İmanın əsasları və İslamın əsasları eynidir yoxsa fərqli anlayışlardır

C) Etiyacları və tələbatları ödəməyə , diqqətin cəlb edilməsi, alınması, istifadəsi yaxud istehlak edilməsi üçün təklif olunan hər bir şeydir

Menecmentin əsas prinsipləri

1 Prinsip anlayışı və idarəetmə prinsipləri.
2. A. Fayolun 14 prinsipi və onların izahı.
3. Müasir idarəetmə prinsipləri.
4. Menecmentin əsas prinsiplərinin tətbiqi xüsusiyyətləri.

Menecmentin prinsipi dedikdə, idarəetmə orqanlarının fəaliyyətində zəruri qanunauyğunluqları müəyyən bir çərçivəyə salan qaydalar və davranış sistemini başa düşmək olar. İdarəetmə prinsipləri – cəmiyyətdə obyektiv fəaliyyət göstərən qanun və qanunauyğynluqların onlara xas olan ümumi cəhətlərinin, xarakterik xüsusiyyətlərinin və əlamətlərinin ümumiləşdirilmiş nəticəsi hesab edilür ki, bu da insanların istehsal fəaliyyətlərində əsas göturulur. «Menecmentin atası» hesab olunan Anri Fayol, böyük biznesdə rəhbərliyin yüksək səviyyəsində çalışmaq təcrübəsi olan adam idi. Anri Fayol ilk dəfə menecmentə sistemli baxmış, onun funksional əlamətlərinə, operativ planlaşdırma, təqvimi tənzimləmə, əlaqələndirmə (koordinasiya), təşkiletmə və nəzarətə əsasən başlıca prinsiplərini müəyyən etmişdir.
Anri Fayol 20-ci əsrin əvvəllərində, menecmentin 14 prinsipini sistemləşdirib formalaşdırmışdır. Müasir dövrdə isə menecmentdə tətbiq edilən prinsiplərin sayı bir qədər də artmışdır. Anri Fayola görə menecmentin aşağıdakı prinsipləri vardır:
– Əmək bölgüsü.
– Səlahiyyət və məsuliyyət (cavabdehlik).
– İntizam.
– Vahid rəhbərlik.
– Vahid istiqamət.
– Şəxsi marağın ümumi marağa tabe olması.
– Mükafatlandırma.
– Mərkəzləşdirmə.
– Pilləvari (skalyar) zəncir.
– Rejim.
– Ədalət.
– İş yerinin sabitliyi.
– Təşəbbüskarlıq.
– Birlik (kooperativ ruh, ittifaq).
Qeyd olunan bu prinsipləri ən qısa şəkildə aşağıdakı kimi şərh etmək olar.
1. İstehsalın ixtisaslaşmasına əsaslanan əmək bölgüsü. Əmək bölgüsü prinsipi, mahiyyətcə, peşə yönümünün müəyyən olunması və ixtisaslaşmanın tətbiq edilməsidir. Yəni, hər bir iş yerində bütün vəzifələr görüləcək işə uyğun olaraq bölünməlidir. Bu prinsipə əməl etmədən ayrı-ayrı bölmələri, şöbələri və vəzifələri müəyyən etmək olmaz.
2. Səlahiyyətin məsuliyyətlə birləşdirilməsi.
Səlahiyyət və məsuliyyət dedikdə, rəhbər işçilərə verilən ixtiyar və onun daşıdığı cavabdehlik başa düşülür. Səlahiyyətin verilməsi hər bir işçiyə ixtiyar verir ki, o, müəssisədə mövcud olan xammaldan, avadanlıqlardan və işçi qüvvəsindən istifadə edə bilsin. Adətən, səlahiyyət hər hansı bir fərdə yox, müəyyən bir vəzifəyə verilir və həmin vəzifəni tutan şəxs səlahiyyət sahibi olur. Səlahiyyət, elə bir ixtiyardır ki, o, adi işçini rəhbər işçiyə çevirir. Cavabdehlik –hər hansı bir işin icrasını öz boynuna götürən bütün işçilərə aiddir: fəhlə gördüyü işə, rəhbər daşıdığı vəzifəyə görə cavabdehdir.
3. İstehsalın ümumi məqsədlərinə tabe edilən intizam. İntizamı iki yerə bölmək lazımdır: a) təsərrüfatçılıq intizamı; b) inzibati (rəhbərlik, idarəçilik) intizam. Verilmiş hər bir tapşırıq, hər bir səlahiyyət sahibi və ya cavabdeh tərəfindən düzgün və vaxtında yerinə yetirilməlidir. Əks halda bu, intizamsızlıq kimi qiymətləndirilib cəzalandırıla bilər. Həm təsərrüfatçılıq intizamına, həm də inzibati intizama əməl etməklə müəssisənin uğurlu fəaliyyət göstərməsini təmin etmək olar.
4.Vahid rəhbərlik. İşçi əmrləri ancaq bir nəfərdən – bilavasitə onun rəhbəri olan şəxsdən almalıdır.Vahid rəhbərlik prinsipində başlıca məqsəd işçi və rəhbər arasında məqbul əlaqələrin qurulmasında vahid tabeçiliyə əməl olunmasıdır, yəni hər bir işçinin yalnız bir rəhbəri ola bilər, həmin işçi yalnız həmin rəhbər qarşısında cavabdehdir. Hər bir rəhbər işçi də bilməlidir ki, kimlər ona tabedir və o, tapşırılan vəzifə üçün şəxsən özü məsuliyyət daşıyır. Vahid rəhbərlik, həm də müəssisə rəhbərinə şamil olunur ki, müəssisənin fəaliyyətinə görə yalnız bir nəfər məsuliyyət daşısın.
5. İstiqamətin vahidliyi. Bir məqsəd çərçivəsində fəaliyyət göstərməyin üstünlüyü. Vahid istiqamət təsərrüfatçılığın ixtisaslaşması və texnologiya ilə bağlıdır, yəni, hər bir müəssisə konkret bir sahə üzrə ixtisaslaşsa daha yaxşı olar. Avadanlıqlar, texnologiya və kadrlar bir sahə üzrə seçilərsə və işlədilərsə daha səmərəli işləmək mümkün olar.

6.Şəxsi mənafelərin ümumi məqsədlərə tabeçiliyi. Hər bir işçinin və bir qrupun maraqları təşkilatın marağından üstün olmamalıdır.
Şəxsi marağın ümumi marağa tabe olması prinsipi müəssisənin istehsal gücünə təkan verən amildir. Əksər müəssisələrdə əmlak və kapital onların üzvlərinə pay (səhm) şəklində bölünmüş olur və bu paydan gələn gəlir hər bir üzv üçün yaşayış təminatı olur. Bu baxımdan şəxsi marağın ümumi marağa tabe olması hər bir şəxs üçün daha önəmlidir. Çünki, məhsuldarlıq və gəlir artdıqca hər bir fərdə düşən gəlir payı (divident) da artır.
7. İşçilərin stimullaşdırılması. İşçilərin sədaqətlə xidmətlərini təmin etmək və məhsuldar fəaliyyətə yönəltmək üçün motivləşdirmə tədbirlərinin həyata keçirilməsi. Mükafatlandırma işçiləri yaxşı işləməyə sövq etmə amilidir. Mükafatın daxili və xarici formaları vardır ki, bunlar da mənəvi və maddi cəhətdən ödənilə bilərlər. Maddi mükafatlandırma, sərf olunan əməyə görə pul və ya əşya verilməsi hesab oluna bilər. Mənəvi mükafatlandırma isə, yaxşı işə görə tərifləmək, ayrıca iş kabineti vermək və yaxud da xidmət maşını ayırmaq və s. hesab oluna bilər.
8. Hakimiyyətin mərkəzləşdirilməsi. İdarəçilikdə mərkəzləşdirmə və qeyri – mərkəzləşdirmə arasındakı nisbət düzgün müəyyən olunmalıdır. Mərkəzləşdirmə dedikdə səlahiyyətin mərkəzdə cəmlənməsi və yaxud da, rəhbərliyin əsas səlahiyyətləri öz əlində saxlaması kimi başa düşülə bilər. Əslində bu, vahid rəhbərlik prinsipindən irəli gəlir. Çünki informasiyanın toplanması və qərar qəbul edilməsi üçün, eləcə də nəzarəti təmin etmək üçün mərkəzləşdirmə vahid rəhbərə lazım olur. Bundan başqa, qeyri-mərkəzləşdirmə də vardır ki, burada xətti səlahiyyət bölgüsünə daha çox üstünlük verilir, yəni səlahiyyət, iyerarxiya səviyyələrindəki rəhbər işçilər arasında bölüşdürülmüş olur.
9. Aşağıların yuxarılara tabeçiliyi. Səlahiyyət və qarşılıqlı məsuliyyətin – skalyar zəncirin qurulması.
Pilləvari (skalyar) zəncirdə ilk növbədə səlahiyyət və cavabdehlik münasibətləri qurulur və əlaqələndirilir. İdarəetmənin texniki səviyyəsindən ali səviyyəyə qədər olan pillələr (və tərsinə) biri-birilə zəncirvari bağlı olur. Bu halda səlahiyyət, tabeçilik, cavabdehlik, işlərin icrasına nəzarət münasibətləri qarşılıqlı surətdə əlaqələndirilir. Pilləvari zəncir yalnız şaquli əlaqələrdə yarana bilər. İdarəetmənin aşağı səviyyəsindən ali səviyyəsinə qədər olan və əksinə qurulan rəhbərlik və asılılıq əlaqələri bu pillələri təşkil edir. İdarəetmənin üfüqi əlaqələrində tabeçilik münasibətləri olmadığına görə belə asılılıq da yoxdur, yəni onlar bərabər hüquqludurlar. Bu halda isə, asılılıq və tabeçilik əlaqələri deyil, təsərrüfatçılıq və işgüzarlıq əlaqələri qurulmuş olur.
10. Nizam-intizam – hər bir işçini öz iş yerinə bağlayan qaydaların məcmusu və onların icrasının zəruriliyi.
Rejim dedikdə işin icrasını tənzimləyən vaxt bölgüsü, norma və normativlərə əməl olunması başa düşülür. Daha doğrusu, rejim nizam-intizamı və iş qaydalarını tənzimləməyə yönəlmiş inzibati tələblərə əməl edilməsidir.
11. Ədalət – işlərin bölünməsində və onun nəticələrinin qiymətləndirilməsində obyektivliyi gözləmək.
Ədalət prinsipi, rəhbər və işçilər arasında normal münasibətləri saxlamaq üçün, qanunlara, norma, normativ və hüquqlara obyektiv əməl olunmasının təmin olunub saxlanmasıdır. Əslində, ədalət prinsipi, hər bir işçinin əməyinin düzgün qiymətləndirilməsi və layiqincə mükafatlandırılmasıdır.
12. İş yerinin sabitliyi – kadrların tez-tez dəyişməsi təşkilatın fəaliyyətinin səmərəsini aşağı salır.
İş yerinin sabitliyi müqavilə şərtləri ilə təmin olunur və hər iki tərəf müqavilə şərtlərinə əməl etməyə borcludurlar. Yəni müqavilədə göstərilən müddət qurtarmadan üzürsüz səbəbdən işçini işdən azad etmək olmaz (Qərb və Şərq modellərində bu yanaşma müxtəlifdir). Bu prinsip, ilk növbədə, hər bir işçidə sabaha inam yaratmaqla gündəlik işdə nizam-intizama riayət olunmasını təmin edir, ikincisi isə onu həvəslə və təşəbbüskarlıqla işləməyə sövq edir.
13. Təşəbbüskarlıq. Planın icrası üçün əlavə təkliflərin irəli sürülməsi və onun müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməsinə təşəbbüs hər bir təşkilata əlavə qüvvə və fayda verir. Təşəbbüskarlıq dedikdə, hər hansı bir işin icrasında, yeni ideyalar əsasında işin keyfiyyətini və səmərəliliyini artırmaq üçün göstərilən cəhdləri başa düşmək olar. Təşəbbüskarlıq hər hansı bir tapşırığa fərdi yanaşma üsuludur ki, bu da yalnız müsbət nəticə əldə etməyə yönəlmiş olur.
14. Kollektivçilik ruhu (birlik). Birlik – qüvvədir və kollektivin harmoniyasının təminatıdır. Birlik dedikdə hər bir qrupun (kollektivin), həm iş birliyi, həm də ideya (məqsəd) birliyi başa düşülməlidir. Birliyin olması, işçilərin ahəngdar işləmələrini və istənilən nəticənin alınmasını təmin edir.
Bu prinsiplərlə yanaşı XX əsr ərzində daha bir neçə prinsip yaranmışdır ki, bunlardan aşağıdakıları xüsusilə fərqləndirmək lazımdır:

• menecmentdə elmilik;
• idarətmənin demokratikləşdirilməsi;
• standartlaşdırma;
• keyfiyyətlilik;
• mərkəzləşdirmə və qeyri mərkəzləşdirmənin vəhdəti;
• hüquq, səlahiyyət və cavabdehliyin vəhdəti;
• ekologiyanın qorunması və s.

Yuxarıda qeyd olunan prinsiplər ən başlıca prinsiplərdir və bunlardan başqa çox müxtəlif, həm də spesifik xüsusiyyətli digər prinsiplər də vardır ki, bunların öyrənilməsi və idarəetmə proseslərində nəzərə alınması da vacibdir. Bu prinsiplərin hər birinin fərdi təsir xüsusiyyətləri, fərdi tətbiq edilmə qaydaları olduğundan, onların yeni-yeni texnologiyalarda, yeni-yeni idarəçilik komplekslərində təzahürləri də qaçılmazdır. Bu baxımdan, menecmentin prinsiplərinin öyrənilməsi və tətbiqi ilə yanaşı, onların səmərəli istifadə olunmalarına da xüsusi diqqət yetirilməlidir.

Mənbə Ağasəf M.İmran-ın Menecment kitabından

• Teqlər:
• menecmentin prinsipləri

İmanın əsasları və İslamın əsasları eynidir yoxsa fərqli anlayışlardır?

Bu mövzuda İslam məzhəblərinin baxış tərzi fərqlidir. Şiə (cəfəri) məzhəbində imanın və İslamın əsasları birlikdə “üsuli-din” (dinin əsasları) şəklində təqdim edilir. Üsuli-dinin ilk 3 maddəsi tövhid (Allaha iman), nübüvvət (peyğəmbərlərə iman) və məaddır (axirətə iman). Bundan sonrakı iki maddəni, yəni imaməti (12 imamın qəbulu) və ədli (Allahın mütləq ədalətli olması) bəzən üsuli-dinə (dinin əsaslarına), bəzən isə üsuli-məzhəbə (şiə məzhəbinin əsaslarına) aid edirlər.
Əhli-sünnə məzhəbində isə imanın və İslamın əsasları ayrı-ayrılıqda dəyərləndirilir. İmanın əsasları 6-dır: Allaha iman, peyğəmbərlərə iman, səmavi kitablara iman, mələklərə iman, axirətə iman, qədərə və xeyirlə şərin Allahdan olmasına iman.
İslamın şərtləri isə əhli-sünnə məzhəbinə görə 5 maddədən ibarətdir: kəlmeyi-şəhadəti söyləmək, namaz qılmaz, zəkat vermək, oruc tutmaq və imkan daxilində həccə getmək.
Qeyd edək ki, alimlər istər üsuli-dinin maddələrini, istərsə də imanın əsaslarını və İslamın şərtlərini əsaslandırarkən Quran ayələrinə və hədislərə istinad edirlər.

Milli.Az

* Mətndə orfoqrafik səhv aşkar etdinizsə, səhv olan hissəni qeyd edib Ctrl + Enter düymələrini sıxın.

Menecmentin əsasları

2.
Rəhbər, yaxud kadrlar şöhbəsinin müdiri nöqteyi nəzərdən şirkət nəyə deyilir?

A). Hakimiyyətlə, partnyorlarla, sahibkarlarla, işçilərlə və o biri tərəfmüqabillərlə ünsiyyətlə olan qeydiyyatdan keçmiş təşkilatır

B) Müxtəlif bazarın hədəflərinə nail olmaq məqsədilə kolletivdir

C) Bir məsulun müəyyən yolla ,əldə edən bir müəssisədir

D) Bazarın hansısa bir seqmentini tutan (artıran ,yaxud itirən) bir institutdur

E) Brendə ,yaxud ticarət markasına malik olan təşkilatdır
3.
Alıcı nöqteyi nəzərdən şirkət nəyə deyilir?
A) Bir məsulun müəyyən yolla əldə edən bir müəssisədir.

B) Müxtəlif bazarın hədəflərinə ,nail olmaq məqsədilə kolletivdir

C) Hakimiyyətlə, partnyorlarla, sahibkarlarla, işçilərlə və o biri tərəfmüqabillərlə ünsiyyətlə olan qeydiyyatdan keçmiş təşkilatır

D) Bazarın hansısa bir seqmentini tutan (artıran ,yaxud itirən) bir institutdur

E) Brendə ,yaxud ticarət markasına malik olan təşkilatdır
4.
Marketoloq nöqteyi nəzərdən şirkət nəyə deyilir?
A) Bazarın hansısa bir seqmentini tutan (artıran yaxud itirən) bir institutdur.

B) Bir məsulun müəyyən yolla əldə edən ,bir müəssisədir

C) Müxtəlif bazarın hədəflərinə ,nail olmaq məqsədilə kolletivdir

D) Hakimiyyətlə, partnyorlarla, sahibkarlarla, işçilərlə və o biri tərəfmüqabillərlə ünsiyyətlə olan qeydiyyatdan keçmiş təşkilatır

E) Brendə ,yaxud ticarət markasına malik olan təşkilatdır
5.
MİSAL- 3790 ədəd X malı istehsal edilib. İdxal 105 ədəd – İxrac 42 ədəddir. İlin əvvəlinə ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 287 ədəddir. İlin sonuna ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 466 ədəddir. İllik bazarın həcmini hesablayın
A) 466 B) 4832

E) 4032
6
Hakimiyyətlə, partnyorlarla, sahibkarlarla, işçilərlə və o biri tərəfmüqabillərlə ünsiyyətlə olan qeydiyyatdan keçmiş təşkilat kimi şirkəti kim tərif edir?
A) Gömrük işçisi

B) Rəhbər, yaxud kadrlar şöbəsinin müdiri

C) Hüquqşunas yaXüd vergi müfəttişi.

7.
Müxtəlif bazarın hədəflərinə nail olmaq məqsədilə kolletiv kimi şirkəti kim tərif edir?

B) Hüquqşunas yaxud vergi müfəttişi

C) Rəhbər, yaxud kadrlar şöhbəsinin müdiri.

E) Gömrük işçisi
8.
Bir məsulun müəyyən yolla əldə edən bir müəssisə kimi şirkəti kim tərif edir?
A) Rəhbər, yaxud kadrlar

B) Hüquqşunas yaxud vergi müfəttişi

E) Gömrük işçisi

9.
Bazarın hansısa bir seqmentini tutan (artıran yaxud itirən) bir institut kimi şirkəti kim tərif edir?

E) Gömrük işçisi

Şirkətin əsl mahiyyətini özündə əks etdirən tərif hansıdır?
A) Sirkət səhmlərinin sahibkarlarına gəlir gətirmək məqsədilə yaradılmış institutdur

B) Hakimiyyətlə, partnyorlarla, sahibkarlarla, işçilərlə və o biri tərəfmüqabillərlə ünsiyyətlə olan qeydiyyatdan keçmiş təşkilatır

C) Müxtəlif bazarın hədəflərinə nail olmaq məqsədilə kolletivdir

D) Bir məsulun müəyyən yolla əldə edən bir müəssisədir

E) Bazarın hansısa bir seqmentini tutan (artıran yaxud itirən) bir institutdur

11.
MİSAL- 3780 ədəd X malı istehsal edilib. İdxal 110 ədəd – İxrac 44 ədəddir. İlin əvvəlinə ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 284 ədəddir. İlin sonuna ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 462 ədəddir. İllik bazarın həcmini hesablayın

A) 462	B) 4824
C) 3780	D) 110

E) 4024
12.
Mübadilə nəyə deyilir?
A) İstənilən obyektinin əvəzinə ayrı obyektin təklif aktı

B) Etiyacları və tələbatları ödəməyə və diqqətin cəlb edilməsi, alınması, istifadəsi yaxud istehlak edilməsi üçün təklif olunan hər bir şeydir

C) Alıcılıq qabiliyyəti ilə əsaslandırılmış əmtəə və xidmətə olan ehtiyacdır Bir məsulun müəyyən yolla əldə edən bir müəssisədir

D) Strateji marketinq üsuludur. Burada şirkətlərin bazarda ən uğurlu biznes aparma üsulları təhlil olunur

E) Əmtəənin qeyri adi satışına nail olan reklam kampaniyası (yaxşı satılan filmi də belə adlandırırlar
13.
Əmtəə nəyə deyilir?
A) İstənilən obyektinin əvəzinə ayrı obyektin təklif aktı

B) Etiyacları və tələbatları ödəməyə və diqqətin cəlb edilməsi, alınması, istifadəsi yaxud istehlak edilməsi üçün təklif olunan hər bir şeydir.

C) Alıcılıq qabiliyyəti ilə əsaslandırılmış əmtəə və xidmətə olan ehtiyacdır Bir məsulun müəyyən yolla əldə edən bir müəssisədir

D) Strateji marketinq üsuludur. Burada şirkətlərin bazarda ən uğurlu biznes aparma üsulları təhlil olunur

E) Əmtəənin qeyri adi satışına nail olan reklam kampaniyası (yaxşı satılan filmi də belə adlandırırlar
14.
Bençmarkinq (benchmarking) nəyə deyilir?
A) Strateji marketinq üsuludur. Burada şirkətlərin bazarda ən uğurlu biznes aparma üsulları təhlil olunur

B) Alıcılıq qabiliyyəti ilə əsaslandırılmış ,əmtəə və xidmətə olan ehtiyacdır Bir məsulun müəyyən yolla əldə edən bir müəssisədir

C) Etiyacları və tələbatları ödəməyə , diqqətin cəlb edilməsi, alınması, istifadəsi yaxud istehlak edilməsi üçün təklif olunan hər bir şeydir

D) İstənilən obyektinin əvəzinə ,ayrı obyektin təklif aktı.

E) Əmtəənin qeyri adi satışına nail olan ,reklam kampaniyası (yaxşı satılan filmi də belə adlandırırlar
15.
MİSAL- 3770 ədəd X malı istehsal edilib. İdxal 115 ədəd – İxrac 46 ədəddir. İlin əvvəlinə ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 281 ədəddir. İlin sonuna ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 458 ədəddir. İllik bazarın həcmini hesablayın

A) 458	B) 4816
C) 3770	D) 115

E) 4016

16.
Blokbaster (blockbuster) nəyə deyilir?

A) Əmtəənin qeyri adi satışına nail olan reklam kampaniyası (yaxşı satılan filmi də belə adlandırırlar

B) Alıcılıq qabiliyyəti ilə əsaslandırılmış ,əmtəə və xidmətə olan ehtiyacdır Bir məsulun müəyyən yolla əldə edən bir müəssisədir

C) Etiyacları və tələbatları ödəməyə və diqqətin cəlb edilməsi, alınması, istifadəsi yaxud istehlak edilməsi üçün təklif olunan hər bir şeydir

D) İstənilən obyektinin əvəzinə ,ayrı obyektin təklif aktı.

E) Strateji marketinq üsuludur. Burada şirkətlərin ,bazarda ən uğurlu biznes aparma üsulları təhlil olunur

17.
Audimetr (peoplemetr) nəyə deyilir?

A) televizora birləşən və kanalların köçürmələrini qeyd edən cihazdır

B) Alıcılıq qabiliyyəti ilə əsaslandırılmış əmtəə , xidmətə olan ehtiyacdır Bir məsulun müəyyən yolla əldə edən bir müəssisədir

C) Etiyacları və tələbatları ödəməyə , diqqətin cəlb edilməsi, alınması, istifadəsi yaxud istehlak edilməsi üçün təklif olunan hər bir şeydir

D) İstənilən obyektinin əvəzinə ,ayrı obyektin təklif aktı.

E) Strateji marketinq üsuludur. Burada şirkətlərin ,bazarda ən uğurlu biznes aparma üsulları təhlil olunur
18.
Pareto qanunu.

19.
Autosorinq (outsourcing) nəyə deyilir ?

A) Biznesin bəzi qeyri vacib fəakiyyətlərini subpodyadçı olan xüsusiyyətləşdirilmiş təşkilattara tapşırmaq üsuludur

B) İnternetin müxtəlif resurslarında ,bannerlərin mübadiləsnin təşkilidir.

C) Əsas seqmenti öz əlində saxlamaq niyyətində olan bazarın ,əsas hissəsini əldə edən şirkətin planı

D) Reklam vasitəsi – panellərdə ,elanların yerləşdirilməsi

E) Ticarət nişanı, ticarət markası – istenilən marketinq obyekti haqqında məlumat kompleksi; hüquqi cahətdən müdafiyə olunmuş produktun simvolikası
20.
MİSAL- 3760 ədəd X malı istehsal edilib. İdxal 120 ədəd – İxrac 48 ədəddir. İlin əvvəlinə ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 278 ədəddir. İlin sonuna ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 454 ədəddir. İllik bazarın həcmini hesablayın

A) 454	B) 4808
C) 3760	D) 120

E) 4008

21.
Banner şəbəkəsi (banner network) nəyə deyilir ?

A) Ticarət nişanı, ticarət markası – istenilən marketinq obyekti haqqında məlumat kompleksi; hüquqi cahətdən müdafiyə olunmuş produktun simvolikası

B) əsas seqmenti öz əlində saxlamaq niyyətində olan bazarın ,əsas hissəsini əldə edən şirkətin planı

C) Reklam vasitəsi – panellərdə ,elanların yerləşdirilməsi

D) İnternetin müxtəlif resurslarında bannerlərin mübadiləsnin təşkilidir

E) Biznesin bəzi qeyri vacib fəakiyyətlərini subpodyadçı olan xüsusiyyətləşdirilmiş ,təşkilattara tapşırmaq üsuludur
22.
«Bazarın lideri» strategiyası(market leader strategy) nəyə deyilir ?

A) Biznesin bəzi qeyri vacib fəakiyyətlərini ,subpodyadçı olan xüsusiyyətləşdirilmiş təşkilattara tapşırmaq üsuludur

B) Reklam vasitəsi – panellərdə elanların yerləşdirilməsi

C) Ticarət nişanı, ticarət markası – istenilən marketinq obyekti haqqında məlumat kompleksi; hüquqi cahətdən müdafiyə olunmuş produktun simvolikası

D) Əsas seqmenti öz əlində saxlamaq niyyətində olan bazarın əsas hissəsini əldə edən şirkətin planı

E) İnternetin müxtəlif resurslarında ,bannerlərin mübadiləsnin təşkilidir.

23.
Bilbord (billboard) nəyə deyilir ?
A) Reklam vasitəsi – panellərdə elanların yerləşdirilməsi

B) Ticarət nişanı, ticarət markası – istenilən marketinq obyekti haqqında məlumat kompleksi; hüquqi cahətdən müdafiyə olunmuş produktun simvolikası

C) Biznesin bəzi qeyri vacib fəakiyyətlərini ,subpodyadçı olan xüsusiyyətləşdirilmiş təşkilattara tapşırmaq üsuludur

D) İnternetin müxtəlif resurslarında ,bannerlərin mübadiləsnin təşkilidir

E) Əsas seqmenti öz əlində saxlamaq ,niyyətində olan bazarın əsas hissəsini əldə edən şirkətin planı
24.
Brend (brand) nəyə deyilir ?
A) Biznesin bəzi qeyri vacib fəakiyyətlərini subpodyadçı olan xüsusiyyətləşdirilmiş təşkilattara tapşırmaq üsuludur

B) Ticarət nişanı, ticarət markası – istenilən marketinq obyekti haqqında məlumat kompleksi; hüquqi cahətdən müdafiyə olunmuş produktun simvolikası

C) İnternetin müxtəlif resurslarında bannerlərin mübadiləsnin təşkilidir

D) Əsas seqmenti öz əlində saxlamaq niyyətində olan bazarın əsas hissəsini əldə edən şirkətin planı

E) Reklam vasitəsi – panellərdə elanların yerləşdirilməsi
25.
MİSAL- 3750 ədəd X malı istehsal edilib. İdxal 125 ədəd – İxrac 50 ədəddir. İlin əvvəlinə ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 275 ədəddir. İlin sonuna ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 450 ədəddir. İllik bazarın həcmini hesablayın

A) 450	B) 4800
C) 3750	D) 125

E) 4000

26.
Çətir brendi (umbrella brand) nəyə deyilir ?

A) Əsas seqmenti öz əlində saxlamaq niyyətində olan , bazarın əsas hissəsini əldə edən şirkətin planı

B) istehlakçının yaddaşında brendin konkret ,insanla əlagələndirilmə üsulu

C) Reklam vasitəsi – panellərdə , elanların yerləşdirilməsi

D) bir brend vasitəsilə əmtəələrin qrupunu əhatə etmək taktiki yanaşma.

E) brendi alış-satış ,qeyri maddi obyekt kimi təsəvvür yanaşması
27.
Personlaşdirilmiş Brend (brand personality, brand individuality) nəyə deyilir?
A) istehlakçının yaddaşında brendin konkret insanla əlagələndirilmə üsulu.

B) Əsas seqmenti öz əlində saxlamaq niyyətində olan bazarın əsas hissəsini əldə edən şirkətin planı

C) brendi alış-satış qeyri maddi obyekt kimi təsəvvür yanaşması

D) bir brend vasitəsilə əmtəələrin qrupunu əhatə etmək taktiki yanaşma.

E) Reklam vasitəsi – panellərdə elanların yerləşdirilməsi
28.
Brend Kapital şəkilində (Brand equity) nəyə deyilir?
A) Əsas seqmenti öz əlində saxlamaq niyyətində olan bazarın əsas hissəsini əldə edən şirkətin planı

B) istehlakçının yaddaşında brendin konkret insanla əlagələndirilmə üsulu

C) brendi alış-satış qeyri maddi obyekt kimi , təsəvvür yanaşması.

D) bir brend vasitəsilə əmtəələrin qrupunu əhatə etmək taktiki yanaşma.

E) Reklam vasitəsi – panellərdə elanların yerləşdirilməsi
29.
Dempinq (dumping) nəyə deyilir?
A) rəqibləri bazrdan çıxardmaq və öz yerini bərkidmək məqsədilə malları aşağı qiymətlə satmaq strategiyası.

B) biznesin inkişafı və gəlirin təmin etmək məqsədilə , malları çox aşağı qiymətlə satılması

C) əmtəənin , hər atributu istehlakçının məhsul haqqında ümumi mövqeyinı əsasən təyin edilmə yanaşması

D) Nəyinsə ,yaxud kiminsə emosional təsuratı. Kütləvi şuurda formalaşır və stereotip kimi qəbul olunur

E) şirkətin qeyri-maddi aktivlərin qiymətləndirilməsi (məsələn hörməti, texniki kompetentliyi, iş əlaqələri, marketinq üsulları, istehlakçıların loyallığı və s.)
30.
MİSAL- 3740 ədəd X malı istehsal edilib. İdxal 130 ədəd – İxrac 52 ədəddir. İlin əvvəlinə ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 272 ədəddir. İlin sonuna ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 446 ədəddir. İllik bazarın həcmini hesablayın

A) 446	B) 3792
C) 3740	D) 130

E) 3992
31.
Diversifikasiya (diversification) nəyə deyilir?
A) biznesin inkişafı və gəlirin təmin etmək məqsədilə malları çox aşağı qiymətlə satılması

B) rəqibləri bazardan çıxardmaq ,öz yerini bərkidmək məqsədilə malları aşağı qiymətlə satmaq strategiyası.

C) əmtəənin hər atributu istehlakçının məhsul haqqında ümumi mövqeyinı ,əsasən təyin edilmə yanaşması

D) Nəyinsə ,yaxud kiminsə emosional təsuratı. Kütləvi şuurda formalaşır və stereotip kimi qəbul olunur

E) şirkətin qeyri-maddi aktivlərin qiymətləndirilməsi (məsələn hörməti, texniki kompetentliyi, iş əlaqələri, marketinq üsulları, istehlakçıların loyallığı və s.)
32.
Dekompozisiya yanaşması (decompositional approach) nəyə deyilir?
A) rəqibləri bazardan çıxardmaq , öz yerini bərkidmək məqsədilə malları aşağı qiymətlə satmaq strategiyası.

B) biznesin inkişafı , gəlirin təmin etmək məqsədilə malları çox aşağı qiymətlə satılması

C) əmtəənin hər atributu istehlakçının məhsul haqqında ümumi mövqeyinı əsasən təyin edilmə yanaşması

D) Nəyinsə ,yaxud kiminsə emosional təsuratı. Kütləvi şuurda formalaşır və stereotip kimi qəbul olunur

E) şirkətin qeyri-maddi aktivlərin qiymətləndirilməsi (məsələn hörməti, texniki kompetentliyi, iş əlaqələri, marketinq üsulları, istehlakçıların loyallığı və s.)
33.
İmij (image) nəyə deyilir?
A) əmtəənin hər atributu istehlakçının məhsul haqqında ümumi mövqeyinı ,əsasən təyin edilmə yanaşması

B) biznesin inkişafı , gəlirin təmin etmək məqsədilə malları çox aşağı qiymətlə satılması

C) rəqibləri bazrdan çıxardmaq , öz yerini bərkidmək məqsədilə malları aşağı qiymətlə satmaq strategiyası.

D) Nəyinsə yaxud kiminsə emosional təsuratı. Kütləvi şuurda formalaşır və stereotip kimi qəbul olunur

E) şirkətin qeyri-maddi aktivlərin qiymətləndirilməsi (məsələn hörməti, texniki kompetentliyi, iş əlaqələri, marketinq üsulları, istehlakçıların loyallığı və s.)
34.
Qudvil (goodwill) nəyə deyilir?
A) Nəyinsə yaxud kiminsə emosional təsuratı. Kütləvi şuurda formalaşır və stereotip kimi qəbul olunur

B) biznesin inkişafı və gəlirin təmin etmək məqsədilə malları çox aşağı qiymətlə satılması

C) rəqibləri bazrdan çıxardmaq və öz yerini bərkidmək məqsədilə malları aşağı qiymətlə satmaq strategiyası.

D) əmtəənin hər atributu istehlakçının məhsul haqqında ümumi mövqeyinı əsasən təyin edilmə yanaşması

E) şirkətin qeyri-maddi aktivlərin qiymətləndirilməsi (məsələn hörməti, texniki kompetentliyi, iş əlaqələri, marketinq üsulları, istehlakçıların loyallığı və s.)
35.
MİSAL- 3730 ədəd X malı istehsal edilib. İdxal 135 ədəd – İxrac 54 ədəddir. İlin əvvəlinə ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 269 ədəddir. İlin sonuna ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 442 ədəddir. İllik bazarın həcmini hesablayın

B) müxtəlif sorğu anketləri doldurmaqdan həzz almaq xəstəliyidir.

C) sorğu anketlərə cavab vermək qorxusu ilə müşəidə olunan xəstəlikdir.

D) ticarət avtomatlar vasitəsilə əmtəə və xidmətlərin satış üsulu.

E) müxtəlif müddətlərdə respondentlər qrupundan məlumat yığması.
37.
Kvestomaniya (Questomania) nəyə deyilir?
A) müxtəlif müddətlərdə respondentlər , qrupundan məlumat yığması.

B) sorğu anketlərə cavab vermək qorxusu ilə ,müşəidə olunan xəstəlikdir.

C) ticarət avtomatlar vasitəsilə əmtəə , xidmətlərin satış üsulu.

D) müxtəlif sorğu anketləri doldurmaqdan həzz almaq xəstəliyidir.

E) Reklam əsasında yox, malın və təcrübənin bir distribüterdən o birisinə çatdırmaq əsasında qurulmuş marketinq.
38.
Kvestofobiya (Questophobia) nəyə deyilir?
A) sorğu anketlərə cavab vermək qorxusu ilə müşəidə olunan xəstəlikdir.

B) müxtəlif sorğu anketləri doldurmaqdan , həzz almaq xəstəliyidir.

C) ticarət avtomatlar vasitəsilə əmtəə , xidmətlərin satış üsulu.

D) müxtəlif müddətlərdə respondentlər ,qrupundan məlumat yığması.

E) Reklam əsasında yox, malın və təcrübənin bir distribüterdən o birisinə çatdırmaq əsasında qurulmuş marketinq.
39.
Vendinq (vending) nəyə deyilir?
A) müxtəlif müddətlərdə respondentlər , qrupundan məlumat yığması.

B) müxtəlif sorğu anketləri doldurmaqdan , həzz almaq xəstəliyidir.

C) sorğu anketlərə cavab vermək qorxusu ilə , müşəidə olunan xəstəlikdir.

D) ticarət avtomatlar vasitəsilə əmtəə və xidmətlərin satış üsulu.

E) Reklam əsasında yox, malın və təcrübənin bir distribüterdən o birisinə çatdırmaq əsasında qurulmuş marketinq.
40.
MİSAL- 3720 ədəd X malı istehsal edilib. İdxal 140 ədəd – İxrac 56 ədəddir. İlin əvvəlinə ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 266 ədəddir. İlin sonuna ticarət təşkilatlarının anbarlarında qalıqlar 438 ədəddir. İllik bazarın həcmini hesablayın

A) 438	B) 3776
C) 3720	D) 140