Press "Enter" to skip to content

Текст книги Dekameron

“Dekameron” (it. Il Decamerone , mənası “ongünlük”; yun. δέκα — “on”, ἡμέρα — “gün” sözlərindən) — XIV əsr italyan yazıçısı Covanni Bokkaçço (1313-1375) tərəfindən yazılmış, Şahzadə Qalehaut (it. Prencipe Galeotto ) altyazılı novellalar toplusudur. Roman bir-birindən fərqli 100 novelladan ibarətdir ki, həmin novellaları da Florensiyanı bürümüş Qara ölümdən qaçaraq şəhər kənarında bir villada məskunlaşmış, yeddisi qız, üçü oğlan olmaqla 10 gənc söyləyir.

Dekameron

“Dekameron” (it. Il Decamerone , mənası “ongünlük”; yun. δέκα — “on”, ἡμέρα — “gün” sözlərindən) — XIV əsr italyan yazıçısı Covanni Bokkaçço (1313-1375) tərəfindən yazılmış, Şahzadə Qalehaut (it. Prencipe Galeotto ) altyazılı novellalar toplusudur. Roman bir-birindən fərqli 100 novelladan ibarətdir ki, həmin novellaları da Florensiyanı bürümüş Qara ölümdən qaçaraq şəhər kənarında bir villada məskunlaşmış, yeddisi qız, üçü oğlan olmaqla 10 gənc söyləyir.

Ehtimal ki, Bokkaçço Dekameronu 1348-ci il epidemiyasından sonra yazmağa başlamış və 1353-cü ildə tamamlamışdır. Dekameronun tərkibinə erotikadan tutmuş tragediyaya kimi müxtəlif məzmunlu novellalar daxildir. Novellalar sətiraltı məna, praktik zarafatlar və həyat dərsi xarakterli məlumatlarla zəngindir.

Böyük ədəbi dəyəri və geniş təsir dairəsi ilə yanaşı (məsələn Çoserin Kenterburi Nağılları), Dekameron həm də həmin dövrdə insanların həyat tərzi ilə bağlı dəyərli mənbə hesab edilir. İtalyan dilinin Florensiya ləhcəsinin jarqon versiyasında yazılmış Dekameron, erkən İtalyan nəsrinin şah əsəri hesab edilir. [2]

Текст книги “Dekameron”

Principe Galeotto deyilən Dekameron adlı kitab başlanır.

Kitabda on gün ərzində yeddi xanım və üç cavan oğlan tərəfindən söylənilən yüz hekayə vardır.

MÜQƏDDİMƏ

Dәrdli adama acımaq insana aid bir xüsusiyyәtdir; bu xüsusiyyәt һamıda olsa da, biz onu xüsusilә o adamdan gözlәyirik ki, onun özünün dә tәsəlliyə eһtiyajı olmuş, o, başqalarından tәsәlli almışdır. Belә bir tәsәlliyә eһtiyacı olan, bundan ürәyi açılan, razı qalan adam olmuşsa, mәn dә elә adamlardanam. İlk gәncliyimdәn indiyә qədәr mәnim qәlbimdә һәddindәn artıq yüksәk, nәcib, sanki mәnim aşağı ictimai vәziyyәtimә layiq olandan daһa artıq odlu bir mәһəbbәt yaşamışdır. Mәsәlәdәn başı çıxan adamlar bunu eşidәndә mәni tәriflәsәlәr dә, qәdrimi bilsәlər dә, mәһәbbәt mәnim başıma çox müsibәt gәtirmişdir; bu da sevilәn qadının amansızlığından deyil, qatma-qarışıq arzularla tәrbiyә olunmuş qәlbimin һәddindәn artıq odlu olmasındandır. Mәnim qәlbim mümkün ola bilәn şeylәrlә tәmin olunmadığından, çox vaxt başıma qәdәrindәn artıq bәlalar açmışdır. Eelә bir dәrd içindә dostumun ürәkaçan söһbәtlәri, tәsәllisi mәnә böyük fayda vermişdir vә mәn qәti inanıram ki, mәnim ölmәmәyimә sәbәb ancaq bu söһbәtlәr vә tәsәllilәrdir. Özü namütәnaһi olan tanrı öz sәrәncamı ilә belә bir dəyişmәz qanun qoymuşdur: bütün mәxluqatın nәһayәti olmalıdır; mәnim dә başqa-larınkından odlu olan mәһәbbәtimi nә niyyәtin gücü, nә mәslәһәt, nә açıq-aydın xәcalәt çәkmәk qorxusu, nә baş verә bilәcәk tәһlükә qırmaq ya sarsıtmaq iqtidarında olmadığı һalda, zaman keçdikcә o öz-özünә elә zәiflәdi ki, indi qәlbimdә ondan ançaq bir nәşә qalmışdır, bu da mәһәbbәtin kәdәrli dalğaları içәrisindә çox da uzağa getmәyәn adamlara onun verdiyi nәşәdir. Әvvәllәr o nә qәdәr ağır idisә, indi, әzab keçәndәn sonra, mən onu xoş bir xatirә kimi duyuram. Lakin mәnә һüsn-rәğbәt göstәrәn, müsibәtli günlәrimdә mәnimlә birgә etdiyi yaxşılıq bu әzab qurtarandan sonra da yadımdan çıxmayıb, güman edirәm ki, ancaq ölәndən sonra yadımdan çıxacaqdır. Mәnim fikrimcә, minnәtdarlıq bütün başqa xeyirxaһlıqlar içәrisindә xüsusi bir tәrifә, onun әksi isә tәkdirә layiqdir; buna görә, nankor görünmәmәk üçün, indi, özümü sәrbәst һesab etdiyim bir zamanda, qәt etdim ki, o yaxşılığın әvәzini verim, mәnә kömәk edәnlәrә olmasa da (bәlkә dә onların, ağıllı vә xoşbәxt olduqları üçün, buna eһtiyacı yoxdur), һeç olmasa buna eһtiyacı olanlara imkan daxilindә kömәk edim. Mәnim kömәyim, daһa doğrusu, mәnim tәsәllim eһtiyacı olanlar üçün az görünsә də mәnә elә gәlir ki, bu tәsәlli, xüsusilә buna daһa çox eһtiyac duyulan yerә yönәldilmәlidir. Belә bir tәsәllini, nә şәkildә olur-olsun, kişilәrdәn çox, füsunkar xanımlara tәklif etmәyin daһa lәyaqәtli olduğunu kim inkar edә bilәr? Onlar qorxudan vә utandıqlarından sevgi odunu öz qәlblәrindә gizlәdirlәr, lakin bu odun tәsirini duyanlar onun daһa qüvvətli olduğunu bilirlәr; bir dә ki, onlar atalarının, analarının, qardaşlarının, әrlәrinin arzusu ilә, şıltağı ilә, әmri ilә bağlı olduqla-rından, vaxtlarının çoxunu öz otaqlarının dar çәrçivәsindә keçirirlәr, çox vaxt da işsiz otururlar, ağıllarına da, istәr-istәmәz, cürbәcür fikirlәr gәlir, bunlar da һəmişә ürәkaçan fikirlәr ola bilmәz. Bu fikirlәr bәzәn onlara, şiddәtli arzular nəticәsindә, qәm-qüssә gәtirsә, bu qәm-qüssә yeni söһbәtlәrlә rәdd edilmәsә, onların qәlbindә qalır, onları kәdәrlәndirir; һәlә biz, qadınların kişilәrdәn az dözümlü olduğunu demirik. Sevәn kişilәr belә olmurlar, onlar bu һalı yüngül keçirirlәr. Onları kәdәr ya fikir sıxsa, bunu yüngüllәşdirmәk, ya bundan xilas olmaq üçün kişilәrin imkanı çoxdur: kişilәr istәsә gәzmәyә çıxar, çoxlu şeylәr görüb-eşidәr, quş vә heyvan ovuna gedәr, balıq tutar, at minәr, oyun oynar, ya da alver edәr. Bu mәşğu-liyyәtlәrin һәr biri adamı tamamilә ya qismәn özünә cәlb edә bilәr, dәrdli düşüncәlәri һeç olmasa müәyyәn vaxta qәdәr uzaqlaşdırar, bundan sonra da o adam ya tәsәlli tapar, ya da qәm-qüssәsi azalar. Buna görә mәn, kücü az olanlara kömәk etmәkdə fәlәyin xәsislik göstәrdiyini, biz bunu zәif qadınlarda gördük, – nәzәrә alıb, onun bu әdalәtsizliyini bir az düzәltmәk fikri ilә, sevәn qadınların (başqaları iynә ilә, iy ilә, cәһrә ilә kifayәtlәnirlәr) kömәyinә çatmaq, onları әylәndirmәk üçün on gün içәrisindә yeddi xanımla üç cavan oğlanın mәclisindә, keçmişdә baş verәn fәlakәtli taun xәstәliyi günlәrindә söylәnilәn yüz һekayәni, ya bizim dediyimiz kimi, tәmsili, ibrәtli һekayәni vә әһvalatı, һәm dә xanımların öz keflәri üçün oxuduğu bir neçә nәğmәni sevәnlәrә tәqdim edirәm. Bu һekayәlәrdә һәm indi, һәm dә qәdim zamanlarda baş verәn mәzәli vә kәdәrli sevgi macәralarına, başqa qәribә һadisәlәrә rast gәlmәk olar. Xanımlar bu һekayәlәri oxuyarkәn, onlarda nәql edilәn һadisә-lәrdәn hәm zövq, һәm dә faydalı mәslәһәtlәr alarlar, çünki onlar nәdәn çәkinmәyi vә nәyә meyl etmәyi başa düşәrlәr. Elә güman edirәm ki, bunların hәr ikisi onların ürәk sıxıntısını azalda bilәr. Әgәr allaһın kömәyi ilә belә olsa, qoy onlar eşq allaһına tәşәkkür etsinlәr, çünki o mәni öz buxovlarından azad edәrәk, xanımların zövqünә xidmәt etmәyimә imkan verdi.

BİRİNCİ GÜN

Dekameronun birinci günü başlanır; müəllif bu adamların nə məqsədlə bir yerə yığışıb söhbət etdiklərini söylədikdən sonra onlar, Pampineyanın başçılığı altında, nə danışacaqlarını bu gün müzakirə edirlər

Əziz xanımlar, mən hər dəfə sizin təbiətcə çox rəhmli olduğunuzu düşünəndə bu qərara gəlirəm ki, bu əsərin müqəddiməsi sizə ağır və iztirablı görünəcəkdir, çünki onun qismətinə düşən – keçmişdə baş verən, görənləri, eşidənləri kədərləndirən taun xəstəliyinin müsibətli xatirələridir. Mən bununla sizi əsəri oxumaqdan çəkindirmək istəmirəm, elə zənn etməyin ki, sonralar da siz iniltilər, göz yaşı içərisindən keçib gedəcəksiniz. Bu dəhşətli başlanğıc sizin üçün, səyyahların qarşısına çıxan sıldırım dağ kimi olacaqdır; dağın dalında füsunkar, gözəl bir tala vardır; dağa çıxmaq, dağdan enmək nə qədər çətin olsa, tala da onların bir o qədər xoşuna gələcəkdir. İfrat şadlığın ardınca kədər gəldiyi kimi, müsibət də sevincin gəlməsi ilə qurtarır, qısa qəmginlikdən (qısa deyirəm, çünki o az sözdə ifadə olunmuşdur) sonra həzz və nəşə başlanır, bunu mən sizə əvvəlcədən vəd etmişdim, belə bir müqəddimədən sonra, əgər xəbərdarlıq etmə-səydim, bunun ola biləcəyini heç kəs gözləməzdi. Düzünü deyim ki, sizi sıldırım cığırlar deyil, başqa yol ilə arzu etdiyim məqsədə layi-qincə gətirib çıxara bilsəydim, məmnuniyyətlə belə də edərdim; lakin o xatirələrə toxunmamaq, sonra oxuyacağınız hadisələrin niyə baş verdiyini, bunun səbəblərini izah etməmək mümkün deyildir, ancaq belə bir izahatdan sonra, sanki zərurət qarşısında qalaraq, yazmağa başlayıram.

Bəli, deməliyəm ki, allah oğlunun insan şəklini aldığı o fəzilətli gündən 1348 il keçəndən sonra, İtaliya şəhərlərinin ən qəşəngi olan şanlı Florensiyaya dəhşətli taun xəstəliyi düşdü. Ulduzların təsiri nəticəsindənmi, ya bizim günahlarımıza görə allahın öz bəndələrinə ədalətli qəzəbi tutduğundanmı, – bundan bir neçə il əvvəl bu xəstəlik şərq əyalətlərində baş vermişdi, o əyalətləri hədsiz-hesabsız adamdan məhrum etdikdən sonra, dayanmadan bir yerdən başqa yerə hərəkət etmiş, dəhşətli halda yayılaraq, gəlib qərbə də çatmışdır. Nə insanla-rın hikmətli tədbirləri, nə ehtiyat üçün görülən sərəncamlar onun qabağını ala bilməmişdir. Bunun üçün xüsusi olaraq təyin edilən adamlar şəhəri zir-zibildən, çirkabdan təmizləmiş, xəstələrin bir yerdən başqa yerə aparılması qadağan edilmiş, insanların səhhətini qorumaq üçün təlimatlar nəşr edilmişdi. Mömin adamların düzəltdiyi dini mərasimlərin və ya başqa yollarla bir neçə dəfə təkrar etdikləri duaların da köməyi olmadı. Təxminən həmin il yaz girəndə xəstəlik dəhşətli və əcaib bir şəkildə öz acınacaqlı təsirini göstərməyə başladı. Şərqdə belə idi ki, burundan qan açılmaq o adamın mütləq öləcəyini göstərirdi. Burada xəstəlik başlananda kişinin və qadının qasığında, ya qoltuğunun altında şiş əmələ gəlirdi; şiş artaraq, – bəzilərində bir az böyük, bəzilərində bir az kiçik olsa da, – alma ya yumurtadan böyük olmurdu; camaat ona gavoccioli (taun şişi) deyirdi. Az vaxtda bu ölüm şişi bədənin başqa yerlərində də görünürdü; sonra xəstəliyin əlaməti dəyişir, bədəndə qara, qara-qırmızı ləgələr əmələ gəlirdi; belə ləgələr çoxlarının qolunda, ombasında, bədəninin başqa yerində nəzərə çarpırdı; bunlar bəzilərində iri və az, bəzilərində xırda və çox olurdu. Şiş də, ləgələr də başlanğıc dövründə, sonra da adamın tez-liklə öləcəyini göstərirdi. Bu xəstəliyə qarşı nə həkimlərin məsləhəti, nə dərmanlar kömək edə bilir, nə də onların bir faydası olurdu, xəstəliyin xüsusiyyətimi belə idi, ya həkimlərmi nadandı (çünki oxumuş həkimlərdən başqa, tibb elmindən xəbəri olmayan, özünü həkim adlandıran çoxlu kişi və qadın meydana gəlmişdi), hər nədənsə, xəstəliyin səbəbi aydın olmadı, buna görə də lazımi dərman tapılmadı: xəstəliyə tutulanlardan çox az adam sağalırdı, qalanları söylədiyimiz nişanələr görünəndən iki gün sonra, bəziləri bir az tez, bəziləri də bir az gec ölürdü; çoxusu nə titrədirdi, nə də onlarda başqa bir əlamət nəzərə çarpırdı. Taun daha çox ona görə yayılırdı ki, sağlam, adamlar xəstələrlə ünsiyyət etdikdə – quru ya yağlı bir şeyi oda yaxın tutduqda alışan kimi, – xəstəlik də onlara keçirdi. Müsi-bətin dəhşəti daha çox burasında idi ki, xəstəlik sağlam adamlara ancaq söhbətlə, ya ünsiyyətlə keçməklə ölümün artmasına səbəb olmurdu; xəstənin toxunduğu ya istifadə etdiyi paltarına, ya başqa şeylərinə sağlam bir adam toxunsaydı, xəstəlik ona da yoluxurdu. Mən bir şey söyləyəcəyəm, bu çox qəribə görünəcəkdir: onu bir çoxları kimi mən də gözümlə görməsəydim, hətta mötəbər bir adamdan eşitsəydim belə o barədə bir şey yazmazdım. Ona heç inanmazdım da. Taunun yoluxması elə idi ki, bu, ancaq adamdan adama keçmirdi; çox vaxt belə şeylər də görmüşdülər; bu xəstəliyə tutulan, ya ondan elən adamın əşyasına insan cinsindən olmayan başqa canlılar toxunduqda, onlar da xəstələnir, az vaxtda ölürdülər. Bunu mən, yuxarıda dediyim kimi, öz gözümlə görüb yəqin etdim: taundan ölən bir yoxsulun cır-cındırı küçəyə atılmışdı; iki donuz təsadüfən ora gəldi, bu cır-cındırı, öz adətlərincə, əvvəl burunları ilə eşələməyə, sonra dişləri ilə didməyə, ağızlarına alıb silkələməyə başladılar; az sonra, zəhərli bir şey yemiş kimi, başları bir az gicəldi, elə oradaca o məşum cır-cındırın üstünə yıxılıb öldülər.

Belə və buna oxşar, bundan da dəhşətli hadisələr sağ qalanlarda qorxu və fantaziya əmələ gətirmişdi, Onlar amansız bir məqsədə doğru meyl edirdilər; xəstələrə yaxın durmurdular, onlarla ünsiyyət etmirdilər, əşyalarına toxunmurdular, bununla da xəstəlikdən qorunacaqlarını zənn edirdilər. Bəziləri elə güman edirdi ki, mötədil bir həyat keçirmək, israfçılıqdan çəkinmək bu fəlakətlə mübarizədə adama çox kömək edir; onlar dəstə-dəstə yığışaraq, xəstə olmayan evlərdə gizlənir, qapıları bağlayaraq, başqalarından kənarda yaşa-yırdılar, bu, onların özü üçün daha əlverişli idi. Onlar çox qənaətlə gözəl yeməklər ye-yir, çox qənaətlə də yaxşı şərab içirdilər, israfçılığa yol vermirdilər, heç kəsi özləri ilə danışmağa qoymur-dular, kənardan xəbər tutmaq, ölənlər ya xəstələnənlər haqqında heç bir şey bilmək istəmirdilər, vaxtlarını mümkün qədər musiqi ilə, zövq almaqla keçirirdilər. Bəziləri də tamam başqa fikirdə idi; onlar deyirdilər ki, çox içmək, çoxlu kef çəkmək, nəğmə oxuya-oxuya, zarafatlaşa-zarafatlaşa gəzmək, baş verən hər şeyi lağa qoyub gülmək bu xəstəliyin ən yaxşı dərmanıdır. Dediklərini də bacar-dıqları qədər yerinə yetirirdilər, gecə-gündüz bir meyxanadan başqasına gedir, hədsiz-hesabsız şərab içirdilər; eşitsəydilər ki, bir evdə onların zövqünə, kefinə uyğun şey var, çox vaxt içki məclis-lərini belə evlərdə keçirərdilər. Bunu etmək onlar üçün asan idi, çünki hamı özünü, həm do əmlakını başlı-başına buraxmışdı, sanki onlar daha yaşamayacaqdılar; buna görə də evlərin çoxu hamının malı olmuşdu, kənar bir adam bu evə girsəydi, ondan ev sahibi kimi istifadə edərdi heyvani meylli bu adamlar xəstələrə mümkün qədər yaxın durmurdular. Şəhərimizin bu acınacaqlı, müsibətli vaxtında həm din qanunları, həm də insanların qoyduğu qanunlar hörmətdən və nüfuzdan düşmüşdü, yox olmuşdu, çünki bu qanunlara xidmət edən, onları yerinə yetirən adamlar, başqaları kimi, ya ölmüşdülər, ya xəstə idilər, ya da onların elə az xidmətçisi qalmışdı ki, onlar öz vəzifələrini yerinə yetirə bilmirdilər; buna görə də kimin ağlına nə gəlirdisə, onu da edirdi.

Çoxları yuxarıda dediyim kimi hərəkət etmirdilər, orta bir yol tuturdular: nə birincilər kimi yeməklərini məhdudlaşdırır, nə də ikincilər kimi içkidə və başqa şeylərdə hüduddan kənara çıxırdılar, bu şeylərdən qaydasınca, ehtiyaclarına görə istifadə edirdilər, evlərə girib qapıları bağlamırdılar; bəziləri əlində çiçək, bəziləri xoş qoxulu ot, bəziləri də ətirli şey tutub gə-zirdilər, beyinlərini belə gözəl qoxularla təravətləndirməyi faydalı hesab edirdilər, çünki hava meyitlərin, xəstələrin, dərmanların qoxusundan zəhərlənmişdi, həm də üfunətli görünürdü. Bəziləri də daha amansız hərəkət edirdilər, deyirdilər ki, bu yoluxucu xəstəliyin qabağından qaçmaqdan yaxşı əlac yoxdur, Bəlkə də onlar daha düzgün düşünürdülər. Bir çox kişi və qadın bu fikrə əsaslanaraq, heç bir şeyin qeydinə qalmayaraq, öz şəhərini, evini, yurdunu, qohum-əqrəbasını, əmlakını atıb şəhərin kənarına, özgəsinin, ya da özünün mülkünə getdi, sanki o yerlərdə bu günahkar adamlara allahın qəzəbi tutmayacaqdı, onlar taundan xilas olacaqdı, allah öz qəzəbini şəhər divarları içərisində qalanların üzərinə yağdıracaqdı; onlar elə güman edirdilər ki, şəhərdə heç kəs sağ qalmayacaq, hamı məhv olub gedəcək…

Müxtəlif fikirlərə düşən bu adamların hamısı ölmürdü, sağ da qalmırdı: hər dəstədən hər yerdə çoxlu adam xəstələnirdi; onlar nə qədər ki xəstələnməmişdilər, öz vəziyyətləri ilə sağlam adamlara nümunə kimi görünürdülər, lakin xəstələnəndə hamı onlardan uzaqlaşırdı. hələ bunu demirik ki, bir şəhərli o biri şəhərliyə yaxın durmurdu, qonşu qonşunun qeydinə qalmırdı, qohumlar nadir halda bir-birinin yanına gedirdi, ya heç getmirdi, ya da uzaqdan-uzağa görüşürdü. Fəlakət kişilərin və qadınların qəlbində elə dəhşət əmələ gətirmişdi ki, qardaş qardaşı, əmi qardaş oğlunu, bacı qardaşı, çox vaxt da arvad ərini atırdı; ağlasığmayan şeylər də olurdu; ata-ana öz uşaqlarına dəyməyə getmirdi, onların dərdinə qalmırdı, sanki bu uşaqlar onlarınkı deyildi. Xəstələnən kişilərə və qadınlara, – bunların da sayı-hesabı yox idi, – ancaq dostları rəhm edib kömək göstərirdi (beləsi də çox az idi); ya da onlara, böyük maaşla cəlb edilmiş, öz xeyirlərini güdən xidmətçilər baxırdı; belələri də get-gedə azalırdı. Bu xidmətçilər xəstəyə baxmağa vərdiş etməmiş kobud adamlardı, özləri də ancaq onu bacarırdılar ki, tələb olunan şeyi xəstəyə ver-sinlər, bir də ki, xəstə ölürkən yanında olsunlar. Onlar bu xidməti yerinə yetirərkən çox vaxt maaşları ilə bərabər, həyatdan da məhrum olurdular. Xəstələrə qonşuları, qohum-əqrəbası, dostları yaxın durmadığından, xidmətçilər də az olduğundan, bu vaxta qədər heç görünməmiş bir adət əmələ gəlmişdi: əsli-nəcabəti olan gözəl xanımlar xəstələnəndə kişilərin qulluğundan çəkinmirdilər, belə qadınlar, xəstəliyin tələbinə görə, bədənlərinin hər yerini ancaq qadınların qarşısında açmaq mümkün olduğu halda, heç utanmadan, bu cavan ya qoca kişilərin qabağında da açırdılar, xəstəlikdən sağalan bu xanımlarda sonralar ismətin az olması da bəlkə bundandı. Bir çoxları da kömək görmədiyi üçün ölürdü, onlara baxan olsaydı, bəlkə də sağ qalardılar. Bu şeylərin nəticəsində, həm də xəstələrə kifayət qədər baxılmadığından, yoluxmanın şiddətindən şəhərdə gecə-gündüz ölənlərin sayı elə çox olurdu ki, bunu heç görmək deyil, elə bircə eşitmək adamı dəhşətə salırdı. Buna görə, sağ qalan şəhər camaatı arasında, sanki məcburiyyət üzündən, əvvəlki adətlərin ziddinə olaraq, bəzi adətlər meydana gəldi. Əvvəllər belə bir adət vardı, bunu indi də görürük: ölən adamın evinə onun qadın qohum-ları, qonşu qadınlar yığışar, mərhuma daha yaxın olan qadınlarla bərabər ağlardılar. Bir tərəfdən də mərhumun evinə onun kişi qohumları, kişi qonşuları, şəhər camaatı və ölən adamın vəziyyətinə görə, rühanilər gələrdi. Yaşıdları onun cənazəsini çiyinlərinə alıb, dəfn məra-simi ilə, dua oxuya-oxuya, şamla mərhumun sağlığında seçdiyi kilsəyə aparardılar. Taun artanda bu şeylərin hamısı, ya çoxusu unuduldu, bunun yerinə yeni qaydalar gəldi. İndi adam keçinəndə çoxlu qadın yığışmırdı, çox vaxt da adam şahidsiz ölürdü. Çox az adam üçün qohum-əqrəbası ürəkdən yanırdı, dərdli-dərdli göz yaşı tökürdü. Bunun əvəzində gülüş zarafat və ümumi şənlik rəvac tapmışdı: bunu sağlam qadınlar çox gözəl mənimsəmişdi; onların çoxu, qadınlara xas olan mərhəmət hissindən uzaqlaşmışdı. Çox az olurdu ki, cənazəni on-on iki qonşu kilsəyə qədər ötürürdü; bunlar da mötəbər və hörmətli vətəndaşlar deyil, qara camaatdan olan, özlərini bekkin adlandıran, göstərdikləri xidmət üçün muzd alan qəbirqazanlar nəsli idi; onlar cənazə götürüləndə gələr, əllərində bir neçə şam ya da şamsız, dörd-beş rühaninin müşaynəti ilə, cəna-zəni tələsə-tələsə, ölən adamın əvvəlcədən seçdiyi kil-sə deyil, çox vaxt yaxınlıqda olan başqa bir kilsəyə aparar, elə həmin bekkinlərin köməyi ilə rast gəldikləri boş qəbrə qoyardılar, rühanilər də özlərini çox uzun, ya təntənəli ölü duası oxumaqla narahat etməzdilər. Qara camaat, bəlkə də orta təbəqənin çox hissəsi daha acınacaqlı vəziy-yətdə idi: ümid ya yoxsulluq çox vaxt onları öz evlərini, qonşularını atıb getməyə qoymurdu; onlar hər gün minlərlə xəstələnirdi, onlara nə baxan, nə də kömək eləyən vardı, elə öz yerlərində ölüb qalırdılar, götürən də olmurdu. Çoxları da küçələrdə gündüz ya gecə ölürdülər. Bəziləri evdə ölsə də, bunu qonşular ancaq çürüyən bədənlərin üfunətindən bilirdilər. Hər yer bu cur ölənlərlə dolu idi. Qonşular ölənlərə acıdıqları kimi, xəstəliyin də yoluxmasından qorxaraq, çox vaxt belə hərəkət edirdilər: onlar ya özləri, ya da hambal tapa bilsələr, hambalların köməyi ilə, meyitləri evdən dartıb çıxarır, qapının qabağına qoyurdular, xüsusilə səhər çağı kim küçədən keçsəydi, hədsiz-hesabsız meyit görərdi. Sonra adamlar təsgörə tapmağa çalışardılar. Bəzən təsgörə çatışmadığından, meyitləri taxta üstünə qoyardı-lar. Çox vaxt bir təsgörədə iki-üç meyit aparardılar. Bəzən bir təsgörəyə ər ilə arvadı, iki-üç qardaşı, ata ilə oğlu qoyar-dılar. Bəzən də elə olurdu ki, iki keşiş, əlində xaç, bir cənazənin qabağında gedəndə, təsgörəçilər iki-üç təsgörəni də daldan gətirər, birinci təsgörəyə qo-şulardılar, bu qayda ilə bir meyiti dəfn etmək fikrində olan keşişlər altı, ya səkkiz, bəzən daha çox meyit basdırar-dılar. Bu zamana göz yaşı tökən, nə şam yandıran, nə də onları müşayiət edən olardı. İş o yerə çatmışdı ki, ölən keçilər haqqında nə qədər düşünürdülərsə, ölən adamlar haqqında da o qədər fikir çəkirdilər. Təcrübə aydın göstərdi ki, nadir halda baş verən xırda itkilər adi vəziyyətdə, hətta ağıllı şəxslərə səbr etməyi öyrədə bilmirsə, böyük müsibətlər dayaz adamları da düşüncəli və laqeyd edir. Yuxarıda dediyimiz kimi, hər gün, hər saat kilsələrə aparılan bu qədər meyit üçün təqdis edilmiş torpaq çatışmadığından, xüsusilə hər kəsin öz ölüsü üçün yer ayırması daha mümkün olmadığından, kilsə yanındakı qəbiristanlıqlar tamam dolduğundan, böyük çuxurlar qazıılır, gətirilən yüzlərlə meyiti, gəmiyə mal yığan kimi, ora yan-yana, üst-üstə qoyurdular, üstünə də, çuxurun qırağına qədər, azca torpaq tökürdülər.

Şəhərdə baş verən bəlanın daha artıq təfsilatına varmadan deməliyəm ki, bu müsibətli zaman bu şəhər üçün ağır olduğu halda, ətraf əyalətə də heç bir şeydə aman vermədi. Qəsrlər hesaba alınmasa (onlar da kiçik şəhərdir), ayrı-ayrı malikanələrdə, çöldə yazıq, zavallı kənd-lilər həkimsiz-davasız, ailələri ilə, gecə-gündüz yollarda, əkin yerlərində, evlərdə insan kimi deyil, heyvan kimi ölürdülər. Heç kəs onların qeydinə qalmırdı. Nəticədə onların da, şəhər camaatı kimi, əxlaqı pözuldu, onlar da daha mal-dövlətlərinin, işlərinin dərdinə qalmadılar; sanki onlar hər gün ölümü gözlədikləri üçün çalışırdılar ki, əllərində olan mal-qaradan, torpaqdan öz əməkləri ilə özlərinə heç bir şey hazırlamasınlar, əldə etdiklərini də hər vasitə ilə məhv etsin-lər. Buna görə də qapılardan qovulan eşşək, qoyun, keçi, toyuq, hətta insana ən sədaqətli heyvan olan it də zəmilərdə başlı-başına dola-şırdı. Zəmilər başlı-başına buraxılmışdı; taxıl yığılmamışdı, heç biçilməmişdi də heyvanlardan çoxunun sanki dərrakəsi vardı; onlar bütün günü doyunca otladıqdan sonra, axşam, qarınları tox, çobansız-naxırsız öz yiyələrinin evinə qayıdırdılar.

Şəhər ətrafındakı əyaləti buraxıb yenə də Florensiyaya qayıtsaq, bundan artıq nə demək olar? Tanrının amansızlığından, ya bəlkə də insanların daşqəlbli olmasından, – qismən taun xəstəliyinin şiddətin-dən, qismən də sağlam adamları bürüyən qorxudan, xəstələrə pis baxıldığından, onların ehtiyacı təmin olunmadığından, – güman edilir ki, Florensiya şəhərinin divarları içərisində mart ilə iyul arasında yüz minə qədər adam ölmüşdür, lakin bu müsibətdən əvvəl, yəqin ki, şəhərdə bu qədər adam yaşadığı heç təsəvvür edilmirdi. Vaxtilə ağalarla, xanımlarla, nökər-naiblə, qul-qaravaşla dolu olan o böyük saraylar, gözəl imarətlər, möhtəşəm binalar tamam boşaldı, içində bircə qulluqçu da qalmadı! Nə qədər adlı-sanlı nəsillər, zəngin miraslar, şanlı mülklər varissiz qaldı! Nə qədər sağlam kişilər, gözəl qadınlar, qəşəng cavanlar səhər öz ailələri ilə, yoldaşları, dostları ilə nahar edər, ertəsi gün də axirət dünyasında əcdadı ilə şam edərdi – bunlar elə adamlardı ki, Halen, Hippokrat, Eskulap onları ən sağlam adam hesab edərdi.

Bu müsibətdən belə uzun-uzadı bəhs etməkdən mən özüm əzab çəkirəm, buna, görə də bu barədə danışılası başqa şeyləri buraxıb, ayrı mətləbə keçirəm. Belə bir vəziyyətdə bizim şəhərimiz tamamilə boşalmaq– dərəcəsinə çatmışdı; bir gün (bunu sonra mən sədaqətli bir adamdan eşitdim), çərşənbə axşamı, səhərçağı, böyük hörmətə layiq olan Santa Mariya Novella məbədində, o vaxtkı müsibətə görə qara paltar geymiş yeddi xanım, allaha ibadət etdikdən sonra, bir yerə yığışdı, onlar bir-biri ilə ya dost, ya qonşu, ya da qohum idilər, heç birinin də yaşı on səkkizdən az deyildi; hamısı da əsli-nəcabəti olan dərrakəli, xoşxasiyyət, təmkinli, mehriban, gözəl xanımlardı. Mən onları öz adı ilə adlandırardım, lakin əlimdə kifayət qədər əsas olduğundan, bunu etmədim: mən istəmirəm ki, onlar, söylədiyi, ya qulaq asdığı hekayə üçün sonralar utanıb xəcalət çəksinlər, çünki icazə, verilən zövq-səfanın hüdud dairəsi indi o vaxta görə çox kiçikdir. Onda, göstərdiyimiz səbəblərə görə, zövq-səfa məsələsi ancaq o yaşlı qadınlar üçün deyil, daha yetkin qadınlar üçün çox sərbəst idi. Həm də mən istəmirəm ki, adamları həmişə yaxşı həyat keçirməsi üstündə məzəmmət edən pa-xıllar nalayiq danışıqları ilə abırlı qadınların təmiz adını ləkələsinlər. Sonralar onların nələr dediyini başa düşmək, sözlərini bir-birinə qarışdırmamaq üçün hər birinə ad vermək fikrindəyəm, bu ad tamamilə, ya qismən onların xasiyyətinə uyğun olacaqdır. Onlardan birincisinə, yaşca o birilərdən böyük olana – Pampineya, ikincisinə – Fyammetta, üçüncüsünə – Filomena, dördüncüsünə – Yemşşya, beşincisinə – Lauretta, altıncısına – Neifild, yeddincisinə – Yeliza deyəcəyik; sonuncuya Yeliza deməyimizin də bir səbəbi vardır. Onlar müəyyən bir məqsədlə deyil, təsadüfi olaraq kilsənin bir tərəfinə yığışıb, halaylama oturdular, bir neçə dəfə ah çəkdikdən sonra «ya ilahi» duasını ötürüb, hal-hazırda cəmiyyəti maraqlandıran müxtəlif məsələlərdən danışmağa başladılar. Bir qədərdən sonra Pampineya dedi:

– Mənim əziz xanımlarım, yəqin siz də mənim kimi, dəfələrlə eşitmisiniz ki, adamın öz hüququndan ləyaqətlə istifadə etməsi heç kəsə zərər yetirmir. Öz həyatını saxlamaq, qorumaq, mühafizə etmək – dünyaya gələn hər adamın təbii haqqıdır, bu elə həqiqətdir ki, bəzən adam öz həyatını qorumaq üçün təqsiri olmayan başqa bir adamı da öldürmüşdür. Bütün insanların rifahı üçün can yandıran qanunlar buna yol verirsə, onda hamıya, xüsusilə bizə layiq deyilmi ki, heç kəsə zərər yetirmədən ,öz həyatımızı qorumaq üçün əlverişli tədbirlər görək? Mən bizim bu gün səhərki hərəkətimizi, həm də bu günlərdə tutduğunuz işləri düşünəndə, nə barədə və necə söhbət etdi-yimizi fikirləşəndə yəqin edirəm, siz də mənim kimi yəqin edirsiniz ki, bizim hər birimiz özünə bir şey olacağından qorxur. Məni təəccübləndirən bu deyil; məni təəccübləndirən odur ki, biz bir qadın kimi tez mütəəssir olduğumuz halda, qorxduğumuz şeyə qarşı heç bir əks-tədbir axtarmırıq. Mənə elə gəlir ki, biz burada elə bil bir şey üçün yaşayırıq: sanki biz qəbiristanlığa nə qədər meyit aparıldığının şahidi olmaq, ya sayı heç dərəcəsinə enən buradakı rahiblərin müəyyən edilən vaxtda dua oxuyub-oxumadıqlarını eşitmək, öz paltarımızla bura gələn adamlara müsibətimizin keyfiyyətini və kəmiyyətini sübut etmək istəyirik və ya bunu etməyə borcluyuq. Biz buradan çıxanda, meyitlərin və xəstələrin necə aparıldığını, vaxtilə tutduqları pis iş üstündə ictimai qanunlar hakimiyyəti tərəfindən sürgün edilən adamların indi şəhərdə qəzəblə vurnuxduğunu görürük, onlar sanki qanunu ələ salmaq istəyirlər, çünki bu qanunları yerinə yetirən adamların öldüyünü, ya xəstələndiyini bilirlər; görürük ki, şəhərin bekkin deyilən, bizim qanımızı içən tör-töküntü hər yerdə miniklə, ya piyada avara-avara dolaşaraq, bizim əzabımızı artırır, oxuduğu həyasızcasına nəğmələrlə bizi bu müsibət içində məzəmmət edir. Biz ayrı bir şey deyil, ancaq bu sözləri: eşidirik: filankəslər öldülər, filankəslər də ölürlər; biz hər yerdə, – o yerdə ki, adam qalmışdır, – şikayətli ağlayış səsi eşidirik. Evə qayıdanda (bilmirəm sizinlə də belə bir şey olurmu) böyük bir ailədən öz qulluqçumdan başqa ayrı bir adam görmədikdə, bədənim tir-tir əsir, başımın tükləri biz-biz durur, hara getsəm, harada dayansam, onların xəyalı mənim tanıdığım simada deyil, məni vahiməyə salan qorxunc bir şəkildə gözümə görünür; onların nə üçün belə şəklə düşdüyü də məlum deyil. Buna görə mən burada da, başqa yerdə də, evdə də özümü pis hiss edirəm, xüsusilə mənə elə gəlir ki, burada bizdən başqa, bizim kimi, damarlarında qan axan, hazır sığınacaq yeri olan heç kəs qalmamışdır. Mən tez-tez adamlar haqqında (əgər hələ də adam qalıbsa) belə şeylər eşidirdim: onlar abırla abırsızlıq arasında olan fərqə əhəmiyyət verməyərək, ancaq öz ehtiraslarını əsas tutaraq, təklikdə ya cəmiyyət içində gecə-gündüz o şeyləri edirlər ki, bu, onlara daha çox ləzzət verir. Həm də, ancaq sərbəst adamlar deyil, monastırda yaşayanlar da bu fikrə gəlmişlər ki, başqalarının etdiyini onlar da edə bilər, ,bu, onlara da layiqdir, buna görə itaət etmək andını pözaraq, cismani kefə qurşanmışlar, pözğun və əxlaqsız olmuşlar, ümid edirlər ki, bu yol ilə canlarını ölümdən qurtara bilərlər. Əgər vəziyyət belə isə (belə olduğu da göz qabağındadır), onda biz burada nə edirik? Nə gözləyirik? Nəyin arzusundayıq? Niyə biz, şəhərin başqa adamlarına görə, canımıza belə etinasızlıq və laqeydlik göstəririk. Biz özümüzü daha qiymətsizmi hesab edirik, ya da bizim canımız bədənimizə başqalarının canından daha möhkəm zəncirlə bağlanmışdır, bizə zərər yetirə bilən şeylərdən özümüzü qorumağa bizim ehtiyacımız yoxdur? Biz yanılırıq, öz-özümüzü aldadırıq: əgər belə düşünürüksə, bu bizim ağılsız olduğumuzu göstərmirmi? Bunu sübut etmək üçün, o amansız yoluxucu xəstəliyin nə qədər və neçə cavan oğlanlar, qadınlar “apardığını yada salmaq kifayətdir. Biz qorxaqlıq ya qayğısızlıq üzündən düşə biləcəyimiz vəziyyətdən, əgər istəsək, müxtəlif yollarla uzaqlaşa bilərik, buna görə də mən bir şey düşünürəm və bunu yaxşı tədbir hesab edirəm (bilmirəm siz mənim fikrimə şərik olacaqsınızmı): gəlin biz, ölümdən də pis hallardan uzaqlaşmaq üçün necə varıqsa, elə də şəhəri buraxıb, abırla şəhər ətrafındakı malikanələrə gedək, – bizim hər birimizin çoxlu malikanəmiz vardır. Orada heç bir hərəkətlə ağıl dairəsindən kənara çıxmayıb mümkün edə biləcəyimiz əyləncəyə, kefə və şənliyə başlayaq, bunu bizdən əvvəl etmişlər, indi də bir çoxları edirlər. Orada quşlar nəğmə oxuyur, yaşıl dərələr və tənələr, dəniz kimi dalğalanan zəmilər, min cür ağac görünür, səma orada daha aydındır, onun bizə qəzəbi tutsa da, əbədi gözəlliyini bizdən gizlətmir, bunlar bizim şəhərin çılpaq divarlarından çox-çox gözəl-dir. Hava o yerlərdə daha sərindir, belə bir zamanda həyat üçün lazım olan şeylər orada boldur, pis şeylər azdır. Orada kəndlilər şəhər camaatı kimi ölsələr də, xoşa gəlməyən təsirlər az olur, ona görə az olur ki, evlər də, camaat da şəhərdəkinə nisbətən azdır. Bir də ki, biz, əgər yanılmıramsa, heç kəsi atıb getmirik, əksinə, biz özümüzü doğrudan da tərk edilmiş hesab edə bilərik, çünki qohum əqrəba-mızdan ölənlər olmuş, qalanları da ölümdən qorxaraq, bizi fəlakət içində qoyub getmişlər, elə bil ki, biz onlara yadıq. Bu qayda ilə, biz buradan getsək, heç kəs bizi məzəmmət edə bilməz, getməsək, başımıza pis işlər gələ bilər, müsibətə düşərik, bəlkə də lap ölərik. Buna görə siz bu fikri düzgün hesab etsəniz, güman edirəm ki, biz yaxşı və ləyaqətli bir iş tutarıq: qulluqçularımızı çağırarıq, onlara buyruq verərik ki, lazımi şeyləri götürüb, bizim ardımızca gəlsinlər. Şəhərdən gedərik, vaxtımızı bir gün bir yerdə, o biri gün başqa yerdə keçirərik, vaxta görə könlümüz istəyən kimi əylənərik, kef çəkərik; tanrının bu müsibətə necə əncam çəkəcəyini görənə kimi (ölüm bundan tez üstümüzü almasa), bu qayda ilə yaşayarıq. Yaddan çıxarmayın ki, bizim buradan abırla çıxıb getməyimiz, bir çoxlarının burada qalıb nalayiq şəkildə vaxt keçirməsindən çox yaxşıdır.

O biri xanımlar Pampineyanı dinlədikdən sonra onun məsləhətini bəyəndilər, həm də dediklərinə qüvvət vermək üçün necə gedəcəkləri haqqında öz aralarında danışmağa başladılar, elə bil ki, buradan çıxan kimi yola düşəcəkdilər. Lakin çox düşüncəli bir qadın olan Filomena dedi: – Pampineyanın söylədiyi çox yaxşı sözdür, ancaq siz çox tələsirsiniz, belə tələsmək olmaz. Unutmayın ki, biz qadın xeylağıyıq, aramızda elə bir qadın yoxdur ki, o, qadınların ancaq öz ağlı ilə yaşamasının, kişilərin nəzarəti olmadan öz işlərini yoluna qoymasının nə demək olduğunu bilməsin. Biz qadınlar dalaşqanıq, qorxağıq, hər şeyə şübhə edirik; buna görə də mən çox qorxuram ki, özümüzə başqa bir rəhbər götürməsək, bizim bu cəmiyyətimiz çox tez dağılar; bu da bizim şərəfimizə böyük xələl gətirər. Buna görə, işə başlamazdan əvvəl yaxşı fikirləşmək lazımdır.– Yeliza dedi ki, doğrudur, kişi qadının başçısıdır, kişilərin rəhbərliyi olmadan bizim, başladığımız işlər çox az halda yaxşı nəticə verir. Biz axı belə kişini haradan tapaq? Hamımız bilirik ki, bizim qohum-əqrəbanın çoxu ölmüşdür, sağ qalanlar da dəstə-dəstə yığışıb başqa yerlərə qaçırlar, onların harada olduğunu da bilmirik; onlar da bizim qaçdığımız şeydən qaçırlar. Kənar adamı dəvət etmək yaxşı olmaz, buna görə, əgər işimizin yaxşı getməsini istəyiriksə, elə bir yol tapmalıyıq ki, sonra şənlik və dinclik axtardıgımız yerdə biabır olub xəcalət çəkməyək.

Dekameron

“Dekameron” (it. Il Decamerone , mənası “ongünlük”; yun. δέκα — “on”, ἡμέρα — “gün” sözlərindən) — XIV əsr italyan yazıçısı Covanni Bokkaçço (1313-1375) tərəfindən yazılmış, Şahzadə Qalehaut (it. Prencipe Galeotto ) altyazılı novellalar toplusudur. Roman bir-birindən fərqli 100 novelladan ibarətdir ki, həmin novellaları da Florensiyanı bürümüş Qara ölümdən qaçaraq şəhər kənarında bir villada məskunlaşmış, yeddisi qız, üçü oğlan olmaqla 10 gənc söyləyir.

Ehtimal ki, Bokkaçço Dekameronu 1348-ci il epidemiyasından sonra yazmağa başlamış və 1353-cü ildə tamamlamışdır. Dekameronun tərkibinə erotikadan tutmuş tragediyaya kimi müxtəlif məzmunlu novellalar daxildir. Novellalar sətiraltı məna, praktik zarafatlar və həyat dərsi xarakterli məlumatlarla zəngindir.

Böyük ədəbi dəyəri və geniş təsir dairəsi ilə yanaşı (məsələn Çoserin Kenterburi Nağılları), Dekameron həm də həmin dövrdə insanların həyat tərzi ilə bağlı dəyərli mənbə hesab edilir. İtalyan dilinin Florensiya ləhcəsinin jarqon versiyasında yazılmış Dekameron, erkən İtalyan nəsrinin şah əsəri hesab edilir. [2]

Mündəricat

  • 1 Kitabın məzmunu
    • 1.1 Ad
    • 1.2 Süjet
    • 1.3 Obrazlar
    • 1.4 Janr
    • 1.5 Novellaların tematikası
    • 2.1 Yazılması
    • 2.2 Yayılması
    • 2.3 Təsirləri
    • 3.1 Rəssamlıqda
    • 3.2 Kinomatoqrafiyada

    Kitabın məzmunu

    1573-cü il İtaliya nəşrinin titul səhifəsi

    Ad

    Əsərin adı Bokkaççonun yunan filologiyasına olan bağlılığını göstərir: Dekameron sözü iki yunan sözünün birləşməsindən əmələ gəlmişdir ki, bunlardan δέκα, déka – “on”, ἡμέρα, hēméra isə “gün” mənasını verməklə, ümumilikdə Dekameron sözü “On gün” mənasını ifadə edir. [3] On gün obrazların novellaları söylədikləri müddətdir.

    Bokkaççonun istifadə etdiyi Prencipe Galeotto (Şahzadə Qalehaut) adı isə Lanselot-Qraal əfsanəsindən, bəzən “haut prince” (yüksək şahzadə) də adlandırılan uydurma kral Qalehauta istinaddır. Qalehaut Lanselotun yaxın dostu, Kral Arturun isə düşməni olmuşdur. Qalehaut öyrənəndə ki, Lanselot Kral Arturun arvadı Cenevrəyə vurulub, dostu və Cenevrənin görüşünü təşkil etmək üçün canfəşanlıq edir. Bu görüşdə kraliça ilk dəfə Lanselotu öpür və buradan onların arasında sevgi başlayır.

    Dante “İlahi Komediya”nın “Cəhənnəm” hissəsinin V kantosunda bu uydurma qəhrəmanların sevgisini real insanlar olan Françeska da Rimini və Paolo Malatesta obrazlarına uyğunlaşdırmışdır. “Cəhənnəm”də Françeska və Paolo Lanselot və Cenevrenin sevgi hekayəsini oxuyurlar və onların məhəbbətinə oxşar məhəbbət yaşayırlar.

    Dantenin Qalehautu cömərd biri kimi təqdim etməsi intriqa yaradaraq Bokkaççonun da bu mövzuya müraciət etməsinə gətirib çıxarmışdır. Bokkaçço “Dekameron”a alternativ ad kimi “Prencipe Galeotto” göstərməklə aşağıdakı mətnə işarə edir: “Azad söz və sosial bərabərlik hüququndan məhrum edilmiş qadınlara onun şəfqəti rahatlıq və sevgi verirdi. O, bu həyatı idman, ov, balıqçılıq kimi çoxsaylı əyləncələrlə bol kişi həyatı ilə qarşılaşdırır.” [4]

    Süjet

    Əsas məqalə: Dekamerondakı novellaların siyahısı

    Əsərin 1467-ci il Ferrara əlyazmasına Taddeo Krivelli tərəfindən çəkilmiş miniatür (Bodlian kitabxanası, Oksford) [5]

    İtaliyada Qara ölümün hökm sürdüyü dövrlərdə yeddi gənc xanım və üç cavan oğlandan ibarət gənclər qrupu Florensiya yayılmış xəstəlikdən qaçaraq, iki həftə müddətinə şəhər kənarında yerləşən bir villada məskunlaşırlar. Həmin iki həftə ərzində hər gün on nəfərin hər biri, bir hekayə danışır. Beləliklə on dörd gün ərzində gənclər ümumilikdə 100 hekayə (novella) danışırlar.

    İki həftə ərzində gənclərin hər biri bir gün kral və koroleva olur. Günün kralı seçilmiş gənc həmin gün danışılacaq hekayələrin mövzusunu seçir və digər qərarları qəbul edir. Yalnız, adətən gülməli hekayələr danışaraq gənclərin kefini açan Dioneoya mövzudan kənara çıxmağa icazə verilir. [6] [7] Əksər tədqiqatçılar bildirirlər ki, Dioneo müəllifin özünün fikirlərini ifadə edir. [8] Hər gün gənclərin hekayələrinə keçilməzdən əvvəl günün qısa təsviri verilir, onların etdikləri işlərdən danışılır və gənclərin seçdiyi mövzuya qısa giriş edilir. Gənclərin nəql etdikləri qısa novellaların tərkibinə, bəzən mövzuya uyğun olan italyan xalq nəğmələrinin sözləri də daxil edilmişdir. [9] Bokkaçço mövzuları elə seçmişdir ki, danışılan hekayələr ya bir-birinin davamı, ya da əvvəli kimi qəbul edilir və əsər sadəcə hekayələr toplusu xarakteri daşımır. Hekayələrin məzmununun əsasında xəsislik və dini xürafata rişxənd, italyan aristokratiyası və yeni zənginləşənlər arasındakı fərqlər, səyyahların sərgüzəştləri dayanır.

    Obrazlar

    Con Uilyam Uoterhaus – Dekameron, 1916, Lady Lever Sənət Qalereyası
    Naməlum müəllif tərəfindən XV əsrdə çəkilmiş miniatür, Dekameron rəvayətçiləri.

    “Dekameron”un on rəvayətçisi – “brigata” uydurma adlara malik, hər birinin öz xarakteri olan real insanlar kimi təsvir edilirlər. Rəvayətçillərin bəziləri əvvəlki əsərlərin qəhrəmanlarıdır. Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, “Dekameron”un qadın qəhrəmanlarına Bokkaççodan əvvəl yaşamış başqa müəlliflərin əsərlərində rast gəlinir və gənc qəhrəmanlardan üçü isə bunu ifadə edərək [10] , bu psevdonim altında başqa əsərlərdə də göründüklərini bildirirlər. [11]

    Xanımlar (18-28 yaş arası)

    1. Pampineya (it. Pampinea , “çiçəklənən”) – gənclərdən birinin qohumu
    2. Fyametta (it. Fiametta , “işıldayan”) – müəllifin sevgilisi, əsl adının Mariya d’Akvino olduğu və Anjuylu Robertin nigahdan kənar qızı olduğu güman edilir. [1]
    3. Filomena (it. Filomena , “oxumağı sevən”) – Fyamettadan əvvəl Bokkaççonun sevdiyi xanımın adı. Həmin xanıma Bokkaçço “Filostrato” romanını həsr etmişdir. Bu ada həm də Kretyen de Truanın əsərlərində rast gəlinir.
    4. Emiliya (it. Emilia , “mehriban”) – Bu adı Bokkaçço bir neçə əsərində (“Tezeida”, “Ameto”, Sevgi öncəgörmələri”) istifadə etmişdir. Bu personajın xüsusi diqqətçəkən gözəlliyi qeyd edilir.
    5. Lauretta (it. Lauretta ) – Françesko Petrarkanın sevgilisi Laura ilə eyniləşdirilir. Yaxşı rəqs etməsi və mahnı oxuması ilə seçilir.
    6. Eliza (it. Elissa , ikinci adı Didonı Vergiliya) – şəx olması ilə seçilir.

    Gənclər (25 yaşdan yuxarı):

    1. Panfilo (it. Panfilo , “sevgi ilə dolu; tamamilə aşiq”) – ciddi, tənqidçi obrazdır. Bokkaççonun ekloqlarında və “Fyametta”sında da rast gəlinən addır.
    2. Filostrato (it. Filostrato , “əzilmiş sevgi) – hissiyyatlı, melanxolik obrazdır. Ehtimal ki, Filomenaya aşiqdir. Onun adına Bokkaççonun gəncliyində yazdığı və “Troila və Kriseidanın faciəvi sevgisindən bəhs edən poemasında bəhs edilir.
    3. Dioneo (it. Dioneo , “şəhvai”, “Veneraya sadiq”) – hissiyyatlı-şən xarakterə malikdir, digər gəncləri razı salaraq mövzudan yayınmağa və hamıdan sonda hekayə danışmağa icazə alır.

    Bokkaççonun rəvayətçilər dəstəsini formalaşdırarkən orta əsrlər numerologiyası və mistisizmin təsiri altında olduğu da güman edilir: məsələn, ehtimal ki, 7 xanım, dörd təbii könüllü (ehtiyyatlıq, ədalət, səbrlik və mətanət) və 3 ruhanini (inam, ümid və sevgi); 3 gənc isə ruhun üç ənənəvi günahını (ağıl, qəzəb və ehtiras) simvolizə edir. Həmçinin həftənin günləri, planetlər və azad incəsənəti göstərdiyi güman edilir. Birlikdə (bu zaman gənclərin sayı ideal cüt rəqəm verir) onlar, ağıla, xeyirxahlığa, gözəlliyə, azadlığa və qaydalara (kralların davamlı dəyişməsi, gün mövzularının seçilməsi və sair) uyğun ideal cəmiyyət formalaşdırırlar və bu bu ideal cəmiyyət vəbanın hökm sürdüyü xaotik cəmiyyətə qarşı qoyulur. [12]

    Xidmətçilər: Parmeno (Dioneonun xidmətçisi), Siris (Panfilonun xidmətçisi), Tindaro Miziya (Pampineyanın xidmətçisi), Liçiska (Filomenanın xidmətçisi) Kimera və Stratiliya (Lauretta və Fyamettanın xidmətçiləri). Xidmətçilərin hamısının adları yunan mənşəlidir və antik komediyalardan götürülmüşdür. [12]

    Novellaların qəhrəmanları arasında üçü həqiqətən də tarixi şəxslər olan rəssamlar Kalandrino, Bruno və Buffalmakkodur (VIII, 3; VIII, 6; VIII, 9; IX, 3; IX, 5), novellalarda həmin rəssamların yaradıcılığından yox, yaşadıqları gülməli hadisələrdən bəhs edilir, Bruno və Buffalmakko, Kallandrinonu aldadaraq gülməli hala salırlar.

    Janr

    Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, Bokkaççoya qədər italyan ədəbiyyatında mövcud olmuş nəsr povest-novella janrı “Dekameron”la mükəmməl formasına çatmışdır. Bu əsər intibah novellistikasında yeni yol açmışdır.

    Əsəri oxucular üçün cazibədar edən novellaların cazibədar süjetləri, parlaq obrazlar və latın dilindən fərqli olaraq xalqa yaxın olan təbii italyan dilidir. Məşhur orta əsr fabulalarının qeyri-ənənəvi traktovkası və ümumi ideya istiqaməti əsərin novator xüsusiyyətləridir. “Dekameron” intibah humanizmi üçün yeni sərhədlər açır (məsələn, antiklerikalizmi ilə). Bokkaççonun diqqət mərkəzində olan şəxsiyyətin özünüdərk problemi sonradan intibah mədəniyyətinin inkişafı üçün geniş prespektivlər yaratmışdır.

    Bokkaçço Dantenin “İlahi Komediya”sının analoqu kimi, “Dekameron”u tez-tez “İnsani Komediya” adlandırır. Tədqiqatçılar bildirirlər ki [11] , Bokkaçço orta əsr sələflərindən aşağıdakı mövzuları götürmüşdür: lətifəvari fabula, problemli məişət məsələləri, həyati doğrudanlıq, kəşfiyyatçılıq və ağılın tərifi, papalar və monaxlara hörmətsiz yanaşma. Bu elementlərə Bokkaçço öz kəşfi olan həyata maraq, ardıcıl realistik maraq, zənginliyin psixoloji məzmunu, şüurlu artistizm formaları və antik müəlliflərin əsərlərinin öyrənilməsini də əlavə etmişdir.

    Novella janrına bu cür yanaşma, onun müasir nəsr ədəbiyyatının əsasında duran tam hüquqlu ədəbiyyat janrı kimi formalaşmasına gətirib çıxarmışdır. Janrın təravət və yeniliyi, hətta Bokkaççonun zərif ədəbi stilinin örtüyü altında nəzərə çarpan xalq ədəbiyyatına dayanan dərin köklər novella janrını humanist ideyaların ötürülməsi üçün ən uyğun üsula çevirmişdir. [11]

    Novellaların tematikası

    Bokkaççonun gənclərdən qurduğu cəmiyyət, yazıçının təsəvvür etdiyi ideal cəmiyyət modelini əks etdirsə də, gənclərin danışdıqları novellalarda, bunun tam əksi olan real həyat göstərilir. Novellaların personajları müxtəlif sosial təbəqələrin nümayəndələridirlər. Novellaların xarakteristik xüsusiyyəti, sevginin əxlaqı canlandıran tərəfinə diqqət çəkilməsidir. Bundan başqa din xadimlərinin ikiüzlüyü və saxtakarlığının tənqidinə də diqqət yetirilmişdir. Novellaların əsas mövzuları bunlardır: nümunəvi qəhrəmanlar (VI və X günlərin novellalarında), nadir lakin, kifayət qədər antiklerikal yönümlü dini tematika, sevgi mövzusu, yaş mövzusu, qadınlar, zarafat və ironiya (VII-VIII günlərin novellaları əsasında).

    Kitabın tarixi

    Dekameron əlyazmasından təsvirli səhifə, V gün, IX novella: Federiko deyli Alberiki bir qadını sevir, lakin qadın onu sevmir. Bütün var-yoxunu qadının yolunda qoyur, bircə qızılquşu qalır. Qadın bir gün onun yanına gəlir, Federikonun başqa bir şeyi olmadığından qızılquşu kəsib nahar hazırlayır və qadına verir. Qadın bunu bilib, Federikoya olan münasibətini dəyişir, ona ərə gedir və onu dövlətli adam edir.

    Yazılması

    Ənənəvi olaraq əsərin 1348-1351-ci illərdə (digər fikrə görə isə 1353-1354-cü illərdə) Neapol və Florensiyada yazıldığına inanılır. Lakin, əsərin yazılma tarixi haqqında dəqiq məlumatlar yoxdur. Ehtimal ki, novellaların əksəri Bokkaçço tərəfindən, 1348-ci ildə Florensiyanı bürümüş vəbadan əvvəl (bu epidemiya zamanı Bokkaççonun atası və qızı da ölmüşdü) və bu novellalar yazıçının əsərin süjetini yazmaqda ilhamlanmasına təsir etmişdir. [10] Bokkaççonun məktublarından birinə istinadla belə bir fikir irəli sürülmüşdür ki, yazıçı əsəri Neapol kraliçası I Covannanın istəyi ilə yazmışdır. [13]

    Belə bir fikir var ki, müəllif bəzi novellaları əsərdən ayrı yazmış və yaymışdır. Bundan başqa “Dördüncü gün”ün önsözündə müəllif özünə ünvanlanmış bəzi tənqidlərə də cavab verir. Bu, onu söyləməyə əsas verir ki, əsərin yekun variantı hazır olana kimi, artıq ən azı ilk üç günün novellaları oxucular arasında yayılmışdı. Əsərin yekun formasının hazır olması və yayılmasından sonra da, Bokkaçço dəfələrlə onun mətni üzərində işləmiş və bəzi hissələrdə dəyişikliklər etmişdir. Əsərin müasir nəşrlərinin əsasında onun 1370-ci ildə müəllif redaktəsi ilə hazırlanmış əlyazması durur. Bu əlyazma Hamilton 1470 Berlin kodeksinə daxil edilmişdir. Qotik xəttlə yazılmış əlyazmada cəmi bir neçə fraqment çatışmır. [10]

    Yayılması

    Tədqiqatçılar bildirirlər ki, ilkin dövrdə kitab ünvanlandığı oxucu kütləsinin dəstəyini qazanmamışdır. Kitabı daha çox onda əyləncə axtaran orta əsr tarixçiləri oxumuş, xalqın dili olan italyan dilindən imtina edərək, klassik ədəbiyyatın dilinin Petrarkanın latın dili olmalı olduğunu iddia edən yaranmaqda olan italyan aristokratiyası isə ona qarşı biganə qalmışdır [14] . Lakin, XV əsrdə kitab başqa sosial təbəqələrin də diqqətini çəkmişdir. Zaman keçdikcə “Dekameron” böyük yayılma arealı qazanmış və müəllifini bütün Avropada məşhurlaşdırmışdır. Əsərin yazılmasından keçən tarixi dövr ərzində onun çoxsaylı əlyazma nüsxələri (150-yə yaxın əlyazma nüsxəsi dövrümüzə çatmışdır) meydana gəlmişdir. Nəşriyyat sahəsində də kitab uğura nail olaraq, ən çox nəşr edilən əsərlərdən biri olmuşdur. Əsərin ilk dəfə 1470-ci ildə Neapolda nəşr edildiyi güman edilir.

    Novellaların kifayət qədər erotik və antiklerikal məzmunlu olması səbəbiylə kilsə, qısa zamanda əsərə reaksiya verərək, “Dekameron”u əxlaqsız adlandırdı və nüfuzdan salmağa çalışdı, müəllifi isə bu cür bir əsər yazdığına görə tənqid etdi. Kilsənin sıxışdırmalarından bezən Bokkaçço Petrarkaya yazdığı məktubda düşdüyü vəziyyətdən şikayət edirdi, Petrarka isə cavab məktubunda Bokkaççonu kitabın əlyazmasını yandırmaqdan yayındırmağa çalışır. 1559-cu ildə “Dekameron” qadağan edilmiş kitabların indeksinə salınmışdır; bundan sonra kitabıb yayılmasına görə ciddi cərimələr tətbiq edilməyə başlandı.

    Yaşlı vaxtında Bokkaçço “Dekameron”u yazdığına görə utanırdı. 1372-ci ildə Maqinardo Kavalkanti Bokkaççoya məktub yazaraq “Dekameron” da daxil olmaqla, onun bütün əsərlərini qohumlarına oxumağa hazırlaşdığını bildirir. Yazdığı cavab məktubunda isə Bokkaçço, xahiş edir ki, bunu etməsin, o əsəri yazılmış ən əxlaqsız kitablardan biri adlandırır və qeyd edir ki, dostunun ailəsindəki xanımların onun əxlaqsızlığı haqqında bilmələrini istəmir. [15]

    Təsirləri

    Öz əsərində Bokkaçço fransız kurtizan ədəbiyyatı və toskan xalq nəsri və folklorunun ən yaxşı ənənələrini birləşdirmiş və bununla da italyan nəsrinin inkişafı üçün xüsusi imkan yaratmışdır. “Dekameron” İtaliyada böyük məşhurluq qazanmış, Bokkaçço və onun yazdığı əsərin janrı xeyli ardıcıllar (Franko Sakketti, Mazuçço Salernitano və başqaları) qazanmışdır. [10]

    XVI əsrdə Pyetro Bembonun səyləri nəticəsində, əsər nəsr volgarenin etalonuna çevrildi, necə ki, Dantenin “İlahi Komediya”sı italyan şer dilinin etalonu kimi qəbul edilmişdi. Artıq XIV əsrdə “Dekameron” fransız və ingilis dillərinə tərcümə olunmuş, sonrakı dövrdə isə əsər digər xalqların da ədəbiyyatına ciddi təsir göstərmişdir. Bokkaççonun süjetlərini istifadə etmiş müəlliflər arasında Şekspir, Şarl Perro, Kits və başqalarının da adı var.

    Mədəniyyətdə

    Rəssamlıqda

    “Dekameron” səhnələrinin vizualizasiyasına ilk dəfə XV-XVI əsrlərə aid franko-flamand miniatüründə rast gəlinir. Lakin bu əsər sonrakı dövrün rəssamları arasında da məşhur olmuş, Luka Sinyorellidən Mark Şaqala kimi müxtəlif rəssamlar “Dekameron” mövzularında əsərlər işləmişlər. İntibah dövrü İtaliyasında “Dekameron” səhnələri yalnız kətan üzərində olan rəsmlərdə istifadə edilmir, həm də təsərrüfatda, sandıqların, cəmlərin, gəlin əşyalarının bəzədilməsində istifadə edilirdilər. [16]

    • “Dekamerona çəkilmiş ən erkən illüstrasiyalar müəllifin özünə aiddir. Əsərin əlyazmasında Bokkaçço özü bəzi personajların üç rəngli portretlərini də çəkmişdir.
    • Sandro Botiçelli “Nastacio deli Onestinin tarixçəsi”ni (V, 8) təsvir edən dörd rəsmdən ibarət silsilə işləmişdir.
    • “Dekameron”un Herlup Bidstrupun illüstrasiyaları ilə bəzədilmiş nəşri mövcuddur.

    “Dekameron”un aşağıdakı səhnələri rəssamlıqda məşhurdur:

    • On rəvayətçinin dairə şəklində təbiət qoynunda oturaraq hekayəyə qulaq asması (əsasən Françesko Podesti, Vinterqalter, Uoterxaus kimi XIX əsr rəssamları tərəfindən işlənmişdir.)
    • Sevdiyinin ürəyini yemiş Qismonde haqqında novella (IV, 1). Adətən bu novellanı ürəyi kubokda göstərməklə təsvir edirlər. (intibah rəssamları, həmçinin sonrakı dövrlərdə Françesko Ubertini, Bernardino Mei, Uilyam Hoqart kimi rəssamlar bu mövzunu işləmişdir.)
    • Müdrikləşdirən sevgi dən bəhs edən Çimone haqqında novella (V, 1). Əsasən sevgilisinə baxan İfigeniya təsvir edilir (Venesiya rəssamlıq məktəbinin nümayəndələri Veroneze, Palma Vekko, həmçinin Rybens, Abraham Blumart və başqaları.)
    • İzabellanın sevgilisinin başı basdırılmış dibçək haqqında novella (IV, 5)n prerafaelitlər arasında məşhur olmuşdur.
    • Zadəgana ərə getmiş sadə nəsildən olan qız Qrizelda haqqında novella (X, 10). Bu mövzuya tez-tez XV əsr Florensiya mebellərində, franko-flamand əlyazmalarında rast gəlinir. Rəssamlar Apollonio di Covanni, Benosso Qoççoli, Barko del Buonu, pezelino bu novellaya müraciət etmişlər. Parmedəki Rokkabyanka sarayında bu novellaya həsr edilmiş freskalar silsiləsi var. Ən son bu mövzuya müraciət edən rəssamlardan biri də Anjelika Kaufmanndır.

    Rubens – Simonanın yatmış İfigeniyanı görməsi, 1617, İncəsənət Tarixi Muzeyi.
    Vinterhalter – Dekameron, 1837, Şəxsi kolleksiya.
    Leyton – Krala aşiq olmuş Liza, 1890, Tounili Holl Sənət Qalereyası və Muzeyi.
    Postiqlione – Dekameron motivi, 1906, Şəxsi kolleksiya.

    Kinomatoqrafiyada

    • Dekameron gecələri – “Dekameron”un üç novellası əsasında çəkilmiş Britaniya filmidir.
    • Dekameron məşhur rejissor Pyer Paolo Pazolininin “Dekameron”un yeddi novellası əsasında çəkdiyi filmdir.
    • 1993-cü ildə Belorusiya rejissoru Oleq Belusov “Dekameron” motivləri əsasında tam metrajlı animasiya filmi çəkmişdir. 2006-cı ildə həmin rejissor ikinci tam metrajlı filmi təqdim etmişdir.
    • Bakirələrin ərazisi (film, 2007) – Britaniya variantı.
    • Bir neçə sevgi hekayəsi – VII günün iki novellası əsasında çəkilmiş Ukrayna filmidir.
    • Moskva Dekameronu – 2011-ci ildə istehsal olunmuş Rusiya telefilmidir.
    • Covanni Bokkaçço – Dekameron/tərcümə: Beydulla Musayev, Bakı, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, 1966, 717 səh. (azərb.)
    • Covanni Bokkaçço – Dekameron/tərcümə: Beydulla Musayev, Bakı, Qanun, 2014, 668 səh. , ISBN 978-9952-26-776-1 (azərb.)
    • Covanni Bokkaçço – Dekameron/ tərcümə: N. Lübimova, Moskva, “ФИРМА АРТ”, 1992, 464 səh., ISBN 2-86716-044-0 (rus.)
    • Covanni Bokkaçço – Dekameron/ tərcümə: A.N. Veselovkiy, Moskva, Рипол классик, 2001, səh. 744, ISBN 5-7905-0979-7 (rus.)
    • Covanni Bokkaçço – Dekameron/ tərcümə: Piter Bondanella və Mark Musa, W. W. Norton & Company, 1997. (ing.)
    • Covanni Bokkaçço – Dekameron/ tərcümə: Ueyn A. Rebjorn, W. W. Norton & Company, 2013. (ing.)

    İstinadlar

    1. ↑ 12Хлодовский. Р. И. Джованни Боккаччо и новеллисты XIV века // История всемирной литературы. — Т. 3. — М., 1985. — С. 77-88
    2. ↑ “Giovanni Boccaccio: The Decameron.”. Britannika Ensiklopediyası . İstifadə tarixi: 05.11.2014 .
    3. ↑ Ad yunan dilinə δεκάμερον (τό) və ya, klassik, δεχήμερον şəklində tərcümə edilir.
    4. ↑ Boccaccio, “Proem”
    5. ↑ “MS. Holkham misc. 49: Boccaccio, Decameron, Ferrara, c. 1467; illuminated by Taddeo Crivelli for Teofilo Calcagnini”. Bodleian Library, University of Oxford. 2000–2003 . İstifadə tarixi: 6 noyabr 2014 .
    6. ↑ Lee Patterson Literary practice and social change in Britain, 1380–1530 p.186
    7. ↑ Boccaccio, “Day the First”
    8. ↑ The origin of the Griselda story p.7
    9. ↑ Context, Third Paragraph
    10. ↑ 1234 Боккаччо. Декамерон
    11. ↑ 123 Смирнов.А. А. Джованни Боккаччо
    12. ↑ 12 Примечания к русскому изданию «Декамерона»
    13. ↑ Тихонов. А. А. Боккаччо // ЖЗЛ. Гл. 3
    14. ↑Хлодовский Р. И. «Декамерон»: великая книга о большой любви
    15. ↑ Тихонов. А. А. Боккаччо // ЖЗЛ. Гл. 5
    16. ↑ Франческа Пеллегрини, Федерико Полетти. Литературные сюжеты и персонажи в произведениях изобразительного искусства. 2007. — С.55-75

    Həmçinin bax

    • İtaliya ədəbiyyatı

    Xarici keçidlər

    • Краткий пересказ произведения (rus.)
    • Краткий пересказ произведения. Dekamer.ru (rus.)
    • Brown University’s Decameron Web (ing.)
    • ( (azərb.) ). qanun.az. 2016-12-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2016-11-15 .

    Avqust 12, 2021
    Ən son məqalələr

    Qırxbulaq (Göyçə)

    Qırxbulaq (Çaldıran)

    Qırxbulaq dağı

    Qırxbulaq mahalı

    Qırxbuğum

    Qırxbuğumkimilər

    Qırxbuğumçiçəklilər

    Qırxdəyirman

    Qırxlar

    Qırxlar (övliya)

    Ən çox oxunan

    Cənubi Xəzərin statistik parametirləri

    Cənubi Yəmən

    Cənubi altay dili

    Cənubiafrika dağ gürzəsi

    Cənubu göstərən araba

    dekameron, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, dəqiqləşdirmə, decamerone, mənası, ongünlük, δέκα, ἡμέρα, gün, sözlərindən, əsr, italyan, yazıçısı, covanni, bokkaçço, 1313, 1375, tərəfindən, yazılmış, şahzadə, qalehaut, prencipe, galeotto, altyazılı, novell. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Dekameron deqiqlesdirme Dekameron it Il Decamerone menasi ongunluk yun deka on ἡmera gun sozlerinden XIV esr italyan yazicisi Covanni Bokkacco 1313 1375 terefinden yazilmis Sahzade Qalehaut it Prencipe Galeotto altyazili novellalar toplusudur Roman bir birinden ferqli 100 novelladan ibaretdir ki hemin novellalari da Florensiyani burumus Qara olumden qacaraq seher kenarinda bir villada meskunlasmis yeddisi qiz ucu oglan olmaqla 10 genc soyleyir Dekameron Il DecameroneAzerbaycanca son nesrinin uz qabigiMuellif ler Covanni BokkaccoJanr romanOrijinalin dili italyan diliOrijinalin nesr ili 1348 1351 1 Tercumeci Beydulla Musayev azerb Vikianbarda elaqeli mediafayllarEhtimal ki Bokkacco Dekameronu 1348 ci il epidemiyasindan sonra yazmaga baslamis ve 1353 cu ilde tamamlamisdir Dekameronun terkibine erotikadan tutmus tragediyaya kimi muxtelif mezmunlu novellalar daxildir Novellalar setiralti mena praktik zarafatlar ve heyat dersi xarakterli melumatlarla zengindir Boyuk edebi deyeri ve genis tesir dairesi ile yanasi meselen Coserin Kenterburi Nagillari Dekameron hem de hemin dovrde insanlarin heyat terzi ile bagli deyerli menbe hesab edilir Italyan dilinin Florensiya lehcesinin jarqon versiyasinda yazilmis Dekameron erken Italyan nesrinin sah eseri hesab edilir 2 Mundericat 1 Kitabin mezmunu 1 1 Ad 1 2 Sujet 1 3 Obrazlar 1 4 Janr 1 5 Novellalarin tematikasi 2 Kitabin tarixi 2 1 Yazilmasi 2 2 Yayilmasi 2 3 Tesirleri 3 Medeniyyetde 3 1 Ressamliqda 3 2 Kinomatoqrafiyada 4 Nesrleri 5 Istinadlar 6 Hemcinin bax 7 Xarici kecidlerKitabin mezmunu Redakte 1573 cu il Italiya nesrinin titul sehifesi Ad Redakte Eserin adi Bokkacconun yunan filologiyasina olan bagliligini gosterir Dekameron sozu iki yunan sozunun birlesmesinden emele gelmisdir ki bunlardan deka deka on ἡmera hemera ise gun menasini vermekle umumilikde Dekameron sozu On gun menasini ifade edir 3 On gun obrazlarin novellalari soyledikleri muddetdir Bokkacconun istifade etdiyi Prencipe Galeotto Sahzade Qalehaut adi ise Lanselot Qraal efsanesinden bezen haut prince yuksek sahzade de adlandirilan uydurma kral Qalehauta istinaddir Qalehaut Lanselotun yaxin dostu Kral Arturun ise dusmeni olmusdur Qalehaut oyrenende ki Lanselot Kral Arturun arvadi Cenevreye vurulub dostu ve Cenevrenin gorusunu teskil etmek ucun canfesanliq edir Bu gorusde kralica ilk defe Lanselotu opur ve buradan onlarin arasinda sevgi baslayir Dante Ilahi Komediya nin Cehennem hissesinin V kantosunda bu uydurma qehremanlarin sevgisini real insanlar olan Franceska da Rimini ve Paolo Malatesta obrazlarina uygunlasdirmisdir Cehennem de Franceska ve Paolo Lanselot ve Cenevrenin sevgi hekayesini oxuyurlar ve onlarin mehebbetine oxsar mehebbet yasayirlar Dantenin Qalehautu comerd biri kimi teqdim etmesi intriqa yaradaraq Bokkacconun da bu movzuya muraciet etmesine getirib cixarmisdir Bokkacco Dekameron a alternativ ad kimi Prencipe Galeotto gostermekle asagidaki metne isare edir Azad soz ve sosial beraberlik huququndan mehrum edilmis qadinlara onun sefqeti rahatliq ve sevgi verirdi O bu heyati idman ov baliqciliq kimi coxsayli eylencelerle bol kisi heyati ile qarsilasdirir 4 Sujet Redakte Esas meqale Dekamerondaki novellalarin siyahisi Eserin 1467 ci il Ferrara elyazmasina Taddeo Krivelli terefinden cekilmis miniatur Bodlian kitabxanasi Oksford 5 Italiyada Qara olumun hokm surduyu dovrlerde yeddi genc xanim ve uc cavan oglandan ibaret gencler qrupu Florensiya yayilmis xestelikden qacaraq iki hefte muddetine seher kenarinda yerlesen bir villada meskunlasirlar Hemin iki hefte erzinde her gun on neferin her biri bir hekaye danisir Belelikle on dord gun erzinde gencler umumilikde 100 hekaye novella danisirlar Iki hefte erzinde genclerin her biri bir gun kral ve koroleva olur Gunun krali secilmis genc hemin gun danisilacaq hekayelerin movzusunu secir ve diger qerarlari qebul edir Yalniz adeten gulmeli hekayeler danisaraq genclerin kefini acan Dioneoya movzudan kenara cixmaga icaze verilir 6 7 Ekser tedqiqatcilar bildirirler ki Dioneo muellifin ozunun fikirlerini ifade edir 8 Her gun genclerin hekayelerine kecilmezden evvel gunun qisa tesviri verilir onlarin etdikleri islerden danisilir ve genclerin secdiyi movzuya qisa giris edilir Genclerin neql etdikleri qisa novellalarin terkibine bezen movzuya uygun olan italyan xalq negmelerinin sozleri de daxil edilmisdir 9 Bokkacco movzulari ele secmisdir ki danisilan hekayeler ya bir birinin davami ya da evveli kimi qebul edilir ve eser sadece hekayeler toplusu xarakteri dasimir Hekayelerin mezmununun esasinda xesislik ve dini xurafata risxend italyan aristokratiyasi ve yeni zenginlesenler arasindaki ferqler seyyahlarin serguzestleri dayanir Obrazlar Redakte Con Uilyam Uoterhaus Dekameron 1916 Lady Lever Senet Qalereyasi Namelum muellif terefinden XV esrde cekilmis miniatur Dekameron revayetcileri Dekameron un on revayetcisi brigata uydurma adlara malik her birinin oz xarakteri olan real insanlar kimi tesvir edilirler Revayetcillerin bezileri evvelki eserlerin qehremanlaridir Tedqiqatcilar qeyd edirler ki Dekameron un qadin qehremanlarina Bokkaccodan evvel yasamis basqa muelliflerin eserlerinde rast gelinir ve genc qehremanlardan ucu ise bunu ifade ederek 10 bu psevdonim altinda basqa eserlerde de gorunduklerini bildirirler 11 Xanimlar 18 28 yas arasi Pampineya it Pampinea ciceklenen genclerden birinin qohumu Fyametta it Fiametta isildayan muellifin sevgilisi esl adinin Mariya d Akvino oldugu ve Anjuylu Robertin nigahdan kenar qizi oldugu guman edilir 1 Filomena it Filomena oxumagi seven Fyamettadan evvel Bokkacconun sevdiyi xanimin adi Hemin xanima Bokkacco Filostrato romanini hesr etmisdir Bu ada hem de Kretyen de Truanin eserlerinde rast gelinir Emiliya it Emilia mehriban Bu adi Bokkacco bir nece eserinde Tezeida Ameto Sevgi oncegormeleri istifade etmisdir Bu personajin xususi diqqetceken gozelliyi qeyd edilir Lauretta it Lauretta Francesko Petrarkanin sevgilisi Laura ile eynilesdirilir Yaxsi reqs etmesi ve mahni oxumasi ile secilir Eliza it Elissa ikinci adi Didoni Vergiliya sex olmasi ile secilir Gencler 25 yasdan yuxari Panfilo it Panfilo sevgi ile dolu tamamile asiq ciddi tenqidci obrazdir Bokkacconun ekloqlarinda ve Fyametta sinda da rast gelinen addir Filostrato it Filostrato ezilmis sevgi hissiyyatli melanxolik obrazdir Ehtimal ki Filomenaya asiqdir Onun adina Bokkacconun gencliyinde yazdigi ve Troila ve Kriseidanin facievi sevgisinden behs eden poemasinda behs edilir Dioneo it Dioneo sehvai Veneraya sadiq hissiyyatli sen xaraktere malikdir diger gencleri razi salaraq movzudan yayinmaga ve hamidan sonda hekaye danismaga icaze alir Bokkacconun revayetciler destesini formalasdirarken orta esrler numerologiyasi ve mistisizmin tesiri altinda oldugu da guman edilir meselen ehtimal ki 7 xanim dord tebii konullu ehtiyyatliq edalet sebrlik ve metanet ve 3 ruhanini inam umid ve sevgi 3 genc ise ruhun uc enenevi gunahini agil qezeb ve ehtiras simvolize edir Hemcinin heftenin gunleri planetler ve azad inceseneti gosterdiyi guman edilir Birlikde bu zaman genclerin sayi ideal cut reqem verir onlar agila xeyirxahliga gozelliye azadliga ve qaydalara krallarin davamli deyismesi gun movzularinin secilmesi ve sair uygun ideal cemiyyet formalasdirirlar ve bu bu ideal cemiyyet vebanin hokm surduyu xaotik cemiyyete qarsi qoyulur 12 Xidmetciler Parmeno Dioneonun xidmetcisi Siris Panfilonun xidmetcisi Tindaro Miziya Pampineyanin xidmetcisi Liciska Filomenanin xidmetcisi Kimera ve Stratiliya Lauretta ve Fyamettanin xidmetcileri Xidmetcilerin hamisinin adlari yunan menselidir ve antik komediyalardan goturulmusdur 12 Novellalarin qehremanlari arasinda ucu heqiqeten de tarixi sexsler olan ressamlar Kalandrino Bruno ve Buffalmakkodur VIII 3 VIII 6 VIII 9 IX 3 IX 5 novellalarda hemin ressamlarin yaradiciligindan yox yasadiqlari gulmeli hadiselerden behs edilir Bruno ve Buffalmakko Kallandrinonu aldadaraq gulmeli hala salirlar Janr Redakte Tedqiqatcilar qeyd edirler ki Bokkaccoya qeder italyan edebiyyatinda movcud olmus nesr povest novella janri Dekameron la mukemmel formasina catmisdir Bu eser intibah novellistikasinda yeni yol acmisdir Eseri oxucular ucun cazibedar eden novellalarin cazibedar sujetleri parlaq obrazlar ve latin dilinden ferqli olaraq xalqa yaxin olan tebii italyan dilidir Meshur orta esr fabulalarinin qeyri enenevi traktovkasi ve umumi ideya istiqameti eserin novator xususiyyetleridir Dekameron intibah humanizmi ucun yeni serhedler acir meselen antiklerikalizmi ile Bokkacconun diqqet merkezinde olan sexsiyyetin ozunuderk problemi sonradan intibah medeniyyetinin inkisafi ucun genis prespektivler yaratmisdir Bokkacco Dantenin Ilahi Komediya sinin analoqu kimi Dekameron u tez tez Insani Komediya adlandirir Tedqiqatcilar bildirirler ki 11 Bokkacco orta esr seleflerinden asagidaki movzulari goturmusdur letifevari fabula problemli meiset meseleleri heyati dogrudanliq kesfiyyatciliq ve agilin terifi papalar ve monaxlara hormetsiz yanasma Bu elementlere Bokkacco oz kesfi olan heyata maraq ardicil realistik maraq zenginliyin psixoloji mezmunu suurlu artistizm formalari ve antik muelliflerin eserlerinin oyrenilmesini de elave etmisdir Novella janrina bu cur yanasma onun muasir nesr edebiyyatinin esasinda duran tam huquqlu edebiyyat janri kimi formalasmasina getirib cixarmisdir Janrin teravet ve yeniliyi hetta Bokkacconun zerif edebi stilinin ortuyu altinda nezere carpan xalq edebiyyatina dayanan derin kokler novella janrini humanist ideyalarin oturulmesi ucun en uygun usula cevirmisdir 11 Novellalarin tematikasi Redakte Bokkacconun genclerden qurdugu cemiyyet yazicinin tesevvur etdiyi ideal cemiyyet modelini eks etdirse de genclerin danisdiqlari novellalarda bunun tam eksi olan real heyat gosterilir Novellalarin personajlari muxtelif sosial tebeqelerin numayendeleridirler Novellalarin xarakteristik xususiyyeti sevginin exlaqi canlandiran terefine diqqet cekilmesidir Bundan basqa din xadimlerinin ikiuzluyu ve saxtakarliginin tenqidine de diqqet yetirilmisdir Novellalarin esas movzulari bunlardir numunevi qehremanlar VI ve X gunlerin novellalarinda nadir lakin kifayet qeder antiklerikal yonumlu dini tematika sevgi movzusu yas movzusu qadinlar zarafat ve ironiya VII VIII gunlerin novellalari esasinda Kitabin tarixi Redakte Dekameron elyazmasindan tesvirli sehife V gun IX novella Federiko deyli Alberiki bir qadini sevir lakin qadin onu sevmir Butun var yoxunu qadinin yolunda qoyur birce qizilqusu qalir Qadin bir gun onun yanina gelir Federikonun basqa bir seyi olmadigindan qizilqusu kesib nahar hazirlayir ve qadina verir Qadin bunu bilib Federikoya olan munasibetini deyisir ona ere gedir ve onu dovletli adam edir Yazilmasi Redakte Enenevi olaraq eserin 1348 1351 ci illerde diger fikre gore ise 1353 1354 cu illerde Neapol ve Florensiyada yazildigina inanilir Lakin eserin yazilma tarixi haqqinda deqiq melumatlar yoxdur Ehtimal ki novellalarin ekseri Bokkacco terefinden 1348 ci ilde Florensiyani burumus vebadan evvel bu epidemiya zamani Bokkacconun atasi ve qizi da olmusdu ve bu novellalar yazicinin eserin sujetini yazmaqda ilhamlanmasina tesir etmisdir 10 Bokkacconun mektublarindan birine istinadla bele bir fikir ireli surulmusdur ki yazici eseri Neapol kralicasi I Covannanin isteyi ile yazmisdir 13 Bele bir fikir var ki muellif bezi novellalari eserden ayri yazmis ve yaymisdir Bundan basqa Dorduncu gun un onsozunde muellif ozune unvanlanmis bezi tenqidlere de cavab verir Bu onu soylemeye esas verir ki eserin yekun varianti hazir olana kimi artiq en azi ilk uc gunun novellalari oxucular arasinda yayilmisdi Eserin yekun formasinin hazir olmasi ve yayilmasindan sonra da Bokkacco defelerle onun metni uzerinde islemis ve bezi hisselerde deyisiklikler etmisdir Eserin muasir nesrlerinin esasinda onun 1370 ci ilde muellif redaktesi ile hazirlanmis elyazmasi durur Bu elyazma Hamilton 1470 Berlin kodeksine daxil edilmisdir Qotik xettle yazilmis elyazmada cemi bir nece fraqment catismir 10 Yayilmasi Redakte Tedqiqatcilar bildirirler ki ilkin dovrde kitab unvanlandigi oxucu kutlesinin desteyini qazanmamisdir Kitabi daha cox onda eylence axtaran orta esr tarixcileri oxumus xalqin dili olan italyan dilinden imtina ederek klassik edebiyyatin dilinin Petrarkanin latin dili olmali oldugunu iddia eden yaranmaqda olan italyan aristokratiyasi ise ona qarsi bigane qalmisdir 14 Lakin XV esrde kitab basqa sosial tebeqelerin de diqqetini cekmisdir Zaman kecdikce Dekameron boyuk yayilma areali qazanmis ve muellifini butun Avropada meshurlasdirmisdir Eserin yazilmasindan kecen tarixi dovr erzinde onun coxsayli elyazma nusxeleri 150 ye yaxin elyazma nusxesi dovrumuze catmisdir meydana gelmisdir Nesriyyat sahesinde de kitab ugura nail olaraq en cox nesr edilen eserlerden biri olmusdur Eserin ilk defe 1470 ci ilde Neapolda nesr edildiyi guman edilir Novellalarin kifayet qeder erotik ve antiklerikal mezmunlu olmasi sebebiyle kilse qisa zamanda esere reaksiya vererek Dekameron u exlaqsiz adlandirdi ve nufuzdan salmaga calisdi muellifi ise bu cur bir eser yazdigina gore tenqid etdi Kilsenin sixisdirmalarindan bezen Bokkacco Petrarkaya yazdigi mektubda dusduyu veziyyetden sikayet edirdi Petrarka ise cavab mektubunda Bokkacconu kitabin elyazmasini yandirmaqdan yayindirmaga calisir 1559 cu ilde Dekameron qadagan edilmis kitablarin indeksine salinmisdir bundan sonra kitabib yayilmasina gore ciddi cerimeler tetbiq edilmeye baslandi Yasli vaxtinda Bokkacco Dekameron u yazdigina gore utanirdi 1372 ci ilde Maqinardo Kavalkanti Bokkaccoya mektub yazaraq Dekameron da daxil olmaqla onun butun eserlerini qohumlarina oxumaga hazirlasdigini bildirir Yazdigi cavab mektubunda ise Bokkacco xahis edir ki bunu etmesin o eseri yazilmis en exlaqsiz kitablardan biri adlandirir ve qeyd edir ki dostunun ailesindeki xanimlarin onun exlaqsizligi haqqinda bilmelerini istemir 15 Tesirleri Redakte Oz eserinde Bokkacco fransiz kurtizan edebiyyati ve toskan xalq nesri ve folklorunun en yaxsi enenelerini birlesdirmis ve bununla da italyan nesrinin inkisafi ucun xususi imkan yaratmisdir Dekameron Italiyada boyuk meshurluq qazanmis Bokkacco ve onun yazdigi eserin janri xeyli ardicillar Franko Sakketti Mazucco Salernitano ve basqalari qazanmisdir 10 XVI esrde Pyetro Bembonun seyleri neticesinde eser nesr volgarenin etalonuna cevrildi nece ki Dantenin Ilahi Komediya si italyan ser dilinin etalonu kimi qebul edilmisdi Artiq XIV esrde Dekameron fransiz ve ingilis dillerine tercume olunmus sonraki dovrde ise eser diger xalqlarin da edebiyyatina ciddi tesir gostermisdir Bokkacconun sujetlerini istifade etmis muellifler arasinda Sekspir Sarl Perro Kits ve basqalarinin da adi var Medeniyyetde RedakteRessamliqda Redakte Dekameron sehnelerinin vizualizasiyasina ilk defe XV XVI esrlere aid franko flamand miniaturunde rast gelinir Lakin bu eser sonraki dovrun ressamlari arasinda da meshur olmus Luka Sinyorelliden Mark Saqala kimi muxtelif ressamlar Dekameron movzularinda eserler islemisler Intibah dovru Italiyasinda Dekameron sehneleri yalniz ketan uzerinde olan resmlerde istifade edilmir hem de teserrufatda sandiqlarin cemlerin gelin esyalarinin bezedilmesinde istifade edilirdiler 16 Dekamerona cekilmis en erken illustrasiyalar muellifin ozune aiddir Eserin elyazmasinda Bokkacco ozu bezi personajlarin uc rengli portretlerini de cekmisdir Sandro Boticelli Nastacio deli Onestinin tarixcesi ni V 8 tesvir eden dord resmden ibaret silsile islemisdir Dekameron un Herlup Bidstrupun illustrasiyalari ile bezedilmis nesri movcuddur Sandro Boticellinin Nastacio deli Onestinin tarixcesi resmler silsilesi Dekameron un asagidaki sehneleri ressamliqda meshurdur On revayetcinin daire seklinde tebiet qoynunda oturaraq hekayeye qulaq asmasi esasen Francesko Podesti Vinterqalter Uoterxaus kimi XIX esr ressamlari terefinden islenmisdir Sevdiyinin ureyini yemis Qismonde haqqinda novella IV 1 Adeten bu novellani ureyi kubokda gostermekle tesvir edirler intibah ressamlari hemcinin sonraki dovrlerde Francesko Ubertini Bernardino Mei Uilyam Hoqart kimi ressamlar bu movzunu islemisdir Mudriklesdiren sevgi den behs eden Cimone haqqinda novella V 1 Esasen sevgilisine baxan Ifigeniya tesvir edilir Venesiya ressamliq mektebinin numayendeleri Veroneze Palma Vekko hemcinin Rybens Abraham Blumart ve basqalari Izabellanin sevgilisinin basi basdirilmis dibcek haqqinda novella IV 5 n prerafaelitler arasinda meshur olmusdur Zadegana ere getmis sade nesilden olan qiz Qrizelda haqqinda novella X 10 Bu movzuya tez tez XV esr Florensiya mebellerinde franko flamand elyazmalarinda rast gelinir Ressamlar Apollonio di Covanni Benosso Qoccoli Barko del Buonu pezelino bu novellaya muraciet etmisler Parmedeki Rokkabyanka sarayinda bu novellaya hesr edilmis freskalar silsilesi var En son bu movzuya muraciet eden ressamlardan biri de Anjelika Kaufmanndir Rubens Simonanin yatmis Ifigeniyani gormesi 1617 Incesenet Tarixi Muzeyi Vinterhalter Dekameron 1837 Sexsi kolleksiya Leyton Krala asiq olmus Liza 1890 Tounili Holl Senet Qalereyasi ve Muzeyi Postiqlione Dekameron motivi 1906 Sexsi kolleksiya Kinomatoqrafiyada Redakte Dekameron geceleri Dekameron un uc novellasi esasinda cekilmis Britaniya filmidir Dekameron meshur rejissor Pyer Paolo Pazolininin Dekameron un yeddi novellasi esasinda cekdiyi filmdir 1993 cu ilde Belorusiya rejissoru Oleq Belusov Dekameron motivleri esasinda tam metrajli animasiya filmi cekmisdir 2006 ci ilde hemin rejissor ikinci tam metrajli filmi teqdim etmisdir Bakirelerin erazisi film 2007 Britaniya varianti Bir nece sevgi hekayesi VII gunun iki novellasi esasinda cekilmis Ukrayna filmidir Moskva Dekameronu 2011 ci ilde istehsal olunmus Rusiya telefilmidir Nesrleri RedakteCovanni Bokkacco Dekameron tercume Beydulla Musayev Baki Azerbaycan Dovlet Nesriyyati 1966 717 seh azerb Covanni Bokkacco Dekameron tercume Beydulla Musayev Baki Qanun 2014 668 seh ISBN 978 9952 26 776 1 azerb Covanni Bokkacco Dekameron tercume N Lubimova Moskva FIRMA ART 1992 464 seh ISBN 2 86716 044 0 rus Covanni Bokkacco Dekameron tercume A N Veselovkiy Moskva Ripol klassik 2001 seh 744 ISBN 5 7905 0979 7 rus Covanni Bokkacco Dekameron tercume Piter Bondanella ve Mark Musa W W Norton amp Company 1997 ing Covanni Bokkacco Dekameron tercume Ueyn A Rebjorn W W Norton amp Company 2013 ing Istinadlar Redakte 1 2 Hlodovskij R I Dzhovanni Bokkachcho i novellisty XIV veka Istoriya vsemirnoj literatury T 3 M 1985 S 77 88 Giovanni Boccaccio The Decameron Britannika Ensiklopediyasi Istifade tarixi 05 11 2014 Ad yunan diline dekameron to ve ya klassik dexhmeron seklinde tercume edilir Boccaccio Proem MS Holkham misc 49 Boccaccio Decameron Ferrara c 1467 illuminated by Taddeo Crivelli for Teofilo Calcagnini Bodleian Library University of Oxford 2000 2003 Istifade tarixi 6 noyabr 2014 Lee Patterson Literary practice and social change in Britain 1380 1530 p 186 Boccaccio Day the First The origin of the Griselda story p 7 Context Third Paragraph 1 2 3 4 Bokkachcho Dekameron 1 2 3 Smirnov A A Dzhovanni Bokkachcho 1 2 Primechaniya k russkomu izdaniyu Dekamerona Tihonov A A Bokkachcho ZhZL Gl 3 Hlodovskij R I Dekameron velikaya kniga o bolshoj lyubvi Tihonov A A Bokkachcho ZhZL Gl 5 Francheska Pellegrini Federiko Poletti Literaturnye syuzhety i personazhi v proizvedeniyah izobrazitelnogo iskusstva 2007 S 55 75Hemcinin bax RedakteItaliya edebiyyatiXarici kecidler RedakteKratkij pereskaz proizvedeniya rus Kratkij pereskaz proizvedeniya Dekamer ru rus Brown University s Decameron Web ing Covanni Bokkacco DEKAMERON azerb qanun az 2016 12 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 11 15 Menbe https az wikipedia org w index php title Dekameron amp oldid 5496165, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

    ne axtarsan burda

    en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

    Related posts:

    1. Ibtidai sinif azrbaycan dili testlri
    2. 8ci maddənin şərhi avropa insan hüquqları konvensiyası
    3. Azerbaycan tarixi 5ci cild
    4. Ermənistan respublikası cəmiyyəti və terror

Published in ! Без рубрики

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.