Azərbaycan dilinin orfoepiya normaları” təsdiq edilib
7️⃣ Gün boyunca saat və dəqiqə əqrəbləri neçə dəfə üst-üstə düşür?
Mentiqi suallar ( 10 Ən yaxşısı )
Məntiqi suallar axtarırısınızsa, elə isə aşağıdakılara baxaraq cavablandırmaya çalışa bilərsiniz. Siz də uyğun suallarınız varsa rəylərdə bizimlə bölüşə bilərsiniz. Oxşar suallar olan səhifələrə də aşağıdakı linklərdən keçid edə bilərsiniz.
Məntiqi suallar siyahısı
1️⃣ Həkiminiz sizə 3 ədəd dərman verir və bunlari yarim saat araliqla atmanizi məsləhət gorur, dərmanlarin hamisini bitirməniz ucun sizə nə qədər vaxt lazimdır?
2️⃣ Qapısı bağlı otaqda 3 lampa, dəhlizdə isə 3 elektrik açarı var. Qapını ən azı neçə dəfə açıb örtmək lazımdır ki, hansı elektrik açarının hansı lampanı yandırmaq üçün nəzərdə tutulduğunu müəyyən etmək mümkün olsun?
3️⃣ Həkiminiz sizə 3 həb verirsə və onları yarım saat ara ilə qəbul etməyi məsləhət görürsə, bütün həbləri bitirmək sizə nə qədər vaxt aparacaq?
4️⃣ Bircə kibritiniz var, qaranlıq və soyuq otağa girirsiniz, orada çıraq, qaz sobası, şam var. Hansını ilk yandırırsınız?
5️⃣Bir çubuq və topun ümumi qiyməti 1,10 dollardır. Çubuğun qiyməti top satışdan 1 dollar bahadır. Bu halda topun qiyməti nə qədərdir?
7️⃣ Gün boyunca saat və dəqiqə əqrəbləri neçə dəfə üst-üstə düşür?
8️⃣ Əlinizdə 5 litrlik və 3 litrlik banka vardır. 4 litrlik su doldurmaq üçün həmin suyu necə ölçərsiniz?
9️⃣ Zəfərin atasının 5 övladı var. Onlardan 4-nün adı sırasıyla Zeze, Zizi, Zözö, Zuzudur.5-ci uşağın adı nədir?
Kiçik bir uşaq topu atır və top 5 metr getdikdən sonra geri qayıdır. Sizcə bu necə olur?
11. Sumo güləşçiləri niyə bu qədər kökdür?
12. Niyə toyuqlar uça bilmir?
13. Kainatın ən soyuq yeri haradadır?
14. Suya qarşı allergiyamız ola bilərmi?
15. Niyə yaşlı kişilər saçlarını itirərkən burun tükləri uzanmağa davam edir?
16. Soğan doğramaq niyə ağladır?
17. Niyə barmaqlar suda olarkən qırışır”
18. – Doğrudanmı quşlar islanmır?
19. “Mükəmməl görmə nədir?”
20. “Balıqlar su içirmi?”
Mentiqi suallar ve cavablar
Mentiqi suallar ve cavablari burada aşağıda qeyd edilmişdir. Öz intellektinizi və məntiqinizi yoxlamaq üçün aşağıdakı cavablara baxa bilərsiniz.
- 1 saat
- Eyni zamanda iki elektrik açarını yandırırıq, bir müddətdən sonra ikincini söndürürük. Otağa daxil oluruq: lampalardan biri hələ də yanır – bu, birinci elektrik açarına aiddir, daha sonra yerdə qalan lampalara toxunuruq – daha isti olan ikinci elektrik açarına aiddir, soyuq olan isə uyğun olaraq, üçüncüyə aid olur.
- Bir saat. Birinci həbi, yarım saat sonra ikincini, üçüncü həbi isə yarım saat uddun: cəmi 1 saat.
- Əvvəlcə kibrit yandırmaq lazımdır.
- 5 Cent
- Cavab 9 birinci mörtərizə, ikinci bölmə sonra isə vurma əməli yerinə yetirilir.
- 22 dəfə
- Əvvəlcə 5 lirtlik bankanı su ilə doldurun, doldurduqdan sonra həmin 5 litrlik suyu 3 litrlik bankaya boşaldın. Sonra 3 litrlik bankanın içindəki suyu boşaldın. Daha sonra 5 litrlik bankanın içindəki 2 litrlik suyu 3 litrlik bankaya boşaldın. Sonra beş litrlik bankanı yenidən doldurun və 3 litrlik bankanın dolması üçün 5 litrlik bankanın 1 litrini həmin bankaya boşaldın. Beləliklə, sizin 5 litrlik bankanızda 4 litr həcmində su olacaqdır.
- Zəfərin atasının 5 övladı var və onlardan 4-nün adı yuxarıdakı kimidir. Beşinci uşaq Zəfərin özüdür.
- Oğlan topu yuxarı atır.
11. Nyutonun ikinci hərəkət qaydasına görə, sürət = güc / həcm, siz nə qədər ağırsınızsa, rəqibiniz sizi hərəkət etdirmək üçün bir o qədər çox güc tətbiq etməlidir. Ən kök sumo güləşçisi 267 kiloqram çəkidə idi.
12. Vəhşi toyuqlar əslində uça bilirlər. Digərləri isə min illər boyu öz ölçülərinə görə bəslənərək, ağacdan tullanıb uçmaqdan başqa bir şey üçün çox ağırdırlar. Onun qanadları daha çox qaldıra bilməz.
13. Kainatın ən soyuq yeri Yerdən 5000 işıq ili uzaqlıqda yerləşən Bumeranq Dumanlığında toz və qaz bulududur. Burada temperatur -272?
14. Yox. İmmunitet sistemindəki antikorlar bu maddəyə hücum etdikdə allergiya yaranır. Ancaq suya bağlı antikorlar yoxdur
15. Kişilərdə keçəlliyin səbəbi DHT hormonu və ya dihidrotestosterondur. Bunun orqanizmə çoxlu təsiri var və onlardan birinin burun dəliklərində saç tökülməsinin qarşısını almaq olduğu düşünülür.
16. Soğan doğrandıqda havaya lachrymatoryfactor adlı ferment buraxılır ki, bu da gözləri qaşındırır. Göz özünü müdafiə etmək üçün göz yaşlarından istifadə edir.
17. Hüceyrələrinizdən daha az konsentrasiya və ya duz məhlulu olan suya girsəniz, su osmoz yolu ilə bədənə sorulur. Bu, dəridəki hüceyrələrin şişməsinə səbəb olur. Hüceyrələr altdakı toxumalara bağlandığından dəri bu vəziyyətə uyğunlaşmaq üçün qırışır.
18. Quşlar çıxardıqları yağı dimdiklərinə götürür və tüklərinə sürtürlər. Bu, yağı keçərək suyun tüklərə çatmasının qarşısını alır. Beləliklə, quş tükləri suya davamlıdır.
19. Oftalmoloqlarda tapılan bütün hərf cədvəlini 6 metr məsafədən görmək mükəmməl görmə əlamətidir.
20. Həyat mənbəyi olan su canlıların orqanizmində müxtəlif nisbətlərdə olur. Bu o deməkdir ki, bütün canlılar sudan fizioloji olaraq istifadə edirlər. Buraya suda yaşayan canlılar daxildir. Buna görə balıqlar su içirlər.
Digər suallar
“Azərbaycan dilinin orfoepiya normaları” təsdiq edilib
“Azərbaycan dilinin orfoepiya normaları” təsdiq edilib “Azərbaycan dilinin orfoepiya normaları”nın təsdiq edilib.
21 İyun , 2021 17:02
https://static.report.az/photo/aa224394-19f1-3c08-9e8a-25ef44ec6ed4.jpg
- İxtisarların və qısaltmaların tələffüzü
-
- İxtisarlar onları təşkil edən hərflərin sayından, sait və samit hərflərin yerləşməsindən, yalnız samit və ya sait hərflər əsasında formalaşmasından asılı olaraq aşağıdakı kimi tələffüz olunur:
- ixtisarlar yalnız sait və ya samit hərflərdən ibarət olduqda, onlar hərflərin əlifbadakı adlarına uyğun tələffüz olunur: Elmlər Akademiyası – EA [E-A], Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti – DTX
[De-Te-Xe], Bakı Şəhər Təcili Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım Stansiyası – BŞTTTYS [Be-Şe-Te-Te-Te-Ye-Se] və s .;
-
-
- sait və samit hərflərdən ibarət olan ixtisarlar sait hərflərin yerləşməsindən asılı olaraq aşağıdakı kimi tələffüz olunur:
- sait hərf ixtisarın ortasında və ya sonunda olduqda, ondan əvvəl və ya sonra gələn samit hərflər yazı qaydasına uyğun tələffüz olunur: Yeni Azərbaycan Partiyası – YAP, Bütöv Azərbaycan Birliyi – BAB, Dünya Azərbaycanlıları Konqresi – DAK, Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi
Texniki İstehsalat Birliyi – XDGTİB [Xe-De-Ge-TİB], Könüllü Hərbi Vətənpərvərlik Texniki İdman Cəmiyyəti – KHVTİC [Ke-He-Ve-TİC] və s.;
- tərkibində iki və daha artıq sait hərf olan ixtisarlar əsasən, heca tələffüzü ilə deyilir: NATO [NA-TO], ATƏT [A-TƏT], AMEA [A-ME-A], Kama avtomobil zavodu – KAMAZ [KA-MAZ] və s.;
5.1.3. tərkibində L, M, N, R hərfləri olan ixtisarlarda, həmin hərflərdən əvvəl gələn digər samit hərfin adındakı sait səs nisbətən uzun tələffüz olunur: Birləşmiş Millətlər Təşkilatı – BMT [Be:M-Te], AFR [A-Fe:R], Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi – ƏƏSMN [Ə-Ə-Se:M-eN], Bakı Şəhər Memarlıq və Şəhərsalma Baş İdarəsi – BŞMŞBİ [Be-Şe:M-Şe-Bİ] və s.
5.2. Bəzi qısaltmalar yazıldığı kimi tələffüz olunur: Azərnəşr
[Azərnəşr], Azneft [Azneft] və s.
6. Vurğunun tələffüzü
6.1. Azərbaycan dilində vurğu əsasən, sözün son hecasına düşür. Bu, keçici sabit vurğudur: kitáb – kitablar – kitablarím – kitablarımdán, gözə´l – gözəllə´ş – gözəlləşdi´r – gözəlləşdiri´l ‒ gözəlləşdiriləcə´k və s.
6.2. Rus və Avropa mənşəli sözlərdə vurğu əsasən, mənbə dilə uyğun olaraq işlədilir: angi´na, apelyásiya, arxitéktor, fáktor, fantáziya, kuri´kulum, qaleréya, qálstuk, li´der, lóbbi, lokál və s.
Qeyd. Azərbaycan dilində dəyişikliyə məruz qalan rus və Avropa mənşəli sözlərdə vurğu sonda işlənir: aptéka – apték, qazéta – qəzét, proqrámma ‒ proqrám və s.
6.3. Tələffüz zamanı vurğusu dəyişməklə mənası dəyişən sözlər nəzərə alınır: akadémik (isim) – akademi´k (sifət), antibiótik (isim) – antibioti´k (sifət), eléktrik (isim, kim?) – elektri´k (isim, nə?), klássik (isim) – klassi´k (sifət), xü´lasə (modal söz) – xülasə´ (isim), mü´tləq
(zərf) – mütlə´q (sifət), nə´hayət (modal söz) – nəhayə´t (isim), ritórik (isim) – ritori´k (sifət), qaça´raq (feili bağlama) – qaçaráq (zərf) , çapáraq (feili bağlama) – çaparáq (zərf) və s. 6.4. Bəzi son şəkilçilər vurğusuz tələffüz olunur:
6.4.1. isim düzəldən -gil, -ov (-ova), -yev (-yeva) şəkilçiləri vurğusuz tələffüz olunur: qardaşímgil, əmi´mgil; Ağáyev, Sultánov və s.;
6.4.2. zərf düzəldən -la 2 [-nan 2 ], -ca 2 , -casına 2 , -ən şəkilçiləri vurğusuz tələffüz olunur: inádla, qəhrəmanlíqla, cəsarə´tlə, ingili´scə, tü´rkcə, yáşca, xai´ncəsinə, namə´rdcəsinə, qəhrəmáncasına, insáfən, qə´flətən, dáxilən və s.;
6.4.3. xəbərlik (şəxs) şəkilçiləri vurğusuz tələffüz olunur:
- 1-ci şəxs -am 2 (-yam 2 ), -ıq 4 (-yıq 4 ) : azádam, azádıq, oxumalíyam, oxumalíyıq və s.;
- 2-ci şəxs -san 2 , -sınız 4 , -ın 4 : azádsan, azádsınız, oxumalísınız, oxúyun və s.;
- 3-cü şəxs -dır 4 , -dırlar 4 , -lar 2 : azáddır, azáddırlar, oxumalídır, oxumalídırlar, oxuyúrlar və s.;
Qeyd. Feilin şərt şəkli, xəbər şəklinin şühudi keçmiş zamanı şəxsə görə təsriflənərkən şəxs sonluqları vurğulu tələffüz olunur (oxusaníz, oxusalár, oxudunúz, oxudulár və s.), əmr şəkli şəxsə görə dəyişərkən 1-ci və 3-cü şəxslərdə şəxs sonluğu vurğulu tələffüz olunur (oxuyúm, oxusún, oxuyáq, oxusunlár və s.).
6.4.4. feil şəkillərinin hekayəti idi (-dı 4 ) , rəvayəti imiş (-mış 4 ) , şərti isə (-sa 2 ) şəkilçi kimi sözə bitişik yazıldıqda vurğu qəbul etmir: oxuyacáqdı, oxuyacáqmış, oxuyacaqsa və s.;
Qeyd. Müasir Azərbaycan dilində -arkən 2 , -mışkən 4 feili bağlama şəkilçisinin formalaşmasında iştirak edən -kən (-ikən) hissəciyi vurğusuz tələffüz olunur: oxuyárkən, oxumúşkən, deyə´rkən, demi´şkən və s.
6.4.5. -ma 2 , -mə 2 , -m inkar şəkilçisi vurğusuz tələffüz olunur:
oxúmadı, bi´lmədi; oxúmayacaq, bi´lməyəcək, oxúmur, bi´lmir və s.;
Qeyd. Xəbər şəklinin indiki zamanından fərqli olaraq, qeyri-qəti gələcək zamanda inkar şəkilçisi (-m) işlənmiş heca vurğulu tələffüz olunur: oxumáram, bilmə´rəm; oxumázsan, bilmə´zsən və s.
6.4.6. ilə bağlayıcısının və qoşmasının şəkilçiləşmiş -la 2 [-nan 2 ] forması, -mı 4 sual ədatı vurğusuz tələffüz olunur: torpağímla, ölkə´mlə, atámla anám; oxudúnmu, bildi´nmi; oxuyúrmu, bili´rmi və s .
6.5. Sözdən xitab kimi istifadə olunduqda vurğu əvvəlki hecalara keçə bilər: Azərbaycán – Azə´rbaycan, Vətə´n – Və´tən və s.
-
- İxtisarlar onları təşkil edən hərflərin sayından, sait və samit hərflərin yerləşməsindən, yalnız samit və ya sait hərflər əsasında formalaşmasından asılı olaraq aşağıdakı kimi tələffüz olunur:
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.