Agarəhim

Ana dilinin tədrisi metodikasının tarixi iki mühüm dövrə ayrılır.

Agarəhim

Tarix: 09.10.2018 13:04
Baxış sayı: 7914

Ötən əsrin 80-ci illərinin sonlarından başlanan və torpaqlarımızın 20 faizinin işğalı ilə nəticələnən Qarabağ savaşı ilə bağlı Azərbaycanın üzləşdiyi haqsızlıq, ədalətsizlik şair və yazıçılarımızı da dərindən narahat etdi, bu istiqamətdə müxtəlif əsərlər yazıldı, filmlər çəkildi. Əlbəttə, həmin əsərlər sırasında bədii səviyyəsi yüksək olan, insanları doğma yurd, Vətən uğrunda savaşa səfərbər edə bilən, vətəndaşlıq hissini oyatmağa təsir göstərən bədii sənət nümunələri də az deyil.

Yazıçı-dramaturq, ssenarist, publisist Ağarəhim Rəhimovun yaradıcılığında da Qarabağ mövzusu xüsusi yer tutur. O, söhbət zamanı bu barədə dedi: “Erməni qəddarlığı və məkrindən qaynaqlanan faciələrimiz, itkilərimiz elə bir gün olmur ki, soydaşlarımızı düşündürməsin, qəlbləri sızlatmasın, yuxulara haram qatmasın. İnsanlığa qənim kəsilən erməni faşizminin illərlə həyata keçirdiyi işğalçılıq, dağıdıcılıq siyasəti üzündən nə qədər şəhər və kəndimiz yerlə-yeksan edilib, nə qədər insan yurd-yuvasından didərgin düşüb, bəşəriyyət tarixinin nadir inciləri olan və yaşı min illərlə hesablanan nə qədər maddi-mədəni abidəmiz yer üzündən silinib. Qarabağ dərd dəryası elə ağır, elə dəhşətli faciələrlə ləbələbdi ki, onu tarixiləşdirmək, bədii ədəbiyyat, sənət örnəklərinə çevirmək hər bir tarixçinin, yazıçı-dramaturqun, şairin vicdan işidir…”.

Ağarəhim Rəhimovun Ermənistanın tarixən təcavüzkar, separatizmi və terroru dəstəkləyən bir siyasət yürütməsi, beynəlxalq hüquq normalarına və nüfuzlu beynəlxalq qurumların tələblərinə məhəl qoymaması, münaqişənin dinc yolla, ədalətli həllinə hər vasitə ilə mane olması faktları əsasında qələmə aldığı “Uçurum”, “Qırmızı qar”, “Canavar balası”, “Vicdan məhkəməsi”, “Əsgər anası”, “Xəyanət”, “Haray” kimi əsərlərində erməni faşizminin mahiyyətini, onun mənfur simasını açır, gələcək nəslə göstərir və eyni zamanda, Vətən həsrətini, Vətən yanğısını, itirilmiş torpaqlarımızın fəryadını bütün dünyaya eşitdirir. Müəllif, eyni zamanda, əzəli-əbədi torpağımızda erməni quldurlarının törətdikləri dəhşətli faciələr fonunda “Böyük Ermənistan” planının gizlin və aşkar qatlarından, ermənilərin əsrlər boyu türklərə bəslədiyi nifrətdən, məkrdən söhbət açır, hətta bu işğalın miqyasının genişlənməsində özümüzün də günahını reallığa söykənən bədii təxəyyülün gücü ilə diqqətə çatdırılır.

Ağarəhim Rəhimovun müşahidələrinə, fakt və sənədlərə söykənən “Canavar balası” ssenarisi əsasında 1997-ci ildə eyniadlı bədii film çəkilib. Film Qarabağ müharibəsinin doğurduğu ağrı-acıları gözlərimiz önündə canlandırır. Tamaşaçı obrazların hərəkətləri, davranışları ilə ermənilərin törətdikləri bu fəlakətin acı mənzərəsinin şahidinə çevrilir. Düşüncədə belə bir fikir, qənaət tam qətiləşir ki, müharibədə təkcə Vətən itirilmir, həm də yüzlərlə, minlərlə insan şəhid verilir, maddi-mədəni abidələr yerlə-yeksan edilir, mənəviyyat zədələnir, didərgin, köçkün düşənlərin həyat, yaşamaq eşqi sönür.

Bu ekran işinə diqqət yetirəndə “canavardan canavar törər” deyimi xatırlanır… Nofəl Kələntərlinin kimliyini, əsli-kökünü əsgərlikdə olduğu vaxtadək onu övladlığa götürən ata-anasından (Yusiflə Səriyyədən) savayı, bir kimsə bilmir. Amma bu şəxs hərbi xidmət dövründə hərbi sirləri pul xatirinə düşmənə – ermənilərə ötürəndə, Vətənə xəyanətinə görə həbs ediləndə hər şey üzə çıxır. Məhkəmədə Nofəli böyüdüb boya-başa çatdıran ata-anası illərlə hamıdan, elə onun özündən də gizli saxladıqları sirri açırlar: sən demə, valideynlərin min bir əzab-əziyyətlə böyütdükləri övladları erməni imiş, hələ körpə ikən onu meşədən tapıb evə gətiriblərmiş…

…Bir vaxtlar ata-ana bu erməni uşağını tapanda taleyin üzlərinə güldüyünü, bəxtdən yarıdıqlarını zənn etsələr də, görəsən niyə “canavardan canavar törər” deyimini ağıllarına gətirməyiblər. Görəsən niyə bəsləyib saxladıqları bu canavar balasının-Nofəl Kələntərlinin nə vaxtsa, illərlə havasını udduğu, suyunu içdiyi, çörəyini yediyi Vətənini, vicdanını pula satacağını düşünməyiblər. Görəsən niyə onun milli kökə bağlı olmadığından nə vaxtsa, ümidlərini çilik-çilik edəcəyini, dəyərləri tapdalayacağını, mənəvi boşluğunu büruzə verəcəyini fikirləşməyiblər.

Halbuki aydın həqiqətdir ki, “…ayını, pələngi, meymunu əhliləşdirib tərbiyə etmək olur, ancaq canavarı yox”. Bunu ovçuluq edən Yusif kişi – Nofəlin atası da məhkəmədəki son çıxışında dilə gətirir və hakimdən özünün də cəzalandırılmasını istəyir. Sonra kəndə gəlib belə rəzilliyə dözməyərək intihar edir; özünü ov tüfəngi ilə öldürür…

Tarixən erməni cəlladları azərbaycanlılara qarşı vəhşiliklər törədəndə günahsız körpələrə, uşaqlara, qocalara belə aman verməyib, başlarına misli görünməyən oyunlar açıblar. “Gəlinqayada qoşa məzar” povestində (bu əsər əsasında 1998-ci ildə “Qırmızı qar” filmi çəkilib) bu barədə ətraflı bəhs edilib…

. Gecənin zülmət qaranlığında, iliyə işləyən şaxtada Göydələnli kənd camaatı vahimə içində hara üz tutduğunun fərqində deyil. Hamı ermənilərdən xilas olub təhlükəsiz yerə çatmağı düşünür. Sədaqət isə bu məşəqqətə, rəzalətə dözməyib ağlayıb-çığıran ciyərparasını boğur ki, birdən ermənilər səsdən duyuq düşüb onları əsir ala, namus-ismətlərinə toxuna bilərlər… “Bu dilsiz usagı hardan başa salım ki, ağlamasın. Yazıq körpə hardan bilsin ki, onun ağlamağı bizim əsir düşməyimizə səbəb olacaq… Sənin ağlamağın ananın, xalanın ismətini ləkələyə bilər, ağlama…”.

…Beləcə izzət-şərəfinin gücü hesabına ürəyi daşlaşan ana balasını boğub öldürür və bu dünyanın vəhşiliklərindən xəbərsiz körpəsinin cəsədini qucaqlayıb, “Mənim balam bir daha ağlamayacaq…”, sonra da üzünü erməni cəlladlarına tutub “Alçaqlar, əclaflar, namussuzlar…” – deyib nalə çəkir: “…Bu torpaqda doğmalarıma qəbir qaza bilmədim, heç olmasa burada sənə qəbir qazım. Mən səni şəhərdən buna görə gətirdim, bala. Bu ayrılığa necə dözüm, bala. ”.

…Ermənilər qaladıqları tonqal ətrafında azərbaycanlı əsirlərə işgəncə verirlər; anaların ürək parçalayan ah-naləsi, fəryadı, quldurların isə qəhqəhəli hırıltıları fonunda erməni vandalizmi bütün çılpaqlığı ilə gözlərimiz önündə canlanır…

Tonqal ətrafında qadınlardan birinin sözləri isə bəşəriyyətə, insanlığa, haqsızlığa, ədalətsizliyə qarşı üsyana, qəzəbə çevrilir:

“…Heç insanı da odda yandırarlarmı. Bu vəhşiliyin sonu olacaqmı, İlahi. Şükür sənin böyüklüyünə, adamlar niyə belə olurlar: qatil, oğru, qaniçən, əzazil… Axı nə üçün zülmün zənciri bu qədər uzun olur. Nədir onları adi insanlıq hissindən məhrum edən, nə üçün onlar başları üstündə olan o böyük Qüdrəti görmürlər. Nədir bu əxlaqsızlıqlar? Heç bir ölçü-biçiyə gəlməyən bu cinayətkarlıqlar hardan yaranır. İnsanlar Allahın dərgahından enəndən sonra necə də dəhşətli olurlar? Nədir günahımız, İlahi? Niyə belə olmalıydı bizim taleyimiz? Nə vaxta qədər biz bu nadanlığın əlində əzab çəkməliyik, Yarəbbim? Göstər qüdrətini, ey böyük Yaradan. ”.

…Cəlladlar azərbaycanlılara min cür işgəncə verirlər; sulanmış şuma salırlar. Bu əzaba dözməyən xəstələr, qocalar donub tələf olurlar. Belə vəhşiliyə, qəddarlığa etiraz səsini ucaldan Kərəməlini tonqalda yandırırlar. Namusuna toxunulacağından qorxan Sədaqət intihar edir. Ermənilər digər qadınlara təcavüz etmək qərarına gələndə isə Növrəstə düşmən gözətçisini öldürməklə bunun qarşısını alır, hamı əsirlikdən xilas olur.

. Film ürəkparçalayan bir ağıyla tamamlanır: — İndi zirvəsi qarlı bu Dəlidağın şişman qayasında iki məzar uyuyur. Biri minilliklərin arxasından boylanan sonsuz Gəlinqaya, o birisi isə xalqımızın şərəf və namus qalası kimi ucalan qərib bir məzar.

Hər il dağlar, dərələr al qumaşa bürünəcək, əlvan güllərin, çiçəklərin ətri bir-birinə qarışacaq. Hər zaman burdan yol ötənlər Gəlinqayanın seyrinə dalacaqlar. Gözəlliklər məskənində uyuyan o qərib məzarları ziyarət edəcəklər:

Ağarəhim Rəhimov

Ağarəhim Nüsrət oğlu Rəhimov ( 26 oktyabr 1948 ( 1948-10-26 ) , Ucar rayonu ) — nasir, publisist, dramaturq, ssenarist, 1998-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü, pedaqoji elmlər doktoru (1993), professor (1993).

Mündəricat

Ağarəhim Rəhimov 26 oktyabr 1948-ci ildə Ucar rayonunun Boyat kəndində anadan olub. 1965-ci ildə Boyat kənd orta məktəbini, 1972-ci ildə Gəncə Dövlət Pedaqoji İnstitutunu bitirib. 1972-ci ildə doğma kəndində müəllim, 1972-1974-cü illərdə tədris işləri üzrə direktor müavini vəzifəsində çalışıb. 1976-cı ildə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Pedaqoji Elmlər İnstitutunda elmi işçi, 1985-ci ildə şöbə müdiri olub. 1985-ci ildə namizədlik, 1993-cü ildə doktorluq dissertasiyaları müdafiə edib.

A.N.Rəhimovun elmi fəaliyyəti “Ana dili tədrisinin aktual problemləri”nə həsr olunub. Onun 300-dən artıq elmi-nəzəri və praktik məqaləsi, ana dili tədrisinin problemlərinə aid 46 kitab və kitabçası, o cümlədən IV sinif üçün “Azərbaycan dili”, ali pedaqoji məktəblərin pedaqoji fa­kültələri üçün “Ana dilinin tədrisi metodikası” dərslikləri, “Azərbaycan dilindən sintaksisin tədrisinin nəzəri və praktiki əsasları” və “İbtidai siniflərdə oxu təlimi”, “Azərbaycan dili dərslərində şagirdlərdə monoloji nitqin inkişafı”, “Şagirdlərin obrazlı nitqinin inkişafı” monoqrafiyaları çap olunub.

A.N.Rəhimov uzun müddət ixtisaslaşdırılmış Müdafıə Şurasının üzvü olub, namizədlik və doktorluq dissertasiyalarına opponentlik edib. Alimin pedaqoji elmlər sahəsində magistr və doktorantların hazırlanmasında böyük əməyi vardır. A.N.Rəhimov yüksək elmi-təşkilati fəaliyyətinə görə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin fəxri fərmanlarını, Qabaqcıl Təhsil işçisi medalını alıb. Azərbaycan Yazıçılar Bìrlìyìnìn üzvü, “Qızıl Qələm” , “Qızıl ürək” mükafatlarının laureatıdır. A.N.Rəhi­mov etìk fəlsəfə sahəsìndə “Allah­la ünsìyyət“, “Ölüm və ölməzlìk“, “Zəka sìmfonìyası“ “Düşüncələr”, “Qüdrətdən doğan nur” kitabları və fəlsəfi-əxlaqi esselərin müəllifidir.

A.N.Rəhimov görkəmli nasir və drama­turqdur. Yazıçı hekayə, povest, roman, esse, pyes və kinossenarilərdən ibarət 31 bədìì kìtabın müəlìfìdìr. 20 cilddə seçilmiş əsərlərini çap etdirib. Sənətkarın 200-ə qədər hekayəsi, o cümlədən “Hikkəbaz Gülsənəm”, “Bu ki komediyadır”, “Əcəb işə düşdük”, “Toy əhvalatı”, “Canavar balası”, “Molla-aşıq Məməti” və başqa hekayələri, “Gəlìn­qayada qoşa məzar“, “Ulu kəndìm“, “Fırıldaqçı Nìftulla”, “Mənim qəribə taleyim”, “Taleyin hökmü”, “Bank əməliyyatı”, “Əcəl təri”, “Meteor parçası”, “General” və “Tənha çinarın pıcıltıları” povestlərì, “Yaddaşda yaşar xatirələr”, “Ovlaq keçidi”, “İkìlì dünyam”, “Qoşa qanad”, “Səfalət”, “Gìr­dab”, “Cinayət və etiraf”, “Təxribat” və “Mürdəşirlər adası” romanları, “Əl əlì yuyar”, “Məhəbbət və cìnayət”, “Xəyanət”, “Haray”, “Maska”, “Nə tökərsən aşına”, “Qatillər”, “Vicdan məhkəməsi”, “Əcaib macəranın nadürüst tipləri”, “İstintaq yekunlaşdı”, “Dünyanın beş günü”, “Daşqala əməliyyatı”, “Düdəməli qalmaqalı”, “Qatı cinayətkarlar”, “Qadın hikkəsi”, “İblisin oyunu”, “Xəcalət”, “Cələkəsənlər”, “Şərikli uşaq”, “Namərd körpüsü”, “Qırmızı qar”, “Ca­navar balası“, “Əsgər anası”, “Xanımın desant batalyonu” və “Qızıl əllər” pyeslərì oxucuların dərin rəğbətini qazanıb. A.N.Rəhimov “Canavar balası”, “Qırmızı qar”, “Əsgər anası”, “Bazar həngaməsı və ya gicbəsərlər”, “Ala qarğa”, “Quzğun”, “Kələkbazlar”, “Qana qan”, “Hörümcək toru”, “Uçurum” və “Qəzəb” kinossenariləri, “Duyumlar və deyimlər” müdrük kəlamlar, portret-oçerk və müsahibələrin müəllifidir. A.N.Rəhimovun “Əsgər anası”, “Məhəbbət və cìnayət”, “Pul hərisləri” əsərləri tamaşaya qoyulub, “Canavar balası“ və “Qırmızı qar“ əsərlərì əsasında film çəkilib.

Rus və ingilis dillərində hekayə, povest, roman və etik-fəlsəfi esselərindən ibarət “Modern Azerbaijanian Prose”, “Anxieties of the sensitive heart”, “Stories”, “Short stories”, “Shine from the Creator” və “Мать солдата» kitabları xaricdə çap olunub.

A.N.Rəhimovun bədii yaradıcılığı haqqında “Sözün divanı və vətəndaş yanğısı”, “Sənət və şəxsiyyət”, “Kökün və sözün yaddaşı”, “Bir nəsrin poetikası”, “Zamanın üzü, yazıçının sözü”, “Qələmin ucu, qılıncın gücü”, “Nəsrin axarı: zaman və məkan konteksti”, “Dramaturq: sənət və həqiqət”, “Ağarəhim Rəhimov bədii nəsrinin dil və üslub özəlliyi”, “Yazıçı karyerası: dilin və sənətin işığında” monoqrafiyaları çap olunub.

Yaradıcılığında etik fəlsəfə sahəsində tədqiqat xüsusi yer tutur. “Allahla ünsiyyət” (1997), “Ölüm və ölməzlik” (1998), “Zəka simfoniyası” (1999) və s. əsərləri buna sübutdur. “Əsgər anası”, “Məhəbbət və cinayət” pyesləri tamaşaya qoyulmuşdur. “Canavar balası”, “Qırmızı qar” kinossenariləri əsasında bədii televiziya filmləri çəkilmişdir.

• “Allah­la ünsìyyət“
• “Ölüm və ölməzlìk“
• “Zəka sìmfonìyası“
• “Düşüncələr”
• “Qüdrətdən doğan nur”

• “Əsgər anası”
• “Məhəbbət və cìnayət”
• “Pul hərisləri”
• “Duyumlar və deyimlər”
• “Uçurum” və “Qəzəb”
• “Hörümcək toru”
• “Qana qan”
• “Kələkbazlar”
• “Quzğun”
• “Ala qarğa”
• “Bazar həngaməsı və ya gicbəsərlər”
• “Əsgər anası”
• “Qırmızı qar”
• “Qızıl əllər”
• “Namərd körpüsü”
• “Şərikli uşaq”
• “Hikkəbaz Gülsənəm”
• “Bu ki komediyadır”
• “Əcəb işə düşdük”
• “Toy əhvalatı”
• “Canavar balası”
• “Molla-aşıq Məməti”
• “Gəlìn­qayada qoşa məzar“
• “Ulu kəndìm“
• “Fırıldaqçı Nìftulla”
• “Mənim qəribə taleyim”
• “Taleyin hökmü”
• “Bank əməliyyatı”
• “Əcəl təri”
• “Meteor parçası”
• “General”
• “Tənha çinarın pıcıltıları”
• “Yaddaşda yaşar xatirələr”
• “Ovlaq keçidi”
• “İkìlì dünyam”
• “Qoşa qanad”
• “Səfalət”
• “Gìr­dab”
• “Cinayət və etiraf”
• “Təxribat”
• “Mürdəşirlər adası”
• “Əl əlì yuyar”
• “Məhəbbət və cìnayət”
• “Xəyanət”, “Haray”
• “Maska”
• “Nə tökərsən aşına”
• “Qatillər”
• “Vicdan məhkəməsi”
• “Əcaib macəranın nadürüst tipləri”
• “İstintaq yekunlaşdı”
• “Dünyanın beş günü”
• “Daşqala əməliyyatı”
• “Düdəməli qalmaqalı”
• “Qatı cinayətkarlar”
• “Qadın hikkəsi”
• “İblisin oyunu”
• “Xəcalət”
• “Cələkəsənlər”

Filmoqrafiya

1. Canavar balası (film, 1997)
2. Qırmızı qar (film, 1998)

Həmçinin bax

İstinadlar

Avqust 12, 2021
Ən son məqalələr

Həzi Aslanov (qəsəbə, Xətai)

Həzi Aslanov metrostansiyası

Həzi Aslanovun Ev-Muzeyi

Həzi Aslanovun heykəli (Bakı, 1949)

Həziabad

Həzrə

Həzrə (Qusar)

Həzrə bələdiyyəsi (Qəbələ)

Həzrəmövt

Həzrəoba

Ən çox oxunan

Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti

Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin Xüsusi Rabitə və İnformasiya Təhlükəsizliyi Dövlət Agentliyi

Azərbaycan Respublikası Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri

Azərbaycan Respublikası avtomobil dövlət nömrə nişanı

Azərbaycan Respublikası seçki dairələri

ağarəhim, rəhimov, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, məqaləni. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Agarehim Nusret oglu Rehimov 26 oktyabr 1948 1948 10 26 Ucar rayonu nasir publisist dramaturq ssenarist 1998 ci ilden Azerbaycan Yazicilar Ittifaqinin uzvu pedaqoji elmler doktoru 1993 professor 1993 Agarehim RehimovDogum tarixi 26 oktyabr 1948 72 yas Dogum yeri Boyat Ucar rayonu Azerbaycan SSRFealiyyeti yazici Mundericat 1 Heyati 2 Kitablari 3 Eserleri 4 Filmoqrafiya 5 Hemcinin bax 6 IstinadlarHeyati RedakteAgarehim Rehimov 26 oktyabr 1948 ci ilde Ucar rayonunun Boyat kendinde anadan olub 1965 ci ilde Boyat kend orta mektebini 1972 ci ilde Gence Dovlet Pedaqoji Institutunu bitirib 1972 ci ilde dogma kendinde muellim 1972 1974 cu illerde tedris isleri uzre direktor muavini vezifesinde calisib 1976 ci ilde Azerbaycan Elmi Tedqiqat Pedaqoji Elmler Institutunda elmi isci 1985 ci ilde sobe mudiri olub 1985 ci ilde namizedlik 1993 cu ilde doktorluq dissertasiyalari mudafie edib 1992 ci ilde Baki Qizlar Universitetini tesis edib Hemin ilden onun rektorudur A N Rehimovun elmi fealiyyeti Ana dili tedrisinin aktual problemleri ne hesr olunub Onun 300 den artiq elmi nezeri ve praktik meqalesi ana dili tedrisinin problemlerine aid 46 kitab ve kitabcasi o cumleden IV sinif ucun Azerbaycan dili ali pedaqoji mekteblerin pedaqoji fa kulteleri ucun Ana dilinin tedrisi metodikasi derslikleri Azerbaycan dilinden sintaksisin tedrisinin nezeri ve praktiki esaslari ve Ibtidai siniflerde oxu telimi Azerbaycan dili derslerinde sagirdlerde monoloji nitqin inkisafi Sagirdlerin obrazli nitqinin inkisafi monoqrafiyalari cap olunub A N Rehimov uzun muddet ixtisaslasdirilmis Mudafie Surasinin uzvu olub namizedlik ve doktorluq dissertasiyalarina opponentlik edib Alimin pedaqoji elmler sahesinde magistr ve doktorantlarin hazirlanmasinda boyuk emeyi vardir A N Rehimov yuksek elmi teskilati fealiyyetine gore Azerbaycan Respublikasi Tehsil Nazirliyinin fexri fermanlarini Qabaqcil Tehsil iscisi medalini alib Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu Qizil Qelem Qizil urek mukafatlarinin laureatidir A N Rehi mov etik felsefe sahesinde Allah la unsiyyet Olum ve olmezlik Zeka simfoniyasi Dusunceler Qudretden dogan nur kitablari ve felsefi exlaqi esselerin muellifidir A N Rehimov gorkemli nasir ve drama turqdur Yazici hekaye povest roman esse pyes ve kinossenarilerden ibaret 31 bedii kitabin muelifidir 20 cildde secilmis eserlerini cap etdirib Senetkarin 200 e qeder hekayesi o cumleden Hikkebaz Gulsenem Bu ki komediyadir Eceb ise dusduk Toy ehvalati Canavar balasi Molla asiq Memeti ve basqa hekayeleri Gelin qayada qosa mezar Ulu kendim Firildaqci Niftulla Menim qeribe taleyim Taleyin hokmu Bank emeliyyati Ecel teri Meteor parcasi General ve Tenha cinarin piciltilari povestleri Yaddasda yasar xatireler Ovlaq kecidi Ikili dunyam Qosa qanad Sefalet Gir dab Cinayet ve etiraf Texribat ve Murdesirler adasi romanlari El eli yuyar Mehebbet ve cinayet Xeyanet Haray Maska Ne tokersen asina Qatiller Vicdan mehkemesi Ecaib maceranin nadurust tipleri Istintaq yekunlasdi Dunyanin bes gunu Dasqala emeliyyati Dudemeli qalmaqali Qati cinayetkarlar Qadin hikkesi Iblisin oyunu Xecalet Celekesenler Serikli usaq Namerd korpusu Qirmizi qar Ca navar balasi Esger anasi Xanimin desant batalyonu ve Qizil eller pyesleri oxucularin derin regbetini qazanib A N Rehimov Canavar balasi Qirmizi qar Esger anasi Bazar hengamesi ve ya gicbeserler Ala qarga Quzgun Kelekbazlar Qana qan Horumcek toru Ucurum ve Qezeb kinossenarileri Duyumlar ve deyimler mudruk kelamlar portret ocerk ve musahibelerin muellifidir A N Rehimovun Esger anasi Mehebbet ve cinayet Pul herisleri eserleri tamasaya qoyulub Canavar balasi ve Qirmizi qar eserleri esasinda film cekilib Rus ve ingilis dillerinde hekaye povest roman ve etik felsefi esselerinden ibaret Modern Azerbaijanian Prose Anxieties of the sensitive heart Stories Short stories Shine from the Creator ve Mat soldata kitablari xaricde cap olunub A N Rehimovun bedii yaradiciligi haqqinda Sozun divani ve vetendas yangisi Senet ve sexsiyyet Kokun ve sozun yaddasi Bir nesrin poetikasi Zamanin uzu yazicinin sozu Qelemin ucu qilincin gucu Nesrin axari zaman ve mekan konteksti Dramaturq senet ve heqiqet Agarehim Rehimov bedii nesrinin dil ve uslub ozelliyi Yazici karyerasi dilin ve senetin isiginda monoqrafiyalari cap olunub Yaradiciliginda etik felsefe sahesinde tedqiqat xususi yer tutur Allahla unsiyyet 1997 Olum ve olmezlik 1998 Zeka simfoniyasi 1999 ve s eserleri buna subutdur Esger anasi Mehebbet ve cinayet pyesleri tamasaya qoyulmusdur Canavar balasi Qirmizi qar kinossenarileri esasinda bedii televiziya filmleri cekilmisdir Kitablari Redakte Allah la unsiyyet Olum ve olmezlik Zeka simfoniyasi Dusunceler Qudretden dogan nur Eserleri Redakte Esger anasi Mehebbet ve cinayet Pul herisleri Duyumlar ve deyimler Ucurum ve Qezeb Horumcek toru Qana qan Kelekbazlar Quzgun Ala qarga Bazar hengamesi ve ya gicbeserler Esger anasi Qirmizi qar Qizil eller Namerd korpusu Serikli usaq Hikkebaz Gulsenem Bu ki komediyadir Eceb ise dusduk Toy ehvalati Canavar balasi Molla asiq Memeti Gelin qayada qosa mezar Ulu kendim Firildaqci Niftulla Menim qeribe taleyim Taleyin hokmu Bank emeliyyati Ecel teri Meteor parcasi General Tenha cinarin piciltilari Yaddasda yasar xatireler Ovlaq kecidi Ikili dunyam Qosa qanad Sefalet Gir dab Cinayet ve etiraf Texribat Murdesirler adasi El eli yuyar Mehebbet ve cinayet Xeyanet Haray Maska Ne tokersen asina Qatiller Vicdan mehkemesi Ecaib maceranin nadurust tipleri Istintaq yekunlasdi Dunyanin bes gunu Dasqala emeliyyati Dudemeli qalmaqali Qati cinayetkarlar Qadin hikkesi Iblisin oyunu Xecalet Celekesenler Filmoqrafiya RedakteCanavar balasi film 1997 Qirmizi qar film 1998 Hemcinin bax RedakteBaki Qizlar UniversitetiIstinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Agarehim Rehimov amp oldid 5529576, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

Əsərlər Ana dilinin tədrisi metodikası

todikası (ibtidai siniflərdə)). Bakı, BQU nəşriyyatı, 2015, 470 s.

―Ana dilinin tədrisi metodikası‖ kursu Respublika ali pedaqoji

təhsil müəssisələrinin pedaqoji fakültələrində ixtisas fənni kimi təd-

Ağarəhim Əsərlər

ANA DİLİNİN TƏDRİSİNİN TARİXİNƏ DAİR

Ana dilinin inkişafı problemi tarixən mütəfəkkirləri, yazıçı və

pedaqoqlarımızı çox düşündürmüşdür. Vaxtilə M.F.Axundov,

H.B.Zərdabi, S.Ə.Şirvani, A.S.Mehdizadə, M.Ə.Sabir, C.Məm-

mədquluzadə və başqaları ana dilinə yüksək qiymət vermiş, bu dil-

də məktəb açmaq, yeni əlifba və dərsliklər hazırlamaq, ana dili təli-

mini inkişaf etdirmək haqqında fikirlər söyləmişlər.

Ana dilinin tədrisi metodikasının tarixi iki mühüm dövrə ayrılır.

1. Ana dili tədrisi 1830-1920-ci illərdə

Ana dili təlimi problemi XIX əsrin 30-cu illərindən Azərbaycan

pedaqoq alimlərinin əsərlərində öz əksini tapmış, əsrin ikinci yarı-

sında daha geniş vüsət almışdır. A.A.Bakıxanov, M.Ş.Vazeh,

M.Kazım bəy, L.M.Lazarev, L.Z.Budaqov və başqaları ana dilini

öyrətməyin zəruriliyini dönə-dönə göstərmiş, bu dildə uşaqların

nitq və təfəkkürünü inkişaf etdirməyi məsləhət bilmişlər. Ana dili

təlimində əyani vəsaitlərin, müəllimin iş metodlarının rolu məsələsi

xüsusi qeyd olunmuşdur. Azərbaycan dili tədrisinin ilk tədqiqatçısı

və bu haqda elmi fıkir söyləyən professor Mirzə Kazım bəydir. O,

1839-cu ildə ―Qrammatika turetsko-tatarskoqo yazıka‖ kitabında

Azərbaycan dilinin morfologiya və sintaksis bölmələrinin öyrədil-

məsinin ümumi məsələlərindən bəhs etmişdir. Onun davamçıların-

dan P.M.Budaqov ―Praktiçeskoye rukovodstvo turetsko-tatarsko-

azerbaydjanskoqo nareçiya‖ (1857) adlı əsərində 20 dərs nümunəsi

vermiş və hər dərsin sonunda mətndə olan cümlələrin sintaktik xü-

susiyyətlərini izah etmişdir. M.Ə.Vəzirov ―Uçebnik tatarsko-azer-

baydjanskoqo nareçiya‖ (1861) əsərində M.Kazım bəyin qrammati-

kasında olan məlumatı sadə və asanlaşdırılmış şəkildə vermişdir.

1866-cı ildə L.M.Lazarev ―Türk dilinin müqayisəli müntəxəbatı‖

adlı dərsliyini Moskvada çap etdirmişdir. 1869-cu ildə L.Budaqov

Ağarəhim Əsərlər

―Lüğəti-türki‖ adlı əsərini Peterburq şəhərində nəşr etdirmişdir.

Şübhəsiz, bu tədqiqatların hər biri XIX əsr Azərbaycan dili və onun

tədrisinin inkişafı tarixi üçün yüksək qiymətləndirilməlidir. Bu təd-

qiqatlar ibtidai məktəbdə ana dili təlimi üzrə iş aparmağa müəyyən

elmi əsaslar vermişdir. Bunlardan faydalanaraq A.O.Çernyayevski,

R.Əfəndiyev, Q.R.Mirzəzadə və s. tərəfindən ibtidai siniflərdə ana

dili təlimi üzrə aparılan işlər bir qədər genişləndirilmiş və təkmil-

XX yüzilliyin əvvəllərində H.Qaradaği, H.Mahmudbəyov,

M.H.Rüşdiyyə və başqaları öz tədqiqatlarında kiçik yaşlı məktəbli-

lərə cümlə qurmaq, cümləni suallarla genişləndirmək və başqaları

ilə ünsiyyətdə olmaq bacarıqları aşılanmasından bəhs etmişlər.

Bir sıra mənbələrə (arxiv materiallarına) görə Azərbaycanda ilk

―Əlifba‖ dərsliyinin müəllifı M.F.Axundov olmuşdur. Təəssüf ki,

onun ―Əlifba‖ dərsliyinin yazılma tarixi və özü hələlik məlum de-

yildir. Qori Müəllimlər Seminariyasının Azərbaycan (tatar) şöbəsi-

nin inspektoru işləyən milliyyətcə rus olan, A.O.Çernyayevski qısa

bir müddətdə ərəb əlifbasını öyrənmiş, sövti üsulla ―Vətən dili‖ adlı

dərsliyini yazıb çap etdirmişdir. Bu kitab Azərbaycan uşaqları üçün

ikinci ―Əlifba‖ dərsliyi olmuşdur.

1882-ci ildə R.Əfəndiyev müəllimi A.O.Çernyayevskinin hə-

min kitabının üzünü daşa basmasına köçürmüşdür. 1888-ci ildə

A.O.Çernyayevski S.Vəlibəyovla birlikdə ―Vətən dili‖ kitabının

ikinci hissəsini çap etdirmişdir. Onlar həmin kitabın giriş hissəsin-

də bir sıra dil materiallarının öyrədilməsi ilə əlaqədar tövsiyələr

1899-cu ildə R.Əfəndiyev ―Uşaq bağçası‖ dərsliyini çap etdir-

mişdir. Müəllif bu kitabda Azərbaycan dilinə yaramayan, ərəb

məxrəci ilə tələffuz olunan səkkiz ərəb hərfini əlifbadan kənarlaş-

dırmışdır. Nəticədə 32 hərfdən 24-nü saxlamışdır. Həmin hərflər

əsasında ―Uşaq bağçası‖ kitabında 24 dərs vermişdir.

R.Əfəndiyevin 1901-ci ildə ikinci dərsliyi — ―Bəsirət-ül-ətfal

qiraət‖ kitabı nəşr edilmişdir. Beləliklə də Azərbaycan dilinin tədri-

si tarixində R.Əfəndiyevin öz xüsusi mövqeyi olmuşdur.