Atom və nüvə fiziksi

İstənilən digər kvant sistemi kimi, nüvə də metastabil həyacanlanmış şəkildə ola bilir, ayrı-ayrı hallarda belə halın uzunömürlülüyü illərlə ola bilir.

Azərbaycanda atom enerjisi perspektivi

AES – nüvə enerjisini elektrik enerjisinə çevirən stansiyadır. Bir atom elektrik stansiyasında əsas enerji mənbəyi nüvə reaktorudur: nüvə reaktorunda bəzi ağır elementlərin parçalanması ilə nəticələnən zəncirvari reaksiya baş verir. Bu vəziyyətdə udulan istilik, bir qayda olaraq, adi istilik elektrik stansiyalarında (İES) olduğu kimi elektrik enerjisinə çevrilir.

Nüvə reaktorunda nüvə yanacağı kimi əsasən uran-235, uran-233 və plutonium-239-dan istifadə edilir (Shvedov, 2010:86). 1 qram uran və ya plutoniumun izotopları bölünəndə 22,5 min kVt / saat enerji udulur, bu da təxminən 3 ton standart yanacağın yandırılmasına bərabərdir. Dünyada ilk atom elektrik stansiyası 1954-cü ildə Rusiyada Obninskdə inşa edilmişdir (gücü 5 MVt). 1984 və 1985-ci illərdə hər il 33 ədəd olmaqla rekord sayda reaktor istifadəyə verilmişdi.

1986-cı ildə Çernobıl AES-də baş verən geniş miqyaslı fəlakət bütövlükdə nüvə enerji sənayesinə ciddi təsir göstərdi. Bu, dünyanın hər yerindən mütəxəssisləri nüvə stansiyalarının təhlükəsizlik problemini yenidən nəzərdən keçirməyə və nüvə stansiyalarının təhlükəsizliyini artırmaq üçün beynəlxalq əməkdaşlığa ehtiyac olduğunu düşünməyə sövq etdi. Çernobıl fəlakətinin təsiri ilə 1987-ci ildə İtaliyada atom elektrik stansiyalarının bağlanması barədə referendum keçirildi (Uleri və Gallagher, 2016:113). Nəticədə, 1990-cı illərdə İtaliya atom elektrik stansiyalarının fəaliyyətini dayandırdı. XX əsrin sonunda dünyada ümumi elektrik qabiliyyətli təxminən 430 atom reaktoru mövcud idi. Hal-hazırda dünyada istehsal olunan elektrik enerjisinin 15% -i AES-in payına düşür.

AES-in üstünlükləri

AES-in əsas üstünlüyü istifadə olunan yanacağın az olması səbəbi ilə yanacaq mənbələrindən praktiki olaraq müstəqil olmasıdır. Məsələn, 1-1.5 il ərzində VVER-1000 reaktoru ümumi çəkisi 41 ton olan yanacaq yandırırsa, müqayisə üçün 2000 MVt gücündə Troitskaya Dövlət Rayon Elektrik Stansiyası gündə iki qatar kömür yandırır. Nüvə yanacağının daşınma dəyəri də digərləri ilə müqayisədə minimaldır.

AES-in ən böyük üstünlüyü onun ekoloji təmizliyidir. İES-lərdə kükürd dioksid, azot oksidləri, karbon oksidləri, karbohidrogenlər, aldehidlər və digər zərərli maddələrin ümumi illik tullantıları – hər 1000 MVt-a qədər təxminən 13.000 ton və kömürlə işləyən elektrik stansiyalarında 165.000 tona qədərdir (Baloşin, Zarichnyak, Uspenskaya, 2015:42).

Atom elektrik stansiyalarında bu cür tullantılar gözləmə rejimində işləyən dizel generatorlarında saxlanılır və nadir hallarda havaya buraxılır. 1000 MVt gücündə bir İES yanacağın oksidləşməsi üçün ildə 8 milyon ton oksigen istehlak edir, AES-də isə oksigen ümumiyyətlə istehlak edilmir. Bundan əlavə, kömürlə işləyən stansiyalarda radioaktiv maddə tullantıları daha çox olur. Kömürdə həmişə təbii radioaktiv maddələr olur, kömür yandırıldıqda onlar demək olar ki, manesiz şəkildə xarici mühitə daxil olurlar. Üstəlik, istilik elektrik stansiyaları tullantılarının spesifik aktivliyi nüvə stansiyaları ilə müqayisədə bir neçə dəfə çoxdur.

AES-lərdə digər ənənəvi KES-lə müqayisədə texnoloji suyun yüksək istehlakı ilə istilik çirkliliyi (termal çirklilik) yaranır. Bununla birlikdə, bu amil su ekosistemləri üçün vacibdir və müasir nüvə elektrik stansiyaları əsasən süni şəkildə yaradılan soyutma anbarları ilə bu suları soyuda bilər. Bundan başqa, bəzi atom elektrik stansiyaları istiliyin bir hissəsini şəhərlərdə istilik və isti su təchizatı ehtiyaclarına yönəldir ki, bu da istilik itkisini azaldır (Baloşin, Zarichnyak, Uspenskaya, 2015:43).

AES-lərlə bağlı ən çox narahatlıq yaradan amil – qəza zamanı radioaktiv çirklənmə ehtimalıdır. Mövcud radiasiya təhlükəsizliyi standartları (NRB-99) nüvə stansiyalarının yerləşdirilməsi və istismarı üçün ciddi tələblər qoyur. Sanitariya qaydaları ilə müəyyən edilmiş normalar o qədər sərtdir ki, icazə verilən emissiyaları olan nüvə elektrik stansiyalarının istismarı zamanı yalnız 100 il ərzində cəmi 1 millizivert (mSv) əlavə radiasiya toplaya bilər. Bütün il ərzində maksimum icazə verilən tullantıları olan AES-lər işləyərkən belə, atom elektrik stansiyasının yaxınlığında yaşayan əhalinin radiasiyaya məruz qalma səviyyəsi 0,2 mSv-dən çox olmayacaq (normadan 5 dəfə aşağı). Eyni gücdə olan atom və istilik elektrik stansiyalarının radiasiya təsirlərini müqayisə etsək, İES-lərin təbiəti 3 dəfə çox radiasiyaya (torium, radium, polonium) məruz qoyduğunu görərik ( Trofimenko, 2005:51).

AES-in xərcləri

Rusiya da daxil olmaqla, əksər ölkələrdə nüvə stansiyalarında elektrik enerjisi istehsalı kömür və xüsusilə qaz-neft istilik elektrik stansiyaları ilə müqayisədə ucuzdur. 70-ci illərin əvvəllərində başlayan enerji böhranları zamanı neft və təbii qazdan asılı olmayan Atom elektrik stansiyalarının elektrik enerjisi istehsalında populyarlığı artmışdı. Neftin düşən qiyməti avtomatik olaraq atom stansiyalarının rəqabət qabiliyyətini azaldır. Britaniya Kral Mühəndislik Akademiyası tərəfindən aparılan bir araşdırmada, bir nüvə stansiyasında və alternativ stansiyalarda, xüsusən də qaz turbinli istilik stansiyasında enerji istehsalının xərcləri müqayisə edilmişdi. Hesabata görə, bir atom elektrik stansiyasında elektrik enerjisinin dəyəri qaz qurğusunda elektrik enerjisinin dəyərinə çox yaxındır. Burda AES-dən alınan enerji kömürdən təxminən 10-30 faiz aşağı (kömür hasilatı üçün istifadə olunan texnologiyadan asılı olaraq) və bərpa olunan enerji mənbələrinin dəyərinin üçdə birini təşkil etmişdir. Bu tədqiqat zamanı üç növ nüvə reaktordan istifadə edilmişdi: EPR, AP-1000 və ACR (Stiv, 2005:28).

Avropada müasir durum

Gələcək iyirmi il ərzində dünyada yeni nüvə stansiyaları üçün sifarişlərin sayının az olacağı təxmin edilir. Bunda yeni nüvə elektrik stansiyalarının inşasına ictimai müqavimətin və mövcud bir çox qurğunun aşağı iqtisadi göstəricilərinin də vacib rolu var. Avropa və Şimali Amerikada yeni atom elektrik stansiyalarına maraq yenidən canlansa da, növbəti on il ərzində İngiltərədəki atom enerjisi istehsalının 25 faizdən 10 faizə qədər düşəcəyi planlaşdırılır. Hökumət müdaxilə etmədiyi təqdirdə nüvə stansiyalarının qaz stansiyaları ilə əvəz edilməsi nəticəsində İngiltərədə yayılan istixana qazlarının miqdarının əhəmiyyətli dərəcədə artacağı gözlənilir (Stiv, 2005:32). AES-lərə qarşı kampaniyaların aparıldığı və İES tikintisinin artdığı Britaniya – hava çirkliliyində Avropada lider ölkələrdəndir və bu ölkənin problemləri daha da dərinləşə bilər.

AES və ekologiya (Fransa nümunəsi)

AES-lərin ekoloji baxımdan ən təmiz enerji istehsal edən stansiyalar olmasına baxmayaraq, bu tip stansiyaların tikilməsinə qarşı olanlar əsasən ekoloji aktivistlər olur. Bu baxımdan enerji istehsalında dünyada ən çox AES-dən istifadə edən Fransanın və ətrafındakı dövlətlərin hava çirkliliyini müqayisə etmək yerinə düşər. Fransa, dövlətin enerji sektorunda AES-in payına görə dünyada birinci yerdədir (71,6 faiz). 2018-ci ilin mart ayına olan məlumata görə, Fransada ümumi gücü 63,1 GW olan 58 atom reaktoru fəaliyyətdədir (https://cnpp.iaea.org/countryprofiles/France/France.htm).

Fransa – nüvə stansiyalarının istehsal etdiyi enerji miqdarına görə dünyada ikinci, nüvə enerjisinin payına görə dünyada birinci yerdədir. Fransa, bu baxımdan dünyanın ən böyük elektrik ixracatçısıdır. AES-lərdən istifadə edən Fransa qonşu Almaniyadan və 1990-cı ildə AES-i qadağan edən İtaliyadan ekoloji cəhətdən daha təmiz ölkə statusunu qoruyur. Bu baxımdan Fransa Skandinaviya ölkələri ilə birlikdə Avropada ən təmiz havaya malik ölkələrdəndir.

Hava çirkliliyi ilə bağlı aşağıdakı cədvəllərdə bunu görmək mümkündür.

1. Hava çirkliliyinə görə ölümlər (sarı rəngdə olan Fransada hava çirkliliyinə görə hər 1 milyon nəfərə 50-150 ölüm düşür)

Bu xəritədən də göründüyü kimi qonşu Ermənistan hava çirkliliyi ilə bağlı ölümlərə görə Ukrayna, Rumıniya və Bolqarıstanla birgə Avropada ilk yerlərdədir. Ermənistan 1990-cı illərin ortalarında Metsamor AES-in rekonstruksiyasından imtina etdikdən sonra, ölkənin əsas enerji istehsalı Razdan İES-in (1240 MVt) üzərinə düşmüşdü. Razdan İES-in yaratdığı böyük ekoloji çirklilik və ölkənin enerjidə 1 stansiyadan asılı olması Ermənistan hökumətini yenidən Metsamor AES-i işə salmağa məcbur elədi. Hazırda Rusiyaya satılan Razdan İES sadəcə mövsumi fəaliyyət göstərir.

2. Havaya buraxılan Azot dioksid (NO₂) konsentrasiyası baxımından Avropa dövlətləri

Bu xəritədən də göründüyü kimi Fransa sənayeləşmiş Avropa ölkələri arasında təbiətə ən az zərər vuran dövlətdir. AES-i olmayan İtaliyanın demək olar ki, bütün bölgələri AES-ə alternativ enerji mənbələrindən istifadə edildiyinə görə çirklənib.

Azərbaycan və AES

Azərbaycanda AES tikilməsi layihəsi Sovet dövründə planlaşdırılmışdı. 1981-ci ildə, SSRİ rəhbərliyi Azərbaycanda atom elektrik stansiyasının tikilməsi barədə qərar verdi və bu layihəni həyata keçirmək üçün ilkin planlama işlərini SSRİ Nazirlər Sovetinə tapşırdı. 1982-ci ildə Azərbaycan energetikləri AES-in tikilməsinin vacibliyi haqqında bəyənat imzalamışdılar. 1986-cı ilin fevralında Azərbaycan SSR-in KP MK-nin 1-ci katibi Kamran Bağırov rəsmi olaraq AES-in tikilməsini dəstəklədi (Dodd, 1994:120). Ancaq həmin il Çernobıl AES-də baş verən qəza layihənin həyata keçirilməsinə imkan vermədi.

AES-in tikiləcəyi region olaraq hazırkı Hacıqabul rayonunun Nəvahı qəsəbəsi nəzərdə tutulurdu. SSRİ-nin dağılmasından sonra Azərbaycan bu layihəni davam etdirmək istəsə də, müharibə şəraiti və maddi problemlər bunu həyata keçirməyə imkan vermədi. Bu mövzu, prezident İlham Əliyevin Moskva səfəri zamanı Putinin səsləndirdiyi təklifdən sonra yenidən aktuallaşıb. Mingəçevir İES-də baş verən qəza Azərbaycanın ikinci güclü bir elektrik stansiyasına ehtiyac duyduğunu göstərir. Mingəçevir İES-in artıq köhnəlməsi və təbiətə vurduğu ziyan – müzakirəsi gedən AES layihəsinin əhəmiyyətini artırır.

Bu layihənin gerçəkləşib-gerçəkləşməcəyini isə, zaman göstərəcək.

Tural Həmid

İstifadə edilən ədəbiyyat

Denis Shvedov, (2010), Ядерное нераспространение.

Pier Vincenzo Uleri, Michael Gallagher, (2016), The Referendum Experience in Europe.

Ю.А. Балошин, Ю.П. Заричняк, М.В. Успенская, (2015), Физические основы ядерной энергетики (Часть II).

А. П. Трофименко, (2005), Сравнительный анализ экологического воздействия атомных и тепловых станций.

Томас Стив, (2005), Экономика ядерной энергетики.

Charles K. Dodd, (1994), Industrial Decision-making and High-risk Technology: Siting Nuclear Power Facilities in the USSR.

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Atom nüvəsi

Atom nüvəsi – onun əsas kütləsinin və strukturunun cəmləşdiyi atomun mərkəzi hissəsi olub, atomun aid olduğu kimyəvi elementi təyin edir. Atom nüvəsi haqqında bilik radioaktivliyin, nüvə parçalanmasının başa düşülməsi üçün əhəmiyyətlidir.

Əsas terminlər
Atom nüvəsi · İzotoplar · İzobarlar · Nüvənin damcı modeli · Yarımparçalanma dövrü · Kütlə ədədi · mürəkkəb nüvə · Zəncirvari nüvə reaksiyası · Effektiv nüvə kəsiyi ?

Radioaktiv parçalanma
Radioaktiv parçalanma qanunu · Alfa-parçalanma · Beta-parçalanma · Qama-şüalanma · Klaster parçalanması

Mürəkkəb parçalanma
Elektronlu tutma · İkiqat beta-parçalanma · İkiqat elektronlu tutma · Daxili konversiya · İzomerli keçid

Şüalanma
Neytronlü tutma · Pozitronlu parçalanma · Protonlu parçalanma

Tutmalar
Elektronlu tutma · Neytronlu tutma R · S · P · Rp

Nüvənin bölünməsi
Spontan bölünmə

Nüvə sintezi

Məşhur alimlər
Bekkerel · Bete · Bor · Heyzenberq · Mariya Küri · Pyer Küri · Rezerford · Soddi · Veeler · Enriko Fermi

• bax
• müzakirə
• redaktə

Ümumi məlumat

Atomun nüvəsi bir femtometr ölçüsündədir, bu atomun ölçüsündən 100 dəfə kiçikdir. Nüvənin çəkisi atoma daxil olan elektronların çəkilərindən 4000 dəfə böyükdür və bu ona daxil olan zərrəciklərin sayından və enerjisindən kəskin asılıdır.

Atom nüvəsi nüvə fizikasında öyrənilir.

Atom nüvəsi nukleonlar – müsbət yüklənmiş protonlar və neytral neytronlardan ibarətdir. Bu hissəciklər bir-biri ilə möhkəm əlaqədədirlər.

Nüvədəki protonların sayına (Z) onun atom nömrəsi deyilir. Bu elementin dövrü cədvəldə sıra nömrəsinə uyğun gəlir. Nüvədəki protonların sayı neytral atomun üz qatının strukturunu və bununla uyğun elementin kimyəvi xassələrini təyin edir. Nüvədəki neytronların sayı onun izotropik ədədi – N adlanır. Eyni sayda protonlara və müxtəlif neytronlara malik elementlərə izotop deyilir.

Eyni sayda neytronlara və müxtəlif sayda protonlara malik olan elementlərə izotonlar deyilir. İzoton və izotop atoma aid olan anlayışlar olub, bir kimyəvi elemntin qeyri-kimyəvi xassəli müxtəlif formaları üçün istifadə olunur. Nüvədəki tam nuklonlar nüvənin kütləvi ədədi A adlanır və atomun dövri cədvəldə verilmiş orta kütləsinə malikdir.

İstənilən digər kvant sistemi kimi, nüvə də metastabil həyacanlanmış şəkildə ola bilir, ayrı-ayrı hallarda belə halın uzunömürlülüyü illərlə ola bilir.

Avqust 12, 2021
Ən son məqalələr

Auditor

Auditoriya

Auditorio de Tenerife

Augustin Pyramus de Candolle

Aukena

Auksion

Aukştaytiya

Aukştaytiya Milli Parkı

Aum Şinrikyo

Aupouri

Ən çox oxunan

İsrail coğrafiyası

İsrail cənub dairəsi

İsrail dairələri

İsrail gerbi

İsrail himni

atom, nüvəsi, onun, əsas, kütləsinin, strukturunun, cəmləşdiyi, atomun, mərkəzi, hissəsi, olub, atomun, olduğu, kimyəvi, elementi, təyin, edir, haqqında, bilik, radioaktivliyin, nüvə, parçalanmasının, başa, düşülməsi, üçün, əhəmiyyətlidir, nüvə, fizikası, radi. Atom nuvesi onun esas kutlesinin ve strukturunun cemlesdiyi atomun merkezi hissesi olub atomun aid oldugu kimyevi elementi teyin edir Atom nuvesi haqqinda bilik radioaktivliyin nuve parcalanmasinin basa dusulmesi ucun ehemiyyetlidir Nuve fizikasiAtom nuvesi Radioaktiv parcalanma Nuve reaksiyasi Esas terminlerAtom nuvesi Izotoplar Izobarlar Nuvenin damci modeli Yarimparcalanma dovru Kutle ededi murekkeb nuve Zencirvari nuve reaksiyasi Effektiv nuve kesiyi Radioaktiv parcalanmaRadioaktiv parcalanma qanunu Alfa parcalanma Beta parcalanma Qama sualanma Klaster parcalanmasiMurekkeb parcalanmaElektronlu tutma Ikiqat beta parcalanma Ikiqat elektronlu tutma Daxili konversiya Izomerli kecidSualanmaNeytronlu tutma Pozitronlu parcalanma Protonlu parcalanmaTutmalarElektronlu tutma Neytronlu tutmaR S P RpNuvenin bolunmesiSpontan bolunmeNuve sinteziMeshur alimlerBekkerel Bete Bor Heyzenberq Mariya Kuri Pyer Kuri Rezerford Soddi Veeler Enriko FermibaxmuzakireredakteUmumi melumat RedakteAtomun nuvesi bir femtometr olcusundedir bu atomun olcusunden 100 defe kicikdir Nuvenin cekisi atoma daxil olan elektronlarin cekilerinden 4000 defe boyukdur ve bu ona daxil olan zerreciklerin sayindan ve enerjisinden keskin asilidir Atom nuvesi nuve fizikasinda oyrenilir Atom nuvesi nukleonlar musbet yuklenmis protonlar ve neytral neytronlardan ibaretdir Bu hissecikler bir biri ile mohkem elaqededirler Nuvedeki protonlarin sayina Z onun atom nomresi deyilir Bu elementin dovru cedvelde sira nomresine uygun gelir Nuvedeki protonlarin sayi neytral atomun uz qatinin strukturunu ve bununla uygun elementin kimyevi xasselerini teyin edir Nuvedeki neytronlarin sayi onun izotropik ededi N adlanir Eyni sayda protonlara ve muxtelif neytronlara malik elementlere izotop deyilir Eyni sayda neytronlara ve muxtelif sayda protonlara malik olan elementlere izotonlar deyilir Izoton ve izotop atoma aid olan anlayislar olub bir kimyevi elemntin qeyri kimyevi xasseli muxtelif formalari ucun istifade olunur Nuvedeki tam nuklonlar nuvenin kutlevi ededi A adlanir ve atomun dovri cedvelde verilmis orta kutlesine malikdir Istenilen diger kvant sistemi kimi nuve de metastabil heyacanlanmis sekilde ola bilir ayri ayri hallarda bele halin uzunomurluluyu illerle ola bilir Menbe https az wikipedia org w index php title Atom nuvesi amp oldid 5631991, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

Kimya – başa düşülən dildə.

Burada c -işıq sürətidir. Belə olan halda, istənilən nüvənin kütlə deffektini bilməklə onun rabitə enerjisini hesablaya bilərik. Məlum məsələdir ki, c² qiyməti çox – çox böyük olduğundan kütlənin çox cüzi dəyişməsi E – nin qiymətində böyük dəyişikliyə səbəb olur. Məhz bu səbəbdən nüvəni təşkil edən nuklonlar bir – birinə belə möhkəm bağlanmışdır. nüvəni parçalasaq, həmin bu rabitənin qırılması nəticəsində külli miqdarda enerji ayrılacaq. Nüvənin parçalanması ilə gedən reaksiyalara nüvə reaksiyaları deyilir. Onlar yalnız xüsusi şəraitdə (atom reaktorlarında və s.) aparıla bilir. Hal – hazırda nüvə enerjisi əsas enerji mənbələrindən biri kimi geniş istifadə olunur.

Hər bir elementin nüvəsinin özünəməxsus rabitə enerjisi var və həmin elementin sıra nömrəsini və nisbi atom kütləsini bilməklə onun nüvəsinin rabitə enerjisini hesablaya bilərik. Sonra əgər hər bir element üçün aldığımız rabitə enerjisinin qiymətinin həmin elementin nisbi atom kütləsindən asılılığını ifadə edən qrafik qursaq, maraqlı bir fakt ortaya çıxır. Belə məlum olur ki, nisbi atom kütləsi ~60 ətrafında olan elementlər daha davamlı və stabil nüvəyə malikdir. Başqa sözlə onların nüvəsinin rabitə enerjisi daha yüksəkdir. Bundan daha ağır elementlər enerji ayıraraq parçalanmağa və daha stabil nüvəyə malik olmağa meyllidirlər. Nisbi atom kütləsi ~60 – dan aşağı olanlar isə əksinə , digər yüngül elementlərlə birləşərək (nüvələrarası qarşılıqlı itələməni dəf etmək mümkün olsaydı) daha stabil olmağa can atırlar.

Kütlə deffekti. Nüvənin rabitə enerjisi. Neytronun varlığı öz təsdiqini tapdıqdan sonra hesablamalarla müəyyən edildi ki, əslində nüvənin kütləsi onu təşkil edən proton və neytronların kütlələri cəmindən bir qədər artıqdır. Bu artıqlıq kütlə deffekti adlanır. Kütlə deffekti nüvənin rabitə enerjisi şəklində təzahür edir. Nüvənin rabitə enerjisi dedikdə, nuklonları (proton və neytronları) bir yerdə saxlayan enerji başa düşülür. Məlumdur ki, kütlə və enerji arasında asılılıq Eynşteyn tənliyi ilə ifadə olunur :

Rezerfordun planetar modelinə əsasən atomun mərkəzində müsbət yüklü nüvə yerləşir. Nüvənin yükü isə, onu təşkil edən protonların yükləri cəmindən ibarətdir. Atomların elektroneytral olduğunu nəzərə alsaq, elektronların sayı protonların sayına bərabər olmalıdır. Lakin atomların kütləsi onu təşkil edən protonların kütlələri cəmindən böyükdür. Bu artıqlığı izah etmək üçün neytronların (neuturum – latınca aralıq, nə o nə bu) varlığı fikri irəli sürüldü. Bu zərrəciklər protonla eyni kütləyə malik olmalı, lakin elektrik yükünə malik olmamalı idilər. Beləliklə, neytronun axtarışına başlandı.

Neytronun varlığını ilk dəfə Rezerfordun əməkdaşı Çedvik müəyyən etdi. O, müşahidə etdi ki, berilliumu alfa – zərrəciklərlə bombardman etdikdə o yüksüz zərrəciklərdən ibarət şüa buraxır. Beləliklə, atom nüvəsinin proton və neytronlardan təşkil olunması öz təsdiqini tapdı. Protonların sayı nüvənin yükünü təşkil edir və atom nömrəsi, proton və neytronların cəmi isə, nuklon ədədi adlandırılır. Qeyd edək ki, nüvəni təşkil edən elementar zərrəciklərə – nuklonlar deyilir (nucleo – latınca nüvə).