Birlşmiş milltlr tşkilatı rzaq v knd tsrrüfatı tşkilatı

· Prof . Dr . Nevzat GÜRAN , Prof . Dr . İsmail AKTÜRK , Uluslararası İktisadi Kuruluşlar , Tuğra Ofset , 5 . Baskı , Isparta , 2001 .

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) və “Azərsun Holdinq” arasında əməkdaşlıq memorandumu imzalanıb.

Memorandum çərçivəsində daha səmərəli, inkluziv və daha dayanıqlı aqro-ərzaq sistemlərinə keçid məqsədi ilə təbii sərvətlərin səmərəli istifadəsinin təmin olunması və iqlim dəyişikliklərinə uyğunlaşmağa dəstək olacaq yeni yanaşmalar, texnologiya və innovasiyaların öyrənilməsi üzrə əməkdaşlıq planlaşdırılır. Əməkdaşlıq memorandumunun imzalanması zamanı kənd təsərrüfatı və ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində ümumi məqsədlərə nail olmaq, həmçinin özəl sektorun qida təhlükəsizliyi və aqro-ərzaq sistemlərinin daha da inkişaf etdirilməsi işlərinə daha fəal cəlb edilməsi, bu sahədə effektiv əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi və genişləndirilməsi üzrə bir çox fəaliyyətlərin həyata keçirilməsi müzakirə olunub.

Tədbirin açılış mərasimində FAO-nun Baş Direktor müavini və Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə regional nümayəndəsi Vladimir Raxmanin, “Azərsun Holdinq” Kənd Təsərrüftı məhsulları üzrə baş Direktoru Məhəmməd Gözəl, BMT-nin Azərbaycandakı Rezident Əlaqələndiricisi Vladanka Andreeva, FAO-nun ölkə üzrə ofisinin rəhbəri Mələk Çakmak çıxış edərək imzalanan əməkdaşlıq müqaviləsinin əhəmiyyətini vurğulayıblar.

Memorandum çərçivəsində, “heç kəs kənarda qalmasın” şüarı ilə daha yaxşı istehsal, daha yaxşı qidalanma, daha yaxşı ətraf mühit və həyat üçün inklüziv və dayanıqlı qida sistemləri üzrə fəaliyyətlər planı da müzakirə olunub. Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə nail olmaq üçün kollektiv şəkildə göstərilən çoxtərəfli səylərin artırılmasının və innovativ həllərin tətbiq olunmasının əhəmiyyəti vurğulanıb.

Tədbirdə FAO-nun və “Azərsun Holdinq”in rəhbər heyəti və mütəxəssisləri ilə yanaşı Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin, Aqrar Kredit və İnkişaf Agentliyi, Aqrar Xidmətlər Agentliyinin rəhbər heyəti və mütəxəssisləri, eləcə də digər qurumların nümayəndələri iştirak edib.

Birlşmiş milltlr tşkilatı rzaq v knd tsrrüfatı tşkilatı

Beğendiğiniz içerikleri listenize eklemek, tüm cihazlarınızda kaldığınız yerden devam etmek ve daha fazlası için kaydolun!

Üye Ol, Hemen İzle
Hemen Üye Ol, Ücretsiz İzle
Yüzlerce içeriği ücretsiz izlemek için üye olun!
Ücretsiz İzle

Birbirinden özel filmler, diziler, programlar ve belgeselleri izlemeye başlamak için şimdi ücretsiz üye ol.

Şimdi İndir
IOS ve Android uygulamaları için kodu tarayın TRT İzle’yi televizyonuna da indirebilirsin.

Bazı kahramanlar vardır; devlet onlarla yaşar, isimleri tarihe gömülür…

Bölüm Listesi

Geri dönüşü olmayan bir yolun başında.

Mete acı haberi ailelere veriyor

Berlin’de nefes kesen kovalamaca!

Berlin’de vatan mücadelesi devam ediyor!

Serdar, Ceren’e evlenme teklif ediyor!

Ekip, Hulki’yi kurtarmak için canını ortaya koyuyor.

Ekip, hain suikast planına karşı alarma geçiyor!

Fadi’yi bulmak için her yol deneniyor.

Serdar ve Zehra, Türkiye’ye ulaşabilecek mi?

Operasyonun kodu: Çöl Arslanı.

Gürcan ilk saha görevine gidiyor!

Ekip, Fadi’yi hayatta tutmak zorunda!

Ekip dört bir koldan mücadele verirken onları büyük sürprizler beklemektedir.

Uçakta ölüm kalım mücadelesi.

Serdar’ın hafızası yerine gelecek mi?

Ceren ekip tarafından yakalanmıştır.

Zehra ayrılma kararı alıyor…

Zehra, Serdar’ın sırrını çözebilecek mi?

Ekip zorlu bir göreve çıkıyor.

İsrail’de zorlu mücadele.

Ekip, heyecan dolu bir kaçış operasyonuna imza atıyor.

Yıldırım, İsrail’de yaşananların intikamını almak için harekete geçer.

Ebru’ya düzenlenen saldırının failinin bulunması için tüm birimler seferber olur.

Halit Başkan ve ekip Libya’ya doğru yola çıkıyor

Serdar ve Zehra kendilerini yeni bir bilmecenin içinde buluyor…

Serdar, bir anda ortadan kayboluyor…

Havaalanına yapılan baskın ülke gündemine bomba gibi düşer.

Elçi’nin gelişi tüm dengeleri değiştirir.

Görünmez kahramanlar Uzay ve Gürcan…

Tüm ekibin kaderi Serdar’ın elinde…

Karargahta geçmişin kapıları aralanıyor.

Mr. X’i çıkarma planları iyice zora girer.

Serdar ve Zehra ölümün eşiğinde.

Serdar, gizli kimlikle düşmanın içine sızıyor.

Mete Başkan, tüm ekibi şok edecek bir hamle yapıyor.

Ekip, Türkiye’ye sokulması planlanan kimyasalın izini sürüyor…

Ekibimiz Yıldırım’ı durdurmaya çalışırken Mete çok zor bir karar vermek zorunda kalacaktır.

Mete Başkan’ın kararı yeni bir dönemin başlangıcı mı olacak?

Ekip, Mete Başkan’ın intikamını almak için mücadele ediyor.

Serdar, geçmişin derin kapılarını aralıyor.

Serdar babasıyla ilgili gerçeği öğrenebilecek mi?

Ekip, büyük bir sürpriz ile karşı karşıya…

Ceren’in ölümü tüm dengeleri değiştiriyor.

Serdar ve Halit, uzun zamandır peşinde oldukları Yıldırım’ı ele geçirirler.

Ekip, Hakkı Dayı’nın ölümüne sebep olanların peşine düşüyor…

Ekip zor bir karar vermek zorundadır!

Ekip yeni bir hayata başlamak için büyük bir bedel ödemek zorundadır.

“Her yeni başlangıç, eskiye özlemdir.”

Ekip, terör eylemlerinin arkasındaki karanlık yapının peşinde.

Zehra, ekibe dönmek için zorlu bir sürece giriyor.

Zehra, büyük bir tehdidin gölgesinde kalır.

Ömer, deşifre olma tehlikesiyle karşı karşıya.

Ömer ve Zehra gizli görevde!

Ömer ve Zehra, hayati bir operasyon için sahada…

Ömer, Zehra’yı hayatta tutmak için mücadele ediyor…

İntikam operasyonu için kollar sıvandı.

Ekip, düşmanın hain planının önüne geçebilecek mi?

Ömer, adım adım tehlikeye yaklaşıyor.

Efkar ve Korkut, Sacide’yi korumak için gittikleri yerde ummadıkları birisine yakalanır.

Teşkilat’ta yeni yolun başlangıcı.

Ömer ve Zehra peşlerindeki tehlikeden kurtulabilecek mi?

Hartley ve Efkar savaşı başlamak üzere.

Teşkilat görev başında.

Teşkilat’ta bedeli ağır bir operasyon.

Zehra’nın vakti daralıyor.

Yönetmen: Burak Arlıel , Burak Müjdeci , Hakan Kırvavaç ,
Senarist: Timur Savcı , Burak Sağyaşar ,

Oyuncu Kadrosu: Murat Yıldırım , Deniz Baysal , Turgut Tunçalp , Levent Can , Yunus Emre Yıldırımer , Nihat Alptuğ Altınkaya , Tuncer Salman , Serdar Yeğin , Yavuz Bingöl , Uğur Ahmet Say , Mehmet Usta , Çağlar Ertuğrul , Mesut Akusta , Ezgi Eyüboğlu , Ezgi Şenler , Ergün Metin , Seren Deniz , Yunus Narin , Atılay Uluışık , Cansu Büşra Tuman , Ebru Nil Aydın , Hande Dilan Hancı ,

1 . birleşmiş milletler ( bm )

Genel bir politik bir uluslararası kuruluş olan Birleşmiş Milletler Örgütü ( BM ) çeşitli konuların yanı sıra iktisadi konularla da ilgilenmekte ve uluslar arası iktisadi kuruluşlar çerçevesinde incelenmesi gereken çeşitli organlara ve ihtisas kuruluşlarına sahip bulunmaktadır . Öyle ki , daha sonra ele alınacak IMF , Dünya Bankası Grubu , GATT , WTO ve ILO gibi kuruluşlar BM Örgütüne özel anlaşmalarla bağlı , BM İhtisas Kuruluşları niteliğindedir . Bu kuruluşlara üye olmak için , Birleşmeler Milletlere üye olmak yeterlidir . BM’ ye üye olmanın birinci şartı ise “barışcı bir devlet olmaktır . ”

İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle birlikte İngiliz , Amerikan ve Sovyet temsilcileri 1 Ocak 1942’ de 1941 yılında yayınlanan Atlantik Bildirisi ışığında Washington’ da Birleşmiş Milletler Bildirisi’ ni imzalamışlardır . BM Anlaşması’ nı imzalayan 50 devlet örgütün asıl üyelerini oluşturur . Türkiye asıl üyeler arasındadır . BM’ ye sonradan katılan yeni üyelerde aranacak şartlar:

· Barışçı bir devlet olmak ,

· Anlaşmadaki yükümlülükleri kabul etmek ,

· Bu yükümlülükleri yerine getirebilecek yetenekte olmak .

1 . 1 . BM’ nin Amaçları

Birleşmiş Milletlerin amaçlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

· Uluslararası dostça ilişkiler geliştirmek ,

· Ekonomik , sosyal , kültürel alanlarda uluslar arası işbirliğini sağlamak

· Üyelerin dış politikalarını uyumlaştıran bir merkez olmaktır .

1 . 2 . BM’ nin İlkeleri

BM bu amaçları gerçekleştirmek için aşağıdaki ilkeleri uygulamaktadır .

· Bütün üye ülkeler egemen ve eşittirler .

· Üyeler yükümlülüklerini iyi niyetle yerine getireceklerdir .

· Üyeler uyuşmazlıklarını barışçı yollarla çözeceklerdir .

· Üyeler herhangi bir devletin ülke bütünlüğüne ve siyasal bağımsızlığına karşı kuvvet kullanmaktan veya tehditten kaçınacaklardır .

· Örgüte üye olmayanlarda , barış ve güvenliğin gerektirdiği ölçüde anlaşma hükümlerine uygun davranma zorunda bırakılacaklardır .

· Saldırı eylemine karşı ve barışı korumak için örgütçe alınacak zorlama tedbirleri dışında , örgüt bir devletin milli yetki alanına giren işlere karışmayacaktır .

1 . 3 . BM ‘nin Organları

• Genel Kurul
• Güvenlik Konseyi
• Ekonomik ve Sosyal Konsey
• Vesayet Konseyi
• Uluslararası Adalet Divanı
• Sekreterlik

Bu organlar arasında uluslar arası ticareti düzenleyen Ekonomik ve Sosyal Konsey ( ECOSAC ) dir . Bu konsey , örgütün amaçlarına ulaşmasında uluslar arası ekonomik , sosyal , kültürel , eğitim , sağlık gibi konularda çalışmalar yapar ve raporlar hazırlar . Bu konsey , 5 adet Bölgesel Ekonomik Komisyon ve 4 adet Daimi Komite ve 6 adet uzman kuruluştan oluşmuştur . ECOSAC içinde Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı ( UNCTAD ) , Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu ( UNİCEF ) , Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ( UNDP ) , Dünya Gıda Programı ( WFP ) , Dünya Gıda Konseyi ( WFC ) , BM Sermaye Kalkınma Fonu ( UNCOF ) , BM Mülteciler Yüksek Komisyonu ( UNHCR ) , BM İlaç Kontrol Fonu ( UNFDAC ) , Uluslararası Uyuşturucu Kontrol İdaresi ( INCB ) , BM Sosyal Kalkınma için Araştırma Enstitüsü ( UNRISO ) ve idari koordinasyon komitesi ( ACC ) olarak 13ayrı komite , konferans ve program yer almaktadır .

ŞEKİL:1-BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ORGANİZASYON ŞEMASI

BM Örgütünün birer alt organı olarak faaliyet gösteren kuruluşlardan UNIDO , BM Sekreterliği içinde kurulup daha sonra ( 1986 yılından itibaren ) bir BM İhtisas kuruluşu haline dönüştürülmüştür . UNIDO az gelişmiş ülkelerin sanayileşme çabalarını desteklemeye yönelik çalışmalar yapar . Diğer bir alt organ olan UNCTAD a yine az gelişmiş ülkelerin özellikle dış ticaret ile kalkınma sorunları ile ilgili çalışmalar yapmakta ve UNDP ise teknik yardımda bulunmaktadır

1 . 3 . 1 . Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı ( UNCTAD )

İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan IMF , Dünya Bankası , GATT gibi uluslararası iktisadi kuruluşlar gelişmiş , sanayileşmiş ülkelerin egemenliği altında işleyen yapıları gereği az gelişmiş ülkelere yönelik faaliyetleri yetersiz görülen kuruluşlar niteliğindeydi . 1950’ lerin ikinci yarısından sonra dünya düzeninin eski sömürgelerin bağımsızlığını kazanması sonucu az gelişmiş ülkeler BM içerisinde sayısal çoğunluğu ele geçirmişlerdir . Az gelişmiş ülkeler , 1960’ lı yılların başlarından itibaren ise yeni dünya ekonomisinde gelişmiş ülkeler ile aralarındaki uçurumun kapanmasına yönelik taleplerini BM Organları’ na yoğun bir baskı şeklinde hissettirmişlerdir . Bu istekler BM genel kurulunda birinci kalkınma on yılı olarak ilk desteğini bulmuştur . Sosyalist ülkelerin de desteğiyle az gelişmiş ülkelerin ticaret ve kalkınma sorunlarının , kendilerinin de eşit oya sahip bulunduğu BM genel kurulu içinde bir uluslararası konferans düzenleme istekleri , 1962 yılında kabul edilerek 1964 yılı başlarında bir “BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı ( UNCTAD ) ” toplanması kararı alınmıştır . İlk UNCTAD toplantısı 23 Mart – 16 Haziran 1964 tarihleri arasında Cenevre’ de yapılmıştır . Daha sonra konferanslar periyodik olarak dört yılda bir devam etmiş ve Mayıs 1996’ da dokuzuncu konferans yapılmıştır . Bu konferanslarda özellikle ticaretle ilgili kalkınma sorunlarının ve gelişmiş ülkeler ( Kuzey ) ile az gelişmiş ülkêler ( Güney ) arasındaki ilişki ve sorunların ve Yeni Uluslararası Ekonomik Düzen ( YUED ) tartışıldığı temel bir uluslar arası forum rolü oynamıştır . Bu forumun önemini arttıran özellik ise toplantılara gelişmiş , gelişmekte olan ve eski Sosyalist Blo ülke gruplarından dünyanın hemen hemen tüm ülkelerinin katılmasıdır . Türkiye’ nin kuruluşundan beri üye olduğu UNCTAD’ ın 180 dolayında üyesi bulunmaktadır

Kuruluşundan itibaren çalışmalarını esas itibariyle periyodik olarak düzenlenen konferanslar biçiminde sürdüren UNCTAD; bunlarla birlikte bu konferansların sürekli organı niteliğindeki Ticaret ve Kalkınma Kurulu , çeşitli konularda çalışma yapan Komiteler ve Çalışma Grupları yine sürekli bir organ olarak görev yapan UNCTAD’ ın kurumsal yapısını oluşturmaktadır .

UNCTAD’ ın amaçları ise 5 an başlık altında toplanmıştır

i ) Gelişme düzeyi farklı ülkeler arasındaki dış ticareti , özellikle gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmalarını hızlandıracak şekilde teşvik etmek .

ii ) Ekonomik kalkınma ve uluslararası ticarete ilişkin ilke ve politikaları belirlemek ve bunları uygulamak .

iii ) BM sistemi içindeki diğer kuruluşlarla ekonomik kalkınma ve uluslar arası ticaret konularında işbirliği yapmak ve bu amaçlarla BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi ve BM Genel Kurulu ile ortaklaşa çalışmak .

iv ) Uluslar arası ticarete ilişkin çok taraflı anlaşmalar yapılmasına yardımcı olmak .

v ) Uluslar arası ticaret ve kalkınma konularında BM üyeleri ve uluslararası kuruluşlar arasındaki ilişki ve koordinasyon sağlayacak bir merkez görevini yerine getirmek .

Yukarıda da belirtildiği gibi ilk kez 1964 yılında toplanan UNCTAD , daha sonra BM Genel Kurulu’ nun bir organı haline gelerek Cenevre’ ye yerleşmiş , ancak üyeler arasındaki çıkar farklılıkları ve sanayileşmiş ülkelerin direnmeleri onucu amaçlarına erişememiştir . Ancak az gelişmiş ülkelerin dünya ticaretindeki payını arttırmak ve kalkınmalarını hızlandırmak için sanayileşmiş ülkelerden ticari ödün ve doğrudan yardım almak için çalışmalarını sürdürmektedir

1 . 3 . 2 . Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ( UNDP )

1949 yılında oluşturulan Teknik Yardım Programı ile 1959 yılında oluşturulan Birleşmiş Milletler Özel Fonu’ nun birleştirilip yeniden düzenlenmesiyle 22 Kasım 1965 tarihinde BM Genel Kururlu tarafından oluşturulmuştur . BM sistemi içinde gelişmekte olan ülkelere yapılan teknik yardımlaşmaların çok büyük bir kısmını karşılayan ve bu yardımları koordine eden bir kuruluş olan UNDP dünyanın en büyük teknik işbirliği programı niteliğini taşır . BM üyesi her ülke UNDP’ ye üye olabilmektedir

UNDP’ nin örgüt yapısı içinde yönetim kurulu ve genel müdür olmak üzere iki temel birim bulunmaktadır . Yönetim Kurulu , UNDP’ nin BM Genel Kurulu tarafından belirlenen genel politikasını yürütmekten sorumlu olan , UNDP projelerini onaylayan , kontrol eden ve bunlarla ilgili olarak raporlar hazırlayıp ECOSOC aracılığıyla BM Genel Kurulu’ na sunan bir organdır . ECOSOC tarafından 3 yıl için seçilen yönetim kurulu , 36 üyeden oluşmaktadır .

BM Genel Sekreteri tarafından ECOSOC’ a danışıldıktan sonra genel kurulunda onayıyla atanan genel müdür , programın yönetiminden ve yürütülmesinden sorumludur . Programın New York Merkezi Örgütü’ nün yanısıra bölgesel düzeyde faaliyette bulunan 130’ u aşkın dış bürosu da mevcuttur .

UNDP’ nin temel amacı kısaca , gelişmekte olan ülkelerin kalkınma güçlüklerini giderebilmek için bu ülkelerin fiziki ve beşeri sermayelerini geliştirmeleri ve daha etkin biçimde kullanmalarını sağlamaya yönelik olarak yardımda bulunmak biçiminde belirtilebilir .

i ) Maden ve enerji kaynaklarının ve diğer doğal kaynakların sınai ve ticari üretim potansiyelinin ve ihracat imkanlarının araştırılması yoluyla , kalkınma için gerekli kaynakların belirlenip değerlendirilmesini sağlamak .

ii ) Fizibilite çalışmaları , teknik ve mali değerlendirmeler yapılması yoluyla yatırım önceliklerinin belirlenmesi ve kaynakların harekete geçirilmesini sağlamak .

iii ) Genel ve teknik eğitim yoluyla kaynak kullanımında etkinliğin arttırılmasına katkıda bulunmak .

iv ) Temel ve uygulamalı araştırmalar yapılması , uygun teknoloji seçimi ve kullanımı , mahalli teknolojik kapasitenin değerlendirilip güçlendirilmesi yoluyla kaynakların geliştirilmesi ve etkin kullanımına katkıda bulunmak .

v ) Bölgesel ve ulusal düzeyde ekonomik ve sosyal planlar uygulanması suretiyle kaynak tahsisinin daha rasyonel hale gelmesini sağlamak .

UNDP tarafından finanse edilen projelerin büyük bir kısmı , BM sistemi içinde FAO , ILO , WHO , ITU ( Uluslararası Telekomünikasyon Birliği ) , UNIDO , IBRD ve UNESCO ( BM Eğitim , Bilim ve Kültür Örgütü ) gibi kuruluşlar tarafından yerine getirilmektedir .

1 . 3 . 3 . Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü ( UNIDO )

1960 tarihinde gelişmekte olan ülkelerin sanayileşme çabalarına katkıda bulunmaya yönelik bir kuruluş olan UNIDO BM Genel Sekreterliği içinde otonom bir kuruluş olarak faaliyete başlamıştır . 1986 tarihinde BM’ nin bir ihtisas kuruluşu haline dönüştürülmüştür . Merkezi Viyana’ da bulunan UNIDO’ nun başlıca organları Genel Konferans , Sınai Kalkınma Kururlu , Genel Direktör ve Sekreterliktir .

Bu örgüt ülkeler arasında endüstri alanında hizmet etmekte ve ulusal ve uluslararası kaynakların harekete geçirilerek gelişen ülkelerin endüstrileşmelerinin geliştirilmesi ile ilgilenmektedir . UNIDO’ nun etkinliklerinin ağırlığı , yapım işlemi üzerinde toplanmıştır . UNICTAD’ ın aksine UNIDO endüstri alanında çalışan özel ticaret firmaları ile doğrudan çalışmaktadır . UNIDO’ nun başlıca etkinlikleri 3 kategori içerisinde değerlendirilmektedir . Bunlar

i ) İşlemsel etkinlikler: Gelişen ülkenin isteği üzerine endüstriye doğrudan yardım , fabrika içi eğitim gibi programları içermektedir . Bu programlarda , gelişen ülkelerin mühendis ve teknisyenlerini bir araya getirilerek karşılaştıkları ortak endüstriyel bir sorunun , ileri endüstri ülkelerinde bu sorunu nasıl çözdükleri veya bertaraf ettikleri açıklanmaktadır .

ii ) Araştırma Etkinlikleri: UNIDO gelişen ülkelerdeki endüstrinin potansiyeli ve gereksinmeleri üzerinde yapılabilirlik çalışmalarını yöneltmektedir . Bu alanda ağırlık , dış satım yönlü endüstrilere verilmiştir .

iii ) Koordinasyon Etkinlikleri: UNIDO bölgelerarası ve uluslararası seminerler , sempozyumlar , toplantılar organize etmekte ve desteklemektedir .

Kısaca UNIDO’ nun temel amacı , gelişmekte olan ülkelerde sınai kalkınmayı teşvik etmektir . UNIDO bu temel amaca yönelik olarak global , bölgesel , ulusal ve sektörel düzeylerde uluslar arası işbirliğini teşvik etmeye ve BM sistemi içinde sınai kalkınma ile ilgili tüm faaliyetlerin koordinasyonunu sağlamaya çalışmaktadır .

2 . Dünya Bankası ( The WorlD Bank )

1 – 22 Temmuz 1944 tarihlerinde toplanan Bretton Woods Konferansında kurulması kararlaştırılan diğer uluslar arası mali kuruluş , Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası ( IBRD ) ’ dir . IBRD’ nin faaliyetlerini çeşitli yönlerden tamamlamak üzere daha sonraki yıllarda Uluslararası Kalkınma Birliği ( IDA ) , Uluslararası Finans Kurumu ( IFC ) ve Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı ( MIGA ) adlı kuruluşlar kurulmuş ve IBRD dahil olmak üzere bunların hepsi “Dünya Bankası Kurumu” ( World Bank Group ) adıyla anılan kuruluşlar topluluğunu oluşturmuşlardır . Faaliyet alanları ve hukuki yapısı nedeniyle IBRD “Dünya Bankası” olarak nitelenebilmektedir

2 . 1 . Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası ( IBRD )

2 . 1 . 1 . IBRD’ nin Amaçları

IBRD’ nin amaçları IBRD Ana Sözleşmesi’ nin 1 . maddesinde belirlenmiştir . Bunlar şu şekilde özetlenebilir

i ) Sermayenin verimli kullanımını kolaylaştırarak , savaşta yıkılan ekonomilerin imarına ve az gelişmiş ülkelerin kalkınmasına yardımcı olmak ,

ii ) Yabancı özel sermaye yatırımlarını teşvik etmek ve gerektiğinde özel sermayenin yetersizliğini kendi kaynaklarını kullanarak gidermek ,

iii ) Uluslararası sermaye yatırımlarını teşvik ederek , uluslar arası dengenin korunmasını sağlamak , verimliliği ve yaşam düzeyini yükseltmek ve çalışma koşullarını iyileştirmek ,

iv ) En yararlı ve en acil büyük-küçük projelerin uygulanmasına öncelik vererek , diğer kanallardan yapılan uluslararası kredilendirmelerle uyumlu olmak üzere krediler vermek ,

v ) Faaliyetlerini , uluslararası sermaye yatırımlarının üye ülkelerdeki ticaret koşullarında doğuracağı etkileri göz önünde tutarak sürdürmek ve savaş ekonomisinden barış ekonomisine sarsıntısız geçilmesini kolaylaştırmak .

Bu açıklamalar çerçevesinde IBRD’ nin iki temel amacı şu şekilde ifade edilebilir:

· İkinci Dünya Savaşının yol açtığı tahribatın giderilmesi ve savaşta yıkılan ekonomilerin yeniden imar ve inşaasına katkıda bulunulması ( Geçici bir amaç yada görev ) .

· Üye ülkelerde üretimin ve verimliliğin arttırılmasına , kaynakların geliştirilmesine ve özellikle azgelişmiş ülkelerin kalkınma çabalarına yardımcı olunması ( Sürekli bir amaç yada görev ) .

Gerçekten de günümüzde IBRD yada diğer adıyla Dünya Bankası , gelişmekte olan ülkelerdeki kalkınma projelerine kendi öz kaynaklarından veya borçlanarak sağladığı fonlardan kredi vermekte , bu ülkelerdeki yatırımları teşvik etmektedir . Böylece IMF’ nin kısa ve orta vadeli kredilerine karşılık Dünya Bankası , kalkınma projeleri ve programları için uzun vadeli finansman sağlayan bir kuruluş olarak farklı bir nitelik taşımaktadır . Dünya Bankası ayrıca , kaynak verimliliğinin arttırılması ve kalkınma stratejilerinin ve bu çerçevede izlenen politikaların değerlendirilmesi gibi konularda üye ülkelere yardımcı olmaya çalışmaktadır .

2 . 1 . 2 . IBRD’ nin Örgüt Yapısı

IBRD’ nin üç temel organı bulunmaktadır . Bunlar

· Başkan ve banka personeli

1- ) Guvernörler Kurulu

Bankanın en yetkili organı olan Guvernörler Kurulu , her üye ülke tarafından atanan bir guvernör ve guvernör yardımcısından oluşur . Genellikle maliye bakanları veya ekonomi bakanları guvernör , merkez başkanları yada hazine müsteşarları guvernör yardımcısı olarak atanmaktadır . Guvernör yardımcıları ancak guvernörün toplantıya katılmaması durumunda oy hakkına sahiptir . Guvernörler Kurulu’ nun görevleri arasında yeni üye kabulü , sermaye artırımı veya azaltılması , üyeliğin askıya alınması , diğer uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmak üzere anlaşmalar akdedilmesi ve bankanın net gelirinin dağıtım şekillerinin belirlenmesi gibi konular sayılabilir . Guvernörler Kurulu yılda bir kez toplanmakta ve bu toplantılar genellikle Eylül ayında IMF toplantılarıyla birlikte yapılmaktadır .

2- ) Yönetim Kurulu

Başlangıçta 12 olan Yönetim Kurulu üye sayısı sonradan 24’ e çıkarılmıştır . Yönetim Kurulu üyelerinden 5 tanesi IBRD sermayesinden en fazla paya sahip bulunan 5 ülke ( ABD , Japonya , Almanya , İngiltere ve Fransa ) tarafından doğrudan doğruya seçilip atanır . Kredi için başvurular ve diğer finansman tekliflerinin incelenmesi ve karara bağlanması , teknik yardım faaliyetlerinin yürütülmesi ve bütçenin hazırlanması Yönetim Kurulu tarafından yerine getirilir . Yönetim Kurulu ayrıca Guvernörler Kurulu’ nun karar vereceği konularda rapor ve öneriler hazırlayarak bu kurula sunar .

3- ) Başkan ve Banka Personeli

Yönetim Kurulu tarafından seçilen Başkan , hem kurulun hem de Dünya Bankası Grubu’ nun başkanı olarak görev yapar . Oyların eşitliği durumu hariç Başkanın oy verme hakkı bulunmamaktadır . Dünya Bankası başkanlığına ABD vatandaşı , IMF başkanlığına ise genellikle Avrupalı bir kimse getirilmektedir . Başkana bağlı olarak Dünya Bankası Grubu’ nda 100’ ü aşkın ülkeden 10500 dolayında personel çalışmaktadır . Bir başka deyişle Dünya Bankası IMF’ nin yaklaşık 4 katı bir personele sahip bulunmaktadır . Personelin %95’ i Washington’ da çalışmakla birlikte , Bankanın Türkiye dahil 100 dolayında ülkede büroları vardır .

2 . 1 . 3 . IBRD’ nin Finansman Faaliyetleri

2 . 1 . 3 . 1 . Bankanın Finansman Kaynakları

Dünya Bankasının 5 değişik finansman kaynağı bulunmaktadır . Bu kaynaklar şunlardır

i ) Üye ülkelerin sermaye katkı payları: Eylül 2001 itibariyle IBRD’ nin 189 , 5 milyar dolar dolayında taahhüt edilmiş sermayesi bulunmakla beraber , bunun önemli bir kısmı ödenmemiş sermaye niteliğindedir . Öte yandan söz konusu sermayenin bir kısmı üye ülkelerin milli paraları ile ödenmiştir .

ii ) Sermaye piyasalarından yapılan borçlanmalar: Banka özellikle ABD , Japonya , İsviçre , Almanya , İngiltere ve Ortadoğu sermaye piyasalarından tahvil ihracı yoluyla fon sağlamaktadır . Banka özel kişi ve kurumlardan borçlanmanın yanısıra , doğrudan dopruya hükümetlere , resmi kurumlara ve merkez bankalarına bono ve senetler satarak da borç sağlamaktadır . Bankanın toplam borç stoku , 30 Haziran 1996’ da 96 . 7 milyar dolardan 30 Haziran 1999’ da 115 . 7 milyar dolara çıkmıştır . 30 Haziran 2000 tarihi itibariyle bankanın toplam borç stoku 4 . 7 milyar dolarlık kısmı kısa vadeli , 105 . 6 milyar dolarlık kısmı ise uzun vadeli olmak üzere toplam 110 . 4 milyar dolar dolayındadır

iii ) Daha önce açılan kredilerin geri dönmesi ,

iv ) Kredi portföyünde bulunan çeşitli menkul kıymetlerin dünyanın belli başlı mali kurumlarına satışlarından sağlanan gelirler ,

v ) Banka yatırımları , alacaklara yürütülen faizler ve diğer gelirler .

2 . 1 . 3 . 2 . IBRD Kredileri

IBRD , kuruluşunun ilk yıllarında ( 1948 yılına kadar ) daha çok , Batı Avrupa ülkelerinin savaşta yıkılan ekonomilerinin imarı için finansman sağlamış; daha sonra hemen hemen tamamen az gelişmiş ülkelerin kalkınmasının finansmanına yönelik olarak çalışmalarını sürdürmüştür . Banka gelişmekte olan ülkelerdeki yoksulluğu düşürme temel hedefi doğrultusunda , yoksul halka doğrudan doğruya yarar sağlayacak projelere özel önem vermektedir . Bu amaca yönelik olarak tarım ve kırsal kalkınma , küçük ölçekli işletmeler ve kentsel kalkınma konularına ağırlık verilmektedir . Ulaştırma ve enerji projeleri gibi geleneksel alanlarda da kırsal kesime ve küçük çiftçilere daha fazla önem verilmektedir .

Son yıllarda Bankanın verdiği program kredilerinin kapsamı da genişletilmiştir . Döviz darboğazı nedeniyle ithalat sıkıntısı çeken ülkelerin yanısıra deprem gibi doğal afetlere uğrayan ülkelere de program kredisi açılabilmektedir . Öte yandan 1980 yılında “Yapısal Uyum Kredisi” adıyla uygulamaya konulan program kredilerinin amacı , değişen dünya ekonomik koşullarının etkisiyle gelişmekte olan ülkelerin karşılaştıkları dış ödemeler dengesi sorunlarının çözümüne katkıda bulunmak ve bu ülkelerin yapısal değişim çabalarını desteklemektir .

Tablo:1- IBRD Kredilerinin Gelişimi

( 30 Haziran’ da Sona Eren Mali Yıllar İtibariyle )

Kaynak: World Bank , Annual Report 2000 , Washington D . C . , s . 33 , 143 ve 148’ den yararlanılarak düzenlenmiştir .

30 Haziran 1996 tarihi itibariyle üye ülkelerin IBRD’ ye toplam 120 milyar dolar dolayında borcu bulunmaktadır . 30 Haziran 2000 itibariyle kümülatif olarak IBRD’ den en çok borçlanan ülkeler sırasıyla Meksika , Brezilya , Endonezya , Hindistan , Çin , Arjantin , Kore ve Türkiye’ dir .

Tablo:2- IBRD KredilerininTemel Amaçlarına Göre Dağılımı ( 30 Haziran 1999-30 Haziran 2000 Arasında Verilen Toplam Kredilerin %’ si Olarak )

Kaynak: World Bank , Annual Report 2000 , Washington D . C . , s . 143’ den yararlanılarak düzenlenmiştir .

2 . 2 . Dünya Bankasına Bağlı Diğer Kuruluşlar

2 . 2 . 1 . Uluslararası Kalkınma Birliği – IDA ( The International Development Assocation )

IDA , gelişmekte olan ülkelere vade , faiz oranı ve geri ödeme şekli gibi açılardan IBRD kredilerinden daha uygun koşullu kredi vermek amacıyla IBRD’ ye bağlı bir kuruluş olarak 8 Kasım 1960 tarihinde kurulmuştur Ida sözleşmesinin 1 . maddesinde , Birliğin amaçları , “özellikle önemli kalkınma ihtiyaçlarını karşılamak üzere daha esnek ve ödemeler bilançosu açısından daha hafif yükler getiren koşullarla finansman sağlamak suretiyle , Birlik üyelerinden iktisadi kalkınmayı teşvik ederek ve prodüktiviteyi arttırarak yaşam düzeylerini yükseltmek ve böylece IBRD’ nin kalkınma amaçlarına yardımcı olmak ve onun faaliyetlerini tamamlamak” şeklinde ifade edilmekte ve bunun birliğin tüm kararlarında rehber olacağı belirtilmektedir .

IDA , IBRD ile aynı örgüt yapısına sahiptir . IDA’ nın temel finansman kaynağını , üyelerin sermaye katılma payları ve ilave katkıları oluşturmaktadır . 30 Haziran 2000 tarihi itibariyle 107 milyar dolara yaklaşan bu kaynağa Türkiye’ de 102 milyon dolar katkıda bulunmaktadır . IDA’ nın ikinci önemli kaynağını IBRD’ nin net gelirlerinden yapılan transferler oluşturmaktadır . 1964-2000 mali yılları arasında IBRD’ den IDA’ ya toplam 6 . 435 milyar dolarlık bir kaynak transferi sağlanmıştır .

Tablo:3 – IDA Kredilerinin Gelişimi

( 30 Haziran’ da Sona Eren Mali Yıllar İtibariyle )

Kaynak: World Bank , Annual Report 2000 , Washington D . C . , s . 144’ den yararlanılarak düzenlenmiştir .

Tablo:4- IDA KredilerininTemel Amaçlarına Göre Dağılımı

( 30 Haziran 1999-30 Haziran 2000 Arasında Verilen Toplam Kredilerin %’ si Olarak )

Kaynak: World Bank , Annual Report 2000 , Washington D . C . , s . 144’ den yararlanılarak düzenlenmiştir .

2 . 2 . 2 . Uluslar arası Finans Kurumu – IFC ( The International Finance Corporation )

24 Temmuz 1956 tarihinde , az gelişmiş üye ülkelerde özel teşebbüsün gelişimini teşvik ederek IBRD’ nin faaliyetlerini tamamlamaya yönelik olarak kurulmuştur . Üye sayısı Eylül 2001 itibariyle 175 olan IFC , IBRD’ den ayrı bir tüzel kişiliğe sahip , hukuki ve mali yönden bağımsız bir kuruluş olmakla birlikte IBRD ile sıkı bir bağlılık içindedir

Kurumun yukarıda belirtilen amacına yönelik olarak yapacağı işleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

i ) Normal koşullarla yeterli miktarda özel sermaye sağlanamayan durumlarda , üye ülkelerin kalkınmasına yardım edebilecek verimli özel teşebbüslerin kurulması , iyileştirilmesi yada geliştirilmesinin finansmanına , ilgili hükümet garantisini aramaksızın , özel yatırımcılarla birlikte yardımcı olmak ,

ii ) Yatırım imkanlarını , yerli ve yabancı özel sermayeyi ve tecrübeli işletme elemanlarını biraraya getirmeye çalışmak ,

iii ) Yerli ve yabancı özel sermayenin üye ülkelerde verimli yatırımlara akmasını ve buna yönelik koşulların oluşumunu sağlamaya çalışmak .

Kurumun sermayesini uluslararası mali piyasalardan borçlanmalar ve faaliyetleri sonucu elde ettiği net gelirler oluşturmaktadır . IFC’ nin uluslararası mali piyasalardan borçlanması 2000 mali yılı itibariyle 4 . 4 milyar dolar olarak gerçekleşmiş , yine 2000 yılındaki net gelirleri ise 380 milyon dolara ulaşmıştır .

2 . 2 . 3 . Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı – MIGA ( The Multilateral Investment Guarantee Agency )

Yatırımları , ticari olmayan kısıtlamalara ve özellikle politik risklere karşı koruyarak , az gelişmiş ülkelere özel yabancı sermaye akışını hızlandırma gibi özel bir amaçla kurulan MIGA , Dünya Bankası Grubu’ nun en yeni kuruluşudur . Eylül 1985’ te Dünya Bankası Direktörler Kurulu tarafından kabul edilen MIGA Sözleşmesi , 9 sanayileşmiş ve 20 gelişmekte olan ülke tarafından onaylanarak 12 Nisan 1988’ de yürürlüğe girmiş ve Eylül 1988’ de çalışmalarına başlamıştır

Eylül 2001 tarihi itibariyle 154 üyesi bulunan MIGA , hukuken ve mali yönden bağımsız bir kuruluştur . Garanti programı faaliyeti çerçevesinde MIGA , gelişmekte olan üye ülkelere yönelik yabancı sermaye yatırımlarına özellikle politik risklere karşı garanti sağlamakta , yani bu risklere karşı yatırımları sigortalamaktadır .

2 . 2 . 4 . Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümlenmesi Uluslararası Merkezi – ICSID

Dünya Bankası Grubu’na bağlı bir diğer kuruluş olan ICSID , bir üye devlet ile başka bir üye devletin bir vatandaşı yada vatandaşları arasındaki yatırım uyuşmazlıklarında arabuluculuk ve hakemlik hizmetleri sağlamak amacıyla , Dünya Bankası’ nın girişimi sonucu 14 Ekim 1966 tarihinde kurulmuştur . Türkiye’ nin 27 Mayıs 1988 tarihinden itibaren üye olduğu ICSID’ ın üye sayısı Eylül 2001 tarihi itibariyle 131’ dir

2 . 2 . 5 . Uluslararası Tarımsal Araştırma Danışma Grubu – CGIAR

Dünya Bankasıyla yakından ilişkili başka bir oluşum da , 1970’ li yılların başında Dünya Bankası ve UNDP’ nin birlikte desteğiyle kurulan ve tarımsal araştırma programlarına ve eğitim dahil konuyla ilgili çeşitli faaliyetlere finansman sağlayan Uluslararası Tarımsal Araştırma Danışma Grubu – CGIAR adlı birliktir . Çeşitli kamu ve özel sektör kuruluşunun ( 30 Haziran 1994 tarihi itibariyle 42 kuruluş ) bağışlarıyla desteklediği CGIAR , faaliyetlerini çeşitli uluslararası tarımsal araştırma merkezleri ve bunlarla işbirliği yapan çok sayıda diğer ilgili merkezler aracılığıyla yürütmektedir . CGIAR , herhangi bir sözleşme yada yazılı statüsü olmayan informal bir birliktir

3 . uluslararası para fonu ( ımf )

2 . Dünya Savaşı devam ederken savaştan sonra kurulacak olan yeni uluslar arası para sistemlerine ilişkin olarak İngiliz ve ABD planlarının arkasından , Fransız ve Kanada planları yayımlanmıştır . İngiltere’ de ve ABD , Sovyetler Birliği dahil bütün ilgili ülkelere danışıldıktan sonra kendi aralarında bir anlaşmaya varmışlar ve bunu 21 Nisan 1944 tarihinde açıklamışlardır .

IMF ana sözleşmesi Bretton Woods Konferansına katılan 44 ülkeden 29’ unun onaylaması sonucu , 27 Aralık 1945 tarihinde yürürlüğe girmiştir . Merkezi Washington’ da bulunan IMF Mayıs 1946’ da faaliyete geçmiştir .

İlk haliyle 20 madde ve 5 Ek’ ten oluşan Fon Anasözleşmesi , 28 Temmuz 1969 ve 1 Nisan 1978 tarihlerde yapılan değişikliklerle 31 madde ve EK’ i kapsayan bir görünüm kazanmıştır . Fon Anasözleşmesi’ nde son değişiklik 11 Kasım 1992 tarihinde yürürlüğe girmiştir .

Türkiye’ nin 19 Şubat 1947 tarih ve 5016 sayılı kanunla katıldığı IMF’ nin fon üye sayısı , 1960’ lı yıllardan itibaren birçok Afrika ülkesinin bağımsızlığına kavuşmasına ve Fonun imkanlarından yararlanmasının çekiciliğine , son birkaç yıldır da , yine ikinci nedenin yanısıra Doğu Bloku’ nun çöküşü ve yeni bağımsız devletlerin ortaya çıkışına bağlı olarak hızlı artışlar göstermiş; Kasım 1946’ da 69’ dan Aralık 1978’ de 173’ e çıkmıştır . Fonu’ nun üye sayısı halen ( Eylül 2001 itibariyle ) 183’ tür

IMF üyesi ülkeler istedikleri zaman üyelikten çekilebilmektedir . Nitekim kurucu üyelerden Polonya 1950’ de , Çekoslavakya 1954’ de , Küba ise 1964’ de üyelikten çekilmişlerdir . Ancak bu ülkelerden Polonya 12 Haziran 1986’ da , Çekoslavakya 20 Eylül 1990’ da Fon’ a tekrar üye olmuşlardır

3 . 1 . IMF’ nin Amaçları

IMF’ nin amçları , Fon Anasözleşmesinin 1 . maddesinde şu şekilde ifade edilmektedir:

· Uluslararası para sorunları konusunda danışma ve işbirliği mekanizmasını sağlayan sürekli bir kuruluş aracılığıyla , uluslararası parasal işbirliğini teşvik etmek .

· Uluslararası ticaretin genişlemesini ve dengeli büyümesini kolaylaştırmak ve böylece , ekonomi politikasının ilk hedefleri olarak , yüksek istihdam ve reel gelir düzeylerinin teşviki ve korunmasına ve tüm üyelerin üretken kaynaklarının gelişmesine katkıda bulunmak .

· Kambiyo istikrarını teşvik etmek , üyeler arasında düzenli kambiyo ilişkilerini sağlamak ve rekabetçi döviz kuru depresiasyonlarınlarını önlemek .

· Üyeler arasındaki cari işlemler yönünden çok taraflı bir ödemeler sisteminin kurulmasına ve dünya ticaretinin büyümesini engelleyen kambiyo kısıtlamalarının ortadan kaldırılmasa yardımcı olmak .

· Fonun genel kaynaklarını yeterli güvenceler altında geçici olarak tahsis etmek suretiyle üyelere güven vermek ve böylece onlara , ödemeler bilançosundaki dengesizliklerini ulusal veya uluslararası refahı zedeleyen önlemlere başvurmaksızın düzeltme fırsatını sağlamak .

· Yukarıda belirtilenlere uygun olarak , üyelerin uluslararası ödemeler bilançosundaki dengesizliklerin süresini kısaltmak ve derecesini azaltmak .

Özetle , IMF’ nin görevleri , uluslararası mali düzeni sağlamak üzere dış ödeme açığı içindeki ülkelere kısa ve orta vadeli kredi sağlamak , üyelerin kur politikalarını gözetlemek ( surveillance ) , üye ülkelerin ticari bankalara veya resmi kurumlara karşı olan borçlarını ödeyememeleri durumunda taraflara aracılık etmek ve borç erteleme anlaşmaları hazırlamak , ülkelerin daha liberal bir kambiyo ve dış ticaret rejimi uygulamasını özendirmek ve onlara teknik yardım sağlamaktır

Yukarıdaki amaçlar sıralandıktan sonra , sözkonusu 1 . madde şu şekilde sona ermektedir: “Fon , bütün politika ve kararlarında , bu maddede ortaya konan amaçları rehber edinecektir .

3 . 2 . IMF’ nin Örgüt Yapısı

Fonu’ nun yönetim organları önem sırasına göre şunlardır

· Yönetim ( İcra Direktörleri ) Kurulu

· Başkan ( Genel Direktör ) ve Sekreterya ( Fon Personeli )

1 ) Guvernörler Kurulu

Fonun en yetkili organı olan Guvernörler Kurulu , her üye ülkenin dilediği usül ile atadığı bir Guvernörler ile yardımcısından oluşur . Bu üyeler genellikle maliye bakanları veya merkez bankası başkanlarıdır . Kurul yılda birkez toplanmaktadır . Fon’ da karar alma yetkisi prensip olarak Guvernörler Kurulu’ na verilmiş olsa da bazı yetkiler Yönetim Kurulu’ na devredilebilmektedir . Ancak yeni üye kabulü , kotaların belirlenmesi , SDR tahsisleri , Fon’ nun net gelirlerinin dağıtımı , Fon’ nun tasfiyesine karar vermek gibi önemli konulardaki yetkilerin devri mümkün değildir .

Guvernörler , ülkelerin kotalarına göre belirlenen oy sayıları kadar oy kullanırlar . Fon kredi faizleri ve SDR faizleri için alınacak kararlarda %70 , IMF’ nin yapısı , yönetim kurulu üyelerinin sayılarının değiştirilmesi , kota değişiklikleri , SDR tahsisleri , fondaki altının kullanımı konularındaki kararlarda %85 oy çokluğu aranır . Bunun dışında kararlar , prensip olarak basit oy çokluğu ile alınır .

2 ) Yönetim ( İcra Direktörleri ) Kurulu

Yönetim ( İcra Direktörleri ) Kurulu , Fon’ un merkezinde ( Washington ) sürekli olarak çalışan ve kendisine verilen yetkiler çerçevesinde kararlar alabilen bir organdır . Haftada en az üç kere toplantı yapan Kurulun üye sayısı 24’ tür . Kurulun 5 üyesi , kotası en yüksek olan ülkeler ( ABD , Japonya , Almanya , İngiltere , Fransa ) tarafından doğrudan atanır . Halen üç ülkenin de ( Suudi Arabistan , Rusya , Fransa ) birer üye seçme hakkı vardır . Geriye kalan 16 üye ise diğer üye temsilcileri arasından iki yılda bir seçilir . Bu seçimde her bir guvernör bir adaya oy verebilir .

3 ) Başkan ( Genel Direktör ) ve Sekreterya ( Fon Personeli )

Yönetim Kurulu tarafından 5 yılda bir atanan Başkan ( Genel Direktör ) oy hakkı olmaksızın Yönetim Kurulu’ na başkanlık eder ve Yönetim Kurulu’ nun direktifleri çerçevesinde Fon’ un günlük işlerinin yürütülmesinden sorumludur . IMF Başkanı Guvernörler Kurulu toplantılarına da katılmakta , fakat oy kullanamamaktadır . Sekreterya ( Fon Personeli ) içinde çoğunluğu iktisatçı olmak üzere maliye ve vergi uzmanları , istatistikçiler , dil uzmanları ve yardımcı personel bulunmaktadır . Fon personeli uluslararası memur statüsünde olup , geldikleri ülkeleri temsil etmezler . 2001 yılı Eylül ayı itibariyle IMF’ de 133 değişik ülkeden 2500 dolayında personel çalışmaktadır .

Bu organların dışında , belli konularda çalışan iki önemli Komite ve 5’ ler , 7’ ler , 10’ lar ve 24’ ler gibi , Fon’ la ilişki içinde bulunan çeşitli gruplar vardır .

Her ikisi de 1974 yılında kurulmuş olan Geçici Komite , uluslar arası para ve finans sistemi ile ilgili konularda çalışmalar yapar . IMF ile Dünya Bankası Guvernörler Kurulu temsilcilerinden oluşan diğer komite olan Kalkınma Komitesi ise , az gelişmiş ülkelerin reel kaynak transferi ile ilgili çalışmalar yapar

Sözü edilen Gruplardan 10’ lar Grubu , fona ihtiyaç duyulduğunda kendi paraları cinsinden ödünç vermeyi kabul eden 10 gelişmiş ülkeyi ( ABD , Kanada , İngiltere , Almanya , Fransa , Belçika , Hollanda , Japonya , İsviçre , İtalya ve İsveç’ i kapsamaktadır .

Bu ülkelerden yedisini kapsayan 7’ ler Grubu en gelişmiş , sanayileşmiş ülkeler olarak devlet başkanları düzeyinde toplantı yaparak , uluslar arası iktisadi konularda ortak tutum ve politikalar belirlerler .

3 . 3 . IMF’ nin Finansman Kaynakları

IMF’ nin sağladığı kredilerin başlıca iki kaynağı bulunmaktadır . Bunlardan birincisi , üye ülkelerin kotalarına dayalı olarak fonun elinde kullanılmaya hazır halde bulunan “kullanılabilir dövizler” ve SDR’ dan oluşan normal kaynaklardır . Fonun ikinci temel finansman kaynağı ise çeşitli ülke hükümetlerinden , merkez bankalarından ve uluslar arası kuruluşlardan yapılan borçlanmalar oluşturmaktadır . Ayrıca alınan komisyonlar ve ödenen karşılıklar , altın satışı da bu kaynaklar arasındadır .

3 . 3 . 1 . IMF Kotaları

IMF üyeliğine kabul edilen her yeni üye için bir kota belirlenir . Şöyle ki , üyelerin Fon’ a yapacakları üyelik katkıları ( aidatlar ) , Fon’ da ki oy haklarının ağırlığı , Fon’ dan çekebilecekleri krediler , yeni yaratılan Özel Çekme Hakları’ ndan alabilecekleri paylar , onların kotalarına bağlıdır .

Tablo-5: Bazı Ülkelerin IMF Kotaları , 30 Nisan 2000 ( milyon SDR )

Kaynak: IMF , Annual Report , 2000 , ss . 137-138 .

Kotalar üye ülkelerin milli gelir ve uluslar arası ticaret hacimleri gibi ekonomik göstergelere dayanılarak oluşturulur . Toplam kotalar beşer yıllık aralıklarla Fon tarafından gözden geçirilir ve dünya ekonomisinin likidite ihtiyaçlarına göre arttırılabilir . Nitekim 1998 yılındaki kotaların onbirinci gözden geçirilmesi sırasında Guvernörler Kurulu , mevcut kotaları 146 milyar SDR’ lık düzeyinden 212 milyar SDR düzeyine çıkarılması kararı almıştır

Üyeler IMF’ ye ilk girişlerinde veya kotalardaki genel bir artış durumunda , kendilerine tahsis edilen kotaların %25’ i kadar uluslar arası paralarla ( SDR’ın kapsamına giren paralar ) , %75’ i kadar da kendi ulusal paralarıyla Fon’ a ödemede bulunurlar .

3 . 3 . 2 . Borçlanma

Fon’ un yaptığı borçlanmalar arasında , IMF ile 10’ lar Grubu olarak bilinen sanayileşmiş ülkelerarasında 1962 yılında yürürlüğe giren “Ödünç Alma Genel Düzenlemeleri” ( GAB ) çerçevesinde sağlanan krediler önemli bir yer tutmaktadır . 1964 yılında İsviçre’ nin de katıldığı periyodik olarak gözden geçirilmek suretiyle günümüze kadar devam eden bu düzenlemeler çerçevesinde sağlanan fonlar için SDR faizine eşit bir faiz ödenmekte ve krediler 5 yıl içinde geri ödenmektedir . Bu genel borç alma düzenlemeleri dışında Fon , ihtiyacı olan üyelere daha uygun koşullarla kredi vermeye yönelik özel programların finansmanı için 1980’ li yılların başından itibaren çeşitli ülke hükümetlerinden , merkez bankalarından ve uluslar arası kuruluşlardan ( örneğin Suudi Arabistan Para Ajansı , BIS , Japonya Hükümeti , İsviçre Merkez Bankası gibi ) borçlanma yoluna gitmiştir

Bu büyük boyutlu borçlanmalar IMF’ nin niteliğini bir ölçüde değiştirmiş ve onun bir borç alma-borç verme kurumu ( banka ) görünümü kazanmasına yol açmıştır . Ancak , 1982 yılında alınan bir kararla , borçlanılan kaynakların kotaların toplam değerinin %60’ ını geçemeyeceği şeklinde bir sınırlandırma getirilerek bu durumun daha ileri boyutlar kazanması önlenmek istenmiştir

3 . 3 . 3 . Özel Çekme Hakları ( SDR )

SDR , IMF’ nin aynı adı taşıya bir departmanı tarafından çıkartılır . SDR , 1970 yılında mevcut likiditeyi arttırmak amacıyla IMF tarafından yaratılan özel bir uluslar arası rezerv aracıdır . Bu kanaldan üye ülkelere , IMF’ deki normal çekme haklarından ayrı bir dış rezerv sağlanır .

SDR genelde , bir hükümetin diğerinin merkez bankasından , onun ulusal parasını çekmesine olanak veren bir haktır . Örneğin Türkiye , dolar rezervine ihtiyacı dolayısıyla SDR’ lerini kullanmak istesin . Bunun için bütün yapacağı iş , elindeki SDR’ leri Amerikan Merkez Bankası devretmekten ibarettir . SDR’ leri devralan Federal Reserve Bank , bunların karşılığı olan dolar tutarını Türkiye’ ye transfer etmekle yükümlüdür . Bu işlem dolayısıyla Türkiye , dolar elde ederken aynı zamanda karşı ülkeye yine IMF aracılığıyla bir faiz ödemesinde bulunur . SDR programına göre bir üye , diğer üyelerin kendisine devredeceği SDR’ leri ( ilk tahsisin üç katına ulaşıncaya kadar ) kabul etmek zorundadır .

SDR , ulusal paraların dalgalanmaya bırakıldığı bir dönemde , büyük ölçüde değerini koruyan bir para niteliğine sahip olduğu için , uluslar arası mali işlemlerde önemli bir hesap birimi görevi yapar . Henüz fiziki varlığı olan bir para değildir .

SDR , karşılıksız olarak çıkartılan bir rezerv aracıdır . , yani çıkartılması için bir altın veya döviz karşılığına gerek yoktur . SDR bir kere yatırılınca sistemde sonsuz olarak varlığını sürdürür .

SDR bir uluslar arası likidite aracı olmasının yanısıra , IMF’ nin hesaplarında ve işlemlerinde kullanılan temel hesap birimidir . SDR ayrıca uluslar arası borç , alacak , yatırım , bütçe gibi varlıkların mali değerinin ölçülmesinde kullanılan bir değer standardı rolü oynar .

SDR’ sini başka ülkelere devredenler , IMF kanalıyla , kabul eden ülkelere net bir faiz öderler . Faiz oranları , IMF’ de en yüksek kotası bulunan beş büyük ülkenin ulusal faiz oranlarına dayanan bir formüle göre hesaplanır .

KAYNAKÇA

· Prof . Dr . Nevzat GÜRAN , Prof . Dr . İsmail AKTÜRK , Uluslararası İktisadi Kuruluşlar , Tuğra Ofset , 5 . Baskı , Isparta , 2001 .

· Prof . Dr . Rıdvan KARLUK , Uluslararası Ekonomik Kuruluşlar , Tütünbank Yayını , 3 . Baskı , Eskişehir , 1996 .

· Aslan GÜNDÜZ , Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Teşkilatlar Hakkında Temel Metinler , Beta , 1994 .

· Doç . Dr . Esin Can MUTLU , Uluslararası İşletmecilik , Beta , 1 . Baskı , İstanbul , Mayıs 1999 .

· MÜSİAD , İslam Ülkeleri Arasında Ekonomik İşbirliği , Müsiad Araştırma Raporları – 10 , 1994 .

· Prof . Dr . Rıdvan KARLUK , Dünya Ekonomisinde Uluslararsı Ekonomik Kuruluş ve Birleşmeler , Bilim Teknik Yayınevi , İstanbul , 1990 .

· Dr . Cem M . Kozlu , Uluslar arası Pazarlama İlkeler ve Uygulamaları , Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları , Genişletilmiş 5 . Baskı , Ankara , Eylül 1995 .

· Z . Sacit ÖNEN , Uluslararası Mali Kuruluşlar , Gazi Üniversitesi İİBF Yayınları No:51 , Ankara , 1990 .

· Doç . Dr . Mete OKTAV , Uluslar arası Pazarlama , DEÜ İİBF , Aydın Kitabevi , İzmir , 1986 .

· World Bank , Annual Report 1996 , Washington D . C . , s . 191 , World Bank , Annual Report 2000 , Washington D . C .

· MIGA , The Mission and Mandate , http: // www . miga . org/screens/about . htm , 28 . 09 . 2001 .

· David Driscoll , What is the International Monotery Fund , IMF Publications , Washington D . C . , 1992 .

· Financing The Fund’ s Operations Review of Issues , http: // www . imf . org/external/np /tre /ffo/21 . 09 . 2001 .

· Prof . Dr . Halil SEYİDOĞLU , Uluslararası Finans , Güzem Yayınları , Geliştirilmiş 3 . Baskı , İstanbul , 2001 .

· IMF Executive Directörs and Voting Power , http: // www . imf . org/external/np/sec /memdir/eds . htm , 21 . 09 . 2001

· World Bank , Annual Report 2000 , Washington D . C .

Etiket: birleşmiş milletler

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.