Aşuranın drslri

İlahi, Əbu Sufyana, Muaviyəyə, Yezid ibni Muaviyəyə lənət et. Sənin ebədi lənətin onlara olsun! Bu bir gündür ki, Ziyad övladları, Mərvan övladları Hüseyni (ə) öldürməklə xoşhal olmuşdur. İlahi, öz lənət və dərdli əzabını onlara iki qat artır!

Aşuranın drslri

Salam olsun sənə, ey Əba Əbdillah (Əbdullahın oğlu) – Salam olsun sənə, ey Allah elçisinin övladı.

Salam olsun sənə, ey Aliahaın seçdiyi və seçdiyinin oğlu – Salam olsun sənə, ey möminlər əmirinin oğlu və ey vəsilər ağasının oğlu – Salam olsun sənə, ey aləm qadınlarının xanımı Fatimənin oğlu.

Salam olsun sənə, ey Allahın intiqamını alan və ey Allahın intiqamını alanın oğlu! Ey o kəs ki, köməkçilərinin hamısı şəhadətə yetdi və sənin intiqamını almaq üçün bir kəs qalmadı!

Salam olsun sənə və o ruhlara ki, sənin qarşında təzim etdilər. Sizin hamınıza məndən Allahın salamı olsun, nə qədər ki, mən varam və gecə-gündüz bərqərardır.

Ey Əba Əbdillah, sənin müsibətin və matəmin bizim üçün və bütün müsəlmanlar üçün böyükdür. Sənin müsibətin asimanlarda bütün səma əhlinə böyükdür, yanıqlıdır.

Allah lənət etsin o ümmətə ki, siz Əhli-beytə qarşı bu zülmün və amansızlıqların əsasını qoydular, Allahın sizin üçün müqəddər etdiyi məqam və mənzilətdən məhrum etdilər, uzaq saldılar.

Allah lənət etsin o ümmətə ki, sizi qətlə yetirdi. Allah lənət etsin o kəslərə ki.sizə qarşı müharibənin müqəddiməsini işləyib hazirladı (şərait yaratdılar).

Onlardan, onlara tabe olanlardan, dostlarından Allaha və sizə təbərri edirəm (sığınıram). Ey Əba Əbdillah, həqiqətən mən qiyamətə kimi sizinlə sülh-səfada olanlarla sülhdə, sizintə müharibədə olanlarla müharibədə olacağam.

Allah lənət etsin Ziyad övladlarına, Mərvan övladlarına. Allah lənət etsin bəni-üməyyənin hamısına. Allah lənət etsin Mərcanın oğluna (ibni Ziyada), Allah lənət etsin Ömər ibni Sədə, Allah lənət etsin Şimrə, Allah lənət etsin o admlara ki, atlarını səninlə müharibə etmək üçün yəhərləyib, cilovlayıb, üzlərinə niqab saldılar, müharibəyə ciddi hazırlaşdılar.

Atam-anam sənə fəda olsun, həqiqətən mənim sənə matəm saxlamağımın əcri və savabı çox-çox böyükdür. Sənin məqamını əziz edən və senin səbəbinlə məni əzizləyib ikramlı edən Allahdan istəyirəm ki, Muhəmməd (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm)-in Əhli-beytindən olan qalib İmamın (İmam Zamanın) önündə sənin intiqamını almağı mənə nəsib etsin.

İlahi, imam Hüseyn (ə) xatirinə məni dünya və axirətdə Öz yanında abırlı-həyalı, uca şanlı et! Ey Əba Əbdillah, həqiqətən mən səninlə dostluq, bu zülmlərin əsasını qoyan və bu əsasda hərəkət edən, sizə və sizin şiələrə qarşı zülm və cəfasını davam etdirənlərdən bezar olmaqla Allaha, Onun Rəsuluna, Əmirəl-mömininə, Fatiməyə, Həsənə və sənə yaxınlaşmaq istəyirəm.

Allahın dərgahında və sizin hüzurunuzda onlardan bezarlığımı bildirir, siz və sizi sevənlərə məhəbbət göstərməklə, həmçinin sizin düşmənlərinizdən, sizinlə müharibə edənlərdən, onların dostlarından və onlara tabe olanlardan bezarlıq etməklə, əvvəl Allaha, sonra isə sizə yaxınlaşmaq istəyirəm. Mən sizinlə sülh edənlərlə sülh, müharibə edənlərlə müharibə edirəm, sizi sevib məhəbbət göstərənlərlə dost, sizinlə düşmənçilik edənlərlə düşmənəm.

Siz və sizin dostlarınız barədə mərifət kəsb etmək səbəbilə məni kəramətli edən, düşmənlərinizdən bezarlıq etməyi mənə ruzi nəsib edən Allahdan istəyirəm ki, məni dünya və axirətdə sizin yolunuzda, əməli saleh, uca dərəcəli, qədəmlərimi sidq qədəmli, sabitqədəm etsin.

Ondan istəyirəm ki, məni sizin Allah yanında malik olduğunuz bəyənilmiş məqama (məqami məhmuda-şəfaət məqamına) çatdırsın, Siz Əhli-beytdən olan hidayətçi, haqqı deyən aşkar İmamın (İmam Zaman əleyhissəlamın) önündə sizin intiqamınızı almağı mənə nəsib etsin.

Allahı, sizin Onun yanında olan haqqınız, məqam və mənzilətinizə and verib, istəyirəm ki, sizə matəm saxlamaq müqabilində mənə ən yaxşı xeyir əvəzi versin, elə bir əvəz ki, matəm saxlayanlara verilər. Bu, İslamda, həmçinin bütün asimanlarda və yerdə əsər-əlamət qoyan necə də böyük müsibətdir.

İlahi, məni bu məqamda o kəslərdən qərar ver ki, Sənin tərəfindən ona salavat, rəhmət və məğfirət şamil olur. İlahi, həyatımı Muhəmməd və Ali Muhəmmədin həyatı kimi, ölümümü Muhəmməd və Ali Muhəmmədin ölümii kimi qərar ver.

İlahi, həqiqətən bu gün elə bir gündür ki, bəni üməyyə, ciyər yeyənin oğlu, Sənin və Peyğəmbər (s.ə.a.v)-in dilindən o həzrətin dayandığı, iqamət seçdiyi hər bir yerdə lənətlənən məlunun oğlu sevinmiş, bayram keçirmişdir.

İlahi, Əbu Sufyana, Muaviyəyə, Yezid ibni Muaviyəyə lənət et. Sənin ebədi lənətin onlara olsun! Bu bir gündür ki, Ziyad övladları, Mərvan övladları Hüseyni (ə) öldürməklə xoşhal olmuşdur. İlahi, öz lənət və dərdli əzabını onlara iki qat artır!

İlahi. Mən bu gündə, bu məqamımda və həyatımın bütün günlərində onlardan bezarlıq edib lənət göndərməklə, Sənin Peyğəmbərinə və onun övladlarına (s) məhəbbət bəsləməklə Sənin dərgahına yaxınlaşıram.

(100 dəfə) – llahi, Muhəmməd və Ali Muhəmmədin haqqına zülm edən ilk zülmkara və bu zülmdə onlara tabe olan sonrakı zülmkarlara lənət et! İlahi, imam Hüseynlə (ə) müharibə edən, onun qətlində bir-birinə kömək edib, əlbir olan və bir-birinin ardınca gələn düşmənlərə lənət et! İlahi, onların hamısına lənət et!

(100 dəfə) – Salam olsun sənə, ey Əba Əbdillah və salam olsun o ruhlara ki, sənin qarşında təzim etmişlər. Bizdən sənə Allahın salamı olsun, nə qədər ki, mən varam və nə qədər ki, gecə-gündüz bərqərardır. Allahdan istəyirəm ki, sənin bu ziyarətini mənim son ziyarətim qərar verməsin.

Salam olsun Hüseynə, Əliyyibnil Hüseynə, Hüseynin övladlarma, Hüseynin səhabələrinə. İlahi mənim lənətimi (Muhəmməd və Ali Muhəmmədin haqqını qəsb edərək onlara zülm edən) ilk zalıma məxsus etl Əvvəlcə ilk zalımdan başla, sonra ikinciyə, sonra üçüncüyə, sonra dördüncüyə lənət et!

İlahi, beşinci yerdə Yezidə lənət et! Übeydullah ibni Ziyada, Mərcanənin oğluna, Ömər ibni Sədə, Şimrə, Əbu Sufyan övladlarına, Ziyad övladlarına, Mərvan övladlarına Qiyamət gününə kimi lənət et! (Səcdəye gedərək)

– İlahi, Sənə həmd-səna edirəm, Əhli-beytin müsibətində iştirak edənlərin Sənə şükür, həmd-səna etməsi kimi, Allaha həmd-səna edirəm müsiybətimin böyüklüyünə görə.

İlahi, İmam Hüsevnin (ə) şəfaətini mənə qismət et, məni, Öz dərgahında Hüseyn (ə) və onun səhabələri ilə birlikdə, əməli saleh, uca məqamlı.

Həqiqət axtaran, qədəmlərəmi sidq qədəmli, sabitqədəm et. Elə səhabələr ki, öz ruhlarını (yaxud qəlblərini pak qanlarını) Hüseynə (ə) fəda etdilər.

Aşura Ziyarəti Ərəbcə

Əssəlamu əleykə ya Əba Əbdillah. Əssəlamu əleykə yəbnə Rəsulillah. Əssəlamu əleykə yəbnə Əmiril-muminin vəbnə seyyidil vəsiyyin.

Əssəlamu əleykə yəbnə Fatimətə seyyidəti nisail aləmin. Əssəlamu əleykə ya Sarəllahi vəbnə sarihi vəl vitrəl məutur. Əssəlamu əleykə və ələl ərvahilləti həllət bifinaik.

Əleykum minni cəmiən salamullahi əbəda ma bəqitu və bəqiyəl leylu vən nəhar. Ya Əba Əbdillah ləqəd əzumətir rəziyyətu və cəllət və əzumətil musibətu bikə əleyna və əla cəmii əhlil islam və cəllət və əzumət musibətukə fissəmavati əla cəmii əhlissəmavat.

Fələənallahu ummətən əssəsət əsasəz zulmi vəl cəuri əleykum əhləl bəyt və ləənəllahu ummətən dəfəətkum ən məqamikum və əzalətkum ən məratibikumulləti rəttəbəkumullahu fiha və ləənəllahu ummətətn qətələtkum və ləənəllahul muməhhidihə ləhum bittəmkini min qitalikum.

Bəri tu iləllahi və ileykum minhum və min əşyaihim və ətbaihim və əuliyaihim. Ya Əba Əbdillah inni silmun limən saləməkum və hərbun limən harəbəkum ilə yaumil qiyaməh. Və ləənəllahu alə ziyadin və alə mərvan və ləənəllahu bəni uməyyətə qatibəh və ləənallahubnə mərcanəh və ləənallahu umərəbnə səd və ləənallahu şimra və ləənallahu ummətən əsrəcət və əlcəmət və tənəqqəbət li qitalik. Bi əbi əntə və ummi.

Ləqəd əzumə musabi bikə, fə əs-əlullahəlləzi əkrəmə məqaməkə və əkrəməni bikə ən yərzuqəni tələbə sarikə məə imamin mənsurin min əhli-beyti Muhəmmədin səlləllahu əleyhi və alih.

Allahumməcəlni indəkə vəcihən bil Huseyni əleyhissəlam fid-dunya vəl axirəh. Ya Əba Əbdillah! İnni ətəqərrəbu iləllahi və ilə Rəsulihi və ilə Əmiril-muminin və ilə Fatimətə və iləl Həsəni və ileykə bi muvalatikə və bil bəraəti mimmen qatələkə və nəsəbə ləkəl hərb.

Və bil bəraəti mimmən əssəsə əsasə zalikə və bəna əleyhi bunyanəhu və cəra fi zulmihi və cəurihi əleykum və əla əşyaikum. Bəri tu iləllahi və ileykum minhum və ətəqərrəbu iləllahi summə ileykum bi muvalatikum və muvalati vəliyyikum və bil bəraəti min əədaikum vən nasibinə ləkumul hərb.

Və bil bəraəti min əşyaihim və ətbaihim. İnni silmun limən saləməkum və hərbun limən harəbəkum və vəliyyun limən valakum və əduvvun limən adakum. Fə-əs-əlullahəlləzi əkrəməni bimərifətikum və mərifəti əuliyaikum və rəzəqənil bəraətə min ə’daikum ən yəc-ələni məəkum fid-dunya vəl axirəh. Və ən yusəbbitəli i’ndəkum qədəmə sidqin fid-dunya vəl axirəh.

Və əs-əluhu ən yubəlliğənil məqaməl məhmudə ləkum Pndəllahi və ən yərzuqəni tələbə sarikum məə imamin hudən zahirin natiqin bil həqqi minkum və əs-əlullahə bi həqqikum və bişşənilləzi ləkum indəhu ən yu’tiyəni bi musabi bikum. Əfzələ ma yu’ti musabən bi musibətihi musibəh.

Ma ə’zəməha və ə’zəmə rəziyyətəha fil islam və fi cəmiis-səmavati vəl ərz. Allahumməcəlni fi məqami haza mimmən tənaluhu minkə səlavatun rəhmətun və məğfirəh. Allahumməcəl məhyayə məhya Muhəmmədin və ali Muhəmməd və məmati məmatə Muhəmmədin və ali Muhəmməd.

Allahummə innə haza yaumun təbərrəkət bihi bənu uməyyəh vəbnu akilətil əkbad. Əlləinubnul ləini əla lisanikə və nisani nəbiyyikə səlləllahu əleyhi və alih fi kulli məutinin və məuqifin vəqəfə fihi nəbiyyukə səlləllahu əleyhi və alih.

Allahumməl-ən əbasufyanə və muaviyətə və yəzidəbnə muaviyəh, əleyhim minkəl lənətu əbədəl abidin və haza yaumun fərihət bihi alu ziyadin və alu mərvanə bi qətlihumul Huseyn səlavatullahi əleyh. Allahummə fəzaif əleyhimul lənə minkə vəl əzabəl əlim.

Allahummə inni ətəqərrəbu ileykə fi hazal yaum və fi mauqifi haza və əyyami həyati bil bəraəti minhum vəl lənəti əleyhim və bil muvalati linəbiyyikə və ali nəbiyyikə əleyhi və əleyhimus səlam.

Sonra bu sözü 100 dəfə devirsən: Allahumməl-ən əvvələ zalimin zələmə həqqə Muhəmmədin və ali Muhəmməd və axirə tabiin ləhu əla zalik. Allahumməl-ənil isabətəlləti cahədətil Huseyn və şayəət və bayəət və tabəət əla qətlih. Allahumməl-ənhum cəmiə.

Sonra bu sözü də 100 dəfə devirsən:

Əssəlamu əleykə ya Əba Əbdillah və ələl ərvahilləti həllət bifinaik. Əleykə minni səlamullahi əbəda ma bəqitu və bəqiyəlleylu vənnəhar vəla cəələhullahu axirəl əhdi minni liziyarətikum. Əssəlamu ələl Huseyn və əla Əliyyibnil Huseyn və əla əuvladil Huseyn və əla əshabil Huseyn.d00 dəfə deyilən hissəsi bura aədərdir)

Allahummə xussə əntə əvvələ zalimin billəni minni vəbdəh bihi əvvələn summəs-saniyə vəs-salisə vər-rabi. Allahimməl-ən yezidə xamisa vəl-ən ubeydullahibni ziyadin vəbnə mərcanəh və umərəbnə səd və şimra və alə əbisufyanə və alə ziyadin və alə mərvanə ila yaumil qiyaməh. (Duanın bu verində səcdəvə aedib devirsən)

Allahummə ləkəl həmdu həmdəşşakirin. Ləkə əla musabihim əlhəmdulillahi əla azimi rəziyyəti. Allahummərzuqni şəfaətəl Huseyn yauməl vurud və səbbit li qədəmə sidqin indəkə məəl Huseyni və əshabil Huseyn. Əlləzinə bəzəlu muhəcəhum dunəl Huseyn əleyhissəlam.

Qeyd. Əgər kimin üçünsə duanın 100 dəfə təkrarlanan hissəsini oxumaq çətin olsa, onda təkrarın əvəzinə, duanın qeyd olunan hər iki hissəsini bir dəfə deyib sonra bir dəfə “tis ətə və tis-inə mərrəh” (mənası “99dəfə” deməkdir) sözünü desin.

ÂŞÛRÂ

YUSUF ŞEVKİ YAVUZ, “ÂŞÛR”, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/asura (13.03.2023).

Kopyalama metni

Âşûrâyı on sayısı ile ilgili olan aşr ve âşir veya develerin güdülmesiyle ilgili ışr kökünden türemiş Arapça bir kelime kabul edenler olduğu gibi, bu dilde “fâûlâ” vezninin bulunmadığını ileri sürerek İbrânîce’den geldiğini söyleyenler de vardır. Fakat âlimlerin çoğu bu görüşe katılmamakta, kelimenin Arapça asıllı olduğunu benimsemektedirler. Âşûrânın menşei hakkında kaynakların belirttiği görüşleri iki noktada toplamak mümkündür. 1. Âşûrâ, Hz. Mûsâ ve kavminin, Firavun’un zulmünden kurtulduğu ve yahudilerin oruç tutmakla mükellef olduğu bir gündür. Daha çok müsteşriklerin benimsediği bu görüşe göre müslümanların mübarek bir gün olarak kabul edip oruç tuttukları âşûrâ yahudi geleneğine dayanmaktadır. 2. Âşûrâ, Hz. Nûh’tan itibaren bütün Sâmî dinlerde mevcut olan ve Câhiliye Arapları arasında da Hz. İbrâhim’den beri önemli görülüp oruç tutulan bir gündür. Bu görüş, Hz. Âişe ile Abdullah b. Ömer’in rivayetlerine dayanır. Âişe’nin rivayeti şöyledir: “Âşûrâ Kureyş’in Câhiliye devrinde oruç tuttuğu bir gündü. Resûlullah da buna riayet ediyordu. Medine’ye hicret edince bu orucu devam ettirmiş ve başkalarına da emretmişti. Fakat ramazan orucu farz kılınınca kendisi âşûrâ gününde oruç tutmayı bırakmış, bundan sonra müslümanlardan dileyen bu günde oruç tutmuş, dileyen tutmamıştır” (Buhârî, “Ṣavm”, 69; Müsned , VI, 29-30). Abdullah b. Ömer’in aynı konudaki rivayeti de şöyledir: “Âşûrâ Câhiliye devri insanlarının oruç tuttuğu bir gündü. Fakat ramazan orucu farz kılınınca Resûlullah’a âşûrâ konusu sorulmuş, o da, ‘Âşûrâ Allah’ın günlerinden bir gündür, dileyen bu günde oruç tutsun, dileyen tutmasın’ buyurmuştur” ( Müsned , II, 57, 143). Ashap arasında ilimleriyle temayüz etmiş bu iki sahâbînin rivayetlerinden, âşûrânın Câhiliye Arapları’nca önemli sayıldığı açıkça anlaşılmaktadır. Hz. Âişe’nin âşûrâ gününde Kâbe örtülerinin değiştirildiğini anlatan diğer bir rivayeti de bunu desteklemektedir ( Müsned , VI, 244). Araplar’ın, âşûrâ günü doğduğu rivayet edilen ve Kâbe’yi inşa eden ataları Hz. İbrâhim’in hâtırasına hürmeten bu günü yaşatmış olmaları uzak bir ihtimal değildir. Hz. Mûsâ ile İsrâiloğulları’nın Firavun’un elinden âşûrâ günü kurtulduğunu ve Hz. Nûh’un gemisinin Cûdî dağına aynı gün oturduğunu söyleyen yahudileri Hz. Peygamber’in tekzip etmemesi, hatta, “Biz Mûsâ’ya sizden daha lâyıkız” diyerek bu günde oruç tutulmasını emretmesi (bk. Buhârî, “Ṣavm”, 69; Müsned , II, 359-360), âşûrânın Nûh’tan itibaren semavî dinlerde önemli bir yer işgal ettiğine işaret etmektedir. Âşûrânın menşeiyle ilgili bu iki yorum dışında bazı tarih, hadis ve fıkıh kitaplarında yer alan haberler, bu günü Hz. Âdem’in tövbesinin kabul edildiği, Hz. Yûnus’un balığın karnından çıkarıldığı, Hz. Mûsâ ve Îsâ’nın doğduğu, Hz. Süleyman’a mülkün verildiği, Hz. Dâvûd’un tövbesinin kabul edildiği, Hz. Peygamber’in geçmiş ve gelecek bütün günahlarının affedileceğine dair kendisine Allah tarafından teminat verildiği ve Mekke’den Medine’ye hicret ettiği gün olarak tavsif ederler (Diyarbekrî, I, 360). Ne var ki bunları ilmen doğrulama imkânı olmadığı gibi bir kısmının yanlışlığı da ortadadır. Meselâ Hz. Peygamber’in Medine’ye hicreti 10 Muharrem’de değil 12 Rebîülevvel’de gerçekleşmiştir. Bunun dışındaki rivayetlerin ise İsrâiliyat’a dayandığı kabul edilmektedir. Hz. Nûh zamanından beri bütün Sâmî dinlerde makbul sayılan âşûrâ gününde oruç tutmak yahudilere farz kılınmıştı. Onlar, yedinci ayları olan Tişrin’in onuncu gününe rastlayan âşûrâyı bayram telakki ederek birtakım merasimler icra eder ve bir yıllık günahlardan temizlenmek üzere oruç tutarlardı (Levililer, 16/30-34, 23/27). Câhiliye devrinde Kureyş’in de tuttuğu âşûrâ orucunu Hz. Peygamber bi‘setten önce tutmuş, sonra bir ara terketmişse de Medine’ye hicret edince Hz. Mûsâ’nın şeriatına uyarak ramazan orucu farz kılınıncaya kadar bir veya iki sefer o da bu orucu tutmuş ve müslümanlara da tutmalarını emretmiştir. Hatta bu konuda henüz bir emir bulunmamakla birlikte Resûlullah münâdîler çıkararak âşûrâ orucunu halka duyurmuş, geceleyin oruca niyet etmeyenlerin günün yarısında haberdar olsalar dahi o andan itibaren oruca başlamalarını emretmiş (Buhârî, “Ṣavm”, 69), ancak ramazan orucunun farz kılınmasıyla bu orucu isteğe bırakmıştır. Ramazan orucunun farziyetinden önce yirmi dört saat devam eden âşûrâ orucunun bu tarihten itibaren müstehap olduğunda ittifak eden âlimler, Hz. Peygamber’in bu konudaki emrinin ramazan orucundan önceki dönem için vücûb ifade edip etmeyeceği hususunda ihtilâf etmişlerdir. Ebû Hanîfe ile bazı Şâfiîler âşûrâ orucunun önceleri vâcip olduğunu, fakat bu hükmün ramazan orucu ile neshedildiğini, Hanbelîler ve bir kısım Şâfiîler ise müstehap olduğunu kabul etmişlerdir. Hz. Peygamber’in âşûrâ orucunu tutmayı yahudilerden öğrendiğini, fakat aralarının bozulması üzerine bu orucu terkedip ramazanı farz kıldığını öne süren müsteşrik Caetani ( İslâm Tarihi , III, 207-208) ile Wensinck’in ( EI 2 [Fr.] , I, 726) iddiaları son derece sübjektif ve hatta art niyetin bir ifadesidir. Zira, yukarıda da belirtildiği gibi, Araplar’ın Câhiliye devrinde âşûrâ gününe önem verip oruç tuttukları, Hz. Peygamber’in de bi‘setten önce bu oruca devam ettiği sahih rivayetlerle sabittir. Esasen Caetani’nin, bu haberin sadece Âişe rivayetiyle yalnız Buhârî’de bulunduğunu söylemesi araştırmalarının eksikliğini gösterir. Çünkü bu haber Hz. Âişe yanında Abdullah b. Ömer ve Abdullah b. Umeyr rivayetiyle de sabit olup bu rivayetler birkaç hadis kitabında mevcuttur (bk. Müslim, “Ṣıyâm”, 134; Tirmizî, “Ṣavm”, 50; el-Muvaṭṭaʾ , “Ṣıyâm”, 33). Caetani’nin, orucu Allah’ın değil Hz. Peygamber’in farz kıldığını öne sürmesi ise İslâm’a karşı kötü niyetli bir yaklaşımın tipik örneğidir. Her şeyden önce, ibadetlerin şekil ve zamanının Allah tarafından tayin edildiği hususu, bütün semavî dinlerin kabul ettiği bir gerçektir. Hz. Nûh, İbrâhim, Mûsâ ve Îsâ’nın dini üzere gönderilen (bk. el-Hac 22/78; eş-Şûrâ 42/13) Hz. Muhammed’in sadece yahudilere has olmayan âşûrâ orucunu emretmesi tabii bir şeydir. Böyle bir tavsiyeden yahudileri taklit ettiği neticesini çıkarmak, semavî dinlerin aynı kaynağa bağlı olduğunu kabul etmemektir. Kaldı ki Resûl-i Ekrem, yahudileri taklit etmemek ve hurafelerinin İslâm bünyesine girmesine engel olmak için müminleri uyarmış ve sadece âşûrâ günü değil muharremin dokuz, on ve on birinci günlerinde oruç tutmalarını tavsiye etmiştir (Buhârî, “Ṣavm”, 69; Aynî, IX, 190). Âşûrâ orucunda, müslümanların yılın on iki ayı içinde değişen kamerî takvimi, yahudilerin ise kendilerine has şemsî-kamerî karışımı ve sadece eylül-ekim ayları içinde değişen bir takvimi kabul etmeleri, yahudiler kefâret orucu tutup bayram yaparken müslümanların geçmiş peygamberlerin sünnetine uyarak sadece oruç tutması gibi farklar, İslâm ve yahudi telakkilerini birbirinden ayıran hususlardır. Âşûrâda oruç tutmanın fazileti konusunda sahih hadislerin bulunmasına karşılık o gün yıkanmak, gözlere sürme çekmek, süslenmek, kına yakmak, bayramlaşmak, hububat karışımı aş (aşure) pişirmek, sadaka vermek, mescidleri ziyaret etmek, kurban kesmek gibi fiiller hakkında sahih bir rivayete rastlanmamıştır. Hadis olduğu öne sürülen metinlerin birçoğunun gerçekte hadis olmayıp Câhiliye âdetlerine ve yahudi geleneklerine dayanması kuvvetle muhtemeldir. Zira bu âdetleri Resûlullah’ın ve ashabının yaptığına dair herhangi bir kayıt yoktur. Meselâ, “Âşûrâ günü sürme çeken helâk olmaz”, “Âşûrâ günü gusleden o yıl hasta olmaz” tarzındaki rivayetler son devir kitaplarında yer almış ve İbn Teymiyye’nin ifadesine göre bu gibi hususlar Ehl-i beyt’e buğzeden Nâsibîler tarafından uydurulmuştur ( Mecmûʿu fetâvâ , II, 302). Âşûrâ’nın İslâm tarihinde siyasî bir yönü de vardır. Hz. Hüseyin’in 10 Muharrem 61’de (10 Ekim 680) Kerbelâ’da şehid edilmesinden sonra Şîa için bu tarih önem kazanmış ve Hz. Hüseyin’in intikamını alma ahdinin tazelendiği bir matem günü olmuştur. Şiîler’in her yıl dövünerek, kendilerine işkence yaparak tutmaya başladıkları bu matem orucu Şiî-Fâtımî devletinin himayesinde devlet merasimleriyle icra edilmiş, daha sonra bu merasimler İran’da gelenek halini almıştır (bk. TÂZİYE). Esasen dinin yasakladığı bu nevi bir matem, Şiî inancın canlı tutulmasında ve mezhep bütünlüğünün sağlanmasında önemli rol oynamıştır. Âşûrâyı Şîa’nın yas günü ilân etmesine karşılık Emevîler Kerbelâ faciasını unutturmak için bir vesile sayarak o günü âdeta bir bayram kabul etmişlerdi. Hatta Fâtımî Devleti’nin yıkılmasından sonra şenlikler düzenlenmiş, tatlı yiyecekler pişirilmiş ve bu konudaki bid‘atların haklı gösterilmesi maksadıyla çeşitli hadisler uydurulmuştur. Müslüman Türkler’in dinî halk geleneğinde önemli bir yer tutan âşûrâ, aynı zamanda, muharremin onuncu günü başlamak üzere daha sonraki günlerde de özel merasimlerle pişirilip dağıtılan tatlıya (aşure) ad olmuştur. Çok eskiden beri devam eden aşure aşı Osmanlılar döneminde sarayda da pişirilirdi. Helvacıların nezaretindeki aşçılar ve kiler ağaları tarafından hazırlanan aşure, muharremin onundan itibaren “aşure testisi” adı verilen özel kaplarla saray dairelerine ve halka birkaç gün süreyle dağıtılırdı. Anadolu’da zengin aileler ve esnaf teşkilâtları tarafından pişirilen aşure sebilciler, duâgûlar ve halkın iştirak ettiği merasimlerle dağıtılır, bazı bölgelerde aşure dağıtımından sonra kurban kesilirdi. Günümüzde de âşûrâ orucu tutmak ve aşure tatlısı pişirmek bütün canlılığıyla devam etmektedir.
BİBLİYOGRAFYA Lisânü’l-ʿArab , “ʿâşûrâʾ” md. el-Muvaṭṭaʾ , “Ṣıyâm”, 11, 33. Müsned , II, 57, 143, 359-360; VI, 29-44, 244. Buhârî, “Ṣavm”, 69. Müslim, “Ṣıyâm”, 20, 134. Tirmizî, “Ṣavm”, 50. Taberî, Târîḫ (Ebü’l-Fazl) , II, 417. Serahsî, el-Mebsûṭ , III, 67. İbn Kudâme, el-Muġnî , III, 174. İbn Teymiyye, Mecmûʿu fetâvâ , II, 295, 302. İbn Kayyim el-Cevziyye, Zâdü’l-meʿâd , II, 70. Aynî, ʿUmdetü’l-ḳārî , Kahire 1392/1972, IX, 190, 191. İbnü’l-Hümâm, Fetḥu’l-ḳadîr (Bulak) , II, 47. Diyarbekrî, Târîḫu’l-ḫamîs , I, 360. L. Caetani, İslâm Tarihi (trc. Hüseyin Cahid), İstanbul 1924-27, III, 207-208. Pakalın , I, 101-102. E. Gugenheim, Le Judaïsme dans la vie quotidienne , Paris 1970, s. 70. Muhammed eş-Şerkāvî, “Fî Mevkibi ʿâşûrâʾ”, ME , XLIV/1 (1978), s. 25-29. W. Ende, “The Flagellations of Muḥarram and the Shiʿite ʿUlamāʾ”, Isl. , LV/1 (1978), s. 19-36. M. Smith, “ʿAşūre and, in particular, the ʿaşūre of Muharrem”, JTS , VIII (1984), s. 229-231. İTA , “Âşûrâ”, I, 605-613. Zuhur Ahmed Azhar – Murtazâ Hüseyin Fâzıl, “ʿÂşûrâʾ”, UDMİ , XII, 672-676. A. J. Wensinck – Ph. Marçais, “ʿĀs̲h̲ūrāʾ”, EI 2 (Fr.) , I, 726-727. M. Ayoub, “ʿĀšūrāʾ”, EIr. , II, 874-876.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1991 yılında İstanbul’da basılan 4. cildinde, 24-26 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.

İlişkili Maddeler

Hicrî yılın ilk ayı.
Hz. Hüseyin’in türbesinin bulunmasından dolayı Şiîler’ce kutsal sayılan şehir.

Hz. Hüseyin ile yakınlarının Kerbelâ’da şehid edilmesini konu alan temsilî gösteriler için İmâmiyye Şîası arasında kullanılan bir terim.

TDV İslâm Ansiklopedisi Madde Bildirim Formu

Bu form aracılığıyla, sadece OSMANLILAR//8-mali-yapi maddesi ile alakalı mesajların iletilmesi rica olunur. TDV İslâm Ansiklopedisi’nin elektronik sürümü hakkındaki diğer hususların ise İletişim Formu aracılığıyla iletilmesi rica olunur.

Her hakkı mahfuzdur. TDV İslâm Ansiklopedisi’nin her türlü telif hakkı TDV İslâm Araştırmaları Merkezi’ne ait olup 5846 sayılı Kanun hükümlerine tâbidir. TDV İslâm Ansiklopedisi internet sayfalarındaki yazıların bütün olarak elektronik ya da matbu bir ortamda yayımlanması yasaktır; ancak kaynak gösterilmesi (TDV İslâm Ansiklopedisi internet sitesinde yer aldığının ifade edilmesi) ve doğrudan aktif bağlantı verilmesi şartıyla yazılardan kısa bölümler iktibas edilebilir. TDV İslâm Ansiklopedisi internet sayfalarında yer alan resim, fotoğraf, grafik, çizim, cetvel vs. her türlü görüntü malzemesinin başka bir ortamda yayımlanması kesinlikle yasaktır.

Otuz üç yıllık birikim, yeni yüz: TDV İslâm Ansiklopedisi İnternet sitesi test yayınında. Daha fazla bilgi

Aşuranın drslri

Mәhәrrәm ayı – Hicri təqviminin ilk ayıdır. Uca Allahın aşağıdakı ayədə bildirdiyi kimi, dörd haram (müqәddәs) aylardan biridir. ƏLAVƏ OLARAQ OXU:

Uca Allah belə buyurur: “Həqiqətən, Allah yanında ayların sayı göyləri və yeri yaratdığı gündən bəri Allahın Kitabında on ikidir. Onların dördü (rəcəb, zülqədə, zilhiccə və məhərrəm) haram aylardır. Bu (İslam), doğru dindir. Ona görə də həmin aylarda özünüzə zülm etməyin”. (Tövbə, 36) Әbu Bəkrə rəvayət edir ki, Peyğəmbər (ona və ailəsinə salam olsun) dedişdir: “İl – on iki aydan ibarətdir. Onlardan dördü haramdır: arda-arda gələn üç ay – Zül-Qadə, Zilhiccə və Mәhərrəm; Cumədəl-Axir və Şaban ayının arasında olan Rəcəb ayı”. (Buxari, 2958) Bu ayın Mәhərrəm adlandırılması, mənasının ‘haram (müqəddəs) olan’ olmasına görədir. Uca Allahın “..həmin aylarda özünüzə zülm etməyin” sözü, bu aylarda edilən günahların, digər aylarda edilən günahlardan daha böyük olması səbəbilədir. Qatadə (Allah ondan razı olsun) “..həmin aylarda özünüzə zülm etməyin” ayəsi haqda belə demişdir: “Bu haram aylarda günah etmək, digər vaxtlarda edilən günahlardan daha şiddətli və daha böyükdür. Digər vaxtlarda edilən günahlar da təbii ki böyükdür. Lakin Allah, istədiyi zamanı seçərək daha da əzəmətləndirir”. Həmçinin deyir: “Allah, Öz məxluqundan müəyyən kəsləri seçmişdir. O, mələklər arasından elçilər, insanlar arasından peyğəmbərlər, sözlər arasından Onu zikr etməyi, yerdә üzündə məscidləri, aylar arasından Ramazan və haram ayları, günlərdən Cümə gününü, gecələrdən isə, Qədr Gecəsini seçmişdir. Buna görə də Allahın əzəmətləndirilməsini söylədiklərini, əzəmətləndirin.” (İbn Kəsir, Tövbə surəsi 36-cı ayənin təfsiri). Bizdən öncə yaşamış xeyirli insanlar üç “10-luğu” əzəmətləşdirərdilər:

“Məhərrəm ayının ilk on gününü, Zilhiccə ayının ilk on gününü və Ramazan ayının son on gününü.” (Raddul-Mənsur, 8/501)

✔ Məhərrəm ayında daha çox nafilə oruc tutmağın üstünlüyü Hədisdə deyilir: “Allah Rəsulu (ona Allahın salamı olsun) dedi: “Ramazan ayından sonra ən üstün dərəcəli oruc, Allahın ayı olan Mәhərrəmdədir”. (Muslim, 1982) Ay adının Allah sözü ilә birgә işlәdilmәsi (nisbət edilməsi), bu ayın əzəmətini daha da açıq şəkildə ifadə edir. Uca Allah, istədiyi zamanı və məkanları seçәrәk, onları fәzilәtli etmiş, insanları da bu fürsәtlәrdәn istifadә edәrәk savab qazanmağa çağırmışdır. Böyük alim İbn Abdus-Salam (Allah rәhmәt etsin) demişdir: “Zamanlar və məkanlar iki yolla fəzilətləndirilir. Biri dünyəvi, ikincisi isə dini yolla. İkincisinə gəldikdə – səbəbi budur ki, Uca Allah o vaxt və məkanlarda edilən əməllərə daha böyük savab verməklә, qullarına Öz səxavətini bəxş edir. Məsələn, Ramazan ayında tutulan oruca, digər vaxtlarda tutulan orucdan daha böyük savab verir. Eləcə də, Aşura günündə.. Bunun üstünlüyü, Allahın qullarına qarşı səxavəti və mərhamətindən dolayıdır..” (Qavaid әl-Әhkәm, 1/38). ✔ Mәhərrəm ayından əldə olunacaq ibrətlər. Mәhərrəm ayı, Peyğəmbərimizin Məkkədən Mədinəyə hicrət etməsi hadisəsindəki bir çox dərs və ibrətləri xatırladır. Bütün bunlar bizlərə, Hicri təqviminin başlıca əhəmiyyətini anlamağa yardım edir. Hicrət hadisәsinin, İslamın inkişafında mühüm bir addım olmasını yada salmaqda da fayda vardır. Belə ki, tarix boyunca İslam, hicrətdәn faydalanmışdır. Bir çox qitәlәrdә İslamın mövcud olması və inkişaf etmәsi, oraya hicrət edənlərin səyləri və Allah yolunda çalışanların zəhmətləri nəticəsində olmuşdur. Mәhərrəm ayının 9 və 10-cü günü oruc tutmaq Peyğəmbərimizin tövsiyyəsidir (sünnəsidir). O (ona Allahın salamı olsun) 10-cu günü (Aşura günü) oruc tutmuş, öz səhabələrini də buna təşviq etmişdir. * Hz Hüseyn (Allah ondan razı olsun) və onun ailəsinin böyük fədakarlığı. Əhli-Beytin dahi şəxsiyyəti və İmamı olan Hz. Hüseyn’in Kərbəla’da şəhid olması da, aşura gününə təsadüf edir. Yəni, bu hadisə, aşura gününün əsl səbəbi deyildir. Peyğəmbərimizin vəfatından illər sonra, bu faciə baş vermiş və aşura gününə təsadüf etmişdir. Biz Kərbəla epizodundan qəhrəmanlıq dərsləri, səbr və mətanət nümayiş etdirməyi öyrənməliyik. Nə Peyğəmbər, nə də əhli-beyt, bu ayı yasa çevirməmiş, sinə vurub, ağı deməmişlər. Bu, hər kəsin dəqiq olaraq bildiyi bəsit bir məsələdir. Deməli, aşura – Kərbəla faciəsi ilə başlamayıb və tamamilə fərqli bir şeydir. Fəzilətli bir şəxsin, mübarək bir gündə şəhid olması, o günün mahiyyətini sonradan dəyişə bilməz. Çünki, din artıq tamamlanmışdır, yeni ritualların əlavə olunması mümkünsüzdür. Peyğəmbər vəfat etmiş, Quran tamamlanmışdır. Aşura orucunun da nə Kərbəlayla, nə bayramla, nə də Yezidlə bir əlaqəsi yoxdur,birbaşa Peyğəmbərin tövsiyəsidir. Ümumiyyətlə İslam şəriətinə görə bayram günü oruc tutmaq haramdır, qadağandır. Bir sözlə, bəzi iddialar həqiqətən də çox əsassız və məntiqsizdir. ƏLAVƏ – 1:

ƏLAVƏ – 2:

Lakin Quran və Sünnədə əsası olmayan bəzi adət-ənənələri (matəm, ağlaşma, zəncir vurmaq və s.) etməkdən də çәkinmәliyik. Çünki bunu nə Allah, nə də onun Rəsulu buyurmamışdır, ondan sonra gələn xeyirli insanlardan heç vaxt belə əməllər etməmişlər. ✔ Aşuranın tarixi Uca Allahın göndərmiş olduğu dini, doğru anlamağa yardımçı olacaq vasitələrdən biri də, Qurani-Kərimdə olan peyğəmbərlər vә keçmiş ümmətlərə dair hekayələrdən ibrət almaq-dır. Uca Allah buyurmuşdur: “(Peyğəmbərlərin) hekayətlərində ağıl sahibləri üçün, sözsüz ki, bir ibrət vardır..” (Yusuf, 111) Onun Öz Kitabında söylədiyi hadisәlərdən biri dә, Allahın ayı olan – müqəddəs Məhərrəm ayında baş verən hadisədir. Bu, Musa peyğəmbər və Misirin qəddar Fironu (kralı) olmuş || Ramzes’lə bağlıdır. Rəbbimiz Quranda bu haqda belə buyurmuşdur: “Biz inanan bir tayfa üçün sənə Musanın və Fironun hekayətindən (bir qismini) olduğu kimi söyləyəcəyik. Həqiqətən, Firon yer üzündə (Misirdə) baş qaldırıb onun əhalisini zümrələrə bölmüşdü. (Firon) onların arasında olan bir tayfanı (İsrail oğullarını) gücsüz (aciz) görüb onların (yeni doğulan) oğlan uşaqlarını öldürür, qızlarını isə sağ buraxırdı. O, həqiqətən, (yer üzündə) fitnə-fəsad törədənlərdən idi! Bis isə istəyirdik ki, o yerdə zəif düşüb əzilənlərə (İsrail oğullarına) mərhəmət göstərək, onları (xeyirxah işlərdə) öndə gedənlər və (Fironun mülkünə) varislər edək. Və onları yer üzündə (Misirdə, Şamda) yerləşdirib möhkəmləndirək, Firona, (vəziri) Hamana və ordularına onların qorxub çəkindikləri şeyi (İsrail oğullarından birinin əli ilə məhv edilib hakimiyyətlərinə son qoyulmasını) göstərək.” (Qasas, 3-6) Firon, İsrail övladlarına hökmranlıq edәrәk onları kölə edir, yeni anadan olmuş uşaqları öldürür, qadınları isə, sağ saxlayırdı. Bu cinayət əməli etmə səbəbi, doğulacaq uşaqların birindən gələ biləcək haqq və hakimiyyət qorxusu idi. İsrail övladları, İbrahim peyğәmbәrdәn onlara gәlmiş bilgilәrә əsasən bilirdilər ki, onun nəslindən gələcək bir şəxs, Misir krallığını dağıdacaq. Falçıların verdikləri xəbərə əsasən, qorxuya düşən Firon isә, öz güc varlığını qorumaq üçün əsgərlərinə, İsrail övladlarının yeni doğulan bütün uşaqlarını öldürməyi əmr etmişdi. Bununla belə, əvvəlcədən aldığı bütün tədbirlər, onu Allahın Qədər’indən mühafizə etmək üçün kifayət etmədi. Beləcə Allah, Musa peyğəmbərin əmin-amanlıqda böyüməsini, öldürülməkdən xilas olunmasını və həmçinin yetkinlik dövrünə çatana qədər Allahın himayəsi altında Fironun öz evində böyüməsini tәmin etdi. İllər sonra isə, Fironun ‘fironluğunun’ bir nömrәli әngәllәyicisi olan Musaya qarşı olan zülmlәr, bu dahi peyğәmbәrin vә onunla birlikdə olan haqq әhlinin canlarını qurtarmaq üçün qaçmalarıyla yekunldı. Mәşhur – dәnizin yarılması hadisәsi nәticәsindә, Musa peyğәmbәr vә onunla birgә olanlar qurtulmuş, Firon isә hәlak olmuşdu. Bu əzəmətli hadisə müqəddəs Muhərrəm ayının 10-cu günü baş vermişdir. Bu günü yəhudilər ‘Yәvmul Aşura‘ (Aşura günü) olaraq adlandırırlar. Musa peyğəmbər (ona Allahın salamı olsun) həmin günü oruc tutmuş, insanları da bu əmələ çağırmışdır. İbn Abbas rəvayət edir ki, Hz. Məhəmməd Mədinəyə gəldikdә, yəhudilərin Aşura günü oruc tutduqlarına şahid olmuş vә onlardan belə soruşmurdu: “Bu günün əhəmiyyəti nədir ki, siz bu gün oruc tutmusunuz?” Onlar belә cavab verdilәr: “Bu, böyük əhəmiyyəti olan bir gündür. Allah, Musa və onun camaatını xilas etmiş, Fironu və onun camaatını isә suda boğmuşdur. Musa, təşəkkür əlaməti olaraq həmin günü oruc tutmuşdur ki, biz də buna riayət edirik.” Bunun üzərinə Allah Rəsulu dedi: “Biz buna daha haqlıyıq və bizim Musaya olan yaxınlığımız, sizin yaxınlığınızdan daha çoxdur”. Beləcə Allahın elçisi Aşura günü oruc tutdu və həmin gün oruc tutulmasını da müsәlmanlara tövsiyyә etdi. ✔ Aşura günündə oruc tutmağın əhəmiyyəti. Müdrik bir müsəlman, hər zaman mübarək günlərdən fayda götürmәli vә Allaha daha da yaxınlaşmağa can atmalıdır. Bu cür etməklə, öz həyatının bütün sahələrində öndər bir Peyğəmbəri olan Muhəmməd’i (ona Allahın salamı olsun) özünə nümunə və örnək götürmәlidir. İbn Abbas demişdir: “Allah elçisinin bu gündən (Aşura günündən) və bu aydan (Ramazan ayından) başqa vaxtlarda oruc tutmağa daha istəkli olduğunu görmədim”(Buxari, 1867). Başqa bir hədisdə Peyğəmbərimiz demişdir: “Aşura günü orucunun böyük üstünlüyü/fəziləti vardır. Ümid edirəm ki, Allah bu orucu, keçən il (o ildə edilәn günahlar) üçün kəffarə (bağışlanma) kimi qəbul edəcəkdir”. (Muslim) ✘ Aşura günündə oruc tutmaq, İmam Huseynin (Allah ondan razı olsun) şəhid olmasını yas, matəm ilə keçirmək mənasını ifadə etmir. Eləcə də bu, sevinc ifadə etmir. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Məhərrəm ayı və Aşura gününün tarixcəsi çox qədimlərə dayanır. Sonralar baş vermiş hadisələr, bu günün dini fəzilətinə heç bir şey əlavə etməz. Çünki, Peyğəmbərimizin vəfatı ilə, bütün dini ritual və qaydaların əlavə edilməsin – Allah tərəfindən dayandırılmış, İslam dini tamamlanmışdır. Biz İmam Huseynin (Allah ondan razı olsun) şəhadətinə dərindən hörmət edir, İslam uğrunda onun əzəmətli fədakarlığına, şücaətinə ehtiram edirik. O, bizlərə haqq, cəsarət, igidlik və təqvaya dair böyük bir örnək nümayiş etdirmişdir. Hicrətin 61-ci ilində baş vermiş bu hadisə zamanı Hz. Hüseyn, bir çox zalım və fasiqlərin əli ilə öldürülmüşdür. Lakin, Aşura orucunun tarixi çox qədimdir. Bir çox hədis kitablarındakı rəvayətlәrә әsasәn bilirik ki, Peyğəmbərimiz və onun səhabələri Məkkədə olduqları zaman, Məhərrəm ayının 10-cu günü oruc tutardılar. Bu elə bir gün idi ki, Məkkə əhalisi Kəbənin örtüyünü dəyişərdilər. Qureyş qəbiləsi də həmin günü oruc tutardı. (Buxari, 1489 və 1760) Başqa bir rəvayətdə qeyd olunur ki, Mədinə yəhudiləri o gündə ziyafət edәr, Peyğəmbərimiz isә öz səhalərinə onun əvəzinə oruc tutmağı əmr edәrdi. (Buxari, 1866) ✔ Qeyd etmәk lazımdır ki, ilk vaxtlarda Aşura orucunu tutmaq, müsәlmanların üzәrinә vacib idi. Hicrətin 2-ci ilində Ramazan ayı orucu haqqında Allahın əmri gəldiyi zaman, Peyğəmbərimiz, Aşura günü orucunun artıq nafilə (müstəhəb) bir oruc’a çevrilməsini insanlara elan etməsi üçün bir nəfər carçı göndərmişdir. Bütün bunlar göstərir ki, hər bir kәs, bu günü oruc tutmaq və ya tutmamaq mövzusunda sərbəstdir. Lakin, oruc tutanlar üçün böyük bir mükafat vardır (yuxarıda qeyd olunmuşdur). Bu mükafatı әldәn qaçırmaq, biz günahkar müsәlmanlar üçün böyük bir itkidir! ƏLAVƏ OLARAQ OXU:

İbn Abbas demişdir: “Yahudilәrdәn fәrqlәnmәk üçün biz, bu iki gündə (Məhərrəm ayının 9-cu və 10-cü günləri) oruc tutmalıyıq”. (Tirmizi, 686) Digər hədisdə isə, Peyğəmbərimizin belə dediyini rəvayət etmişdir: “Gələn il sağ olsam, (10-cu gün olan aşurayla bәrabәr) 9-cü günü dә oruc tutacağam”. (Musnəd, 2002) Bildiyimiz kimi, növbəti il Əziz Peyğəmbərimiz bu dünyadan, əbədi dünyaya köçmüşdür. Ona və ailəsinə salam olsun! ✔ Aşura ilə əlaqədar yanlış anlayışlar və əsassız adətlər. ✘ Bu gün Adəm’in yarandığı gündür. ✘ Bu gün İbrahim peyğәmbәrin anadan olduğu gündür. ✘ Bu gün Adəm’in tövbəsinin Allah tərəfindən qəbul olunduğu gündür. ✘ Qiyamət günü aşura günü baş verəcək. ✘ Hər kim Aşura günü çimərsə heç zaman xəstələnməz. ✘ Sinә vuraraq ağı demәk. ✘ Bu gündә mütlәq bәdәndәn qan çıxmalıdır -deyә etiqad etmәk. ✘ Baş yarmaq, zәncir vurmaq (әzadarlıq), qola qara ip bağlamaq. ✘ Saat 12-yә kimi sabundan istifadә etmәyin haram olduğuna etiqad etmәk. ✘ Bu vә bundan sonrakı ayın matәm ayları olduğuna etiqad etmәk. ƏLAVƏ OLARAQ OXU:

Bütün bunlar vә qeyd etmәdiyimiz buna bәnzәr digәr hallar, nә peyğәmbәrimiz, nә onun әhli-beyti, nә dә digәr sәhabәlәr tәrәfindәn edilmәmiş vә edilmәsi dә tövsiyyә olunmamışdır. Biz müsәlmanlara düşәn, aşura gününün xeyir vә fәzilәtindәn faydalanmaq vә peyğәmbәrimizin (ona vә ailәsinә salam olsun) keçirdiyi kimi bu günü faydalı şәkildә keçirmәyә çalışmaq olmalıdır. Bununla yanaşı, Peyğәmbәrimizin әziz nәvәsi Hz. Hüseyn’in zalımlar tәrәfindәn şәhid edilmәsi hadisәsinin məhz bu mübarәk günә tәsadüf etmәsini dә xatırlamalı vә Allah yolunda canlarını fәda etmiş öndәrlәri xeyirlә anmalı, lakin dindә әsası olmayan, xurafat әmәl vә inanclardan da uzaq olmalıyıq. İbn Teymiyyə – Hz. Həsən və Hz. Hüseyn (Allah hər ikisindən və atalarından razı olsun) haqqında belə buyurur:

“Uca Allah, bu gündə (Aşura günündə) şəhadəti nəsib edərək Hüseyni ucaltmış, onu öldürənləri, öldürülməsinə kömək edənləri və buna razı olanları isə, alçaltmışdır. Ondan öncə şəhid edilənlər, onun üçün gözəl bir nümunədir. O və qardaşı (Həsən), cənnət gənclərinin seyyidləri/ağalarıdırlar. İkisi də İslamın izzətli/güclü olduğu bir dövrə yetişdi. Hicrət, cihad və əziyyətlərə səbr kimi – əhli-beytin (İslamın ilk illərində) nail olduğu digər (böyük) üstünlüklərə nail ola bilməmişlər. Bu səbəblə də Uca Allah, onların izzətini tamamlamaq və dərəcələrini yüksəltmək üçün (onlara) şəhidlik şərəfini nəsib etmişdir.” (Fətəva, 4/511)