.
- 2020-ci il prezident seçkiləri, iki partiyanın ABŞ-a immiqrasiya məsələsindəki mövqelərində böyük bir təzad təşkil edir.
- İşlərə təsiri baxımından sənədsiz işçilər tez-tez Amerika vətəndaşlarının az maraq göstərdikləri və gecələr və həftə sonları işləməyə daha çox razı olduqları aşağı bacarıqlı işlərə əl atırlar.
- Uzunmüddətli perspektivdə, artan immiqrasiya yerli doğulmuş amerikalıların maaşlarına çox kiçik bir müsbət təsir göstərir.
- Birinci nəsil immiqrantlar adambaşına hökumətə daha çox mal olur, ancaq uşaqları maliyyətlidir az doğma amerikalılardan daha çox.
Mühacirət İslahatı və 2020 Seçkiləri
Prezident Trump və tərəfdarlarının düşüncəsi 2020-ci il prezident seçkilərinin ən böyük ideoloji döyüş cəbhələrindən birini qurur. Keçmiş Demokratik ümidçilər immiqrasiyaya tam yanaşmırlar, lakin kollektiv olaraq Trampın siyasətlərindən bacardıqları qədər uzaqlaşdılar.
Məsələn, senatorlar Elizabeth Warren, Bernie Sanders, Kamala Harris və Cory Booker, hamısı qanunsuz sərhəd keçidlərinin mülki cinayət halına salınmasını müdafiə etdilər. 3 milyona yaxın sənədsiz mühacir deportasiya edildikdə vitse-prezident vəzifəsini icra edən Joe Biden belə, cəmiyyətə müsbət töhfələrini verməyə tələsir.
Bəs sənədsiz işçilərə və iqtisadiyyata gəldikdə kim haqlı və kim səhvdir? Qızğın ritorikadan kənara çıxacağıq və siyasi spektrin hər iki tərəfindəki tədqiqatçıların dediklərini izah edəcəyik.
İş Bazarına Təsiri
Trump-ın sənədsiz mühacirlərlə sərt mövqeyi həmişə Amerika vətəndaşlarından iş alacaqları fərziyyəsinə bürünmüşdür. Zahirən, bu, təxminən 11 milyon insanı təmsil edən bir qrup üçün olduqca məntiqli bir nəticə kimi görünür. Ancaq immiqrasiya tərəfdarları bu mübahisənin iş bazarının dinamik təbiətinə məhəl qoymadığını söyləyirlər.
Birincisi, immiqrantların sadəcə işçi olmadığını, eyni zamanda mal və xidmət alan istehlakçı olduqlarını tanımaq vacibdir. Bəzi tədqiqatçılar bu səbəbdən kütləvi deportasiyanın ümumi iqtisadi məhsulun azalacağını düşünürlər. İki tərəfli bir araşdırma və vəkillik təşkilatı olan immiqrasiya siyasətinə yönəlmiş New American Economy tərəfindən aparılan bir təhlildə belə bir siyasətin ÜDM-də 1,6 trilyon dollar azalma ilə nəticələnəcəyi qənaətinə gəlinir.
Üstəlik, sənədsiz işçilər tez-tez Amerika vətəndaşlarının az maraq göstərdiyi, kənd təsərrüfatı və meşə təsərrüfatı kimi işçi qüvvəsi olan sahələrdə işləyənlər üçün aşağı bacarıqlı iş tuturlar. NAE-nin başqa bir hesabatında, aşağı ixtisaslı mühacirlərin ABŞ-da doğulan həmkarlarına nisbətən qeyri-adi saatlar tələb edən işlərdə yüzdə 18 nisbətində daha çox olduğu aşkar edildi.
Dünya Bankının verdiyi məlumata görə, ABŞ-da doğum anaları azaldığına görə ortalama bir Amerikalı qadının 1.7 uşağı var – bəzi mütəxəssislər, immiqrantların əmək bazarındakı boşluğu doldurmağa kömək edə biləcəyini söylədi.
Konfrans Şurasının (CED) Tərəfsiz İqtisadi İnkişaf Komitəsi 2018-ci il siyasət brifinqində “ABŞ iqtisadiyyatının gələcək böyümə perspektivləri iş qabiliyyətli əhali artımının olmaması ilə ciddi şəkildə məhdudlaşır. “Daha az işçi, məhsuldarlığı artmayacaq qədər az məhsul deməkdir.
Latın Amerikasından gələn immiqrantların təxminən yarısının 18-35 yaşları olduğu üçün Birləşmiş Ştatlar təhsil xərclərini öz üzərinə götürmək məcburiyyətində deyil. CED, bu immiqrantların hər il 100.000-inin gətirilməsi insan kapitalının vurulmasını əks etdirir, əks halda bizə təhsil və uşaq baxımı xərclərinə 47 milyard dollara başa gələcəyini söyləyir.
Əmək haqqı düşəcəkmi?
Əfv tənqidçilərinin tez-tez eşidəcəyiniz iddialardan biri də daha çox işçinin Amerika iş yerləri üçün rəqabət aparmasına imkan verməyin mövcud işçilərin maaşlarını boğacağıdır.
Əsas tələb və təklif qaydaları bu iddianı dəstəkləyən görünür. İşçilərin sayı artdıqda, şirkətlərin ödəməli olduqları məbləğ azalır. Bununla yanaşı, bir sıra tədqiqatlar aşağı ixtisaslı işçilər arasında əmək haqlarına təsirinin nisbətən təvazökar olduğunu göstərdi – ən çoxu 1% -dən azdır. Tədqiqatçılar Gianmarco Ottaviano və Giovanni Peri əslində uzun müddətdə artan immiqrasiyanın çox kiçik olduğunu aşkar etdilər müsbət % 0.6, yerli əsl amerikalıların maaşlarına təsir.
Ancaq bu işlərin ödənişi azalsa da, hər sahədə belə olmaya bilər. İmmiqrasiya islahatının tərəfdarları, daha çox işçinin mövcudluğunun daha aşağı istehsal xərclərindən faydalanan müəssisələr üçün bir xeyir olduğunu söyləyirlər.
Bu, menecerlər və mühasiblər kimi sənədsiz işçilərin rəqabəti ilə üzləşməyən yüksək bacarıqlı işlərə tələbi nəzəri olaraq gücləndirir. Bu səbəbdən, islahat, ali məktəb dərəcəsi tələb edən işlərdə maaşları ən azı cüzi dərəcədə artıra bilər.
Bir təhlilə görə, 75 illik gələcək üfüqdə proqnozlaşdırıldıqda immiqrantların maliyyə təsirləri ümumiyyətlə federal səviyyədə müsbətdir.
Xəzinəyə təsiri
Ən mübahisəli suallardan biri də qanunsuz immiqrasiyanın dövlət kassasına təsirinin necə olmasıdır.
Artıq ölkədə olan işçilər üçün vətəndaşlıq yolu onların çoxunun ilk dəfə federal və əyalət gəlir vergilərinə töhfə verməsi deməkdir. Bununla yanaşı, hal-hazırda dövlət məktəblərində, Medicaid, qida pulları və qazandıqları gəlir vergisi krediti xaricində kilidləndikləri bir sıra üstünlüklərə də sahib olacaqlar.
2017-ci ildə sağ təmayüllü Heritage Foundation-ın tədqiqatçıları Robert Rector və Jamie Bryan Hall, aşağı ixtisaslı işçilərə verilən viza sayını məhdudlaşdıracaq Reforming American Immigration for Güclü Məşğulluq Qanununun (RAISE) analizini apardılar. Orta məktəb dərəcəsi olmayan immiqrantların Latın Amerikasından tipik bir səviyyə 10 olduğunu təklif etdilər ci sinif təhsili – vergilərə töhfə verdikləri hər 1 dollar üçün ortalama 4 dollar dövlət faydası alırlar.
Rektor və Hall, önümüzdəki on ildə ABŞ-a girəcəyi təxmin edilən 4.7 milyon aşağı ixtisaslı immiqrantın, 1.9 trilyon dollarlıq Xəzinə üçün xalis bir sürükləmə olacağı qənaətinə gəldilər.
Ancaq Milli Elmlər, Mühəndislik və Tibb Akademiyalarının 2016-cı il hesabatında fərqli bir mənzərə çəkildi. 1994-2013-cü illərin məlumatlarını istifadə edərək müəlliflər birinci nəsil mühacirlərin hökumətə adambaşına düşən maliyyədən daha az qazanc gücünə əsaslanaraq ABŞ-da doğulan vətəndaşlardan daha çox maliyyət verdikləri ilə razılaşırlar.
Bununla birlikdə, NAS, uşaqlarının əslində olduğunu tapdı az federal və yerli büdcələrin yaşıdlarından daha çox sürüklənməsi. Buna görə ikinci nəsil immiqrantlar “biraz daha yüksək təhsil müvəffəqiyyəti ilə yanaşı daha yüksək maaş və maaşlarını” da sərgilədilər. Nəticədə daha çox vergi ödəyirlər.
Baby Boomers-in pensiyaya girməsinin proqrama böyük təzyiq göstərdiyi mühacirlərin Sosial Təhlükəsizliyi gücləndirməsinə kömək etdiyinə dair bəzi dəlillər də var. 2013-cü ildə Sosial Müdafiə İdarəsindən Baş Aktüari Stephen Goss və digər tədqiqatçılar təxminən 1.8 milyon immiqrantın 2010-cu ildə işə düzəlmək üçün adlarına uyğun olmayan bir Sosial Müdafiə kartı istifadə etdiyini təxmin etdilər. Nəticə: Bu şəxslər daha çox pul ödəməyə meyllidirlər. Sistemin fayda götürdüklərindən daha çox. O dövrdə Goss, sənədsiz sakinlərin əmək haqqı vergiləri ilə 13 milyard dollar Sosial Müdafiəyə başladığını, ancaq yalnız 1 milyard dollar müavinət ödənişi qazandığını iddia etdi.
Aşağı xətt
Prezident Trump, immiqrasiyaya sərt yanaşması ilə Respublika bazasını gücləndirdi və qanunsuz sakinlərin Amerika iqtisadiyyatına maneəsiz bir axın olduğunu iddia etdi. Bununla birlikdə, sənədləri olmadan ABŞ-a keçənlər, işəgötürənləri üçün də xərcləri azaldır və böyük bir istehlakçı qrupu təmsil edirlər. Həqiqətən də, bəzi araşdırmalar əslində aldıqlarından daha çox iş imkanı yaratdıqlarını göstərir.
Bəzi araşdırmalar qeyri-qanuni immiqrasiyanın işçi qüvvəsinin aşağı bacarıqlı hissələrində əmək haqlarını boğduğunu göstərsə də, zaman keçdikcə təsiri az görünür. Birinci nəsil immiqrantlar, gəlirlərinin az olduğu üçün yerli əsilli işçilərdən daha çox hökumətə mal ola bilsələr də, bir çoxu Sosial Təminata aldıqlarından daha çox pul verirlər. Bunlar eyni zamanda millətin yaşlanan işçi qüvvəsinə daha gənc işçilər əlavə edirlər. Əmək mobilliyi müxtəlif istiqamətlərdə iqtisadi təsirlərə malikdir.
Bütün bu iddialardakı xəbərdarlıq budur ki, 2020-ci ildə başlayan koronavirus pandemiyasının iqtisadiyyata, iş bazarına və immiqrasiyaya hansı uzunmüddətli təsir göstərəcəyini bilmək mümkün deyil.
Pandemiya Azərbaycan iqtisadiyyatına necə təsir edib? – RƏY
Koronavirus (COVID-19) pandemiyasının yayılması bir çox ölkələr kimi Azərbaycanda da iqtisadiyyata ciddi təsir edib. Ölkədəki bir sıra fəaliyyət sahələri qismən və yaxud tamamilə məhdudlaşdırılıb, xarici səfərlər dayandırılıb və xarici ticarət əlaqələri zəifləyib.
BAKU.WS-in məlumatına görə, İqtisadçı ekspert Pərviz Heydərov “Report”a açıqlama verərək pandemiyanın bu il Azərbaycan üçün yaratdığı iqtisadi nəticələr, ilin qalan dövründə bizi gözləyən tendensiyalar, yaranmış ümumi geriləmənin nə vaxt aradan qalxa biləcəyi barədə fikirlərini bölüşüb:
“Koronavirus Çində ötən ilin sonlarına yaxın baş qaldırsa da, heç bir beynəlxalq maliyyə qurumu bu il dünya iqtisadiyyatında ciddi tənəzzül baş verəcəyini proqnozlaşdırmırdı. İndiki vəziyyət heç bir qurumun, mütəxəssisin ağlına gəlmirdi. Bu baxımdan 2020-ci il üçün verilmiş bütün proqnozlar iflasa uğradı. O cümlədən Azərbaycanda.
Ölkəmizdə 2015-2016-cı illərdə dünya bazarındakı neftin ucuzlaşması ilə yaranmış dərin böhrandan sonra 2017-ci ildən bəri makroiqtisadi sabitləşmə və dirçəlmə müşahidə edilirdi. Bu, 2018-ci ildə davam etdi. 2019-cu il isə Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün böyük islahatlar ili kimi yadda qaldı. Vergi Məcəlləsinə böyük dəyişikliklər edildi, sosial sahədə böyük islahatlar aparıldı, paket şəklində böyük addımlar atıldı, dövlət büdcəsinə gömrük və vergi oqranlarının xətti ilə bir milyarddan artıq əlavə vəsait yığıldı.
Bu tendensiyanın 2020-ci ildə də davam edəcəyi nəzərdə tutulurdu və buna inam kifayət qədər yüksək idi. Hətta yanvar-fevral aylarının iqtisadi göstəriciləri illik müqayisədə olduqca qənaətbəxş idi. Lakin pandemiya ilə əlaqədar tətbiq edilmiş bir sıra məhdudiyyətlər ölkə iqtisadiyyatına zərbə vurdu. Nəticədə iqtisadi göstəricilərdə, xüsusən də ümumi daxili məhsul (ÜDM) istehsalında azalma başladı. 5 ayın yekunlarına görə, iqtisadiyyatımız 1,7% kiçilib. Bu ayın yekununda bu rəqəm bir az da arta bilər. Bu, o deməkdir ki, biz 2017-2019-cu illərdə əldə etdiyimiz nailiyyətləri tədricən itirmək təhlükəsi ilə üzbəüz qalmışıq.
Təsadüfi deyil ki, beynəlxalq maliyyə qurumlarının dünya iqtisadiyyatı ilə bağlı bu il üçün son olaraq verdiyi proqnozlar da olduqca bədbin xarakter daşıyır. Məsələn, Dünya Bankının başda ABŞ olmaqla ayrı-ayrı ölkələrlə əlaqədar ÜDM istehsalı üzrə irəli sürdüyü proqnozlar olduqca bədbindir. Bir çox ölkələrdə ÜDM-in 5-9%-ə qədər azalacağı haqqında Dünya Bankının proqnozları var. Belə olduqda təbii olaraq Azərbaycan iqtisadiyyatında da heç bir nikbin tendensiyadan söhbət gedə bilməz. Bu tənəzzül bizdə də özünü göstərəcək. Bu il üçün hökumətin ÜDM istehsalı ilə bağlı proqnozu 2,4% səviyyəsində idi. Amma birinci rübün göstəricilərinə əsasən, biz artıq 1,7% tənəzzül yaşamışıq. Bu, o deməkdir ki, hökumətin 2,4%-lik proqnozu özünü doğrultmayacaq. Bu il, yəqin ki, yenə ÜDM istehsalında mənfi göstərici ilə üz-üzə qalacağıq.
Hələ ki, ilin birinci yarısının sonudur. Qarşıda bizi ilin ikinci yarısı gözləyir. Pandemiya isə hələ ki, davam edir. Yenidən məhdudlaşdırıcı karantin tədbirləri tətbiq olunur ki, bu da iqtisadi fəallığın bərpa olunmasına maneə törədir. Bu vəziyyətin ilin ikinci yarısında da davam edəcəyi təqdirdə bu il üçün daha yüksək tənəzzülün qeydə alınacağı ehtimalı mövcuddur. Hər şey dünya iqtisadiyyatında bərpa prosesinin nə vaxt başlayacağından və ölkələrarası iqtisadi münasibətlərin, qarşılıqı ticarət əlaqələrinin, turizmin və digər mühüm iqtisadi sektorların nə vaxt bərpa olacağından asılıdır. Yalnız bundan sonra biz nikbin proqnozlar barədə rəylər söyləyə, Azərbaycan iqtisadiyyatında xarici təsirlərin aradan qalxmasından danışa və makroiqtisadi göstəricilərimizdə sabitliyin yarandığından danışa bilərik. İndidən bu barədə hansısa fikir demək mümkün deyil. Bizdə xarici iqtisadi şokların aradan qalxması üçün tələb olunan odur ki, neftin qiyməti 50 ABŞ dollarından yuxarı qalxsın və ölkədəki bütün iqtisadi fəaliyyət sahələri pandemiyaya qədər olan vəziyyətə dönsün. Bunlara nə vaxt nail olacağımızı ilin sonuna yaxın demək mümkün olacaq. Başlıca şərt pandemiya şəraitinin tamamilə aradan qalxmasıdır”.
ABŞ-a immiqrasiya
ABŞ-da immiqrasiya—ABŞ-ı immiqrasiya ölkəsi adlandırırlar.
Mündəricat
- 1 Tarixi
- 1.1 Birinci dövr
- 1.2 İkinci dövr
- 1.3 Üçüncü dövr
- 1.4 Dördüncü dövr
ABŞ ərazisinin sürətlə genişlənməsi, eləcə də ərazinin məskunlaşması və mənimsənilməsi külli miqdarda əhali tələb edirdi. Həmçinin dünyanın digər ərazilərində (əsasən də Avropada) sosial-iqtisadi şərait (aqrar, dini, milli vəziyyət, aclıq, siyasi təqib) əhali və əmək ehtiyatlarını ABŞ-a cəlb etdi. Okean boyunca qitələrarası miqrasiyanın artması feodal məhdudiyyətlərinin ləğvinə səbəb oldu və əhali hüquqi cəhətdən müstəqillik qazandı. İmmiqrasiya dəniz və sonra hava nəqliyyatında olan proqreslə bağlı daha geniş vüsət aldı.
İmmiqrantların sayının qeydiyyatı 1820-ci ildən aparılır və 1820-ci ildən indiyə qədər ABŞ-a 60 mln. nəfər əhali (Avropa 67 %, Asiya 10 %, Amerika 21 %, digər regionlar 2 %) immiqrasiya etmışdir. Aşağıdakı immiqrasiya dövrləri ayrılır:
Birinci dövr
I dövr – XVII əsrin əvvəllərindən 1820-ci ilə qədər davam etmişdir. İmmiqrantlar əsasən Böyük Britaniya adalarındandır (ingilislər, şotlandlar, irlandlar). Cənuba gələnlər varlı torpaq sahibləri olduğundan onlar özləri ilə plantasiyalarda işləmək üçün kasıb əhali gətirmişlər. Lakin tədricən plantasiyalarda işləyənlər çatışmır və buraya qara dərili qullar gətirilir. Hələ ilk dəfə 1619-cu ildə Ceymstauna hollandlar qaradərililər gətirmişlər. Daha sonra ingilis qul ticarətinucaq” yaranır: Liverpul, Afrikanın Qvineya sahili və Vest-Hind (Yamayka). Nəticədə XVIII əsrin əvvəllərində ABŞ-da Cənubda 10 min, həmin əsrin ortalarında 100 min, 1810-cu ildə 1 mln, 1860-cı ildə isə 4,5 mln. zənci vardı və ölkə əhalisinin tərkibində yeni etnik element yaranır. də “üçb
İkinci dövr
II dövr – XIX əsrin II yarısı və XX əsrin əvvəllərini əhatə edir. XIX əsrin II yarısında immiqrantların sayı ildə 1,3 mln. nəfər təşkil edirdi. Lakin XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində bu göstərici kəskin surətdə artır (1900-1914-cü illərdə 13,4 mln. nəfər). Bəzi illərdə hətta əhalinin ümumi artımının 20-40 %-i immiqrasiya hesabına olur. Bu dövrdə immiqrasiyanın coğrafi tərkibində stabil vəziyyət hökm sürmüşdür. Belə ki, immiqrantlarıln 80-85 %-i Avropanı təmsil etmişdir. Lakin Avropa daxili subregionlarda ciddi fərqlər olmuşdur. “Köhnə” və “Yeni” immiqrasiya dövrləri ayırırlar. “Köhnə” dövrdə əvvəlcə ingilislər, şotlandlar, sonra almanlar, irlandlar, daha sonra skandinavlar, əsasən isveçlər immiqrantları təşkil etmişlər (İrlandiyadan immiqrasiya kartof aclığı, Almaniyadan isə siyasi-iqtisadi vəziyyətlə bağlı olmuşdur). “Yeni” dövrdə Cənubi və Şərqi Avropa ölkələri (İtaliya, Avstriya-Macarıstan, Rusiya) üstünlük əldə etdilər. 1891-1920-ci illərdə Cənubi və Şərqi Avropadan ABŞ-a “Köhnə” immiqrasiya ölkələrindən 3 dəfə çox əhali getmişdir (əsasən İtaliyadan olanlar fərqlənmişdir). Rusiyadan immiqrantlar 1900-1910-cu illərdə çoxluq təşkil etmişdir (əsasən polyaklar, yəhudilər, litovlar). Avropadan sonra immiqrantlar əsasən Kanada və Meksikadan idilər. Asiya ölkələrindən gələnlər isə cüzi göstəricilərə malik olmuşlar.
Üçüncü dövr
III dövr – Birinci və İkinci dünya müharibələri arasını əhatə edir. Bu mərhələdə immiqrasiya axını azalmışdır, bu da dünya iqtisadiyyatı, eləcə də ABŞ-ın təsərrüfatı, həmçinin 1924-cü ildən bu ölkədə immiqrasiya kvotasının tətbiqi ilə bağlı olmuşdur. İmmiqrasiya kvotası nisbətən kasıb Şərqi və Cənubi Avropa ölkələrindən əhali axınının qabağını almışdır. Bu dövrdə ABŞ-a əmək immiqrasiyası ilə yanaşı, siyasi axın da baş vermişdir. Belə ki, 1917-ci ildən sonra Rusiyadan Çar familiyalılar, yüksək zadəganlar, Çar ordusunun hərbi qulluqçuları ilə yanaşı, elmi-texniki bilik, kadr axını, yaradıcı mütəxəssislər ABŞ-a immiqrasiya etmişlər. Həmçinin öz ölkələrinə qayıtmaq istəməyən müharibə əsirləri, eləcə də Stalin repressiyasından qorxanlar, həm də Kuba və Vyetnamdan olan əhali ABŞ-a üz tutmuşlar.
Dördüncü dövr
IV dövr – XX əsrin II yarısından başlayıb indiyənə qədər davam edir. Bu dövrdə immiqrasiyanın səviyyəsi durmadan artır. Belə ki, XX əsrin 70-ci illərində ABŞ-a 4,5; 80-ci illərində isə 6 mln. nəfər leqal əhali gəlmişdir. Həmçinin XX əsrin 60-cı illərində əhalinin ümumi artımında miqrasiyanın payı 11 % idisə, bu göstərici 70-ci illərdə 33, 80-ci illərdə isə 39 % təşkil etmişdir. Eləcə də ABŞ-a qeyri-leqal gələnlərin sayı artmışdır. 1960-1980-ci illərdə 200-500 min “qeyri-leqal” əhali Meksikadan gəlmişdir. 1986-cı ildə ABŞ konqresi “qeyri-leqal” immiqrasiyanın aradan qaldırılması ilə bağlı xüsusi qanun qəbul etmişdir. Qanuna görə bu proses vətəndaş və cinayət hüquq tədbirləri ilə nizamlanmalıdır. “Qeyri-leqal” immiqrantlara əmək fəaliyyəti verən, iş təklif edən şəxslər külli miqdarda pul cərimələrindən tutmuş həbsxana rejiminə qədər cəzalana bilərlər. Həmçinin ABŞ-da sərhəd mühafizəsi güclənmişdir. Nəticədə isə “qeyri-leqal” əhali axını azalır.
Bu dövrün digər bir xüsusiyyəti miqrasiya axınlarının coğrafiyasında olan dəyişikliklərlə bağlıdır. XX əsrin 50-ci illərində immiqrantlar Avropa və Kanadadan gəlirdilərdisə, 80-ci illərdə bu region və ölkənin payı 13 % olmuşdur. Dominantlıq edənlər isə Latın Amerikası (50 %) və Sakit okean sahili Asiya ölkələrindən gələnlər (35 %) idilər. Bu da 1965-ci ildə immiqrasiya kvotasının (1924-cü ildə qəbul edilmiş) götürülməsi ilə əlaqədardır.
İmmiqrasiyanın sosial-mədəni tərkibinin dəyişilməsi
Başqa bir xüsusiyyət immiqrasiyanın sosial-mədəni tərkibinin (strukturunun) dəyişilməsi ilə bağlıdır. Əvvəllər immiqrantlar orta və aşağı kvalifikasiyalı və təhsilli idilərdisə, daha sonra ABŞ-a bilik axını kütləvi xarakter alır. XX əsrin 80-ci illərində ABŞ-a 1,5 mln. yüksək təhsilli əhali axın etmişdir. Mühəndis və kompüter, eləcə də digər sahələrin yüksək ixtisaslı mütəxəssisləri ölkə iqtisadiyyatının, səhiyyəsinin, ədəbiyyatının, həmçinin incəsənətinin inkişafını sürətləndirmişdir. XX əsrin 90-cı illərində ABŞ-a gələnlər Latın Amerikası (Meksika, Mərkəzi Amerika, Karib hövzəsi, Cənubi Amerika), Asiya (Filippin, Vyetnam, Çin, Hindistan), Avropa regionlarındandır. Hal-hazırda Avropa regionundan gələnlər 16 %, Latın Amerikası 51 %, Asiya 27 %, digər ərazilər isə 6 % təşkil edir.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Immigration policy in the United States 2011-06-12 at the Wayback Machine
- Русско-Американский Бизнес-Альянс 2013-03-21 at the Wayback Machine
- – Бизнес иммиграция в США
- – Иммиграция в США для инвесторов
September 09, 2021
Ən son məqalələrLeyli və Məcnun (Məktəbi)
Leyli və Məcnun (Nizami)
Leyli və Məcnun (Cami)
Leyli və Məcnun (Dəhləvi)
Leyli və Məcnun (Füzuli)
Leyli və Məcnun (opera)
Leyli və Məcnun (balet)
Leyli və Məcnun (dəqiqləşdirmə)
Leyli və Məcnun (film, 1961)
Leyli və Məcnun (film, 1996)
Ən çox oxunan
Harun Əfəndi
Harun ər-Rəşid
Haruniyə (Şəbüstər)
Harukana Receive
Haruki Murakami
abş, immiqrasiya, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, abş, immiqrasiya, abş, immiqrasiya, ölkəsi, adlandırırlar, mündəricat, tarixi, birinci, dövr, ikinci, dövr, üçüncü, dövr,. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin ABS da immiqrasiya ABS i immiqrasiya olkesi adlandirirlar Mundericat 1 Tarixi 1 1 Birinci dovr 1 2 Ikinci dovr 1 3 Ucuncu dovr 1 4 Dorduncu dovr 2 Immiqrasiyanin sosial medeni terkibinin deyisilmesi 3 Istinadlar 4 Hemcinin bax 5 Xarici kecidlerTarixi RedakteABS erazisinin suretle genislenmesi elece de erazinin meskunlasmasi ve menimsenilmesi kulli miqdarda ehali teleb edirdi Hemcinin dunyanin diger erazilerinde esasen de Avropada sosial iqtisadi serait aqrar dini milli veziyyet acliq siyasi teqib ehali ve emek ehtiyatlarini ABS a celb etdi Okean boyunca qitelerarasi miqrasiyanin artmasi feodal mehdudiyyetlerinin legvine sebeb oldu ve ehali huquqi cehetden musteqillik qazandi Immiqrasiya deniz ve sonra hava neqliyyatinda olan proqresle bagli daha genis vuset aldi Immiqrantlarin sayinin qeydiyyati 1820 ci ilden aparilir ve 1820 ci ilden indiye qeder ABS a 60 mln nefer ehali Avropa 67 Asiya 10 Amerika 21 diger regionlar 2 immiqrasiya etmisdir Asagidaki immiqrasiya dovrleri ayrilir Birinci dovr Redakte I dovr XVII esrin evvellerinden 1820 ci ile qeder davam etmisdir Immiqrantlar esasen Boyuk Britaniya adalarindandir ingilisler sotlandlar irlandlar Cenuba gelenler varli torpaq sahibleri oldugundan onlar ozleri ile plantasiyalarda islemek ucun kasib ehali getirmisler Lakin tedricen plantasiyalarda isleyenler catismir ve buraya qara derili qullar getirilir Hele ilk defe 1619 cu ilde Ceymstauna hollandlar qaraderililer getirmisler Daha sonra ingilis qul ticaretinucaq yaranir Liverpul Afrikanin Qvineya sahili ve Vest Hind Yamayka Neticede XVIII esrin evvellerinde ABS da Cenubda 10 min hemin esrin ortalarinda 100 min 1810 cu ilde 1 mln 1860 ci ilde ise 4 5 mln zenci vardi ve olke ehalisinin terkibinde yeni etnik element yaranir de ucb Ikinci dovr Redakte II dovr XIX esrin II yarisi ve XX esrin evvellerini ehate edir XIX esrin II yarisinda immiqrantlarin sayi ilde 1 3 mln nefer teskil edirdi Lakin XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde bu gosterici keskin suretde artir 1900 1914 cu illerde 13 4 mln nefer Bezi illerde hetta ehalinin umumi artiminin 20 40 i immiqrasiya hesabina olur Bu dovrde immiqrasiyanin cografi terkibinde stabil veziyyet hokm surmusdur Bele ki immiqrantlariln 80 85 i Avropani temsil etmisdir Lakin Avropa daxili subregionlarda ciddi ferqler olmusdur Kohne ve Yeni immiqrasiya dovrleri ayirirlar Kohne dovrde evvelce ingilisler sotlandlar sonra almanlar irlandlar daha sonra skandinavlar esasen isvecler immiqrantlari teskil etmisler Irlandiyadan immiqrasiya kartof acligi Almaniyadan ise siyasi iqtisadi veziyyetle bagli olmusdur Yeni dovrde Cenubi ve Serqi Avropa olkeleri Italiya Avstriya Macaristan Rusiya ustunluk elde etdiler 1891 1920 ci illerde Cenubi ve Serqi Avropadan ABS a Kohne immiqrasiya olkelerinden 3 defe cox ehali getmisdir esasen Italiyadan olanlar ferqlenmisdir Rusiyadan immiqrantlar 1900 1910 cu illerde coxluq teskil etmisdir esasen polyaklar yehudiler litovlar Avropadan sonra immiqrantlar esasen Kanada ve Meksikadan idiler Asiya olkelerinden gelenler ise cuzi gostericilere malik olmuslar Ucuncu dovr Redakte III dovr Birinci ve Ikinci dunya muharibeleri arasini ehate edir Bu merhelede immiqrasiya axini azalmisdir bu da dunya iqtisadiyyati elece de ABS in teserrufati hemcinin 1924 cu ilden bu olkede immiqrasiya kvotasinin tetbiqi ile bagli olmusdur Immiqrasiya kvotasi nisbeten kasib Serqi ve Cenubi Avropa olkelerinden ehali axininin qabagini almisdir Bu dovrde ABS a emek immiqrasiyasi ile yanasi siyasi axin da bas vermisdir Bele ki 1917 ci ilden sonra Rusiyadan Car familiyalilar yuksek zadeganlar Car ordusunun herbi qulluqculari ile yanasi elmi texniki bilik kadr axini yaradici mutexessisler ABS a immiqrasiya etmisler Hemcinin oz olkelerine qayitmaq istemeyen muharibe esirleri elece de Stalin repressiyasindan qorxanlar hem de Kuba ve Vyetnamdan olan ehali ABS a uz tutmuslar Dorduncu dovr Redakte IV dovr XX esrin II yarisindan baslayib indiyene qeder davam edir Bu dovrde immiqrasiyanin seviyyesi durmadan artir Bele ki XX esrin 70 ci illerinde ABS a 4 5 80 ci illerinde ise 6 mln nefer leqal ehali gelmisdir Hemcinin XX esrin 60 ci illerinde ehalinin umumi artiminda miqrasiyanin payi 11 idise bu gosterici 70 ci illerde 33 80 ci illerde ise 39 teskil etmisdir Elece de ABS a qeyri leqal gelenlerin sayi artmisdir 1960 1980 ci illerde 200 500 min qeyri leqal ehali Meksikadan gelmisdir 1986 ci ilde ABS konqresi qeyri leqal immiqrasiyanin aradan qaldirilmasi ile bagli xususi qanun qebul etmisdir Qanuna gore bu proses vetendas ve cinayet huquq tedbirleri ile nizamlanmalidir Qeyri leqal immiqrantlara emek fealiyyeti veren is teklif eden sexsler kulli miqdarda pul cerimelerinden tutmus hebsxana rejimine qeder cezalana bilerler Hemcinin ABS da serhed muhafizesi guclenmisdir Neticede ise qeyri leqal ehali axini azalir Bu dovrun diger bir xususiyyeti miqrasiya axinlarinin cografiyasinda olan deyisikliklerle baglidir XX esrin 50 ci illerinde immiqrantlar Avropa ve Kanadadan gelirdilerdise 80 ci illerde bu region ve olkenin payi 13 olmusdur Dominantliq edenler ise Latin Amerikasi 50 ve Sakit okean sahili Asiya olkelerinden gelenler 35 idiler Bu da 1965 ci ilde immiqrasiya kvotasinin 1924 cu ilde qebul edilmis goturulmesi ile elaqedardir Immiqrasiyanin sosial medeni terkibinin deyisilmesi RedakteBasqa bir xususiyyet immiqrasiyanin sosial medeni terkibinin strukturunun deyisilmesi ile baglidir Evveller immiqrantlar orta ve asagi kvalifikasiyali ve tehsilli idilerdise daha sonra ABS a bilik axini kutlevi xarakter alir XX esrin 80 ci illerinde ABS a 1 5 mln yuksek tehsilli ehali axin etmisdir Muhendis ve komputer elece de diger sahelerin yuksek ixtisasli mutexessisleri olke iqtisadiyyatinin sehiyyesinin edebiyyatinin hemcinin incesenetinin inkisafini suretlendirmisdir XX esrin 90 ci illerinde ABS a gelenler Latin Amerikasi Meksika Merkezi Amerika Karib hovzesi Cenubi Amerika Asiya Filippin Vyetnam Cin Hindistan Avropa regionlarindandir Hal hazirda Avropa regionundan gelenler 16 Latin Amerikasi 51 Asiya 27 diger eraziler ise 6 teskil edir Istinadlar RedakteHemcinin bax RedakteXarici kecidler RedakteImmigration policy in the United States Arxivlesdirilib 2011 06 12 at the Wayback Machine Russko Amerikanskij Biznes Alyans Arxivlesdirilib 2013 03 21 at the Wayback Machine Biznes immigraciya v SShA Immigraciya v SShA dlya investorovMenbe https az wikipedia org w index php title ABS a immiqrasiya amp oldid 5716111, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.