İqtisadiyyatın mənası

Nə su altında qalan iqtisadiyyat qanuni və vergi nəzarəti xaricində həyata keçirilən bütün iqtisadi fəaliyyət məlumdur. Xəzinə elan olunmayan fəaliyyətlərdən, silah və ya narkotik ticarəti və ya çirkli pulların yuyulması kimi qanunsuz və cinayətkar iqtisadi fəaliyyətlərə qədər dəyişir. Qanun xaricində həyata keçirilən iqtisadi fəaliyyətlər olduqları üçün, Dövlətin maliyyə və ya statistik qeydlərində görünmür.

Azərbaycanda Rəqəmsal İqtisadiyyatın İnkişafı üzrə Strategiya hazırlanır

Rəqəmsal iqtisadiyyatın Azərbaycanda formalaşdırılması və bu istiqamətdə işlərin vahid və koordinasiya edilmiş şəkildə inkişaf etdirilməsi üçün Rəqəmsal İqtisadiyyatın İnkişafı üzrə Strategiyanın hazırlanması nəzərdə tutulur.

Aznews.az xəbər verir ki, bu barədə İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dördüncü Sənaye İnqilabının Təhlili və Koordinasiya Mərkəzinin “Rəqəmsal iqtisadiyyat” şöbəsinin rəisi Cavid Abdullayev deyib.

Onun sözlərinə görə, bu strategiyanın hazırlanması istiqamətində artıq işlər görülür: “İlkin olaraq İşçi Qrupu yaradılıb və onun tərkibinə İqtisadiyyat Nazirliyinin, 4SİM-lə yanaşı, Maliyyə Nazirliyinin, Mərkəzi Bankın, Elm və Təhsil Nazirliyinin, Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin nümayəndələri cəlb ediləcək. Çünki bu strategiyanın ərsəyə gəlməsi üçün burda təkcə İqtisadiyyat Nazirliyi deyil, həmçinin bütün aidiyyəti qurumların rəy və təklifləri nəzərə alınmalıdır. Bu istiqamətdə işlərimizi planlaşdırmışıq.

Rəqəmsal İqtisadiyyat Strategiyası bir sıra məsələlərə toxunacaq, amma ən əsas məsələ rəqəmsal ekosistemin qurulması və rəqəmsal iqtisadiyyatın düzgün və planlaşdırılmış şəkildə inkişaf etdirilməsi üçün bir sıra tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur”.

C. Abdullayev bildirib ki, bu istiqamətdə beynəlxalq təcrübə araşdırılır: “Artıq ilkin təhlillər və müzakirələr aparılır. İlkin olaraq bu sistemin qurulması üçün ölkəmizdə kibertəhlükəsizlik, rəqəmsal iqtisadiyyatın qurulması üçün müvafiq tənzimləmələr, qanun və qaydaların hazırlanması, 4-cü Sənaye İnqilabı texnologiyaların tətbiqi, maliyyə resurslarına əlçatanlığın, müvafiq rəqəmsal xidmətlərin qurulması və inkişaf etdirilməsi və bacarıqlı insan kapitalının inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulur. İnsan kapitalı ilə bağlı mövzu xüsusi əhəmiyyət kəsb edir və bunula bağlı hazırda “IT Hub” adlı layihənin həyata keçirilməsi istiqamətində işlər davam etdirilir”.

O bildirib ki, layihənin məqsədi Azərbaycanın regionlarında müasir texnologiyalar və rəqəmsal sahəyə marağı olan gənclərin ödənişsiz olaraq IT kurslarla təmin olunması istiqamətində dəstək verməkdir: “Layihə Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı ilə Azərbaycanın əməkdaşlığı çərçivəsində həyata keçirilir”.

İqtisadiyyatın mənası

The iqtisadiyyat bir mal və xidmətlərin çıxarılması, istehsalı, mübadiləsi, paylanması və istehlakı proseslərini öyrənən sosial elm. Məcazi mənada iqtisadiyyat, qayda və xərclərin tənzimlənməsi deməkdir; qənaət.

İqtisadiyyat sözü Latın dilindən gəlir iqtisadiyyatvə bu da Yunan οἰκο termsομία’dan (oikonomy) gəlir; Yunan dilinin οἶκος (oíkos) ‘ev’, νόμος (nómos), ‘norm’ mənalarını verən birləşməsindən qaynaqlanır.

İqtisadiyyat konsepsiyası cəmiyyətlərin qıt mənbələrdən dəyəri olan mallar istehsal etmək üçün necə istifadə etdiklərini və malları fərdlər arasında necə bölüşdürdükləri anlayışını əhatə edir.

Resursların qıtlığı, maddi ehtiyatların məhdud olduğu və insanın istək və ehtiyaclarının məhdud və doymaz olduğunu nəzərə alaraq sonsuz miqdarda mal istehsal etmək mümkün olmadığı fikrini irəli sürür.

Resurslar əslində kifayətdir, lakin rəhbərlik hazırda səhv edir. Qandi bir dəfə demişdi: “Yer üzündə hamının ehtiyacını ödəmək üçün kifayətdir, bəzilərinin xəsisliyini təmin etmək üçün kifayət deyil.”

Bu prinsipə əsaslanaraq iqtisadiyyat, insan ehtiyacları ilə bu ehtiyacları ödəmək üçün mövcud mənbələr arasındakı əlaqə nəticəsində insan davranışlarını müşahidə edir.

İqtisad elmləri iqtisadi sistemlərin işini və iqtisadi agentlərlə əlaqələri izah etməyə çalışır (şirkətlər və ya şəxslər), mövcud problemləri əks etdirən və həll yolları təklif edən.

Beləliklə, əsas iqtisadi problemlərin araşdırılması və qərar qəbul edilməsi istehsal ilə bağlı dörd əsas suala əsaslanır: nə istehsal etməli? Nə vaxt istehsal etməliyik? Nə qədər istehsal etməliyik? Kimə istehsal etməliyik?

Qloballaşma və Dövrün 7 əsas xüsusiyyətinə də baxın.

Mikroiqtisadiyyat və makroiqtisadiyyat

İqtisadiyyatda iki sahə kökündən fərqlənir: mikroiqtisadiyyat və makroiqtisadiyyat. The mikroiqtisadiyyat iqtisadi agentlərin (şirkətlər, işçilər və istehlakçılar) fərdi qərarlarında müxtəlif davranış formalarını araşdırır makroiqtisadiyyat iqtisadiyyatı bütövlükdə və əlavə dəyişənlərlə (ümumi istehsal, inflyasiya səviyyələri, işsizlik, əmək haqqı və s.) müşahidə edərək mikroiqtisadi prosesləri təhlil edir.

Mikroiqtisadiyyat və Makroiqtisadiyyata da baxın.

Qarışıq iqtisadiyyat

Nə Qarışıq iqtisadiyyat İqtisadi sistem, dövlətin qoyduğu hədəflərə və sərhədlərə və sərbəst bazar iqtisadiyyatına tabe olan planlı və ya yönəldilmiş iqtisadiyyatın elementlərini birləşdirdiyi məlumdur. Eynilə bu, kapitalizmin xüsusi mülkiyyəti ilə sosializmin kollektiv mülkiyyətinin birgə yaşadığı iqtisadi modelin adıdır.

Siyasi iqtisadiyyat

Anlayışı siyasi iqtisadiyyat anın üç əsas sosial təbəqəsi: burjua, mülkədar və proletar arasında istehsal əlaqələrinə istinad etmək XVII əsrdə ortaya çıxdı.

Torpağın zənginliyin mənşəyi olduğuna görə iqtisadi fiziokratiya nəzəriyyəsindən fərqli olaraq, siyasi iqtisad, əslində dəyərin nəzəriyyəsinin əldə olunduğu dəyərin əsl mənbəyinin əmək olduğunu irəli sürdü.

Siyasi iqtisadiyyat konsepsiyası 19-cu əsrdə bir kənara qoyuldu, əvəzinə riyazi bir yanaşmaya üstünlük verən iqtisadiyyat anlayışı qoyuldu. Bu gün, siyasət iqtisadiyyatı termini fənlərarası tədqiqatlarda istifadə olunur, onun məqsədi siyasətin bazar davranışına necə təsir etdiyini təhlil etməkdir.

Su altında qalan iqtisadiyyat

Nə su altında qalan iqtisadiyyat qanuni və vergi nəzarəti xaricində həyata keçirilən bütün iqtisadi fəaliyyət məlumdur. Xəzinə elan olunmayan fəaliyyətlərdən, silah və ya narkotik ticarəti və ya çirkli pulların yuyulması kimi qanunsuz və cinayətkar iqtisadi fəaliyyətlərə qədər dəyişir. Qanun xaricində həyata keçirilən iqtisadi fəaliyyətlər olduqları üçün, Dövlətin maliyyə və ya statistik qeydlərində görünmür.

Qeyri-rəsmi iqtisadiyyat

The qeyri-rəsmi iqtisadiyyat Buraya vergilərdən və ya inzibati nəzarətdən yayınmaq üçün gizlədilən mal və xidmət mübadiləsi bütün iqtisadi fəaliyyətlər daxildir.Yeraltı iqtisadiyyat kimi, yeraltı iqtisadiyyatın bir hissəsidir. Qeyri-rəsmi iqtisadiyyatın bəzi ümumi nümunələri ev işləri və ya küçə satışlarıdır. Dünyanın bütün ölkələrində, az-çox dərəcədə, xəzinəyə ciddi iqtisadi ziyan vurmasına baxmayaraq, qeyri-rəsmi bir iqtisadiyyat mövcuddur.

Yeraltı iqtisadiyyat

Nə yeraltı iqtisadiyyatQara bazar olaraq da bilinən, gizli, ya da qeyri-qanuni bir şəkildə malların, məhsulların və ya xidmətlərin mübadiləsi ilə meydana gələn şey təyin olunur. Beləliklə, heç bir qanuni tənzimləməyə tabe deyil, bu səbəbdən hökumət tərəfindən bu cür effektlərin ticarəti üçün tətbiq edilmiş qiymətləri və ya qanuni müddəaları pozmağa meyllidir.