Azərbaycam tarixo

Mövzuları qaçırmayın!

Azərbaycam tarixo

Daha çox (30) Gizlə

Daha çox (137) Gizlə

KORONAVİRUSA YOLUXANLARIN SAYI – CANLI STATİSTİKA

11:25 25.06.2021

Şikayət et

Azərbaycanla Ermənistan sülh sazişi bağlaya bilər – O tarix. sentyabrdır.

Ermənistanda keçirilən növbədənkənar parlament seçkilərində əzici üstünlüklə qalib gələn Nikol Paşinyanın komandası hökuməti formalaşdırdıqdan sonra Azərbaycanla münasibətlərin normallaşdırılması istiqamətində mühüm addımlar ata bilər. Əslində vaxtı-vədəsi yetişməkdə olan sülh müqaviləsinin bağlanması üçün iki ölkə düşmənçiliyi kənara qoyaraq vasitəçilərin iştirakı ilə bu işi reallaşdırmalıdır.
“Yeni Müsavat”ın məlumatlandıran mənbələrin iddialarına görə, sentyabrda sülh sazişi imzalanması istisna deyil. Xəbərlərə görə, Ermənistan sülh sazişinə imza atmaqla Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyacaq və bununla da bölgədə yeni bir dövr başlanacaq. Sülh müqaviləsinin bağlanması ilk növbədə regionda uzunmüddətli müharibə olmayacağının qarantı hesab edilə bilər. Yəni bir daha Qarabağda atəş səsləri eşidilməyəcək. Bu, işin ən böyük tərəflərindən biridir. Digər mühüm nüans isə sülh sazişi ilə regionda Türkiyə-Azərbaycan-Ermənistan əlaqələrinin qurulması üçün təməl atılacaq.
İddialara görə, saziş Vətən müharibəsinin başlanmasının ildönümü ərəfəsində və ya ondan az sonra imzalanacaq. Bu isə Qarabağda qalan erməni qoşunlarının çıxarılması ilə müşayiət olunacaq.
Çünki nəzərə almaq lazımdır ki, müqavilədə belə bənd olmadan sülhdən danışılması mümkün deyil. Hətta ehtimallar var ki, Paşinyan sülh sazişini imzalamaqla Nobel Sülh Mükafatını almaq xülyasındadır. Əlbəttə, bu cür iddiaların gerçəkləşməsi bir o qədər ağlabatan görünmür. Lakin Qərbin siyasi dairələrindən Soros Fondunun yetişdirməsi olan Paşinyana belə bir jest edilməsi təəccüb də doğurmaz.
Bizi maraqlandıran məsələ isə sülh müqaviləsinin imzalanmasının həyata keçməsidir. Azərbaycan tərəfi buna hər zaman hazırdır. Ancaq sazişə qədər sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası işləri yekunlaşmalıdır, minaların bütün xəritələri verilməlidir, Dağlıq Qarabağ ərazisində qalan tör-töküntü erməni silahlı dəstələri çıxarılmalıdır, yəni üçtərəfli bəyanatın 4-cü bəndi icra edilməlidir, yalnız bundan sonra Ermənistanla tarixi sülh müqaviləsindən danışmaq mümkündür. Eyni zamanda sazişin imzalanması ilə bahəm çox keçmədən Türkiyə Ermənistanla sərhədlərini aça, diplomatik münasibətləri bərpa edə bilər. Rəsmi İrəvan bunu istəyirmi? İddia edildiyi kimi, sentyabrda gözlənilən sülh müqaviləsi imzalanacaqmı?
Bu da var ki, konkret sentyabrda olmasa belə, yaxın gələcəkdə sazişin imzalanması mümkündür. Ermənistan tərəfi buna qədər konstruktiv addımlar atmalı, pozuculuq hərəkətlərinə yol verməməlidir. Hazırda seçkidə 21 faiz səs toplayan Köçəryanın bloku parlamentdə ana müxalifət olaraq təmsil edilərsə, o halda hakimiyyətə təzyiqləri artıra, sülh müqaviləsinin bağlanmasını yubada bilərlər.
Deputat Aqil Abbas “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, sülh müqaviləsi bağlanmasını lap yaxın zamanda gözləməsə də, gec-tez saziş olmalıdır. Onun sözlərinə görə, sərhədlər müəyyənləşənə qədər sülh müqaviləsinin imzalanması işi uzanacaq: “Ermənilər əvvəl-axır sülh bağlayacaq. Çünki Ermənistan buna məcburdur. Artıq yorulublar, seçkilərin nəticələri də bunu təsdiqlədi. Sadəcə, gözləmək lazımdır ki, kommunikasiyalar, yollar açılsın. Bu zaman Ermənistan üçün Türkiyə, Rusiya, İrana yollar olur. Bundan sonra adam kimi yaşaya bilərlər”. A.Abbas hesab edir ki, ermənilər indiki halı ilə məhv olurlar: “Ermənilərin hər yerdə sərhədçisi ruslardır. Bizimlə də sərhədlərində ruslar olacaq. Ancaq sülh müqaviləsi ilə bağlı proqnoz verə bilmərəm ki, konkret nə zaman imzalanacaq. Sadəcə, Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımalıdır, qoşunları Qarabağdan çıxmalıdır. Əgər çıxmasa, biz çıxarmağın yolunu bilirik”.
AMİP sədri Arzuxan Əlizadə qeyd etdi ki, yaxın zamanda sülh müqaviləsinin bağlanacağını real hesab etmir: “Ermənistan ilk növbədə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımalı, Qarabağda separatizmə son verməli, Qarabağın Azərbaycan ərazisi olduğunu tanımalıdır. Həmçinin Ermənistan tərəfi Zəngəzur dəhlizinin açılması istiqamətində real addımlar atmalıdır. Bundan sonra diplomatik münasibətlər normallaşsa, sülh sazişi bağlana bilər. Ancaq Ermənistan tərəfinin revanist çağırışları, separatizmə dəstək verməsi davam etməkdədir”.
A.Əlizadənin sözlərinə görə, təbii, Paşinyan Köçəryan deyil, amma tam olaraq da onu yaxşı variant saymaq olmaz: “Elə üç il qabaq hakimiyyətə gələndə atdığı addımları xatırlamaq lazımdır. Şuşada yallı getməsi, qeyri-konstruktiv hərəkətləri. O da bir ermənidir, xam xəyallarla yetişən toplumun nümayəndəsidir. Düzdür, Paşinyan Ermənistanı Rusiyanın caynağından qoparmaq niyyəti ilə hakimiyyətə gəlib, Azərbaycanla hansısa uzlaşmalara getməsi istisna deyil. Ancaq müsbət obraz kimi təqdim etməyin tərəfdarı deyiləm. Təkcə 44 günlük müharibədə mülkü əhalinin yaşadığı yerlərin vurulması haqda tapşırıqları verən elə Paşinyan olub”.
Aydınlar Partiyasının sədri Qulamhüseyn Əlibəyli vurğuladı ki, Azərbaycan sülh müqaviləsinə hazırdır. Onun sözlərinə görə, rəsmi Bakı dəfələrlə bunu dilə gətirib: “Amma Ermənitanda seçkisonrasıdır, indi mürəkkəb vəziyyətdir. Bununla belə, Paşinyanın qələbəsi müəyyən qədər ümidləri artırıb. O anlayır ki, ölkəsinin xilası Türkiyə və Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmaqdan keçir”.
Partiya sədrinin fikrincə, sentyabrda olmasa belə, bir neçə ay sonra sülh müqaviləsi gerçəkləşə bilər: “Ermənistan ərazi bütövlüyümüzü tanımalı, Qarabağdakı qoşunlar çıxarılmalıdır. Çünki üçtərəfli bəyanat sülh sazişi deyil. Müharibə bitib, razılaşmalar var, İrəvan bu şərtləri yerinə yetirməlidir”.
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu isə bildirir ki, Paşinyanın qələbə qazanması müəyyən mənada Azərbaycanın faydasına oldu: “Köçəryan gəlsəydi, təxribatlara başlayacaqdı və biz də onunla obyektiv səbəblərə görə münasibətləri qura bilməyəcəkdik. Düzdür, Paşinyanın da böyük yanlışları oldu, onlardan biri də müharibənin ağır nəticələridir. Amma həmin nəticələr və seçki nəticələri də onu göstərir ki, Ermənistan cəmiyyəti Qarabağ yükündən qurtulmaq istəyir və Azərbaycanla müharibə istəmir”.
Siyasi şərhçi N.Paşinyanın Qərbdən də dəstək alacağına əmindir: “Seçkini nəticələri faktiki tanındı. Paşinyan isə seçkidən qabaq özü demişdi ki, minalanmış ərazilərin bütün xəritələrini Azərbaycana təhvil verəcək, bunun qarşılığında isə biz ermənilərin əsir dedikləri terrorçuların bir qismini qaytaracağıq. Bu istiqamətdə irəliləyiş əldə etmək olar”.
E.Şahinoğlu hesab edir ki, Ermənistan təxribatlara yol verməsə, sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi istiqamətində də dialoq mümkündür və üstəlik, Türkiyə ilə sərhədlərin açılması bu il reallaşa bilər. Onun qənaətincə, Paşinyanın təyin edəcəyi nazirlərdən də çox şey asılıdır, o, elə xarici işlər, müdafiə nazirləri təyin etməlidir ki, təxribatlara baş vurmasınlar.

Mövzuları qaçırmayın!

OXUYUN, PAYLAŞIN, QAZANIN!
Azərforum oxuduqca paylaşdığınız, paylaşdıqca qazandığınız tətbiqdir.

Tarix

Azərbaycan çoxəsrlik tarixi, mədəniyyəti, adət və ənənələri olan heyrətamiz bir ölkədir. Müasir azərbaycanlıların əcdadları müxtəlif sivilizasiyalara və mədəniyyətlərə mənsubluq elementlərini çox ahəngdar şəkildə özlərində cəmləşdirmişdir. Qədim dövrə aid bir sıra arxeoloji və memarlıq abidələri zamanın keşməkeşlərindən salamat çıxaraq zəmanəmizə qədər qalmışdır.

Xalqın mənəvi aləminin maddi təcəssümü olan qədim qaya təsvirləri, yazılar, manuskriptlər, xalça naxışları həssas qəlbli, mədəni şüura, elm adamlarına, insanlara çox şeydən xəbər verir. Azərbaycanın çox qədim mədəniyyətə malik bir ölkə olması barədə dərin təəssürat yazılı və şifahi tarixin çoxsaylı faktlarına söykənir. Uzaq keçmişdə Azərbaycana köçüb gəlmiş Oğuz tayfaları burada zəngin yerli mədəniyyətlə qarşılaşmışlar. Bu görüş əsrlər boyu mədəniyyətlərin sintezinə səbəb olmuş, “Kitabi-Dədə-Qorqud”, “Oğuznamə”, “Koroğlu” kimi epik-monumental yaradıcılıq nümunələrində əks olunmuşdur.

Azərbaycan dünyaya neçə-neçə mütəfəkkir, alim, şair, memar, musiqiçi və rəssam bəxş etmişdir. Odun-atəşin, Günəş işığının qüvvəsini tərənnüm edən bənzərsiz Zərdüşt bu diyarda doğulmuşdur. Azərbaycan bəşəriyyətə Nizami Gəncəvi, Xaqani Şirvani, Bəhmənyar, Nəsimi, Füzuli, Nəsirəddin Tusi, Şah İsmayıl Xətai, Molla Pənah Vaqif, Abbasqulu ağa Bakıxanov, Mirzə Fətəli Axundov, Mirzə Ələkbər Sabir, Cəlil Məmmədquluzadə, Hüseyn Cavid, Cəfər Cabbarlı, Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Əliağa Vahid kimi sənətkarların əsərlərini bəxş etmişdir.

Bu diyarın təbiəti, onun insanları Səttar Bəhlulzadə, Tahir Salahov, Toğrul Nərimanbəyov, Mikayıl Abdullayev və başqa istedadlı fırça ustalarının əsərlərində öz təcəssümünü tapmışdır.

Üzeyir Hacıbəyov, Müslüm Maqomayev, Qara Qarayev, Fikrət Əmirov, Niyazi, Arif Məlikov kimi görkəmli bəstəkarlar, ecazkar səsə malik olan Bülbül, Rəşid Behbudov, Lütfiyar İmanov və başqa müğənnilər muğamlardan, musiqi folklorundan bəhrələnmişlər.

Azərbaycan xalçaları xalqımızın tarixi məişəti və varlığının əsl xəzinəsi, mənalar semantikası və rəmzlər semiotikasıdır. Onlar zaman və məkan sərhədi tanımır, dünyanın bir sıra ölkələrinin muzeylərində bu xalçalara rast gəlmək olar. Həmin muzeylərdə keramika, ipək və ağacdan hazırlanmış dekorativ sənət nümunələri də saxlanılır.

Azərbaycan elmi və maarifinin çoxəsrlik tarixi var. 1919-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin açılması, 1945-ci ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının təsis edilməsi Azərbaycan xalqının ictimai şüurunda unudulmaz mərhələlərdir. Onlar vətənpərvərlik hissləri tərbiyə edir ki, bu da Azərbaycan dövlətçiliyinin yeni keyfiyyət kəsb etdiyi bir dövrdə çox mühüm amildir. Ölkəmizin alimlərinin indiki nəsli sələflərinin zəngin yaradıcılıq təcrübəsini mənimsəmişdir və indi sosial-humanitar elmlər və təbiət elmləri problemlərinin geniş spektri ziyalılarımızın diqqət mərkəzindədir. Azərbaycan elminin prioritetləri sayılan Xəzərin, kosmosun öyrənilməsi, insan beyninin sirləri və başqa məsələlər innovasiya strategiyasının həyata keçirilməsində Azərbaycan dövlətinin həlledici rol oynadığını dərk edən dövlət xadimlərinin diqqət mərkəzindədir.

Onlarca ali məktəb və texnikum, minlərlə məktəb, kollec və lisey, çoxsaylı dini məktəbləri – bunlar Azərbaycanın müasir təhsil sisteminin fenomenləridir. Bu sistem müasir dünyada təhsilin müstəsna rolunu nəzərə alan dövlətin daim qayğısına ehtiyac duyur.

Dövlət və ictimai əhəmiyyətli ən vacib problemlərdən biri də Azərbaycanın müxtəlif regionlarının və Xəzərin ekologiyası ilə bağlıdır. Ölkədə onlarca qoruq zonası yaradılmışdır – Qızılağac, Şirvan, Zaqatala, Ağgöl, Hirkan və başqaları.

XX yüzillikdə Azərbaycan kənd təsərrüfatının – müasir elmi texnoloji nailiyyətlərə əsaslanan pambıqçılıq, üzümçülük, tərəvəzçilik və heyvandarlığın inkişafında xeyli uğur qazanmışdır.

Sənayeləşdirmə fəlsəfəsinin və praktikasının məhsulu olan Azərbaycan iqtisadiyyatı, haqlı olaraq, millətin qürur yerinə çevrilmişdir. Onilliklər boyu neftçıxarma, neftkimyası və neftayırma sahələri müasir sənayenin nümunələri olmaqla yanaşı, həm də insani münasibətlərlə bağlı problemlərin qoyuluşu və həlli nümunələri olmuşdur.

XX əsrin əvvəlində bütün dünyada çıxarılan neftin yarıdan çoxu Bakı neft rayonunun payına düşürdü. Məhz neftin sayəsində Bakı Avropanın və Amerikanın ən gözəl şəhərləri səviyyəsinə çıxmışdı. Neft Eldoradosu Avropanın, Rusiyanin və Şərqin istedadlı memarlarını buraya cəlb edirdi. Beləliklə, Bakının bənzərsiz simasında qotika, barokko, “Mavritaniya” üslubu və Abşeron memarlıq məktəbinə xas olan möhtəşəm sadəlik birləşmiş, nəticədə Bakı “eklektikası” yaranmışdır.

Çox böyük həcmdə iqtisadi, sosial, mədəni və insan kapitalı çoxmillətli Bakının təkrarsız və bənzərsiz həyat tərzini yaratmışdı. Əsrlərin qovuşuğunda xeyriyyə cəmiyyətləri və maarif ocaqları təsis edilməyə başlandı. Bu cəmiyyətlərin vəsaiti işləri uğurla gedən neft sənayeçilərinin və ticarətçilərin ianələrindən ibarət idi. Onları buna sövq edən isə yaxşılıq və mərhəmət barədə tövsiyyələrlə dolu olan islam və xristian dəyərləri idi.

Onu da xatırlatmaq lazımdır ki, bütün dünyada məşhur olan Nobel mükafatı fondunun təməli məhz Bakıda qoyulmuşdur. Mesenat və ictimai xadim Hacı Zeynalabdin Tağıyevin nəcib obrazı xalqın yaddaşında həmişəlik qalmışdır. Xeyriyyəçilik işində Musa Nağıyev, Şəmsi Əsədullayev, Murtuza Muxtarov və başqaları da mühüm rol oynamışlar. Bu insanların pulu ilə yeni ictimai binalar tikilmiş, gimnaziyalar və ibtidai məktəblər açılmış, milli teatr inkişaf etmiş, səhiyyə və maarif xidmətləri genişlənmiş, parklar salınmış, şəhərin su təchizatı yaxşılaşmışdır. Mesenatlar istedadlı gəncləri Rusiyanın və Avropanın qabaqcıl universitetlərində təhsil almağa göndərirdilər.

Azərbaycam tarixo

Azərbaycam tarixo

KORONAVİRUSA YOLUXANLARIN SAYI – CANLI STATİSTİKA

Azərbaycanla Ermənistan sülh sazişi bağlaya bilər – O tarix. sentyabrdır.

Tarix

Похожие статьи

Related posts: