Baldırğanın öd kisəsinə faydaları

Baldıran otunun faydaları

Dağların, dərələrin bənzərsiz neməti – Baldırğan

Ulu Tanrı odlar yurduna nə bəxş edibsə, səxavətini əsirgəməyib. Bütün dünyaya səs salan yeraltı sərvətləri ilə yanaşı, zirvələrində yaşıl çəmənli yerlə göyün birləşdiyi dağlarımız, dərələrimiz də can dərmanı olan bitkilərlə zəngindir. May ayının ilk günlərindən başlayaraq dağlıq ərazilərdə yabanı halda bitən, insanda xoş ovqat yaradan, xüsusi qoxuya malik olan belə qiymətli bitkilərdən biri də can dərmanı adlandırılan baldırğan bitkisidir. Hər tərəfi yaşıllıqlara bürüyən bu bitki, əsasən, Şahbuz, Culfa, Şərur və Ordubad rayonlarındakı dağ çəmənliklərində yetişən yabanı növ tərəvəzlər sırasında yer alır. Ancaq aran ərazilərdə onu bağlarda da bitirən həvəskarlar az deyil. Çoxillik ot bitkilərindən olub, çətirkimilər fəsiləsinə daxil olan baldırğan görənləri öz gözəlliyi ilə heyrətə salır. Hazırda dünyada 60-dan çox növü olan bu bitkinin muxtar respublikamızda 2 növü yayılmışdır. Gözəl təbiətli rayonumuzun Salvartı dağının ətəklərində bitən baldırğan növü bəzək bitkisi kimi Kükü və Aşağı Qışlaq kəndi ərazisində, Keçəldağ yamacında və onun ətrafında yayılmış növü isə sənaye əhəmiyyətlidir. Bitkinin uca gövdəsi qamışvarı, içərisi boş boruya bənzər formalıdır. Yarpaqları boz-yaşımtıl və sadə lələkvarıdır. Ağ-sarımtıl rəngdə çicəkləri olur. Bitkinin çiçəkləri külək və qanadlı həşəratlar vasitəsilə tozlanır. Baldırğanın əsas hissəsi cavan zoğlardır ki, tərkibində bir çox vitamin, şəkər və efir yağları olduğundan yarpaq və meyvələrinin də tərkibində efir yağları vardır.

Hər bitkinin bir yığılma vaxtı olur. Baldırğanın da yığılma vədəsi, elə bax, bu vaxtlardır. İnsan əli dəymədən yabanı halda yetişən və tam təbii məhsul olan baldırğanı yığmaq üçün kənd adamları beş-beş, on-on yığışaraq əvvəlcədən bir vaxt müəyyən edir, səhərin sübh çağından dağlara, dərələrə qalxır.

May ayında dağlarımızı, dərələrimizi yaşıl örpəyə bürüyən bu bitkini yığmaq kənardan asan görünsə də, əslində, bir o qədər də asan deyil. Tünd qoxusu olduğu üçün yığılan zaman çox vaxt adamda kəskin baş ağrıları yarada bilir. Yığmaq üçün iti bıçaqdan istifadə olunur. Torpağın üstündən 3-4 santimetr yuxarı kəsilir. Yığdığımız baldırğanlar yarpaqlarından təmizlənməlidir. Bitkini, əsasən, sərin havalarda, səhərlər gün çıxmamışdan əvvəl yığmaq lazımdır. Və bu bitkini digərlərindən fərqli olaraq, əlcəklə toplamaq məsləhətdir. Ona görə ki bitkinin bıçaqla kəsilən yerindən çıxan şirəsi əllərdə ləkələr və ya yanıqlar yaradır. Dəriyə qıcıqlandırıcı təsir götərir. Kənd adamları baldırğanı həm qışa tədarük edir, həm də ondan turşular bağlayaraq satırlar.

Milli mətbəximizdə ən çox işlənən turşulardan biri olan baldırğan turşusunun yəqin ki, dadını bilməyən tapılmaz. Baldırğandan həm də dadlı mürəbbə hazırlanır. Xalq təbabətində baldırğanın faydaları hər kəsə məlumdur. Belə ki, müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində baldırğan can dərmanıdır. Ondan hazırlanan preparatlardan ödqovucu, soyuqdəymə, ağrıkəsici və sakitləşdirici vasitə kimi istifadə olunur. Bitkinin müalicə məqsədləri üçün yarpaq, kök və toxumlarından istifadə edilir. Kök hissəsi qaraciyər və sarılıq xəstəliklərinin əleyhinə olduqca faydalıdır. Təzə toplanmış bitkidən hazırlanan çaydan qastrit, həzm sisteminin pozulması, qan təzyiqi, ürək-damar xəstəlikləri zamanı istifadə olunur. Onun iyun-iyul aylarında açan çiçəklərindən isə kəskin öskürək xəstəliklərində, soyuqdəymələrdə istifadə edilir. Yerüstü hissəsindən alınmış şirə isə bəzi şişlərin müalicəsinə köməklik göstərir. Yarpaqlarından alınmış narın toz isə dəri qaşınmalarının qarşısını alır. Əzilərək çıxarılan suyundan daxili xəstəliklərin iltihabında istifadə olunur.

“Oğuz səsi” qəzeti

Mətndə səhv varsa, onu qeyd edib Ctrl+Enter düyməsini basaraq bizə göndərin.

Baldırğanın öd kisəsinə faydaları.

Sürətlə böyüməsinə və hündür olduğuna görə İsveç bioloqu Karl Linney baldırğanı qədim yunan mifologiyasının qəhrəmanı olan Heraklın şərəfinə “heraclum sphondylium” adlandırıb. Bitkinin quru zoğlarından fleytanın bir növü olan kalyuki və reynstik kimi musiqi alətləri düzəldilməsində istifadə edilir. Yüksək qida dəyərinə görə baldırğanın zəhərsiz növləri bir çox ölkələrdə quru yem hazırlanmasında, kulinariyada isə bitkinin cavan yarpaq və zoğlarından salat və borşların hazırlanmasında istifadə olunur.

Milli.Az Axar.az-a istinadən xəbər verir ki, baldırğanın tərkibində etil efiri yağı və yağ turşuları var. Əsas komponentini isə sirkə turşusunun oktil efiri təşkil edir və bu keyfiyyətinə görə tibdə tətbiq olunur.

Aparılan tədqiqatlar nəticəsində baldırğan kökünün dəmləməsinin öd kisəsi daşlarını parçaladığı müəyyən edilib. Köklərindən alınan qalen preparatlar və alkaloidlər göbələk əleyhinə təsirə malikdir. Meyvələrindən alınan kumarinlər şiş əleyhinə təsir göstərir. Həmçinin bəlğəmli öskürək, isteriya və epilepsiya tutmaları, sinir, dəri və mədə-bağırsaq xəstəliklərində, əsasən də diareyalarda çox faydalıdır.

Bununla yanaşı, bitkinin fototoksik təsiri də var. Baldırğanın yarpaqları efir yağları ilə zəngindir. Bitkinin bəzi növlərinin şirəsinin tərkibində dərinin ultrabənövşəyi şüalara qarşı müdafiə qabiliyyətini azaldan, həssaslığını isə kəskin artıran aktiv furanokumarin maddəsi var. Baldırğan şirəsinə toxunduqda və ya bitkini qırmaq istədikdə dəridə qıcıqlanma, bəzən isə yanıq – fotodermatit yarana bilər.

* Mətndə orfoqrafik səhv aşkar etdinizsə, səhv olan hissəni qeyd edib Ctrl + Enter düymələrini sıxın.

Baldıran Otu Ve Zehri Nedir?

Bilim dünyası tarafından “conium maculatum” diye bilinir. Halk arasında da bu bitkiye, ağuotu veya yılanotu denilir. Baldıran otu maydanozgiller familyasına mensuptur. Genellikle gölgelik alanlarda veya rutubetli alanlarda yetişmektedir. Baldıran otu her ne kadar zararsız görünse de en zehirli bitki çeşitlerindendir. Meydana getirdiği sorunlar, zehirli mantarlardan daha fazla olabilmektedir.

Baldıran otunun boyu, bir ile iki metre arasında değişmektedir. Gövdesi kendi cinsindeki bitkilere göre kalındır. Yaprakları büyük olmakla beraber maydanoza çok benzemektedir. Maydanoz ile çok karıştırılmasından ötürü yanlışlıkla yenilmekte ve zehirlenmelere neden olmaktadır. Baldıran otunu maydanozdan ayıran özelliği; onun kötü kokusu, gövdesindeki kırmızı lekeleri ve gövdesi içindeki boşluklarıdır.Yaprakları büyük , çiçekleri yayvan ve küçüktür. Büyük ve küçük olmak üzere iki çeşidi bulunmaktadır. Onun gövdesindeki kırmızı lekeler Sokratesin kanına benzetilir. Nitekim Sokrates’in baldıran otu şerbeti içirilerek öldürüldüğü tarihen bilinmektedir.

Mayıs sonu haziran başı gibi ortaya çıkan bu bitki etrafa kötü koku yayabilmektedir. Yol kenarların ve tarlalarda kendisine rahatlıkla rastlanır. Baldıran otunun ana vatanı Türkiye olarak bilinmektedir. Türkiyenin bütün coğrafi bölgelerinde rahatlıkla yetişebilmektedir. Son zamanlarda Kuzey Asya ülkelerinde de rastlanılmaktadır.

Yaprakları toz haline getirilip 0,25 gr şeklinde kullanılabilir. Aslen bu bitkinin zehirli olması onun kullanım alanını daraltmaktadır. Doktora danışmadan kullanılması pek tavsiye edilmez.Dişçilik olmak üzere bir çok tıp alanında kullanılabilir. Bu bitkiden altı gramın üzerinde alan kimsenin hayati durumu tehlikededir.

Baldıran otunun faydaları

1.Demlenerek içilirse nefes darlığına, astıma, öksürük nöbetine karşı faydalıdır.
2. İdrar yollarında olan sorunları giderilmesini sağlar.
3. Merhem kıvamına getirilirse vücuttaki şişlikleri yok eder.
4. Kas kasılmalarını ve kas spazmlarını önler.
5. Kalp spazmında fayda sağlar.
6. Böbrek, kum taşı, iltihap, üre, gibi rahatsızlıklarda kullanılabilir.

Kaynakça:
bitkirehberi.net
www.sağlikvakti.com
www.merakname.com
www.wikipedia.com

Yazar:Ali Çalıkoğlu