V ii bÖlmƏ mÜhazİrƏ qeydlƏrİ: mÜasİr beynƏlxalq tİcarƏt nƏzƏrİyyƏlƏrİ

– elana uyğun kateqoriya seçin

HAZIR BİZNES

Hazır biznes satışı ilə maraqlanırsız? Hazır biznes icarəyə vermək istəyirsiz? Dönərxana, Uşaq baxçası, Mağaza, Çamaşırxana və digər hazır bizneslər elanları axtarışdasınız? Tut.az Pulsuz Elanlar Saytında istədiyinizi rahat tap az vaxt sərf edin!

İndi Hazır biznes satışı üçün xüsusi kompaniyaları axtarmaq ehtiyac yoxdur! Bizim sayt vasitəsilə siz tez və rahat Hazır biznes icarəyə vermək elanları yerləşdirib istədiyiniz effekti əldə edə bilərsiz. Hər gün müxtəlif mövzularda elanlar bizim sayta əlavə olunur. Istədiyinizi rahat tap az vaxt sərf et – sabaha saxlamayın, elə indi başlayın!

HAZIR BİZNES BÖLMƏSİNDƏ UĞURLU ELANIN SİRRİ

Dönərxana, Uşaq baxçası, Mağaza, Çamaşırxana və digər hazır bizneslər elanları yerləşdirib tez bir zamanda effekt əldə etmək üçün nə etmək lazımdır? Bunun üçün sadə qaydalara riayət etməlisiniz:

– elana uyğun kateqoriya seçin

– bütün sahələri lazımi məlumatlarla doldurun

– “Təsvir” sahəsindəki xidmətini mümkün qədər ətraflı təsvir edin

– düzgün əlaqə məlumatlarını daxil edin

Hazır biznes satışı elanın effekti daha da artırmaq üçün ödənişli alətlərdən istifadə edə bilərsiniz – bunun sayəsində:

1. Elanın prioritetini artıraraq, onu son elanlar bölməsində və axtarış nəticələrində birinci yerə qaldırırn

2. Elanı saytın ana səhifəsində xüsusi ayrılmış blokda digər elanlarla yanaşı və eyni zamanda VIP blokun içərisinidə təsadüfi qaydada aktivlik müddətlərinin sonunadək görsədin

3. Elanlarınızı baku.ws , oxu.az , azxeber.com , media.az , olke.az kimi populyar xəbər saytlarında 5 gün müddətinə yerləşdirin.

Hər hansı bir sualınız var? Müştəri Dəstək Xidməti 24/7 onlayn çat və (012) 525-83-08 Telefon Qaynar Xətt vasitəsilə xidmətinizdədir.

v ii bÖlmƏ mÜhazİrƏ qeydlƏrİ: mÜasİr beynƏlxalq tİcarƏt nƏzƏrİyyƏlƏrİ

V V II BÖLMƏ II BÖLMƏ MÜHAZİRƏ QEYDLƏRİ: MÜHAZİRƏ QEYDLƏRİ: MÜASİR BEYNƏLXALQ MÜASİR BEYNƏLXALQ TİCARƏT NƏZƏRİYYƏLƏRİ TİCARƏT NƏZƏRİYYƏLƏRİ Müəl. Elşən BAĞIRZADƏ Müəl. Elşən BAĞIRZADƏ Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər Fənn: Beynəlxalq Fənn: Beynəlxalq İqtisadi İqtisadi Münasibətlər Münasibətlər Təqdimatlarda Təqdimatlarda Paul R. Paul R. Krugman Krugman ve ve Maurice Maurice Obstfeld Obstfeld tərəfındən tərəfındən yazılmış “ yazılmış “International International Economics: Theory and Economics: Theory and Policy Policy ” və Halil və Halil Seyidoğlu tərəfındən Seyidoğlu tərəfındən yazılmış “ yazılmış “Uluslararası Uluslararası İktisat: Teori, Politika ve İktisat: Teori, Politika ve Uygulama Uygulama ” adlı dərs ” adlı dərs kitabları əsas kitabları əsas götürülmüşdür. götürülmüşdür.

Post on 21-Jan-2016

Documents

V II BÖLMƏ MÜHAZİRƏ QEYDLƏRİ: MÜASİR BEYNƏLXALQ TİCARƏT NƏZƏRİYYƏLƏRİ. Müəl. Elşən BAĞIRZADƏ Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər Kafedrası Bakı – 20 11. – PowerPoint PPT Presentation

• Fnn: Beynlxalq qtisadi Mnasibtlr Tqdimatlarda Paul R. Krugman ve Maurice Obstfeld trfndn yazlm International Economics: Theory and Policy v Halil Seyidolu trfndn yazlm Uluslararas ktisat: Teori, Politika ve Uygulama adl drs kitablar sas gtrlmdr.
• MndricatGiri . 3Mvcudluq Teoremi . 4Yksk xtisasl Qvvsi Teoremi . 5Texnologiya Ksiri Teoremi . 6Mhsulun Hyat Dvr Teoremi . 7Seimlrd Oxarlq Teoemi . 14Miqyas qtisadiyyatlar Teoremi . 15nhisar rqabt teoremi . 17Danma Xrclri v Xarici Ticart Nzriyysi . 23Ekoloji Standartlar v Beynlxalq Ticart Nzriyysi . 25Porterin Beynlxalq Rqabt stnly Nzriyysi . 26Modern Bax . 34Mnblr . 36
• Girivvlki blmlrd, mxtlif iqtisadlarn lklr arasndak xarici ticartin sbblrini rh etmk mqsdil irli srdklri nzriyylrl tan olduq. Klassik iqtisad Adam Smithdn, E. Heckscher v B. Ohlin qdr uzanan zncir daxilind irli srln fikirlr, xsusil faktor nisbtlri nzriyysinin W. Leontief trfindn test edilmsi nticsind oraya xan ziddiyytli vziyytdn sonra, 1960-c illrdn balayaraq yeni fikirlr domaa balamdr.1. Mvcudluq teoremi2. Yksk ixtisasl i qvvsi teoremi3. Texnologiya ksiri teoremi4. Mhsulun hyat dvr teoremi5. Seimlrd oxarlq teoremi 6. Miqyas iqtisadiyyatlar teoremi 7. nhisar rqabt teoremi
• Mvcudluq teoremirving Kravis trfindn ortaya atlan movcudluq (availability) modelin gr xarici ticartin sbbi, bir maln bir iqtisadiyyatda mvcud olmamasdr. lklr, zlrinin istehsal ed bilmdiklri v ya ox bahal istehsal etdiklri mallar xarici ticart yolu il ld edirlr.qtisadiyyatlar arasnda istehsaln mxtlif olmasnn sbblri is, lklr arasnda tbii resurs znginliyinin mxtlif olmas, texnologiyada meydana gln yeniliklr il mvqqti olaraq inhisar yaradan mhsul frqlildirmlridir. Bir lknin idxalat, o lkd tklifin elastik olmadn gstrir. Bunun ksin ixracat, lknin istehsalnn daha ox olduuna iardir.Bir szl, lknin ixracat snayelri, iqtisadiyyatn digr sektorlarna gr daha stn texnologiyadan istifad edir v bu sektorda texnoloji inkiaf daha yksk olur.
• Yksk ixtisasl i qvvsi teoremiMyyn nvd pe v ya yksk ixtisasl i qvvsi baxmndan zngin lklr, istehsal byk ld bu faktorlara bal olan mallarda ixtisaslarlar. Digr trfdn ixtisassz myin bol olduu lklr is daha ox ixtisassz myin intensiv istifadsin saslanan mallarn istehsalnda stnly malikdirlr.
• Texnologiya ksiri teoremi M. V. Posner trfindn 1961-ci ild irli srlmdr. Snayelmi lklr arasndak ticartin byk bir hisssi yeni mal v istehsal proseslrin saslanr. Bunlar ksri E-lrd faliyyt gstrn yeniliki firmalar trfindn inkiaf etdirilir. Yeniliklr, patent v intellektual mlkiyyt hququ qanunlar il qorunur. Yeniliyi ilk df ortaya xaran firma onun inhisars olur.Bu hipotez gr, yeni bir mal v ya istehsal prosesi kf edn snayelmi lklr, bu malalrn ilk ixracatlar olurlar.Ancaq zamanla texnologiya tqlid yolu il, ya da zamanla srbst bir mal statusuna glrk digr lklrin llrin kedikdn sonra, o lklr myin ucuzluu v ya tbii resurs stnlklri sbbil o mal ilk icad edn lklrdn daha ucuza istehsal edirlr. Bellikl, ad kiln mal, daha zif inkiaf etmi lklr trfindn ixrac olunmaa balanr. Mal ilk icad ednlr bu lklrl rqabt ed bilmdiklri n indi onu xaricdn idxal edirlr.
• Mhsulun hyat dvr teoremiR. Vernon trfindn 1966-c ild formaladrlmdr.Bu hipotez, texnologiya ksiri hipotezinin mumildirilmi v inkiaf etdirilmi formasdr. Buna gr, texnoloji yeniliklr v yeni mallarn hazrlanmas E-lr xasdr. Bu hal yksk drcd tlim kemi i qvvsinin v elmi aradrmalara yksk investisiyann nticsidir.
• Mhsulun hyat dvr teoremi Bu hipotez gr 1. mrhld yeni maln istehsal kiik miqyasdadr v daxili bazara istiqamtlnmidir.
• Mhsulun hyat dvr teoremi 2. mrhld mhsul tam olaraq yetkinlmmidir.Satlar vvlc daxili bazara istiqamtlnmidir, sonra is ixracata balanr.
• Mhsulun hyat dvr teoremi3. mrhld istehsal texnologiyas standartlar. Yeniliki firma daxild v xaricd texnologiya lisenziyas vermyi qazancl hesab etmy balayr. Standart istehsaln xrcini aa salmaq n istehsal digr lklr trlr. Bu mrhld yeniliki lk hl bir miqdar mal istehsal edir.
• Mhsulun hyat dvr teoremi 4. mrhld maln lisenziyasn alan aa xrcli yeni istehsallarn ixracat bazarlarn l keirmlri il yeniliki lknin ixracat srti ksilir.
• Mhsulun hyat dvr teoremi Yeniliki lknin daxili bazar yerli istehsal vzin idxalatla qarlanmaa baland anda 5-ci mrhly keilmi olur. Artq texnologiya dnya lklrind tamamil yaylm v istehsal mhdudladran lisenziyalar sona atmdr. Yerli istehsal daxili v xarici bazarlar itirdikc lkdaxili istehsal srtl aa dr.
• Mhsulun hyat dvr teoremi Nhayt, yeniliki lk z daxili bazarnda da tamamil neytralladrld anda mhsulun hyat dvr tamamlanm olur.
• Seimlrd oxarlq teoremisveli iqtisad Staffan Linder trfindn irli srlmdr.Staffan Burenstam Linder (1961), Ticart v transformasiya haqqnda esse ( An essay on trade and transformation)Tlb ticartin vacib determinantdr.Daxili tlb lk istehsalnda mhsul mxtlifliklrini myyn edir. Bu mxtlifliklr oxar tlbl mxtlif lklrd satla bilr.Tlb glir sviyysil laqdardr.Oxar lklr arasnda daha ox ticart olur.Bellikl, bu teorem eynicinsli olmayan snaye mhsullar ticartini hat edir. Bu mallarn ticarti istehsal xrclrindn ox, lklr arasndak zvq v seimlrin oxarlna, yani tlb rtlrin baldr. Zvq v seimlri tyin edn tml amil d nisbi glir sviyysidir.
• Miqyas iqtisadiyyatlar teoremiDaxili miqyas iqtisadiyyatlar:Kompaniyann istehsal artdqca, hr istehsal vahidinin orta xrci aa dr.Xarici miqyas iqtisdiyyatlar:Firmann sektordak istehsl pay artqca, hr istehsal vahidinin orta istehsal xrci d aa dr.Firmalarn byk hisssi ideyalar v iilri z aralarnda mbadil edirlr(e.g. Silikon Vadisi).
• Miqyas iqtisadiyyatlar teoremiMiqyas iqtisadiyyatlar n daxili v xarici qnatlrin olmas lklrin bu cr sektorlarda ixtisaslamalarnna gcl tviq yaradr. lk daxili bazarda istehlaklarn satn alacaqlar oxlu sayda maldan az miqdarda istehsal etmk vzin miqyas iqtisadiyyatlarna sahib bir sra sektorlar zr ixtisaslamaya gedr v ehtiyac olan digr mallar idxal edr.Bellikl, miqyas iqtisadiyyatlar xrclri aa salaraq, istehsal v zvqlr istiqamtind bir-birin oxar lklr arasnda bel qazancl xarici ticart etm imkan yarada bilir.
• nhisar rqabt teoremiMasir dnyada ticart eynicinsli deyil, frqlildirilmi mallarn alq-satqsn hat edir.Ancaq faktor tchizat nzriyysi mallarn eynicinsli olduunu qbul edir. Eynicinslilik frziyysi tam rqabt frziyysinin bir nticsidir. Bu halda lknin eyni mal hm ixrac, hm d idxal etmsi mmkn deyildir. Ancaq hqiqi hyatda, xsusil snaye mallarnn byk hisssi eynicinsli deyildir.
• nhisar rqabt teoremiDnya ticarti nnvi mnada sektorlararas ticart formasnda dnlmsin baxmayaraq, masir dvrd ksin sektordaxili ticart stnlk tkil etmkddir. Sektordaxili ticart iki istiqamtli ticart kimi d ifad olunur. nhisar rqabt teoremi, snaye malalr zrindki iki istiqamtli ticart fenomenini miqyas iqtisadiyyatlar il izah edir.
• nhisar rqabt teoremiBuna gr snaye blmsind firmalar ksrn miqyasa gr artan mhsuldarlq rtlrin alrlar. Bunun tbii nticsi inhisar rqabt bazarlarnn meydana xmasdr. Snaye blmsind az-ox bir-birindn frqlildirilmi mallar istehsal edn oxlu sayda firma olmas bunun gstricisidir.Miqyas iqtisadiyyatlarndan faydalanma dncsi hr firma v ya istehsal obyektini oxlu sayda frqli nv v ya tipd mal istehsal etmk vzin yalnz bir, ya da bir ne nv zrind istehsal hyata keirmy mcbur edir.
• nhisar rqabt teoremistehsal az sayda nv v ya stil zrind topland halda ixtisaslamaya gedilir, daha smrli man v avadanlqlardan istifad edilir v miqyas iqtisadiyyatlarndan faydalanlr.Bellikl, lk gstriln nvn ixracats statusuna daxil olduu halda digr tiplri d xaricdn idxal edir.
• nhisar rqabt teoremiHekscher-Ohlin teoremi beynlxalq ticarti mqayisli stnlklr, ya da faktor tchizatndaki frqliliklrl izah edir.Ancaq nhisar rqabt hipotezind sektor daxili ticart mal frqlildirilmsi v miqyas iqtisadiyyatlar il izah edilmkddir. Buna gr, lklr arasndak faktor tchizatlar n drc frqlidirs, mqayisli stnlklr saslanan sektorlararas ticart d o drcd byk olur.
• nhisar rqabt teoremiBu is faktor tchizat nzriyysi, ya da mqayisli stnlklrin daha ox snayelmi lklrl zif inkiaf etmi lklr arasndak ticarti izah etmkd uurlu olaca mnasna glir. ksin, inhisar rqabt hipotezi d eyni faktor tchizatna malik snayelmi lklrin z aralarnda intensiv kild reallatrdqlar iki istiqamtli ticarti rh etmkd istifad edil bilck bir nzriyydir.
• Danma xrclri v xarici ticart nzriyysiDanma xrclrinin analiz daxil edilmsi halnda xarici ticartin ba vermsi ticartdn ncki iki lk arasndaki qiymt frqinin danma msrflrindn byk olmasna baldr. Bu rt cavab vern mallara ticari mallar, cavab vermynlr is qeyri-ticari mallar deyilir.
• Danma xrclri v xarici ticart nzriyysiDanma xrclri ticartin hcmin tsir gstrir.Yerlm yerlrinin seimin tsir edir.Resursa meylliBazara meylliSrbst sektorlar. Srhdd ticartinin sbbi d danma xrclridir.
• Ekoloji standartlar v beynlxalq ticart nzriyysiEkoloji standartlar irklnm yaradan snayelrin zif inkiaf etmi, ya da inkiaf etmkd olan lklr trlmsil nticlnmidir.
• Porterin beynlxalq rqabt stnly nzriyysi Harvard Business School, 1990
• BEYNLXALQ RQABT STNLY(10 lkd 100 sektorun tdqiqi)Porter gr lknin hr hans sektorunun beynlxalq rqabt stnly hmin sektorun innovasiya v yenilm potensialndan asldr. Bu is aadak faktorlarla rtlnir: (bura hkumt v ans da lav olunur)
• I. BEYNLXALQ RQABT STNLYNN DETERMNANTLARI (Porter, 1990)
• II. BEYNLXALQ RQABT STNLYNN DETERMNANTLARI (Porter, 1990) Hkumtans
• FAKTOR RTLRBaza faktorlarlk resurslar(bol mk resurslar, tbii resurslar, iqlim v sth xsusiyytlri)Thsil v innovasiyaya investisiyalarn nticsi(mk seqmentlrinin pekarl, texnoloji infrastruktur)Baza faktorlar ilkin istehsal tmin edir, ancaq qazanlm faktorlar rqabt stnlyn tmin edirQazanlm faktorlar
• TLB RTLREv-bazar alclarnn inkiaf sviyysi firmalar mvcud mhsul v texnologiyalarn tkmilldirmy mcbur edirBu bazarda btn qrup kompaniyalarn rqabt qabiliyytini artrr
• LAQL V YARDIMI SEKTORLARFirmalar beynlxalq rqabt qabiliyytli sektorlarda izolyasiyada olmurlarYardm sektorlar cografi arealda iqtisadi faliyytin klasterlrini formaladrrHr sektor klasterdki digr hr bir sektorun rqabt qabiliyytini mhkmlndirir
• FRMA STRATEGYASI, STRUKTUR V RQABT Yksk pekar menecerlr vacib rtdir. nki firma strategiyalar firmann rqabt qabiliyytliliyind aparc amillrdndir.Yerli sektorun strukturu v rqabt xsusiyyti onun beynlxalq rqabt qabiliyytliliyinin gclndirilmsin tsir edir.
• Modern baxndi milli iqtisadiyyat ticart bazarlar vasitsil digr lklrl drin inteqrasiya yoluna dmdr.ndi he bir yegan, periferik ticart sektoru yoxdur.Ticart sektorlar milli iqtisadiyyatn digr sektorlar il qaynayb qarmdr.Bazarlar artq milli deyil, qlobaldr.
• Paul KrugmanKrugman masir xarici ticart nzriyysinin liderlrindndir. Hminin o bu penin liberal qanadnda liderdir.Modern bax
• MnblrP. Krugman andM. Obstfeld, International Economics: Theory and Policy, Seventh Edition Pearson Addison Weasley.James Gerber, International Economics, Third Edition, Pearson Education , 2005. H. Seyidolu, Uluslararas ktisat: Teori, Politika ve Uygulama, XV. Bask, stanbul, 2009.R. Karluk, Uluslararas Ekonomi: Teori ve Politika, IX. Bask, stanbul, 2009.