Adil babayev nitq mədəniyyəti

Sevinc Qəmbərova 2005-ci ildən 2014-cü ilə qədər Gəncə Dövlət Universitetinin Azərbaycan dilinin tədrisi kafedrasında laborant, 2014-cü ildən isə həmin kafedrada stajçı müəllim vəzifəsində çalışıb. 2018-ci ildən Azərbaycan dili kafedrasında müəllim yerinə seçilib. 2019-cu ilin iyun ayından həmin kafedranın baş müəllimi kimi çalışmaqdadır.

Nitq mədəniyyəti

Sevinc Qəmbərova 1982-ci il dekabrın 18-də Qərbi Azərbaycanın Vedibasar rayonunda anadan olub. 1990-2000-ci illərdə Xanlar (indiki Göygöl) şəhərinin 1 saylı orta məktəbində təhsil alıb. 2000-2004-cü illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsində bakalavr, 2004-2007-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Türkologiya kafedrasında magistr dərəcəsi alıb. 2011-ci ildə Gəncə Dövlət Universitetində doktoranturaya qəbul olunub, 2015-ci ildə “Azərbaycan dilinin qərb şivələri və türk dilinin Qars şivələrinin leksikasının müqayisəli-linqvistik təhlili” mövzusunda dissertasiya işini tamamlayaraq təhvil verib. 20 iyun 2017-ci ildə AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunda müdafiə edib. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında AAK-nın 25 may 2018-ci il tarixli (protokol №18) qərarı ilə filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi alıb.

Sevinc Qəmbərova 2005-ci ildən 2014-cü ilə qədər Gəncə Dövlət Universitetinin Azərbaycan dilinin tədrisi kafedrasında laborant, 2014-cü ildən isə həmin kafedrada stajçı müəllim vəzifəsində çalışıb. 2018-ci ildən Azərbaycan dili kafedrasında müəllim yerinə seçilib. 2019-cu ilin iyun ayından həmin kafedranın baş müəllimi kimi çalışmaqdadır.

S.Qəmbərova 40-dan çox elmi məqalə və tezisin müəllifidir. Bir çox beynəlxalq və respublika səviyyəli konfrans və simpoziumlarda məruzələr edib.

Ailəlidir, iki oğlu var.

“…Dilimiz xalqın keçdiyi bütün tarixi mərhələlərdə onunla birgə olmuş, onun taleyini yaşamış, üzləşdiyi problemlərlə qarşılaşmışdır.O, xalqın ən ağır günlərində belə onun milli mənliyini, xoşbəxt gələcəyə olan inamını qoruyub möhkəmlətmişdir. İnkişaf etmiş zəngin dil mədəniyyətinə sahib olan xalq əyilməzdir, ölməzdir, böyük gələcəyə malikdir”.

Ümimmilli Lider Heydər Əliyev

Dilimiz bizim ən böyük, ən dəyərli sərvətlərimizdəndir. Tarixin ən qədim qatlarından gələn mədəniyyətimiz, varlığımız bu dildə yaranmış mükəmməl xalq ədəbiyyatında, ən qaranlıq, çox vaxt kölgədə saxlanılan şanlı səhifələrimizdən gələrək milli kimliyimizi ifadə edən söz və ifadələr isə şivələrimizdə qorunub saxlanılmaqdadır.Biz də bu dili göz bəbəyimiz kimi qoruyaraq ən dəyərli bir miras kimi gələcək nəsillərə ərməğan etməliyik.Beşik başında analarımızın oxuduqları laylalarla iliklərimizə işləyib ruhumuza toxunan, süfrə arxasında böyüklərimizin öyüd və nəsihətləri ilə qanımıza, canımıza hopan bu dil bütün düşüncə və hissləri, bütün hadisə və yenilikləri dəqiqliklə incəliklərinə qədər ifadə edə bilmək qüdrətindədir.

Cəmiyyətin hər bir üzvünün öz ana dilində fikir və düşüncələrini səlis və aydın şəkildə ifadə edə bilmək ehtiyacı vardır. Bunun üçün ali təhsilli təbəqəyə mənsub olmaq mütləq deyildir. Yaşından, mövqeyindən, peşəsindən asılı olmayaraq, hər bir şəxs yaxşı nitq mədəniyyətinə yiyələnməyə çalışmalıdır. Belə ki, satıcısı qeyri-mədəni danışan mağazaya, sürücüsü kobudluq edən nəqliyyat vasitəsinə ikinci dəfə üz tutmaq istəmirik. Çünki, nitq insanın özününifadə şəklidir. Həzrəti Əli demişdir: “Hər bir kəs dilinin altında gizlənir”. Yəni insan danışarkən onun səviyyəsi də, mədəniyyəti də, tərbiyəsi də özünü onun nitqində göstərməkdədir.

Aparılan statistikalar da isbat etmişdir ki, yaxşı nitq qabiliyyətinə sahib olan insanlar həm iş, həm də şəxsi həyatlarında digərlərinə nisbətən daha uğurlu olurlar. Məlum olduğu kimi, bir neçə dil bilən insanların beyinləri bir dil bilən insanların beyinlərindən çox inkişaf etmiş olur, hadisələrə, problemlərə yanaşmaları da fərqli olur və rastlaşdıqları çətinliklərdən daha ağılla, məntiqlə çıxmağı bacarırlar. Amma unutmayaq ki, ikinci bir dili öyrənə bilməyin yolu da öz dilini yaxşı bilməkdən keçir. Dilinin səs sisteminə, qrammatikasına bələd olmayan bir yeniyetmə və ya gəncin ikinci bir dili öyrənməyi böyük bir çətinlik yarada bilər.

Hər bir şəxsdə yaxşı danışıq qabiliyyətinin formalaşdırılmasına ta kiçik yaşlarından başlanılmalıdır. Bu prosesdə əsas məsuliyyət ananın və eləcə də digər ailə üzvlərinin üzərinə düşür.Uşağa mümkün qədər çox zaman ayıraraq onunla birlikdə oyunlar oynayarkən, təmiz havada gəzərkən dialoqlar qurub yaxından ünsiyyət saxlamaq lazımdır. Hər bir yaş səviyyəsinə uyğun olaraq öyrədilən uşaq şeirləri də bu yöndə çox effektiv təsir göstərir. Belə ki, şeirlərin əzbərlənməsi ilə uşaqların beynində yaranan qəliblər onların düzgün cümlələr qurmasına, fikrini səlis ifadə edə bilməsinə kömək edir. Valideynlər, böyüklər tərəfindən danışılan, oxunulan nağılların da uşaqların diqqətinin, təxəyyülünün formalaşmasında çox böyük rolu vardır. Hələ ta qədim zamanlardan başlayaraq bir çox müdriklər də dönə-dönə qeyd etmişlər ki, uşağınızın böyüyəndə ağıllı olmağını istəyirsinizsə, ona kiçik yaşlarında çoxlu nağıl danışmalısınız. Buraya öz təcrübəmdən də bir şeyi əlavə edib xüsusi olaraq qeyd eləmək istəyirəm ki, bir nağılı uşağa bir dəfə danışıb keçməyin, əziz analar, eyni nağılı bir neçə dəfə danışıb onun buradakı motivləri yadda saxlamasına, obrazları beynində təsəvvür edə bilməsinə köməklik göstərin.

Kiçik yaşlarından uşaqlarınızın kitablarla dostluq etməsinə qayğıkeşliklə yanaşaraq xüsusi diqqət göstərin. Onlara başa salın ki, kitabları yazmaq, cırmaq, hara gəldi atmaq olmaz, onları göz bəbəyimiz kimi qorumalıyıq, çünki həyatda qazanmış olduğumuz hər bir şeydə kitablara borcluyuq. Kitablar bizim mənəviyyatımızı, şəxsiyyətimizi, arzu və xəyallarımızı ilmə-ilmə hörən, kərpic-kərpic tikənlərdir. Kiçik yaşlarından uşaqlarınız üçün kitabxana formalaşdırmağa başlayın. Bu onların gələcəyi üçün edə biləcəyiniz ən gərəkli, ən faydalı yatırımınız və ən düzgün seçiminizdir. Azərbaycan və dünya uşaq ədəbiyyatı nümunələri ilə, bütün dünya uşaqlarının tanıyıb sevdikləri nağıl, roman qəhrəmanları ilə yaxından tanış olmaqlarına çalışın. Hər bir yaş səviyyəsinə uyğun olaraq yazılan müxtəlif bədii ədəbiyyat nümunələrini mütaliə edərkən övladınız həm geniş dünyagörüşünə, həm rəngarəng, güclü təxəyyül gücünə və eyni zamanda da zəngin söz ehtiyatına sahib olacaqdır.

XX əsrin dilçiliyinin “atası” adlandırılan və dilçilik elminin tarixində ilk dəfə olaraq dil və nitq anlayışlarını bir-birindən fərqləndirərək hər birinin özünəxas bir çox xüsusiyyətlərini göstərən görkəmli İsveçrə alimi Ferdinand de Sössür riyazi dəqiqliklə göstərmişdir ki: “Dili möhtəşəm bir musiqi əsərinə bənzətsək, nitq bu əsəri ifa edən çalğı alətləri kimidir. Əgər ifa yaxşı deyilsə, demək ki nöqsanı alətlərdə axtarmalıyıq”. Yəni hər birimiz fərdi olaraq öz nitqimiz üzərində işləyib onu hər zaman inkişaf etdirməliyik. Yaxşı nitq qabiliyyətinə sahib olmanı müəyyən qədər xüsusi, fitri istedadla əlaqələndirənlər də az deyildir.Ancaq unutmayaq ki, qazanmış olduğumuz hər bir uğurda bir faiz istedadımıza, doxsan doqquz faiz isə zəhmətkeş və əməksevərliyimizə borcluyuq.Tarixə nəzər yetirəndə şahid oluruq ki, ən qüdrətli, ən böyük natiqlər əvvəldə qüsurlu, nöqsanlı nitqə sahib olan, kütlə qarşısında danışmağa çəkinən insanlar olmuşlar.Ancaq əzmlə çalışaraq özlərini inkişaq etdirmiş və natiqliyin zirvəsinə yüksəlmişlər. Bunu uğurlu idmançıların mütəmadi olaraq məşq edərək qələbə qazanmasına bənzətmək olar.

Mədəni nitqə bir çox tələblər verilir ki, biz öz nitqimizdə onlara əməl etməyə çalışmalıyıq. Biz bilməliyiik ki, nitqimizin aydınlığı üçün haqqında danışacağımız mövzuya dərindən bələd olmalıyıq, zənginliyi üçün çox mütaliə etməliyik, təmizliyi üçün yersiz alınmalardan və kobud sözlərdən istifadə etməməliyik, düzgünlüyü üçün sözlərin mənasını dəqiq öyrənib yerli-yerində istifadə etməliyik, sadəliyi üçün mürəkkəb cümlələrə üstünlük verib ümumişlək olmayan sözlərdən çox istifadə etməməliyik və s. Hər hansı bir auditoriya qarşısında da, gündəlik həyatda duyğu və düşüncələrimizi səmimi, özünəməxsus bir şəkildə sünilikdən, saxtakarlıqdan uzaq bir şəkildə ifadə eləməyə çalışmalıyıq. Bununla da öz kimliyimizi ən doğru bir şəkildə ifadə edə bilərək qəlblərə yol tapa bilərik. Hər biri dəyərli xəzinə olan atalar sözlərimizdən birində deyilir: “İnsanı geyiminə görə qarşılayıb ağlına görə yola salarlar”. Nitqimiz isə ağlımızın xarici təzahür formasıdır, özümüzü təqdimetmə vasitəsidir.Ona görə lap uşaqlıqdan başlayaraq ömürboyu nitqimizin inkişaf etdirilməsinə çalışaraq hər bir zaman bu yöndə faydalı addımlar atmalıyıq.

Prezident İlham Əliyev tərəfindən 9 aprel 2013-cü ildə təsdiq edilmiş “Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı”nın məqsədi Azərbaycan dilinin istifadəsinə və tədqiqinə dövlət qayğısının artırılmasını, Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsini, ölkədə dilçilik araşdırmalarının əsaslı surətdə yaxşılaşdırılmasını, dilçiliyin aparıcı istiqamətlərində fundamental və tətbiqi tədqiqatların inkişafına yönəldilmiş yaradıcılıq səylərinin birləşdirilməsini və dilçiliyin müasir cəmiyyətin aktual problemləri ilə əlaqələndirilməsini təmin etməkdir. Prezidentin sərəncamı ilə artıq bütün qeyri-ixtisas fakültələr də “Nitq mədəniyyəti” fənni tədris olunmaqdadır. Çünki yaxşı nitq hər bir sahədən olan mütəxəssis üçün ən önəmli faktorlardan biridir.Dövlət Proqramının əsas vəzifələrindən biri də dil və nitq mədəniyyətinin yüksəldilməsidir.Bu istiqamətdə bir çox uğurlu işlərə imza atılmasına baxmayaraq, bu problem hələ də öz aktuallığını saxlamaqdadır.

Adil babayev nitq mədəniyyəti

(+994 12) 493 30 77

• Fəlsəfə
• Tarix
• Azərbaycan tarixi
• Sosiologiya
• Etnoqrafiya
• İqtisadiyyat
• Dövlət və hüquq
• Siyasət. Siyasi elmlər
• Elm və təhsil

• Mədəniyyət
• Kitabxana işi
• Psixologiya
• Dilçilik
• Ədəbiyyatşünaslıq
• Folklor
• Bədii ədəbiyyat
• İncəsənət
• Kütləvi informasiya vasitələri

Nitq mədəniyyətinin əsasları: dərs vəsaiti

Abunə

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə “Rusiya Federasiyasının Qanunvericilik Bazası” təqdim olunur.

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə bütün elm sahələri üzrə 5 000 e-kitabdan ibarət elektron kitabxana – Elektron Kitabxana Sistemi İPR Books təqdim olunur.

Polpred.com Medianin İcmalı. Hər gün minlərlə xəbərlər, Rus dilində tam mətn, son 15 ilin informasiya agentliklərinin və işgüzar nəşrlərin ən yaxşı milyon mövzusu.

Bannerlər

Əlaqə

Ünvan: AZ1005, Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri,
Nizami küçəsi 58

Tel.: (+99412) 596-26-13

İş vaxtı:
Bazar ertəsi – Cumə: 9:00-18:00
Fasilə: 13:00-14:00
İstirahət günləri: Şənbə, Bazar

Copyright © 2013 Prezident Kitabxanası. Bütün hüquqlar qorunur.
Məlumatlardan istifadə zamanı istinad vacibdir.

Nitq mədəniyyəti anlaşı. Nitqin düzgünlüyü, dəqiqliyi və ifadəliliyi.

O nitq forması düzgün hesab olunur ki, orada dilin fonetik, qrammatik, leksik və s. qayda-qanunlarına əməl olunsun. Nitq mədəniyyətinin birinci şərti odur ki, nitq düzgün olmalidir. Məsələn, qapını vurmaq düzgün deyil, qapını döymək düzgündür.

Nitqin dəqiqliyi fiktin ifadəsi üçün tələb olunan sözü,ifadəni və ya cümləni tapmaqla müəyyən edilir. Məsələn, Qış gəlir düzgündür, ancaq dəqiq deyil. Qış düşür həm düzgün, həm də dəqiqdir.

Nitqin ifadəliliyi ən müvafiq, ən uğurlu dil vasitəsini tapıb işlətmək deməkdir. Nitqin ifadəliliyini onun dəqiqliyindən fərqləndirmək çox da asan deyil. Məsələn, O, ömrünü boş-boşuna keçirdi cümləsi həm düzgün, həm də dəqiqdir, ancaq ifadəli deyil. O,ömrünü yelə verdi isə daha ifadəli və gözəldir.

Nitqin düzgünlüyü hamıdan tələb olunsa da, nitqin dəqiq olmsına hamı çalışsa da, nitqin ifadəliliyi, ilk növbədə, söz sənətkarlarına aiddir.

Əgər mətndə orfoqrafik səhv aşkar etmisinizsə, o zaman Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bizə göndərin.